1. ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการ
ทางการเคลื่อนไหว
โดย นางสาวสุธิดา สัจจะหฤทัย 49050019

2. ความเปนมาของโครงการ
พญ.ดารณี สุวพันธ ผูอํานวยการศูนยสิรินธรฯ กลาววา อุบัติการณของเด็กที่พิการแตกําเนิดมี
ประมาณ 0.9 คนตอพันของเด็กที่คลอดมีชีพ หรือประมาณ 1,500-2,000 คนตอเด็กไทยที่เกิดใหมใน
แตละป หากรวมยอดสะสมประมาณเปนแสนราย ทั้งนี้หากรวมถึงกลุมเด็กที่มีอาการพิการทางสมอง ซึ่ง
ทําใหเกิดการพิการทางการเคลื่อนไหวดวย หากรวมทั้ง 2 กลุมนี้คาดวาจะมีประมาณ 4-5 แสนคน แต
ทั้งนี้ยังไมเคยมีการเก็บขอมูลดังกลาววามีเด็กที่พิการที่แทจริงจํานวนเทาใด
ในปจจุบันประเทศไทยมีศูนยฟนฟูเฉพาะทางเกี่ยวกับการพิการทางการเคลื่อนไหวยังไมมีเฉพาะมีแต
ศูนยเวชศาสตรฟนฟูสวางนิวาส จ.สมุทรปราการ และศูนยสิรินธรเพื่อการฟนฟูสมรรถภาพทางการ
แพทยแหงชาติ จ.นนทบุรีจะเห็นไดวาศูนยฟนฟูยังมีไมเพียงพอตอจํานวนเด็กพิการที่มากขึ้นทุกป

3. วัตถุประสงคของโครงการ
1.เพื่อรักษาและบําบัดฟนฟูความพิการทางรางกายของเด็กตั้งแตอายุ 3-6 ป
2.ใหบริการทางดานวิชาการและเปนศูนยกลางในการรักษา
3. เปนสถานฟนฟูที่เด็กสามารถเดินทางไป-กลับ

4. วัตถุประสงคของการศึกษา
1.เพื่อศึกษาถึงลักษณะของเด็กพิการทางการเคลื่อนไหวใหทราบถึงความตองการเพื่อตอบสนองตอ
ความตองการและพฤติกรรมมาตรฐานตางๆ เพื่อนํามาใชแกปญหาที่เกิดขึ้นใหสามารถตอบสนอง
ตอความตองการของผูใช
2.เพื่อศึกษาถึงโครงการ หนวยงาน สภาพการณและปญหาที่เกี่ยวของกับคนพิการทางการ
เคลื่อนไหว ในปจจุบันเพื่อเปนแนวทางการจัดตั้งโครงการ
3.เพื่อศึกษาทางดานการออกแบบรายละเอียดสําหรับคนพิการทางการเคลื่อนไหวเพื่อใหเกิด
บรรยายการที่ดีในการฟนฟู
4. เพื่อศึกษาแนวทางการใชประโยชนที่ดินที่มีประสิทธิภาพและรักษาสภาพแวดลอม

5. ขอบเขตโครงการ
เปนศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหวตั้งแตอายุ 3-6 ขวบ
1.ศึกษาขอมูลพื้นฐานทั้งหมดที่เกี่ยวของกับการวิเคราะหการออกแบบ
1.1 ศึกษาถึงเหตุผลและความเปนไปไดในดานตางๆ
1.2 ศึกษาสภาพแวดลอมและปญหาความตองการที่เกี่ยวกับคนพิการทางการเคลื่อนไหว
1.3 ศึกษาโครงการที่คลายคลึง เพื่อนํามาเปนแนวทางในการออกแบบ
1.4 ศึกษาระบบโครงการทุกดานรวมถึงมาตราฐานที่เกี่ยวกับการออกแบบ
1.5 ศึกษาถึงความเปนไปไดของที่ตั้ง และศึกษาถึงสภาพปญหาของพื้นที่เพื่อในมาประกอบ
ในการออกแบบ
1.6 ศึกษาถึงรายละเอียดโครงการ
1.7 ศึกษาความตองการทั้งกายภาพและจิตใจของผูพิการทางการเคลื่อนไหว
1.8 ศึกษางานสถาปตยกรรมพิเศษที่ตองใชในการออกแบบ

6. 2.ศึกษางานวางผังบริเวณขนาดใหญ
2.1 ศึกษาการใชที่ดินและการวางตําแหนงของอาคาร
2.2 ศึกษาระบบการสัญจร
2.3 ศึกษาระบบการระบายน้ํา
2.4 ศึกษาระบบสาธารณูปโภค-สาธารณูปการ
3.ศึกษางานวางผังบริเวณ
3.1 สวนบริหารและอํานวยการ
3.2 สวนบําบัดฟนฟู
3.3สวนนันทนาการ
3.4สวนบริการและซอมบํารุง
3.5สวนลานจอดรถ

7. 4.ศึกษางานออกแบบรายละเอียด
4.1 ออกแบรายละเอียดองคประกอบทางภูมิสถาปตยกรรม
4.2 รายละเอียดของระบบตาง เชน ระบบระบายน้ํา ทางเทา
4.3 ออกแบบการเลือกใชวัสดุกอสราง
4.4 ออกแบบรายละเอียดพืชพรรณ

