KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe
„metody wykrycia i przeciwdziałania, ograniczenie ryzyka podatkowego, wpływ danych
finansowych na określenie zdolności kredytowej podmiotów”
Andrzej Dmowski CFE, CICA, CA
Attorney – at – Law / Statutory Tax Advisor
Partner Zarządzający
Russell Bedford Poland
Legal Tax Audit Accounting Corporate Finance Business Consulting

Agenda
1. Odpowiedzialność podatników za zobowiązanie i zaległość podatkową v.
odpowiedzialność karno-skarbowa
• Zaległość podatkowa
• Odpowiedzialność za prawidłowość rozliczeń należności publicznoprawnych
• Odpowiedzialność kierownika jednostki za rozliczenia podatkowe
• Planowanie (optymalizacja podatkowa) a unikanie i uchylanie się od opodatkowania
2. Modele przestępstw skarbowych
• Uchylanie się od ujawniania podstawy opodatkowania lub składania deklaracji
podatkowej
• Firmanctwo
• Wyłudzanie nienależnego zwrotu podatku
• Nadużycie preferencyjnej stawki należności celnej
• Fikcyjny eksport (zjawisko tzw. karuzeli podatkowej)
3. Nieprawidłowości w zakresie rozliczenia podatku VAT - Metodyka oszustw
skarbowych w zakresie uszczuplania podatku VAT
• Nierzetelna księgowość / zaniechania w księgowości
• Międzynarodowe struktury transakcyjne w obrocie gospodarczym
• Przemyt związany z importem
• Uchylanie się od podatku VAT a działanie w zorganizowanej grupie przestępczej lub
związku przestępczym
Andrzej Dmowski 2

Agenda
4. Oszustwa w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych
• Nieujawnianie przychodów podatkowych
• Zawyżenie kosztów uzyskania przychodów
• Przeszacowanie aktywów dla celów podatku dochodowego dla osób prawnych
• Struktury podatkowe zwolnione z opodatkowania
5. Pozostałe przestępstwa skarbowe
6. Ceny transferowe i dokumentacja podatkowa
• Pojęcie cen transferowych
• Metody szacowania cen – ogólne założenia
• Usługi reklamowe w ramach grupy kapitałowej
• Ceny transferowe – bezpieczeństwo transakcyjne (stawka 50%)
• Odpowiedzialność karno – skarbowa
• Metody dotyczące ustalania wartości dóbr niematerialnych i usług
• Dokumentacja podatkowa
• Konwencja Arbitrażowa
• Uprzednie Porozumienie Cenowe
• Przerzucanie dochodów podmiotów pomiędzy podmiotami powiązanymi
Andrzej Dmowski 3

Agenda
Andrzej Dmowski 4
7. Międzynarodowa wymiana informacji w zakresie rozliczenia podatku VAT
• VIES
• Deklaracja statystyczna (Intrastat)
• Stałe miejsce prowadzenia działalności – „fixed place of business activity” dla celów VAT
8. Przestępstwo prania brudnych pieniędzy
• Przestępstwo prania brudnych pieniędzy
• Transakcje na papierach wartościowych
• Problematyka pożyczek kapitałowych między spółkami
• Pojęcie dumpingu
9. Odpowiedzialność karna związana z prezentacją danych finansowych
• Nierzetelność danych w sprawozdaniu finansowym
• „Kreatywna księgowość” a możliwości w zakresie wyceny / przeszacowania aktywów w
sprawozdaniu finansowym
• Rozbieżność pomiędzy wynikiem podatkowym a bilansowym
• Manipulacje wynikiem finansowym mające wpływ na zdolność kredytową podmiotu
• Wyłudzanie kredytów / pożyczek w oparciu o nierzetelne dane finansowe

Agenda
10. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe
• Zgodność przepisów karnoskarbowych z unormowaniami Kodeksu karnego
• Sankcje karnoskarbowe
• Środki karne i zabezpieczające
• Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych
• Przepadek przedmiotów i korzyści
• Okoliczności stanowiące podstawę obostrzenia kary
• Ciąg przestępstw skarbowych i kara łączna
• Terminy w postępowaniu karnoskarbowym
11. Podsumowanie
Andrzej Dmowski 5

Andrzej Dmowski 6
Akty Prawne
1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (Dz.U.2000.94.1037 ze. zm. dalej:
k.s.h).
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz.
350 ze. zm. dalej: ustawa o PIT, UPIT).
3. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 74,
poz. 397 ze. zm. dalej: ustawa o CIT, UCIT).
4. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 ze. zm.
dalej: ustawa o VAT, UVAT).
5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926 ze. zm.
dalej: Ordynacja podatkowa, OP).
6. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny. (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 ze. zm. dalej: k.k.).
7. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 dalej: k.w.)
8. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. 1999 Nr 83 poz. 930, dalej:
k.k.s).
9. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks Karny Wykonawczy (Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557 ze.
zm.)
10. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. – o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze. zm dalej: u.r.).
11. Ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu
terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. nr 46, poz. 276 ze. zm.).
12. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 ze. zm.).
11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 ze. zm.
dalej: k.p.k.).
12. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary (Dz.U.2002.197.1661 dalej: uopz)
13. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. 1991 Nr 100 poz. 442 ze. zm. dalej:
ustawa o kontroli skarbowej).

15. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2009 nr 168 poz. 1323 ze. zm.).
16. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity Dz.U.
2003 nr 153 poz. 1503)
17. Dyrektywa 2006/112/WE RADY z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu
podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1).
18. Dyrektywa Rady Europejskiej nr 91/308/EWG z 10 czerwca 1991 r. w sprawie uniemożliwienia
korzystania z systemu finansowego w celu prania pieniędzy zmieniona dyrektywą Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 2001/97/WE z 4 grudnia 2001 r.68, które zastąpiono ostatecznie
dyrektywą nr 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 października 2005 r.
19. Konwencja nr 141 Rady Europy z 8 listopada 1990 r. o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i
konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa, sporządzona w Strasburgu.
20. Zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy z 27 czerwca 1980 r. - w sprawie przeciwdziałania
transferowi i ukrywaniu funduszy pochodzących z przestępstw. Zobowiązanie państw do
nakładania na ich systemy bankowe obowiązku identyfikacji klienta
21. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie zgłoszeń INTRASTAT
(Dz. U. 2004, nr 89, poz. 846), rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2004 r.
zmieniające rozporządzenie z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie zgłoszeń INTRASTAT (Dz. U.
2004, nr 282, poz. 2809), z dnia 20 grudnia 2005 (Dz. U. 2005, nr 257, poz. 2154) oraz z dnia
19 grudnia 2006 r. (Dz. U. 2006, nr 243, poz. 1765).
Akty Prawne
Andrzej Dmowski 7

