1. UNA-VIA principe in fiscale zaken
Prof. Mr. Guido De Bont
Mr. Jan Tuerlinckx
De Bont Advocaten
www.debontadvocaten.nl
Tuerlinckx Advocaten
www.tuerlinckx.eu
2. “Una via”: betekenis
• Niemand wordt opnieuw berecht of gestraft in
een strafrechtelijke procedure binnen de
rechtsmacht van dezelfde Staat voor een
strafbaar feit waarvoor hij reeds onherroepelijk is
vrijgesproken of veroordeeld overeenkomstig de
wet en het strafprocesrecht van die Staat.
• Una via regeling wenst oplossing te bieden voor
door elkaar lopen van strafrechtelijke procedure
en administratieve procedure en voor de
gevolgen daarvan (dubbele bestraffing)
3. “Una via”: betekenis
• Una via in pure vorm:
– “Non bis in idem” beginsel (één bestraffing)
– “Ne bis vexari” beginsel (één vervolging)
• Art. 14.7 IVBPR en art. 4, 7e Protocol EVRM:
– Voorbehoud Nederland: 14.7 niet verder dan 68 Sr en
art. 4 niet getekend
– België: 7e Protocol op 1 juli 2012 in werking getreden
• Nationaal recht:
– NL: Algemene Wet Bestuursrecht
– BE: Wet van 20/09/2012
4. Rechtspraak EHRM
Ingegeven door Europese rechtspraak
• Zolotoukhine t. Rusland (10-2-2009)
•
•
•
•
feitelijke benadering
kijken naar gedraging niet naar de juridische kwalificatie
substantieel dezelfde feiten
alle sancties van strafrechtelijke aard
5. Rechtspraak EHRM
• Ruotsalainen t. Finland (16-6-2009) (fiscale zaak)
• substantieel dezelfde feiten
• opzet of geen opzet maakt niet uit
• Maresti t. Kroatië (25-6-2009)
• strafvermindering bij tweede berechting is onvoldoende;
moet leiden tot verval.
• Aklagaren t. Akerberg (12-2-2013)
• Handvest van toepassing wanneer Unierecht wordt
uitgevoerd (ook voor de boete);
• combinatie van fiscale (zonder strafkarakter) en
strafrechtelijke sancties mogelijk;
• bij onherroepelijkheid van de één is de andere weg gesloten;
• is fiscale sanctie een strafsanctie (Bonda)?
6. Krachtlijnen Una-Via NL
• Belastingdienst en O.M. op een door wet bepaald
moment (point of no return) er toe te dwingen een
definitieve keuze te maken voor strafrechtelijke
afhandeling of bestuursrechtelijke afdoening
• Nederland: boete fiscus opgelegd of medegedeeld;
is kennisgeving van niet verdere vervolging.
• Point of no return: aanvang van de terechtzitting
= rechtszekerheid
7. Krachtlijnen Una-Via NL
• Dubbele vervolging niet na onherroepelijke
uitspraak:
– voor- en hoofdvragen één procedure.
– tenzij nieuwe bezwaren
• Criterium keuze voor de ene of andere weg:
ATV-richtlijnen en 3 fasen
• Nadelen van de una-via ?
• Ervaring in de praktijk ?
8. Krachtlijnen Una-Via BE
• Wettelijke ontdubbeling administratieve sancties en
strafsancties, maar geen wettelijke garantie op
ontdubbeling vervolging ( NL)
• Invoering facultatief georganiseerd overleg in artikel 29,
derde lid Sv. tussen fiscale administratie, gerecht en politie
om de aanpak van fiscale fraude te coördineren via het
“una via”-principe
– “De gewestelijke directeur voornoemd in het tweede lid kan in het
kader van de strijd tegen de ernstige en georganiseerde fiscale fraude
over concrete dossiers overleg plegen met de procureur des Konings.
De procureur des Konings kan de strafbare feiten, waarvan hij kennis
heeft genomen tijdens het overleg, vervolgen. Het overleg kan ook
plaatsvinden op initiatief van de procureur des Konings. De bevoegde
politionele overheden kunnen deelnemen aan het overleg”
9. Krachtlijnen Una-Via BE
• Criterium keuze voor de ene of andere weg is vraag naar
meerwaarde van de gerechtelijke weg, waarbij rekening wordt
gehouden met middelen die moeten worden ingezet, omvang
van de fraude, toegepaste mechanismen, beschikbare
politiecapaciteit, vereiste termijnen om te vervolgingen tot
definitieve beslissing te doen leiden;
• Volgens Circ. nr. 11/2012 college van PG wordt de
gerechtelijke procedure enkel gevolgd ingeval van ernstige
en/of georganiseerde fiscale fraude en/of die bijzondere
opsporingsmaatregelen of maatregelen vereist die afbreuk
doen aan de individuele vrijheden, enerzijds, en indien dit een
gerechtelijk onderzoek rechtvaardigt, anderzijds.
• Invulling in de praktijk af te wachten …
10. Krachtlijnen Una-Via BE
• Wat indien reeds administratieve sanctie opgelegd in kader
van taxatie? Opeisbaarheid wordt opgeschort als het O.M.
beslist om strafrechtelijk te vervolgen
Is dit geen schending verbod dubbele vervolging? Impliceert
immers dat de belastingplichtige na een administratieve
bestraffing met definitief karakter nog strafrechtelijk kan
worden vervolgd.
• De aanhangigmaking bij de correctionele rechtbank maakt
de belastingverhoging definitief niet opeisbaar. Beschikking
van buitenvervolgingstelling maakt einde aan de schorsing
van de opeisbaarheid.
• Vervolging strafrechtelijk voor witwassen blijft onverkort
bestaan.
11. Praktische implicatie voor u als
accountant ?
• Feit dat het overleg facultatief is, impliceert
dat dubbele vervolging niet is uitgesloten;
• Gebrek aan duidelijkheid impliceert dat
zwijgrecht vs. spreekplicht onder druk komt te
staan;
• Problematiek van witwassen en/of andere
samenhangende misdrijven;
12. Bedenkingen
• Wat met cumulatie administratiefrechtelijke
sancties?
– NL: na verzuimboete een vergrijpboete mogelijk bij nieuwe
bezwaren (toetsing BFC). Bij vergrijpboete wordt
verzuimboete verrekend: geen verval van verzuimboete als
vergrijpboete wordt vernietigd.
• BE: niet geregeld in de wet
• BE: Regeling onverenigbaarheid met minnelijke
schikking?
• BE: fiscaal recht blijft fundamenteel gepenaliseerd
• BE: Voor IB en BTW: schending gelijkheidsbeginsel?