8. ขั้นตอนและวิธีดําเนินการศึกษา
แบงออกเปน 3 ขั้นตอน คือ
งานขั้นเก็บรวบรวมขอมูล
1.ศึกษาขอมูลของโครงการ
1.สภาพการณ ปญหา และความตองการที่เกี่ยวของกับคนพิการ
2.หนวยงานตางๆที่เกี่ยวของและรับผิดชอบตอคนพิการ
3.ลักษณะโครงการที่เหมาะสม
4.ศึกษาถึงบุคลากรที่เกี่ยวของกับเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
5.ศึกษาถึงสาเหตุ ประเภท ลักษณะของการพิการทางการเคลื่อนไหว
6.ศึกษาพฤติกรรม ความตองการ ลักษณะของการพิการใชชีวิตประจําวัน การใชเวลาวาง
การใชพื้นที่ภายนอกอาคาร
7.มาตรฐานของ Human scale ในสวนของคนพิการที่จะนํามาใชในการออกแบบ
8.ศึกษาถึงกีฬาและนันทนาการที่มีสวนในการชวยพัฒนาเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
9.ศึกษาขอมูลทางสถิติตางๆที่เกี่ยวของกับเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
10.ศึกษาโครงการที่เกี่ยวของ

9. 1.2 ศึกษาถึงความเปนไปไดของโครงการ
1.2.1 ศึกษาถึงประโยชนโครงการตอสาธารณชน
1.2.2 ศึกษาถึงนโยบายของรัฐที่สนับสนุนและเกี่ยวของ
1.2.3 ศึกษางานดานการบริหารและดําเนินงานในโครงการ
1.3 ศึกษาที่ตั้งของโครงการ
1.3.1 วิเคราะหทําเลที่เหมาะสม
1.3.2 ที่ตั้งโครงการและสภาพแวดลอม เชน ตําแหนง อาณาเขต ขนาดและรูปรางของ
พื้นที่ ฯลฯ
1.3.3 สภาพทั่วไปทางภูมิศาสตร เชน ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ สภาพทั่วไปของดิน การ
ใชที่ดินพืชพันธใน ทองถิ่น
ทัศนียภาพ
1.3.4 สภาพทั่วไปทางเศรษฐศาสตร เชน สภาพทางเศรษฐกิจ ที่มาของงบประมาณ
หรือเงินทุนสนับสนุน
1.3.5 โครงสรางพื้นฐาน เชน ระบบคมนาคม ระบบสาธารณูปโภค สาธารณูปการ
ระบบกําจัดขยะ ระบบระบายน้ํา กฎหมายและเทศบัญญัติ

10. 1.4 ศึกษารายละเอียดของโครงการเพื่อนําขอมูลมาใชในการออกแบบ อันไดแก
1.4.1 วัตถุประสงคของโครงการ
1.4.2 การจัดรูปแบบของโครงสรางของโครงการ
1.4.3 กําหนดฐานะและรูปแบบโครงการ
1.4.4 โครงสรางการบริหาร
1.5 งานศึกษาประเภทเดียวกัน หรือคลายคลึงกัน

11. องคประกอบหลักของอาคาร
•สวนการฟนฟู
• สวน OUTDOOR LEARNING
• สวนกลางการศึกษา
• สวนที่ใหบริการการสอนตางๆ
• หองคอมพิวเตอร

12. • สวนบําบัดรักษา
• หองกายภาพ
• หองธาราบําบัด
• หองจิตบําบัด
• หองกายอุปกรณ
• สวนกีฬาและสวนนันทนาการ
• สระวายน้ํา
• สนามกีฬากลางแจง

13. • สวนบริหารและอํานวยการ
• ฝายบริหาร
• ฝายธุระการ
• ฝายการเงิน
• ฝายพัสดุ
• ฝายวิชาการ
• ฝายทะเบียน
• ฝายประสานงานและติดตอ
• สวนบริการและบํารุง
• สวนซักรีด
• สวนซอมบํารุง

14. ลูกบอล(Blowster ball)
ใชฝกกระตุนพัฒนาการตางๆ เชนการกลิ้ง
การพลิกตะแคงตัว การนั่งการชันคอเพิ่มความ
แข็งแรงของกลามเนื้อหลัง ฝกการลงน้ําหนัก ฝกการ
ทรงตัวในทานั่ง กระตุนการรับรูและทิศทาง
ราวฝกเดิน
ใชฝกการทรงตัวซึ่งมีความมั่นคงมากกวาอุปกรณ
ชนิดอื่น เชนไมค้ํายัน เหมาะสําหรับการเริ่มฝกเดิน
ชีวิตประจําวันชีวิตประจําวันเพื่อกระตุนพัฒนาการ
ทางดานการเคลื่อนไหว ฝกการทรงตัว

15. ถุงหนังบรรจุเม็ดเหล็กกลม (Sand bag)
ใชฝกรวมกับอุปกรณอื่นไดโดยมีน้ําหนักตั้งแต
0.5 , 1 , 1.5 , 2 ,2.5 , 3 กิโลกรัม เพื่อใชถวงน้ําหนัก
ในสวนตางๆของรางกาย ตามที่ตองการเพื่อเปนการ
ฝกการทรงตัว เพิ่มความแข็งแรงของกลามเนื้อแขน
และขา
กระดานฝกกลามเนื้อขา
อุปกรณชิ้นนี้ใชรวมกับถุงทราย โดยใชเด็กนอน
บนเตียงวางขาบนอุปกรณชิ้นนี้ ใหบริเวณขอพับชวงเขาอยู
ตรงมุมแหลมสวนบนของอุปกรณ
โดยใชถุงทรายผูกที่ขอเทาแลวเตะขาขึ้นโดยที่เขาวางที่เดิม
การเพิ่มระดับความยาก และเพิ่มความแข็งแรงของกลามเนื้อ
สามารถทําไดโดยปรับมุมความสูงของกระดาน เพิ่มขนาด
น้ําหนักของถุงทราย หรือเพิ่มจํานวนครั้งของการยก