Odpowiedzialność podatników
Odpowiedzialność za zobowiązanie i zaległość podatkową
Zaległość podatkowa
Andrzej Dmowski 8

Zaległość podatkowa - art. 51 Ordynacji podatkowej
Zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności
§ 2.Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek,
w tym również zaliczkę, o której mowa w art. 23a, lub ratę podatku.
§ 3.Przepisy stosuje się również do należności z tytułu podatków, zaliczek na podatki oraz rat
podatków niewpłaconych w terminie płatności przez płatnika lub inkasenta.
Za zaległość podatkową dodatkowo uznaje się:
 nadpłatę, jeżeli w zeznaniu lub w deklaracji, o których mowa została wykazana nienależnie lub
w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na
poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych
 zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub
został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań
podatkowych, chyba że podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy
 wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od
należnej
 oprocentowanie nienależnej nadpłaty bądź zwrotu podatku zwrócone lub zaliczone na poczet
zaległych, bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych
Andrzej Dmowski 9

Odsetki za zwłokę
Dług podatkowy X liczba dni zwłoki
Odsetki = x STAWKA
365
PODSTAWOWA STAWKA ODSETEK
= [ 2 x stopa kredytu lombardowego ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej + 2 % ] > 8%
(preferencyjna stawka – 0,75 x stawka podstawowa dla podatników,
którzy dokonają korekty deklaracji i w ciągu 7 dni zapłacą zaległość podatkową)
Skutki zaległości podatkowej:
 zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego na majątku dłużnika
 przeniesienie odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią
 skutki karno skarbowe dla dłużnika (podatnika) art. 57 k.k.s
art. 77 k.k.s
Zaległość podatkowa - Skutki
Andrzej Dmowski 10

Art. 57 k.k.s
§1 Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za
wykroczenie skarbowe.
§2 Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w
sprawie o wykroczenie skarbowe określone w § 1 wpłacono w całości należny
podatek na rzecz właściwego organu.
Andrzej Dmowski 11
Art. 77 k.k.s
§1 Płatnik lub inkasent, który pobranego podatku nie wpłaca w terminie na rzecz
właściwego organu, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze
pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.
§2 Jeżeli kwota niewpłaconego podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego
określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§3 Jeżeli kwota niewpłaconego podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu
zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§4 Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od
wymierzenia kary lub środka karnego, jeżeli przed wszczęciem postępowania
w sprawie o przestępstwo skarbowe określone w § 1 lub 2 wpłacono w całości
pobrany podatek na rzecz właściwego organu.
§5 Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania
w sprawie o wykroczenie skarbowe określone w § 3 wpłacono w całości
pobrany podatek na rzecz właściwego organu.

Odpowiedzialność za prawidłowość rozliczeń należności
publicznoprawnych
Andrzej Dmowski 12

publicznoprawnych
Należność publicznoprawna
Art. 53 k.k.s
§26. W rozumieniu kodeksu karno skarbowego należność publicznoprawna jest to należność
państwowa lub samorządowa, będąca przedmiotem przestępstwa skarbowego lub
wykroczenia skarbowego; należnością państwową jest podatek stanowiący dochód budżetu
państwa, należność z tytułu rozliczenia udzielonej dotacji lub subwencji lub należność
celna, a należnością samorządową - podatek stanowiący dochód jednostki samorządu
terytorialnego lub należność z tytułu rozliczenia udzielonej dotacji lub subwencji.
§26a. W rozumieniu kodeksu należnością publicznoprawną, w tym podatkiem, jest także
należność stanowiąca przychód budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub budżetu
zarządzanego przez Wspólnoty Europejskie lub w ich imieniu, w rozumieniu wiążących
Rzeczpospolitą Polską przepisów prawa Unii Europejskiej, będąca przedmiotem
przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2011 r. sygn. akt V KK 361/10
„W świetle przepisu art. 53 § 27 k.k.s. należność publicznoprawna uszczuplona czynem zabronionym jest
to wyrażona liczbowo kwota pieniężna, od której uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia w całości lub
w części osoba zobowiązana uchyliła się i w rzeczywistości ten uszczerbek finansowy nastąpił. Uporczywe
niewpłacanie w terminie podatku, będące znamieniem wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s., stanowi
uszczuplenie należności publicznoprawnej.”
Andrzej Dmowski 13

publicznoprawnych
Odpowiedzialność
S.A, Sp. z o.o. Członkowie zarządu
Spółka jawna,
Spółka cywilna
Wspólnicy prowadzący
sprawy spółki
Spółka
partnerska
Wspólnicy prowadzący
sprawy spółki albo
zarząd
Sp. k.a , Sp.k.
Komplementariusze
prowadzący sprawy
spółki
Os. Fiz
prowadząca d.g
Osoba fizyczna
Podmiot w
likwidacji
Likwidator, syndyk lub
zarządca w post.
upadłościowym
Andrzej Dmowski 14

Odpowiedzialność kierownika jednostki za rozliczenia
Andrzej Dmowski 15

Art. 4a Ustawy o rachunkowości
1. Kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego
jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z
działalności spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości
2. Kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego
jednostki odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub
zaniechaniem stanowiącym naruszenie obowiązku wynikającego z ust. 1.
Pod pojęciem „kierownika jednostki" rozumie się - członka zarządu lub innego organu
zarządzającego lub organu wieloosobowego (zarząd), który - zgodnie z obowiązującymi
jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności - uprawniony jest
do zarządzania jednostką, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę.
Za kierowników jednostki uważa się:
 spółka handlowe – osobę (osoby) określone w statucie, w umowie spółki
 spółka jawna i cywilna – wspólników prowadzących sprawy spółki
 spółka partnerska – wspólnicy prowadzący sprawy spółki albo zarząd
 spółka komandytowa i spółka komandytowo – akcyjna – komplementariusze prowadzący
sprawy spółki
 osoby fizyczna – osoba prowadzącą działalność gospodarczą, w tym osoby wykonujące wolne
zawody
 likwidatora lub syndyka - w postępowaniu upadłościowym
Andrzej Dmowski 16

Podstawowe obowiązki sprawozdawcze
Zapewnienie, aby sprawozdanie
finansowe oraz sprawozdanie z
działalności spełniały wymagania
Złożenie we właściwym
rejestrze sądowym
rocznego sprawozdania
finansowego wraz z
opinią biegłego
rewidenta
Zapewnienie udostępnienia biegłemu
rewidentowi, prowadzącemu badanie
sprawozdania finansowego ksiąg
rachunkowych oraz dokumentów,
będących podstawą zapisów,
udzielania wyczerpujących wyjaśnień
Zapewnienie sporządzenia
sprawozdania finansowego za
rok obrotowy nie później niż w
ciągu 3 miesięcy od dnia
bilansowego i przedstawienia
go właściwym
Ogłoszenie sprawozdania
finansowego lub rocznego
skonsolidowanego
Andrzej Dmowski 17

Odpowiedzialność organów zarządzających i nadzorczych
Cywilna
 kierownik jednostki oraz członkowie
rady nadzorczej odpowiadają solidarne
wobec spółki za szkodę spowodowaną
działaniem lub zaniechaniem
naruszającym obowiązek , zapewnienia
zgodności sprawozdania finansowego i
sprawozdania z działalności z u.r..
 szkoda powstała w wyniku tego
działania lub zaniechania
 pokrycie powstałej szkody obejmuje
szkodę rzeczywistą i utracone
korzyści
Karna (art. 77 u.r.)
 nieprowadzenie ksiąg rachunkowych,
prowadzenie ich wbrew przepisom UoR,
podawania w księgach nierzetelnych danych
 niesporządzenie sprawozdania finansowego,
sporządzenie niezgodnie z przepisami o
u.r., zawarcie w sprawozdaniu
nierzetelnych danych.
Podlega grzywnie lub karze pozbawienia
wolności do lat 2 albo obu tym karom
łącznie
Andrzej Dmowski 18

Art. 587 Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1.Kto przy wykonywaniu obowiązków wymienionych w tytule III i IV ogłasza dane nieprawdziwe
albo przedstawia je organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji -
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2.Jeżeli sprawca działa nieumyślnie - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 grudnia 2002 r. sygn. akt II AKa 310/02
„(…)Przestępstwo z art. 587 KSH jest przestępstwem indywidualnym, a więc może go popełnić
tylko osoba, która wykonuje obowiązki w tytule III Kodeksu spółek handlowych (np. członek
zarządu komisji rewizyjnej, rady nadzorczej, likwidator itd.). Do osób tych należą również
założyciele spółki akcyjnej, a więc osoby, które przyczyniały się do jej utworzenia i podpisały
statut spółki (art. 301 § 3 KSH). Natomiast inne osoby, które w sprawozdaniach finansowych
podają nieprawdziwe dane albo przedstawiają je organom nadzorczym, władzom państwowym
lub badającemu sprawozdanie finansowe i księgi handlowe, podlegają odpowiedzialności
karnej z art. 35 § 1 lub § 2 ustawy z dnia 18.10.1991 r. o badaniu i ogłoszeniu sprawozdań
finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie”.”
Andrzej Dmowski 19

Odpowiedzialność księgowego w ramach stosunku pracy
 księgowy, będąc pracownikiem odpowiada za należyte wykonanie obowiązków na zasadach
ogólnych – KP
 w przypadku braku należytego wykonywania obowiązków i wyrządzenia tym szkody
pracodawcy odpowiedzialność księgowego oparta jest na zasadzie winy
 odpowiedzialność materialna jest ograniczona do 3 krotności miesięcznego wynagrodzenia
przysługującego w dniu wyrządzenia szkody
 odpowiedzialność w granicach rzeczywistej szkody
 odpowiedzialność karno skarbowa, w przypadku wykazania nieprawidłowości (np. podawanie
nieprawdziwych danych podatkowych, prowadzenie ksiąg w sposób wadliwy i nierzetelny)
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1998 r. sygn. akt I PKN 360/98
„(…)Uchybienie obowiązkom wynikającym z art. 4 ust. 4 i art. 52 ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591 ze zm.) stanowi ciężkie
naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1
KP(…)”.”
Andrzej Dmowski 20

Planowanie (optymalizacja podatkowa)
Unikanie i uchylanie się od opodatkowania
Andrzej Dmowski 21

Planowanie (optymalizacja podatkowa) - Unikanie i uchylanie się od
opodatkowania
KONTROLA PLANU
REALIZACJA PLANUWYBÓR
OCENA SKUTKÓW
SZUKANIE PRAWNYCH
ROZWIĄZAŃ
PROBLEMCEL
Etapy planowania podatkowego
Planowanie podatkowe – element optymalizacji podatkowej
 Unikanie płacenia podatków - wykorzystanie instrumentów prawnych
 Uchylanie się od płacenia podatków - działanie nielegalne
Andrzej Dmowski 22

opodatkowania
Planowanie – w rozumieniu teorii zarządzania - działanie zorientowane na przyszłość,
dążenie do wywołania zjawisk, które najprawdopodobniej nie zaistniałyby samoistnie
Planowanie podatkowe
 ujęcie szerokie – to uwzględnianie skutków podatkowych w planowaniu gospodarczym
 ujęcie wąskie – to sposób prowadzenia interesów majątkowych umożliwiający wykorzystanie
dozwolonych prawnie instrumentów minimalizacji obciążeń podatkowych
Rozumienie planowania podatkowego:
 jako uchylanie się od opodatkowania, zmniejszanie podatków nielegalnymi metodami.
Oceniane jako przestępstwo skarbowe
 wykorzystanie legalnych możliwości obniżenia, zmniejszenia ciężarów podatkowych – „tax
planning”
Andrzej Dmowski 23

opodatkowania
Planowanie podatkowe Cel
Zmniejszenie ciężaru podatkowego przy
uwzględnieniu współdziałania wszystkich
podatków
Redukowanie ryzyka podatkowego
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 30 czerwca 2003 r. sygn.
akt I SA/Wr 1183/00
„Z żadnej normy prawnej nie można wyprowadzić zasady nakładającej na podatnika
obowiązek działania dla powstania zobowiązania podatkowego w najwyższej możliwej
wysokości. (...) Jeżeli obowiązujący porządek prawny stwarza podatnikowi możliwość wyboru
kilku legalnych konstrukcji do osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego, z których każda
będzie miała inny wymiar podatkowy, to wybór najkorzystniejszego podatkowego rozwiązania
nie może być traktowany jako obejście prawa”.”
Andrzej Dmowski 24