16. การวิเคราะหโครงการ
โครงการประเภทเดียวกันในประเทศ
ศูนยสิรินธรเพื่อการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติ
โครงการประเภทเดียวกันในตางประเทศ
National Rehabittation Center For Disable
Rehabittation roof garden Patricia Neal Rehabittation Center

17. ศูนยสิรินธรเพื่อการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติ
ที่ตั้ง : ซอยโรงพยาบาลบําราศนราดูร ถนนติวานนท อําเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี บริเวณ
กระทรวงสาธารณสุข
พื้นที่ : 33 ไร
ลักษณะโครงการ
ศูนยสิรินธรเพื่อการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติเปนหนวยงานระดับกอง
สังกัดกรมการแพทยกระทรวงสาธารณะสุข มีจุดหมายในการเปนศูนยกลางของภาครัฐใน
การรับผิดชอบทางวิชาการและการประสานงาน เพื่อพัฒนางานฟนฟูสมรรถภาพผูปวย
และผูพิการของประเทศไทย โดยดําเนินการภายใตแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และ สังคม
แหงชาติ และ แผนเเมบทการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการแหงชาติ

18. ภารกิจขององคกรแบงไดเปน 2 สวนคือ
•การวิจัยและพัฒนาองคความรู เทคโนโลยี รูปแบบ และ โปรแกรมการฟนฟู
สมรรถภาพผูปวย ผูพิการ ที่มีคุณภาพ ประสิทธิภาพ และ เหมาะสมกับสังคมไทย
•การสนับสนุนและการถายทอดทางวิชาการเพื่อการพัฒนาบริการฟนฟูสมรรถภาพ
ผูปวย ผูพิการในสวนภูมิภาค เพื่อใหเกิดการกระจายการบริการ จนผูปวย/ผูพิการที่
ตองการรับบริการสามารถเขาถึงได
เทาเทียมกัน ทั่วประเทศ

19. สวนประกอบโครงการ
•สวนอาคารผูปวยนอก
สวนรักษาทางการแพทยและสวนบริหาร
-โรงอาหาร รานคาสวัสดิการ -สวนกายภาพบําบัด กิจกรรมบําบัด
-สวนอาชีวะบําบัด -สวนกายอุปกรณ
-งานวิชาการ -หอพักผูปวยหญิง
-หอพักผูปวยชาย -อาคารโภชนาการกลาง
-อาคารซอมบํารุง -หองเครื่องอาคารเก็บของ
-อาคารซักฟอก -หองเก็บศพ
-อาคารกีฬาในรม -สนามฟุตบอล

20. ลักษณะการวางผัง
มีการจัดแบงพื้นที่ใชสอยเปน 2 สวน อยางชัดเจน คือสวนที่ทําการ บําบัด กับสวนที่พักผูปวย โดย
แบงกลางดวยทางเดินหลัก กวาง 3 เมตร จัดกลุมตามลําดับการเขาถึง และ สะดวกตอการติดตอ
เชน สวน service ที่สามารถติดตอโดยตรงกับสวนที่พักผูปวย โดยไมตองผานถนน และ สวนอื่น ๆ
กอน
จัดกลุมอาคารที่ใชสอยโดยผูปวยใหอยูในกลุมเดียวกัน มีทางสัญจรเชื่อมถึงกันโดยไมผานทางรถ
(ยกเวนสวนของโรงอาหารที่สรางขึ้นมาทีหลัง ที่แยกตัวออกไปทําใหเกิดความยากลําบากในการ
สัญจรของผูใช
( Wheelchair ) มีการเชื่อมตอ open space ของสนามกับสวนของโรงพยาบาลศรีธัญญา สราง
มุมมองที่ดีใหกับบริเวณทาง สัญจรหลัก ผูปวยจะใชบริเวณทางสัญจรนี้เปนพื้นที่พักผอน อาน
หนังสือ และ พบญาติมิตร ยังไมคอยมีการคํานึงถึงการสรางสภาพแวดลอมที่ดีมากนัก เชนทางรถที่
ผานสวนที่พักผูปวยตลอดเวลา และการวาง สวน service ที่เกิดเสียงรบกวน (โภชนาการ) ไวใกล
ผูปวยเกินไป

21. รูปแบบการสัญจร
ทางเดินสัญจรวางตัวในลักษณะเปนเสนแลวทางแยก อาจสะดวกในดาน orientation แตใน
แงการติดตอกันจะไมสะดวกเพราะระยะทางที่ยืดยาว ตองเดินยอนกลับทางเดิมตลอดเวลา
การขึ้นลงอาคารของผูปวย wheelchair เสนทางหลักคือ ramp ระหวางกึ่งกลางหมายเลข 1
และ 2 แตทDrop off รถยนตที่มีหลังคาคลุม อยูบริเวณหนาตึกผูปวยนอก ซึ่งไมสัมพันธกัน และ
ี่
ramp ที่ขึ้นอาคาร บริเวณจุด drop off ก็มีความชันเกินมาตรฐานเนื่องจากไมไดออกแบบพื้นที่เผื่อ
ไว
การสัญจรทางตั้งระหวางชั้น และ สําหรับผูปวย wheelchair สวนใหญใชทาง ลิฟทซึ่งอยู
กึ่งกลางระหวางหอพักชายและหญิงเปนหลัก มีการทํา ramp เชื่อมในระดับความชัน 1 : 12 ที่ผูใช
wheelchair ที่ผึกหัดแลวสามารถขึ้นไดดวยตัวเอง แตเมื่อสังเกตการใชงานแลว ผูที่ใช ramp กลับ
เปนคนปกติมากกวา
อาคารเก็บศพวางตัวอยูที่ปลายสุดทางเดินที่จะไปอาคารกีฬาในรม ใหบรรยากาศไมดี