opodatkowania
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 lipca 1996 r. sygn. akt SA/Ka
1244/95
„(…)żaden przepis prawa podatkowego ani orzecznictwo, ani też doktryna prawa nie
zabraniają podatnikowi wyboru takiego rozwiązania zgodnego z prawem i rzeczywistością,
które byłoby dla niego - przy podejmowaniu decyzji gospodarczych - bardziej korzystne na
gruncie prawa podatkowego. Wybór drogi najłagodniej opodatkowanej jest wolnym
wyborem każdego podatnika i nie może podlegać kontroli organów podatkowych”.
Unikanie
Zob.
podatkowe
nie powstaje
Przeprowadzone
zgodnie z
przepisami
Stanowi uchybienie
sensowi i celowi
ustawy podatkowej
Andrzej Dmowski 25

opodatkowania
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 1998 r. syng. Akt I SA/Po
1883/97
„(…)Zjawisko unikania opodatkowania polega z reguły na stosowaniu przez podatnika
znanych i aprobowanych form prawnych operacji gospodarczych. Operacji tych ani ich
rezultatów podatnik nie ukrywa przed administracją podatkową. Żąda, aby to, co jawnie
czyni, stało się podstawą ustalenia jego zobowiązań podatkowych, mimo że działanie to
bywa postępowaniem z pogranicza dozwolonego i niedozwolonego.”.
Uchylanie
Zob.
podatkowe
Skrytość,
potajemność
działania
podatnika
Uchybienie
brzmieniu
ustawy
Czyn
zabroniony
art. 54 k.k.s
Andrzej Dmowski 26

Wybrane modele działalności w zakresie zaniżenia i wyłudzenia podatku
Andrzej Dmowski 27

Modele przestępstw podatkowych
Przestępstwa związane z akcyzą:
- podrabianie towarów akcyzowych (alkohol i wyroby tytoniowe),
- wprowadzanie do obrotu paliw z zaniżoną akcyzą,
Przestępstwa związane z cłem:
- Wprowadzanie towarów na obszar celny UE bez odprowadzonego cła / z zaniżonym cłem
- manipulacje klasyfikacją taryfową
Przestępstwa związane z VAT:
- tzw. "karuzele VAT",
- puste faktury,
- znikający podatnik
- obrót niezaewidencjonowany
Przestępstwa związane z CIT:
- brak wykazywania przychodów podatkowych
- fikcyjne koszty
- zakup spółki ze stratą
-transfer zysków za granicę
- raje podatkowe
- ceny transferowe
Andrzej Dmowski 28

Modele przestępstw podatkowych
Oszustwa związane z zatrudnieniem pracowników:
-„szara strefa”
- zaniżenie wynagrodzeń
- zawieranie umów o współpracy (umów cywilnoprawnych) zamiast umów o pracę
Pranie „brudnych pieniędzy”:
- środki z przestępstw skarbowych
- legalizacja środków z przestępstw karnych
Brak rejestracji działalności gospodarczej:
- firmanctwo
- powiernictwo w systemie anglo-saskim
Andrzej Dmowski 29

Andrzej Dmowski 30
Nieprawidłowości w zakresie rozliczania podatku VAT
Metodyka oszustw skarbowych w zakresie uszczuplania podatku VAT
Oszustwa w zakresie podatku od towarów i usług
Karuzela podatkowa

Karuzela podatkowa
Firma A
(dostawca))
Firma B
(znikający
podatnik))
Sprzedaż za 3 tys. .EUR (wg stawki
VAT 0 proc.) do firmy B - WDT
VAT do zapłacenia ale firma nie płaci
VAT – u – znika.
Firma C
(bufor)
Firma D
(broker))
Firma E
(importer spoza
UE)
Sprzedaż za 2.950 EUR (wg
stawki VAT 23 proc.) transakcja
wewnątrzwspólnotowa.
Sprzedaż za 2.960 EUR (wg
stawki VAT 0 proc.) WDT
VAT do zapłacenia
VAT do zwrotu Firma D odlicza podatek lub domaga się
zwrotu niezapłaconego przez Firmę B podatku VAT
Lub sprzedaż za 2.970 EUR (wg stawki VAT 0
proc.) eksportAndrzej Dmowski 31

Karuzela podatkowa
Wyrok TSUE w sprawach połączonych Mahagében kft i Péter Dávid przeciwko Nemzeti
Adó- és Vámhivatal Dél-dunántúli Regionális Adó Főigazgatósága (sygn. spraw C-80/11,
C-142/11).
Podatnik ma prawo do odliczenia od kwoty podatku VAT, którą jest zobowiązany zapłacić,
kwotę podatku należnego lub zapłaconego z tytułu świadczonych mu usług, pomimo tego,
że wystawca tych faktur dopuścił się nieprawidłowości, chyba że organ podatkowy na
podstawie obiektywnych przesłanek udowodni, że podatnik powinien wiedzieć lub
wiedział, że transakcja wiązała się z przestępstwem popełnionym przez wystawcę faktury.
Wyrok TSUE z dnia 12 stycznia 2006 r. sygn. sprawy C- 354/03 w sprawie Optigen i inni
(Zb. Orz. 2006, s. I-483) orzeczono, że ma prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT
przeprowadzającego transakcje, które nie zostały dotknięte oszustwem dotyczącym
podatku VAT, nie może mieć wpływ okoliczność, że w łańcuszku dostaw, których część
stanowią te transakcje, inna – uprzednia lub kolejna transakcja - jest dotknięta
oszustwem dotyczącym podatku VAT, jeśli podatnik nie wiedział lub w żaden sposób nie
mógł się dowiedzieć o zaistnieniu oszustwa.
Podobny pogląd wyraził TSUE w wyrok z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie połączonych C-
439/04 i C-440/04 AXEL Kittel.
Andrzej Dmowski 32

Karuzela podatkowa
„(…)Artykuły dyrektywy 2006/112 stoją na przeszkodzie praktyce krajowej, w ramach
której organ podatkowy odmawia prawa do odliczenia z tego powodu, iż podatnik nie
upewnił się, że wystawca faktury za towary, których prawo do odliczenia ma dotyczyć,
jest podatnikiem, że dysponował on tymi towarami i był w stanie je dostarczyć oraz że
wywiązał się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty VAT, albo z tego powodu, że
podatnik nie posiada, poza fakturą, innych dokumentów potwierdzających spełnienie
powyższych warunków, mimo że były spełnione warunki materialne i formalne powstania
prawa do odliczenia określone w dyrektywie 2006/112, a podatnik nie miał przesłanek
podejrzewać, że wystawca faktury dopuścił się nieprawidłowości lub przestępstwa (…)”.”
Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK
1200/11, I FSK 1201/11.
W ocenie sądu organy podatkowe kwestionujące odliczenie VAT przez przedsiębiorcę z
tytułu faktur, które nie dokumentują rzeczywistych transakcji, muszą udowodnić, że
przedsiębiorca nie zachował należytej staranności.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 grudnia 2012 r. sygn. akt I FSK
1694/11
Andrzej Dmowski 33

Przemyt związany z importem towarów
Andrzej Dmowski 34

Art. 2 pkt 7 ustawa o VAT
Przemyt (kontrabanda, pot. szmugiel) – przemieszczenie towarów pomiędzy państwami z
pominięciem opłat celnych, akcyzy, podatku VAT i innych należności wobec państwa, na którego
terytorium wwieziono towar, lub też wwiezienie towaru, którym obrót jest w danym kraju zakazany
przez prawo. Omija się również, rzadko co prawda występujące, opłaty i ograniczenia wywozowe.
Import towarów - rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii
Europejskiej. (brzmienie od 1 kwietnia 2013 r.)
W zakresie podatku od towarów i usług ustawa z 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu wojewódzkich
kolegiów skarbowych nadaje organom celnym uprawnienia organów podatkowych z tytułu importu
towarów w zakresie podatku VAT.
Organy
Dyrektor Izby
Celnej
Naczelnik
Urzędu Celnego
Andrzej Dmowski 35

Art. 86 k.k.s
§ 1. Kto, nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku celnego, przywozi z zagranicy lub wywozi
za granicę towar bez jego przedstawienia organowi celnemu lub zgłoszenia celnego, przez
co naraża należność celną na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych
albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, jeżeli przemyt celny dotyczy towaru w obrocie z
zagranicą, co do którego istnieje reglamentacja pozataryfowa.
§ 3. Jeżeli kwota należności celnej narażonej na uszczuplenie lub wartość towaru w obrocie z
zagranicą, co do którego istnieje reglamentacja pozataryfowa, jest małej wartości, sprawca
czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2 podlega karze grzywny do 720 stawek
dziennych.
§ 4. Jeżeli kwota należności celnej narażonej na uszczuplenie lub wartość towaru w obrocie z
zagranicą, co do którego istnieje reglamentacja pozataryfowa, nie przekracza ustawowego
progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2 podlega karze grzywny za
wykroczenie skarbowe
Andrzej Dmowski 36

Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r. sygn. akt 134/04
„Do zrealizowania znamion przedmiotowych typu przestępstwa przemytu celnego (a przez to
znamion przedmiotowych paserstwa celnego z art. 91 § 3 k.k.s.) niezbędne jest jednoczesne
spełnienie dwóch przesłanek: istnienia obowiązku celnego, polegającego na przedstawieniu lub
zgłoszeniu towaru organowi celnemu oraz istnienia należności celnej, którą można uszczuplić
przez niedopełnienie tego obowiązku”.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 2011 r. sygn. akt IV KK 172/11
„Przepis art. 86 § 3 k.k.s. tworzy uprzywilejowaną postać przemytu celnego z art. 86 § 1 k.k.s.
według kryterium wartości przedmiotu czynu”.”
Andrzej Dmowski 37

Uchylanie się od podatku VAT, a działanie w zorganizowanej grupie
przestępczej lub związku przestępczym
Andrzej Dmowski 38

Art. 258 k.k.s
§ 1. Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie
przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli grupa albo związek określone w § 1 mają charakter zbrojny albo mają na celu
popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Kto grupę albo związek określone w § 1 w tym mające charakter zbrojny zakłada lub taką
grupą albo związkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Kto grupę albo związek mające na celu popełnienie przestępstwa o charakterze
terrorystycznym zakłada lub taką grupą lub związkiem kieruje, podlega karze pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 lutego 2013 r. sygn. akt III KK 261/12
„(…)Warunkiem przyjęcia ustalenia, iż czyn został popełniony w ramach zorganizowanej
grupy przestępczej, jest przypisanie sprawcy danego przestępstwa przynależności do niej
(art. 258 KK). Obostrzenie wynikające z przepisu art. 65 § 1 KK ma bowiem zastosowanie
dopiero wówczas, gdy sprawca bierze udział w zorganizowanej grupie przestępczej lub
związku przestępczym, i popełnia w ramach tych struktur chociaż jedno przestępstwo”.”
Andrzej Dmowski 39

Oszustwo podatkowe - jest działaniem zamierzonym, polegającym na świadomym
wprowadzeniu w błąd organu podatkowego mającym na celu uszczuplenie dochodów budżetu
państwa.
Skala zorganizowanych oszustw podatkowych w zakresie podatku VAT uległa znacznemu
poszerzeniu po 1.1.1993 r., kiedy to zlikwidowane zostały bariery celne pomiędzy
poszczególnymi państwami UE. Według danych Ministerstwa Finansów skala oszustw
podatkowych jest największa w branży paliwowej, budownictwie, usługach, obrocie złomem.
Ministerstwo Finansów podaje, że blisko jedna trzecia uszczupleń w budżecie państwa
spowodowana jest przestępstwami z zakresu podatku VAT.
Najczęściej występujące oszustwa podatkowe:
1) zaniżanie lub nieujawnianie obrotów wskutek fałszowania lub ukrywania faktur
2) wyłudzanie naliczonego VAT
3) kradzież numerów identyfikacji podatkowej, rejestracja firm pozornych (oszustwo typu
„znikający podatnik”)
Andrzej Dmowski 40

Zaniżanie lub nieujawnianie obrotów wskutek fałszowania lub ukrywania faktur:
Jest to proceder polegający na ukrywaniu lub fałszowaniu wystawionych przez przedsiębiorstwo
faktur dokumentujących rzeczywistą wielkość osiągniętego obrotu. Pozwala to na wykazanie
mniejszej podstawy opodatkowania, a w konsekwencji zapłacenie mniejszego podatku.
Art. 271 k.k. (poświadczenie nieprawdy) art. 62 k.k.s (nierzetelna faktura)
osoba uprawniona do wystawienia
dokumentu, która poświadcza w nim
nieprawdę co do okoliczności mającej
znaczenie prawne, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2003 r.
sygn. akt I KZP 22/03
„(…)osoba, która stosownie do przepisów Ustawy z dn.
06.01.1993r o podatku od towarów i usług oraz podatku
akcyzowym (Dz. U. nr. 11, poz. 50 z późniejszymi
zmianami)jest upoważniona do wystawiania faktury VAT ,
należy do kategorii innych osób uprawnionych do
wystawiania dokumentu w rozumieniu art. 271 &1 KK , jeżeli
jednak sprawca wystawia fakturę nierzetelną (chodzi o
rzetelność transakcji, datę, dane dotyczące nabywcy i
zbywcy towary, ilości, ceny, wartości transakcji itp.)godząc w
obowiązek podatkowy, dopuszcza się wówczas czynu
zabronionego określonego w art. 62 &2 lub 5 KKS”.”
Andrzej Dmowski 41