22. ลักษณะรูปแบบการและการวางตัวอาคาร
อาคารสวนใหญสูง 2 ชั้น วางอาคารตาม orientaion แนว ตอ – ตต. แตภายใน
อาคารยังไมคํานึงถึงกับการรับแสงธรรมชาติมากนัก
ลักษณะอาคาร ที่ทําการบําบัด จัดวางแบบ open plan ยืดหยุนการใชงานของ
ผูปวย อาคารที่พักผูปวย จัดแบบsingle corrdor รับลมธรรมชาติ พื้นที่ชั้นหนึ่ง
สูงขึ้นจากพื้น 1 เมตร เพื่อปองกันน้ําทวม ทําใหดูตัดขาดจากพื้นดิน ผูปวยไม
สามารถ ลงไปที่สนามที่เห็นอยูขางหนาโดยตรงได แตตองเดินออมไปลงที่อาคาร
กีฬาในรม
การใชพื้นที่วางระหวางอาคาร มีการจัดวางตนไมประดับไว แตก็เปนไดเพียง
เพื่อการมองเพียงอยางเดียวไมสามารถเขาถึงได

23. ปญหาที่เกิดขึ้นในโครงการ
สวนใหญเปนปญหาเรื่องการใชงานที่แตกตางกัน ของผูปวยใช wheelchair
ผูปวยที่มีปญหาเรื่องกระดูกสันหลังและ ผูปวยที่ใชไมเทา เชน
ระดับ dimension ของผูปวยที่นั่งเกาอี้จะต่ํากวาระดับปกติ ทําใหการ
ออกแบบเฉพาะสวน เชน ระดับเคาทเตอร ระดับเสียง ที่ต่ํากวาปกติ สรางปญหาให
ผูปวยที่มีปญหาเรื่องกระดูกสันหลัง ที่ไมสามารถกมตัวได
การออกแบบพื้นที่เปลี่ยนระดับ ควรตองมีทั้ง ramp และบันไดไปพรอม ๆ กัน
เพราะผูปวยที่ใชไมเทา สามารถขึ้นดวยบันไดสะดวกกวา ramp

24. โครงการในตางประเทศ
National Rehabittion Center For Disable
ที่ตั้ง : 1 Namiki 4 – Chome Tokorozawa Coty Saitama Prefecture 359 Japan
พื้นที่ : 140 ไร
ลักษณะโครงการ
เปนศูนยฟนฟูสมรรถภาพคนพิการระดับชาติของญี่ปุน โดยมีกิจกรรมที่ใหบริการแบง
ออกเปน 4 สวนใหญ ๆ คือ
1. Comprehensive Rehabittation Services
การใหบริการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ โดยทีมผูเชี่ยวชาญทางดานตาง ๆ ที่เกี่ยวของ
กับการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ ซึ่งรวมทั้งคนพิการแขนขา ลําตัว คนตาบอด หูหนวก
เปนใบ จุดประสงคเพื่อใหสามารถกลับเขาสูสังคม
ได (Re – Entry into Society )

25. โดยสามารถแบงการบริการไดเปน 2 ประเภท คือ
โรงพยาบาล ผูปวยแบบ Nursing 200 เตียง
ศูนยฝก ฝกอาชีพ 210 คน ฝกกิจวัตรประจําวัน 40 คน
สวนตรวจรักษาทางการแพทย
การฝกอาชีพทั่วไป เชน หัตกรรม ซักรีด การหัดขับรถ
กายภาพบําบัด
การฝกการใชชีวิตประจําวัน ของคนตาบอดโดยเฉพาะ
อรรถบําบัด
การฝกทางดานการกีฬาของผูพิการ
จักษุบําบัด
สวนผูปวยใน

26. 2.Research and Development of Rehabittation Technique
สวนวิทยบริการ มีหนาที่ทําการคนควาวิจัยและพัฒนาเทคนิคตาง ๆ ที่จะชวยในการ
ฟนฟูผูพิการ
3.Training of Professional Staff
สวนของวิทยาลัย ทําหนาที่ผลิตบุคลากรทางการแพทย ที่เกี่ยวของกับผูพิการ
• Infotmation Service
เปนศูนยรวมขาวสารตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการในญี่ปุนและประเทศ
ตาง ๆ ทั่วโลก

27. สวนประกอบโครงการดานลักษณะอาคารและเนื้อที่ (ตารางเมตร)
สวนโรงพยาบาล (Nursing ) 13,087
สวนงานวิจัย 3,108
ศูนยฝก 7,655
วิทยาลัย 2,314
หอพักผูฝก (Non – nursing) 17,064
หอพักนักศึกษา 3,768
โรงยิมเนเซียมและสระวายน้ําในรม 2,919
สวนบริการ บริการ และ อื่น ๆ 22,050
สวนกายอุปกรณเทียมและโรงงานผลิต 1,339