Istotą takich transakcji jest zawłaszczenie zwrotów VAT przysługujących od
wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Odbywa się to z użyciem łańcucha kilku firm w
różnych krajach Unii.
Sprawcy wykorzystują przede wszystkim przepisy dotyczące podatku VAT przy wywozie
towarów za granicę - na wywóz towaru poza Polskę w obrocie wspólnotowym, po spełnieniu
określonych warunków dokumentacyjnych, obowiązuje zerowa stawka tego podatku.
Po zgłoszeniu rzekomego wywozu towaru za granicę grupy przestępcze najczęściej uzyskują
zwrot VAT-u w wysokości 23 % wartości towaru.
Wyłudzenia zwrotów podatku VAT najczęściej występują przy:
 wprowadzaniu do obrotu gospodarczego faktur, które dokumentują fikcyjne zdarzenia
gospodarcze lub zawierają znacząco zawyżoną cenę towaru lub usługi,
 fikcyjnym eksporcie towarów, polegającym na poświadczeniu nieprawdy w dokumentach
celnych lub podrobieniu dokumentów wywozowych
 W handlu wewnątrz UE kraje członkowskie obowiązują przepisy Wspólnotowego Kodeksu
Celnego. Po akcesji także w Polsce pojawił się problem wyłudzeń zwrotów podatku VAT z
transakcji, które odbywają się w oparciu o Administracyjne Dokumenty Towarzyszące
(ADT).
Andrzej Dmowski 42

Stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT
(Fixed place of business activity).
Andrzej Dmowski 43

Stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT - „fixed place of
business activity”
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług
podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Kwestia ustalenia, czy dostawca towarów (lub świadczący usługę) posiada stałe miejsce
prowadzenia działalności w kraju, przesądza o tym, kto jest zobowiązany do rozliczenia
podatku od towarów i usług.
Zarówno przepisy polskiej ustawy o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do
tej ustawy nie definiują pojęć „siedziba działalności gospodarczej” ani „stałe miejsc
prowadzenia działalności”.
Takich definicji nie zawiera również dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w
sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
Z dniem 1 lipca 2011 r. pojęcia „siedziba działalności gospodarczej” oraz „stałe miejsce
prowadzenia działalności” zostały zdefiniowane w rozporządzeniu wykonawczym Rady (UE) nr
282/2011 z 15 marca 2011 roku ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE
w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.
Art. 10 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że na użytek stosowania art. 44 i 45 dyrektywy
2006/112/WE „miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika” jest miejsce, w
którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa.
Andrzej Dmowski 44

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 28 grudnia 2012 r. sygn. IPPP3/443-
1002/12-4/SM
Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że w celu ustalenia miejsca prowadzenia działalności
uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania
przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa i miejsce posiedzeń
zarządu przedsiębiorstwa. W razie gdy te wytyczne nie pozwalają z całkowitą pewnością
określić miejsca siedziby działalności gospodarczej podatnika, decydującym kryterium jest
miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania
przedsiębiorstwem.
Organ podatkowy zaznaczył
„Odnośnie do stałego miejsca prowadzenia działalności zauważyć należy, że stałe miejsce
prowadzenia działalności oznacza dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności
gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią
strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i
wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej”.”
Andrzej Dmowski 45

Stałe miejsce prowadzenia działalności – Orzecznictwo TSUE
Sprawa C-168/84 pomiędzy Günter Berkholz a Finanzamt Hamburg-Mitte-Altstadt
„Artykuł 9(1) Dyrektywy w zakresie miejsca powstania obowiązku podatkowego należy
interpretować w taki sposób, aby (...) mogło być potraktowane jako stałe miejsce prowadzenia
działalności w rozumieniu tego przepisu jedynie w przypadku, gdy w miejscu tym znajduje się na
stałe zarówno personel, jak i urządzenia techniczne niezbędne do świadczenia tych usług (...).”
SprawaC-190/95 pomiędzy ARO Lease BV a Inspecteur van de Belastingdienst Grote
Ondernemingen te Amsterdam
„Europejski Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że nie można uznać, że usługi wykonywane są
w innym miejscu niż główne miejsce prowadzenia działalności, chyba że miejsce to jest chociaż
w minimalnym stopniu stałe w związku ze stałą obecnością personelu oraz środków technicznych
niezbędnych do świadczenia usług”.”
Sprawa C-231/94 pomiędzy Faaborg-Gelting Linien A/S a Finanzamt Flensburg (Niemcy)
„Europejski Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że jedną z przesłanek stałego miejsca
prowadzenia działalności jest określona minimalna skala działalności, tzn. w miejscu tym
znajdują się zarówno środki rzeczowe, jak i personel, który samodzielnie może świadczyć
określone czynności”.”
Andrzej Dmowski 46

Inne przestępstwa w zakresie rozliczenia podatku VAT
Andrzej Dmowski 47

Inne przestępstwa w zakresie rozliczenia VAT
Pojęcie „pustej faktury” odnosi się do sytuacji, w której podatnik wystawi fakturę VAT, która
nie odzwierciedla stanu faktycznego. Będzie to miało miejsce, gdy podatnik na fakturze
wykaże dostawę towarów, bądź usługę, której nigdy nie było.
Określony zostanie podatnikowi obowiązek zapłaty podatku wynikającego z takiej faktury –
na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Nastąpi więc swego rodzaju przesunięcie podstawy
wpłaty podatku.
Podatek z „pustej faktury” nie podlega rozliczeniu w deklaracji. Powinien on przy tym być
odrębnie wpłacony do urzędu skarbowego.
Zapłata tego podatku powinna nastąpić w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym została wystawiona taka faktura.
Praktyka wystawiania „pustych faktur” służy do obniżenia podatku VAT naliczonego u
„kontrahenta” podatnika wystawiającego taką fakturę.
Art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a ustawy o VAT - nie stanowią podstawy do obniżenia podatku
należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty
celne w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne
stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności.
Andrzej Dmowski 48