28. รูปแบบการวางผัง
มีการจัดวางผังใหมีความสัมพันธกันตามความตองการการใชสอยและลําดับ
การเขาถึงอยางชัดเจน เชนการจัดวางผังแบงตาม พื้นที่ Public (Admin) Semi – public
(hospital vocational education active receation)และสวน Private (non – nursing
dorm service staff dorm) และ การจัดความสัมพันธของแตละสวน เชนสวน
Service ที่สามารถบริการสวนของโครงการไดคอนขางทั่วถึง สวนของที่พัก staff ที่จัดให
ใกลสวนที่พักผูใชแบบNon – nursing ทําใหผูใชรูสึกปลอดภัย และปองกันในกรณีตอง
ชวยผูใชซึ่งเปนผูพิการยามฉุกเฉิน เชน อุบัติเหตุไฟไหม สวนของ recreation ที่สะดวกตอ
ผูใชพิการและ ความเชื่อมโยงกับสวนบําบัด
เนื่องจากสภาพพื้นที่ลอมรอบดวยถนน จึงมีการวางพื้นที่โดยกันสวนที่พัก
ผูปวยและสวนการบําบัดซึ่งตองการความสงบมากที่สุด ใหอยูหางจากถนนดวยพื้นที่ใช
สอยอื่นจัดสวน sport rectation ซึ่งเปน open – space ผืนใหญในโครงการใหมี
ความสัมพันธกับ พื้นที่ขาง ๆ ที่เปน Open space ผืนใหญใหตอเนื่องกัน

29. รูปแบบการสัญจร
เนื่องจากพื้นที่ขนาดใหญ และ ตองมีทาง service ของรถยนตเขาถึงโดยรอบ
จึงมีทางเขาออกและทางสัญจรเปนจํานวนมาก
มีการแยกระบบสัญจรของผูพิการกับรถออกจากกันโดยในสวนทางสัญจรของคนจะ
เชื่อมดวย cover way ตลอดแตก็ยังมีการตัดกันของทางรถและคนในบางจุดซึ่งอาจ
เกิดอันตรายไดเสนทางเดินมีลักษณะตรงไปตรงมา ซึ่งจะสะดวกตอผูใช wheelchair
ผูพิการทางตา

30. ลักษณะรูปแบบและการวางตัวอาคาร
สภาพอาคารสวนใหญเปนตึกสูงขนาดใหญ คลายโรงพยาบาลทั่วไป ใชลิฟทในการ
สัญจรทางตั้ง เพื่ออํานวยความสะดวกตอผูพิการ ซึ่งอาจไมคอยเหมาะสมในแงการ
ฟนฟูสุขภาพมากนัก มีการจัดกลุมอาคารใหลอมรอบ court ทําใหเกิดการไหลของ
open space อยางตอเนื่อง โดยมีสวนOutdoor training facitty เปน open – space
สีเขียวผืนใหญ ซึ่งเปนการเปดมุมมองที่ดีใหผูใชที่อยูในอาคาร

31. Rehabittation roof garden Patricia Neal Rehabittation Center
ที่ตั้ง : downtown Knoxville Tenessee
พื้นที่ : 1,300 ตรม
ลักษณะโครงการ
เปนโครงการปรับปรุงหลังคาของโรงพยาบาลใหเปนสวนเพื่อการบําบัด ที่ชวยสงเสริม
การฟนฟูสภาพผูปวย โดย
มีแนวความคิดหลักคือการตอบสนองทางรางกาย อารมณ และ จิตวิญญาณตอผูปวย
รวมทั้งญาติครอบครัวและเจาหนาที่ในโรงพยาบาล

32. สวนประกอบโครงการ
มีการแบงพื้นที่หลังคารูปตัว L ออกเปน 5 สวน ที่มีความหลากหลายตางกัน เพื่อใหมี
space ที่หลากหลายสามารถเลือกใชไดตามตองการ แลวเชื่อมสวนตาง ๆ เขาดวยกัน
ดวยทางเดินรูปรางคดเคี้ยว ซึ่งแตละ spaceสามารถเชื่อมถึงกันดวยสายตาได โดย
การออกแบบที่คํานึงถึงผูใชเกาอี้ลอเลื่อนเปนหลัก โดยมี sequence
ในการเขาถึงโดยบริเวณ lifft (A) ซึ่งมีคนเขาถึงมากจะเปน active zone แลวคอย ๆ
ลดความ active ลงมาเรื่อย ๆ

34. การแกปญหาในงานออกแบบ
1.ดานการรับน้ําหนัก เนื่องจากเปน สวนหลังคา จึงมีการคํานึงถึงความมั่นคงของโครงสราง โดยการ
วางตําแหนงตนไมตามหัวเสา และ การเลือกใชวัสดุปลูกที่ลดน้ําหนักแลว
2.ดานการระบายน้ํา ใชระบบการระบายน้ํา 3 ระบบดวยกัน คือ การระบายตามรองน้ํา ทอพรุง
และ
การระบายน้ําออกจากผิวพื้นโดยตรงในกรณีฉุกเฉิน นอกจากนี้ยังมีการควบคุมระบบรดน้ําโดยการ
ใหน้ํา แบบอัตโนมัติตามอุณหภูมิ เพื่อควบคุมน้ําหนักที่จะรองรับ และ ใหน้ํามีปริมาณที่เหมาะสมกับ
ตนไม
การใชพืชพรรณ เนื่องจากบริเวณสวนถูกลอมรอบดวยอาคารสูง 4 – 6 ชั้น จึงตองมีการเลือกใชพืช
พรรณใหเหมาะสมกับปริมาณแสงแดด โดยผูออกแบบไดเลือกใชพืชพรรณทองถิ่นที่ชอบรมเงาใน
สวนที่รับแสงนอย
พืชพรรณที่ใชเปนประเภท texture ละเอียด ซึ่งนอกจากจะไมดานลมแลวยังทําใหเห็นความ
เคลื่อนไหวของใบที่พัดปลิวตามแรงลม ที่ดูมีชีวิตชีวา

35. รายละเอียดของประเภทและจํานวนผูใช
โครงการศูนยฟนฟูฯ มีผูใช 3 กลุมหลักคือ
1. คนไข Patient ไดแก Out-patient ผูปวยนอก
2. เจาหนาที่ Staff ไดแก แพทยทางดานเวชศาสตรฟนฟูและ
กายภาพบําบัด พยาบาล และเจาหนาที่ทั่วไป
3. ผูมาเยี่ยม Visitor ไดแก ผูมาเยี่ยมผูปวย ผูมาติดตองานทั่วไป

36. 1. คนไข Patient
ประเภทของคนไข คนไขที่มาทําการบําบัดในศูนย ไดแก ผูที่มีความเสื่อม หรือ
สูญเสียการทํางานของอวัยวะบางสวน จากสาเหตุตางๆ เชน โรคภัยไขเจ็บ การ
ผาตัด และการเปนมาแตกําเนิด ซึ่งตองการการบําบัดเพื่อฟนฟูสมรรถภาพใหใช
การไดหรือดําเนินชีวิตไดตามปกติ อาจเปนผูพิการจริงหรือผูที่มีความบกพรองทาง
รางกายและอวัยวะเปนการชั่วคราวที่สามารถฟนฟูใหดีดังเดิมได โดยทั้งผูปวยใน
และนอกจะมีปญหาทางสมรรถภาพคลายคลึงกัน โดยสามารถแบงประเภทผูปวย
ความจําเสื่อม สมรรถภาพทางรางกายได คือ ผูมีปญหาทางแขนขาและลําตัว
เมื่อดูจากสถิติ 10 อันดับของจํานวนผูปวยในและนอกของศูนยสิรนทรเพื่อการฟนฟูฯ
ิ
แลว ปรากฎวา ผูปวยสวนใหญนั้นเปนผูที่มีปญหาทางแขนขาและลําตัวเปนหลัก
เชน ภาวะการเจ็บปวยของระบบกระดูกและกลามเนื้อ ภาวะอัมพาตครึ่งซีก ครึ่ง
ทอนและทั้งตัว และผูพิการแขนขาขาด ซึ่งเปนประเภทที่มากที่สุดของผูพิการใน
ภาคกลาง

37. ประเภทของผูปวยนอก
ผูปวยนอกสวนใหญคือผูที่อยูในจังหวัดกรุงเทพหรือจังหวัดใกลเคียงที่สามารถ
เดินทางไปกลับไดมาทําการบําบัดตามโปรแกรมที่ทีมแพทยกําหนดไว เชนการทํา
กายภาพบําบัดแบบตางๆ โดยกําหนดเวลาในการตรวจวินิจฉัยผูปวยนอกใหม
เฉพาะชวงเวลาเชา 8.00-12.00 น. และมีการจัดการเวลานัดมาทํา
กายภาพบําบัดอยางแนนอน รวมถึงมีการจํากัดปริมาณของผูปวยใหเหมาะสมกับ
การรองรับของเจาหนาที่ และ facility ที่มี คือประมาณ 70 คน ตอวัน เพื่อไมให
กระทบกับการบําบัดผูปวยใน ประเภทผูปวยนอกสวนใหญมภาวะการเจ็บปวยของ
ี
กระดูกและกลามเนื้อที่ไมจําเปนตองรักษาดวยการผาตัด ภาวะอัมพาจครึ่งซีก ผูมา
ทําแขน ขาเทียมโรคปวดหลัง เปนตน

38. ประเภทผูปวยใน
ประเภทผูปวยใน เปนผูปวยที่พักอาศัยภายในโครงการ โดยทําการบําบัดตาม
โปรแกรมการรักษาจากทีมแพทย โดยมีจํานวนวันพักเฉลี่ย 20 คนตอวัน หรือสูงสุด
ประมาณ 1 ป ประเภทของผูปวยในสวนใหญมีภาวะที่มีผลพวงจากระบบประสาท เชน
อัมพาตครึ่งทอน อัมพาตทั้งตัว ผูพิการแขนขาขาด และผูปวยในระบบกระดูกและ
กลามเนื้อ เปนตน
สาเหตุที่จําเปนตองมีที่พักผูปวยใน ไดแก
- มีความจําเปนตองควบคุมสภาพแวดลอมกิจวัตรประจําวันและการ
บําบัดรักษาอยางตอเนื่อง
- การติดตอรายวันทําไมไดเนื่องจากอยูไกลและมีอุปสรรคทางการเดินทาง
- ปญหาทางสภาพแวดลอมที่บานหรือที่พักใกลศูนยไมเหมาะสมกับผูปวย
- ตองการฝกสภาพจิตใจในการอยูรวมกับคนหมูมากเพื่อที่จะเรียนรูที่จะ