Międzynarodowa wymiana informacji w zakresie rozliczenia podatku VAT
VIES (VAT Information and Exchange System)
Andrzej Dmowski 49

VIES (VAT INFORAMTION AND EXCHANGE SYSTEM) -system informatyczny pozwalający na wymianę
informacji między państwami Unii Europejskiej na temat transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz
podatników VAT.
 System ten pozwala organom podatkowym wymienić i porównać zgromadzone informacje
pozwalające na identyfikację wartości transakcji zadeklarowanych przez poszczególnych
podatników.
 Podatnikowi umożliwia upewnienie się, za pośrednictwem własnej administracji podatkowej, że
nabywca jest zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Podatnik ma więc możliwość
zweryfikowania kontrahenta z innego Państwa Członkowskiego.
W systemie (VIES) przechowywane i wymieniane są następujące informacje:
• Aktualne i historyczne informacje rejestracyjne o podatnikach VAT dokonujących dostaw i
nabyć wewnątrzwspólnotowych tzw. baza podatników,
• Informacje o wysokości obrotów w handlu wewnątrzwspólnotowym - baza transakcji
wewnątrzwspólnotowych
Andrzej Dmowski 50

Indywidualna Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 27 lipca 2012 r. sygn.
IPTPP2/443-401/12-2/JN
„(…)informacja z systemu VIES potwierdzająca aktywność numeru VAT-UE unijnego
kontrahenta może być wystarczającym dowodem uznania go za podatnika zidentyfikowanego
na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych, w przypadku niewystąpienia okoliczności
wskazujących na odmienny stan faktyczny”.”
Indywidualna Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 3 września 2010
r. sygn. IBPP2/443-490/10/WN
„(…)Wnioskodawca posiada różne środki aby sprawdzić czy kontrahent posiada ważny i
prawidłowy nr VAT. Z zapytaniem, czy kontrahent jest zarejestrowany w swoim kraju jako
podatnik VAT-UE i czy posługuje się ważnym i prawidłowym numerem VAT, jak wskazano wyżej,
Wnioskodawca mógł:
 zwrócić się do Biura Wymiany Informacji o VAT,
 zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego lub
 samodzielnie dokonać takiej weryfikacji, korzystając z powołanego wyżej adresu strony
internetowej Komisji Europejskiej (http: //ec.europa.eu/ taxation_customs/vies)
Informacje tam zawarte pozwalają wykluczyć, że odbiorcą towarów jest kontrahent
niezarejestrowany na potrzeby VAT-UE (niemający unijnego numeru NIP), a podjęcie takiej
weryfikacji służy ustaleniu, że został spełniony pierwszy z warunków określonych w cyt. art.
42 ust. 1 ustawy o VAT”.”
Andrzej Dmowski 51

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w wyroku z 20 kwietnia 2009
r., sygn. akt III SA/Wa 168/09
„(…)identyfikacja podatnika następuje według jedynego kryterium, tj. kryterium numeru. Biura
łącznikowe funkcjonujące w poszczególnych państwach w ramach VIES nie identyfikują, na
potrzeby podatników, innych danych, niż numery VAT UE, kierując się choćby koniecznością
ochrony ich danych osobowych. Numer ten ma charakter niezmienny, zaś każdy podatnik VAT
może dysponować w jednym kraju tylko jednym własnym numerem na potrzeby handlu
wewnątrzwspólnotowego. Także w polskiej ustawie o podatku od towarów i usług przewidziana
została zasada, że identyfikacji podatnika dokonuje się według tego jedynego kryterium.” (...)”
Andrzej Dmowski 52

Deklaracje statystyczne (INTRASTAT)
Andrzej Dmowski 53

INTRASTAT
System informatyczny
funkcjonujący w
Polsce od dnia 1 maja
2004 roku
System statystyki
obrotów handlowych
pomiędzy państwami
członkowskimi Unii
Europejskiej
Andrzej Dmowski 54

System INTRASTAT - to wprowadzony w Polsce z dniem 1 maja 2004, funkcjonujący w Unii
Europejskiej od 1993 to system statystyk związanych z obrotem handlowym pomiędzy
państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
System Intrastat przekazuje informacje o dokonanym przez przedsiębiorców przewozie lub
wywozie towarów do innych krajów należących do Wspólnoty Europejskiej. W obrocie z krajami
Unii Europejskiej, który nie jest objęty obowiązkiem celnym, dokument Intrastat zastąpił
sporządzane do 30 kwietnia 2004 deklaracje celne, jak np. dokument SAD. Deklaracja Intrastat
zawiera jednak bardzo podobne dane jak deklaracja celna, (kod taryfy celnej PCN, kraj
pochodzenia towaru, masa netto i brutto, deklarowana wartość i ilość we właściwych dla
danego towaru jednostkach miary)
Próg statystyczny
- 2013
Podstawowy
Wywoź 1.100.000
Przywóz 1.00.000
Szczegółowy
Wywóz 42.000.000
Przywóz 76.000.000
Andrzej Dmowski 55

Za gromadzenie, przetwarzanie, kontrolowanie i przekazywanie danych INTRASTAT
odpowiedzialna jest Służba Celna. Głównym partnerem Służby Celnej w zakresie założeń
metodologicznych dotyczących systemu INTRASTAT oraz głównym odbiorcą danych jest Główny
Urząd Statystyczny.
Organem - właściwym miejscowo w sprawach zgłoszeń INTRASTAT w sprawie wezwań,
upomnień i postępowań w sprawie kary pieniężnej jest Dyrektor Izby Celnej w Szczecinie.
Art. 97 pkt 1 Prawa Celnego
Zgłoszenie INTRASTAT - przekazanie organom celnym, w wymaganej formie i w określony
sposób, informacji dla celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z
państwami członkowskimi Wspólnoty.
Podmioty upoważnione do dokonywania zgłoszeń INTRASTAT
 pracownik osoby zobowiązanej lub jej prokurent,
 agent celny lub osoba, w imieniu której czynności przed organem celnym dokonuje
upoważniony pracownik wpisany na listę agentów celnych,
 adwokat,
 radca prawny,
 doradca podatkowy.
Elektroniczne
Zgłoszenie
Pisemne (uprzednie zawiadomienie - IC)
Andrzej Dmowski 56