ออกไปใชชีวิตอยางสมบูรณ และชวยใหมีการดูแลซึ่งกันและกัน

39. กลุมอายุคนไข พิจารณาจากสถิติของผูพิการ ที่จะเปนผูใชหลักในโครงการ
ซึ่งจากตาราง สรุปไดวากลุมผูใชเปนเด็กทีมีอายุตั้งแต 3-6ป เปนหลัก
2. เจาหนาที่ Staff
การบําบัดรักษาจําเปนตองมีกลุมบุคลากรซึ่งเรียกวากลุมเวชศาสตรฟนฟู
ทํางานรวมกันในการบําบัดรักษา

40. ผูมาเยี่ยม Visitor
เปนกลุมที่มาใชเปนครั้งคราว ในชวงเวลาสั้นๆ มีจุดประสงคของการมา
ตางๆกันโดยแยกประเภทเปน
- ผูมายี่ยมผูปวย ไดแกบรรดาญาติมิตรของผูปวย ซึ่งมักจะมาเยี่ยมผูปวย
ในชวงเย็น หรือวันหยุด เสาร

41. จํานวนผูใช
•คนไข โครงการจําเปนตองเจาะจงใหชัดเจนเพื่อประสิทธิภาพและความคุมคาที่ดี
ที่สุดของโครงการ โดยพิจารณาตามความสามารถในการรองรับในดานบุคคลากร
เครื่องมือเครื่องใชในการรักษา และพื้นที่ในการรองรับ
- คนไขใน ปจจัยในการรับจํานวนคนมีเกณฑดังนี้
1. ความตองการของการฟนฟู
โดยเทียบจากจํานวนของคนพิการซึ่งเปนผูใชหลัก ซึ่งจํานวนผูปวยในที่ควรรองรับได
คิดเปนอัตรา 2.4 % ของผูพิการ (เทียบกับอัตรารองรับของแผนการสงเคราะหและ
ฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ) ดังนั้นจํานวนผูปวยที่ควรรองรับไดคือ
จํานวนผูพิการในภาคกลาง x2.4% = 248,100 x 0.024 = ประมาณ 60 คน

42. 2. จํานวนบุคลากรที่ทําการรักษา
ตองมีจํานวนบุคลากรมากพอกับจํานวนผูปวยที่จะรับ ซึ่งจะมีสวนแปรผัน
ตามจํานวนผูปวยที่รองรับเปนอัตรามาตรฐาน เชน
แพทยเวชศาสตรฟนฟู 1 : 15
นักกายภาพบําบัดตอผูปวย 1:8
ผูชวยนักกายภาพบําบัดตอผูปวย 1:1
นักกิจกรรมบําบัดตอผูปวย 1 : 8-16
3.ปริมาณพื้นที่ในสวนการบําบัดรักษาตอจํานวนผูปวย
4.ปริมาณเนื้อที่ของโครงการตอจํานวนผูปวย

43. รายละเอียดดานหนาที่ใชสอย
ในโครงการมีสวนประกอบดานหนาที่ใชสอยหลายสวน ซึ่งสามารถแยกโครงสรางใหชัดเจนไดดังนี้
สวนกลางและสวนบริหาร
เปนสวนกลางในดานการบริหารทั้งหมดของโครงการ ทั้งในดานฝายธุรการ และบริหาร สวนนี้
มักใชเนื้อที่ใชสอยอยูสวนหนาของโครงการ แยกเปนอาคารออกมา เพื่อใหสะดวกตอการติดตอ
ประสานงาน ซึ่งจะประกอบดวย หองผูบริหารระดับตางๆ หองประชุมยอย หองธุรการ หองพัสดุกลาง หอง
โถงตอนรับ และหองประชาสัมพันธเปนตน
สวนพัฒนาวิชาการ
มีหนาที่รับผิดชอบงานดานวิชาการ การวางแผนงาน งานทะเบียนและสถิติ งานประชุม การ
ฝกอบรมสัมมนา และติดตามประมวลผลผูเขารับการฟนฟูดานหองสมุด รวมถึงการวิจัยคนควาเพื่อการ
พัฒนางานฟนฟูใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น ควรจัดวางพื้นที่ไวใกลสวนบริหารเพื่อความสะดวกในการติดตอ
งานทั้งภายในและภายนอก

44. สวนฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทย
มีหนาที่รับผิดชอบในเรื่องการตรวจสภาพความพิการ และความสามารถของอวัยวะ
ที่เหลืออยู วางแผนการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทย ใหบริการบําบัดดานตางๆ ประสานงานกับ
โรงพยาบาลในการสงตอผูปวยรับการฟนฟู รวมถึงดานการปฐมพยาบาลเบื้องตนดวย สามารถ
แบงสวนตางๆออกเปน
สวนผูปวยนอก
มีหนาที่ใหบริการผูปวยและประชาชนที่มาขอรับบริการตรวจโรค ทั่วไป หรือโรค
เฉพาะทาง จะ
ประสานงานกับฝายอื่นๆของศูนยเพื่อการตรวจวินิจฉัย รักษาพยาบาล และฟนฟูสภาพโดยจะ
ประกอบดวยหองทําบัตร หองรอตรวจ หองจายยา หองเก็บเงิน หองแสดงนิทรรศการ และ
หองอาหารสําหรับผูปวยนอก
สวนรักษาทางการแพทย
ประกอบไปดวยหองสําหรับตรวจผูปวย หองผาตัดยอย หองพยาบาล มีโถงพักคอย
เชื่อมตอกับสวนผูปวยนอก

45. สวนงานกายภาพบําบัด
เปนการบําบัดรักษาและฟนฟูสภาพรางกายใหเปนปกติมากที่สุด ดวยวิธีตางๆเชน การใช
ความรอน ความเย็น น้ํา แสง ไฟฟา พรอมการออกกําลังกาย ตานทานน้ําหนัก การจัด
เนื้อที่แบงเปน 2 สวน คือ
สวนภายในอาคาร ประกอบดวย
หองตรวจ หองบําบัดดวยอุปกรณไฟฟา
หองออกกําลังกาย (คลายฟตเนส) สําหรับการบําบัดทั้งเดี่ยวและกลุม
หองธาราบําบัด ซึ่งมีเครื่องมือสําหรับแชรางกายบางสวน และอางที่แช
รางกายไดทั้งตัว ซึ่งมีการออกแบบใหผูปวยโดยเฉพาะ
สระบําบัด มี 2 ขนาด คือ 7x15 m. 2.4x4 m. (สระนวด) ซึ่งมีอุปกรณ
อํานวยความสะดวกใหผูปวยขึ้นลงไดสะดวก เชน ramp และราวจับ ตองมีการจัดเตรียม
อุปกรณตางๆเชน เครื่องทําความรอน เครื่องฆาเชื้อโรค เครื่องกรอง เครื่องปม ซึ่งสามารถ
ใชสระรวมกับสวนของ Recreation ไดดวย โดยการบริหารเวลาใหเหมาะสม

46. สวนภายนอกอาคาร
ประกอบไปดวยพื้นที่ทํากายภาพบําบัดเชน พื้นที่หัดเดิน ซึ่งอาจใชวัสดุตางๆกัน เชน พื้นทราย
, พื้นหญา พื้นที่ออกกําลังกายดวยเครื่องมือเฉพาะคลายสวนสุขภาพ โดยในสวนนี้ ตองการรมเงา
คอนขางมาก เพื่อใหสะดวกสบายตอผูปวย
สวนงานกิจกรรมบําบัด
เปนสวนที่ชวยปรับปรุงสภาพจิตใจและรางกายผูพิการ ใหสอดคลองกับสภาพการใชงาน โดย
การสอนใหผูพิการสามารถทํากิจวัตรประจําวันไดตามปกติ โดยในการบําบัด อาจแบงไดเปน 2
รูปแบบ คือการฝกกิจวัตรประจําวัน ไดแก อาบน้ํา นอน ทําครัว แตงตัว และทักษะการหยิบจับตางๆ
เปนตนการทํากิจกรรมตางๆรวมกัน เพื่อเปนการฝกฝนการเขาสังคม โดยมีทั้งกิจกรรมภายใน
โครงการ เชน กิจกรรมประกอบเพลง กิจกรรมการพัฒนาภูมิทัศน และกิจกรรมภายนอก เชน การพา
ผูปวยออกนอกสถานที่เชน ไปตลาด ไปทองเที่ยวตามที่ตางๆโดยสวนของอาคารควรมี
สภาพแวดลอมที่เงียบสงบ เพื่อใหผูฝกมีสมาธิในการฝกมากที่สุดและมีบรรยากาศเปนธรรมชาติเพื่อ
ความผอนคลาย และควรมีสวนฝกทํากิจกรรมตางๆภายนอกอาคารเชน การทําสวนปลูกฝก และ
ลานประกอบกิจกรรมรวมกัน

47. สวนอรรถบําบัด
หมายถึงการชวยบําบัดผูปวยบางรายที่มีปญหาทางการไดยินมีผลทางปญหาการพูด
ประกอบดวยหองทดสอบการไดยิน หองบําบัดแบบเดี่ยวและหองบําบัดแบบกลุม โดยจะตองมีการควบคุม
เสียงใหเงียบและกันเสียงรบกวนเพื่อเกิดสมาธิมากที่สุด ภายนอกอาคารควรมีสวนสําหรับทําการบําบัด
แบบกลุมเชนที่นั่งพักผอนพูดคุยที่สงบและรมรื่น
สวนจิตบําบัด
หมายถึงการรักษาทางสภาพจิตใจ โดยการใหการรักษา ใหคําแนะนํา กําลังใจ เพื่อใหผูปวยมี
จิตใจ ผอนคลาย สดชื่น มีความหวัง มีกําลังใจ โดยอาจรวมเปนสวนหนึ่งอยูในอรรถบําบัดไดเนื่องจากการ
ใชงานใกลเคียงกัน
สวนกายอุปกรณเทียม
คือสวนที่ผลิตเครื่องชวยเหลือผูพิการในแงแขนขา เทียม เกาอี้ลอเลื่อนโดยจะประกอบดวย
หองทดลอง คือหองทําการวัดและลองอุปกรณ รวมถึงการถอดอวัยวะเทียมหรือเครื่องชวย
ภายในมีอุปกรณทดสอบการหัดเดิน บันไดลาด ลักษณะเปนหองโลงคลายโรงยิม
โรงงาน คือสถานที่ลิต และเก็บอุปกรณเชนเกาอี้ลอเลื่อน มีการใชอุปกรณขนาดใหญ และมักมี
เสียงดังจากการผลิต จึงควรมีการแยกโรงงานเพื่อเปนการลดเสียง และอันตรายที่อาจเกิดจากไฟไหม โดย
อาจมีพื้นที่นอกอาคารซึ่งเปนลานสําหรับทดลองเกาอี้ลอเลื่อนที่สะดวกและกวางขวางกวาในอาคาร