W przypadku niezgodności danych lub niedostarczenia deklaracji stosowany jest system
upomnień oraz kar zgodny z prawem krajowym państwa członkowskiego.
Art. 97 pkt 2 Prawa Celnego
osoba zobowiązana - osoba fizyczna lub osoba prawna, a także jednostka organizacyjna
niemającą osobowości prawnej, uczestniczącą w obrocie towarowym z państwami
członkowskimi Wspólnoty i zobowiązana do przekazywania informacji dla celów ewidencji i
statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi.
Ważne – Deklaracja INTRASTAT - MIESIECZNA
Jeżeli osoba zobowiązana, mimo trzykrotnego pisemnego upomnienia, nie dokona zgłoszenia
INTRASTAT lub nie dokona korekty złożonego uprzednio zgłoszenia, może zostać obciążona
przez organ celny karą pieniężną w wysokości 3000 zł.
Art. 101 Prawa Celnego
Na osobę zobowiązaną, która pomimo trzykrotnego upomnienia, za okres sprawozdawczy nie
dokonała zgłoszenia INTRASTAT albo nie dokonała korekty złożonego uprzednio zgłoszenia
INTRASTAT, organ celny może nałożyć karę pieniężną w wysokości 3000 zł.
Odpowiedzialność karno skarbowa – art. 56 k.k.s
Andrzej Dmowski 57

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2010 r. sygn.
akt V SA/Wa 544/10
„Wykładnia gramatyczna art. 101 ustawy z 2004 r.– Prawo celne wskazuje, w sposób nie budzący
żadnych wątpliwości, iż decyzja o nałożeniu kary, która jak wskazano powyżej spowodować ma
złożenie zaległej deklaracji, może być wydana jedynie wobec osoby, która nie dokonała
przedmiotowego zgłoszenia statystycznego. Nie można zatem nałożyć kary pieniężnej na
podmiot, który dokonał tego zgłoszenia, choćby uczynił to z naruszeniem terminu określonego
rozporządzeniem. Za takim rozumieniem omawianego przepisu przemawia także jego wykładnia
celowościowa, bowiem nie ma żadnego sensu w wymierzeniu kary pieniężnej, której celem jest
przymuszenie do pewnego zachowania, jeśli zachowanie to już zostało podjęte”.”
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2010 r. sygn. akt I
GSK 731/09
„Kara pieniężna, o której mowa w art. 101 ust. 1 ustawy z 2001 r. - Prawo celne ma charakter
dyscyplinujący zobowiązanego do zgłoszenia INTRASTAT i nie jest możliwe jej nałożenie po
dokonaniu tego zgłoszenia”.”
Andrzej Dmowski 58

Oszustwa w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych
Nieujawnianie przychodów podatkowych
Andrzej Dmowski 59

Oszustwa związane z ukrywaniem przychodu
Grupa przedsiębiorców, która nigdy nie rejestruje się i nie ujawnia prowadzenia działalności
gospodarczej
Przedsiębiorcy ukrywają przychody kierując się znajomością zwyczajów pracowników organów
kontrolnych. Co do zasady, można uznać, że nieewidencjonowanie przychodów poza
godzinami pracy urzędników wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem.
Podmiot gospodarczy nie ma prawnego obowiązku ewidencjonowania obrotów za pomocą
kasy fiskalnej
- Działalność rolnicza
Andrzej Dmowski 60

Rzeczywisty wolumen zakupu jest ukrywany w ten sposób, że część towarów dostarczana
przez hurtownika lub producenta jest kupowana "na paragon„ (hurtownik lub producent
nie wystawia faktury VAT na nabywcę, lecz ewidencjonuje sprzedaż na kasie fiskalnej jako
sprzedaż detaliczną).
W przypadku gdy hurtownik lub producent nie prowadzi sprzedaży detalicznej i metoda "na
paragon" nie działa, nabywca chcący ukryć rzeczywisty wolumen sprzedaży najczęściej
podaje dostawcy fikcyjne dane do wystawienia faktury VAT. Faktura na część towaru jest
więc wystawiana na nieistniejący (lub inny od rzeczywistego) podmiot.
Metody wprowadzenia towaru do szarej strefy "na paragon" i na fikcyjny podmiot łączy jeden
element: w obu przypadkach płatność za towar jest dokonywana wyłącznie gotówką.
Andrzej Dmowski 61

Możliwe są dwie sytuacje:
nieujawnianie organowi podatkowemu zdarzenia, które powinno być opodatkowane
ujawnienie zaniżonej podstawy opodatkowania
Oba opisane przestępstwa zagrożone są taką samą karą, która zależy od wysokości
podatku narażonego na uszczuplenie, czyli podatku niezapłaconego przez podatnika. I
tak, jeżeli niezapłacony podatek:
 nie przekracza tzw. ustawowego progu, tj. w 2013 r. – 8000 zł, to czyn sprawcy
traktowany jest jako wykroczenie skarbowe (art. 54 § 3 i art. 56 § 3 k.k.s.), za które
grozi grzywna w wysokości w 2013 r. – od 160 do 32 000 zł;
 nie przekracza tzw. małej wartości, tj. w 2013 r. – 320 000 zł, to czyn sprawcy
kwalifikowany jest jako przestępstwo uprzywilejowane (art. 54 § 2 i art. 56 § 2 k.k.s.),
za które grozi grzywna w wysokości w 2013 r. – od 533 do ponad 15 000 000 zł;
 przekracza wyżej podaną małą wartość, to czyn sprawcy kwalifikowany jest jako
przestępstwo podstawowe (art. 54 § 1 i art. 56 § 1 k.k.s.), za które grozi kara
pozbawienia wolności od 5 dni do 5 lat albo grzywna w wysokości podanej w pkt 2;
możliwe jest orzeczenie obu tych kar za jeden czyn.
Andrzej Dmowski 62

Zawyżanie kosztów uzyskania przychodu
Andrzej Dmowski 63

Zawyżanie kosztów uzyskania przychodu
Jest to proceder polegający na posługiwaniu się przez podatnika w swojej ewidencji dla
celów podatkowych nierzetelnymi dokumentami potwierdzającymi nabywanie towarów i
usług.
Działania te prowadzone są w celu minimalizowania odprowadzanych podatków - przede
wszystkim podatku VAT i podatków dochodowych
Zawyżenie KUP
Dokumenty potwierdzające transakcje,
które w rzeczywistości nie miały miejsca
Dokumenty zawyżające cenę
nabytych towarów i usług
Andrzej Dmowski 64

Zawyżenie kosztów uzyskania przychodów
Fikcyjne koszty
Metodą najprostszą jest chałupnicza "produkcja" czy raczej podrabianie faktur. To metoda
prosta lecz jednocześnie najbardziej ryzykowna.
W trakcie kontroli często zdarza się, że organ kontrolujący przeprowadza tzw. "kontrolę
krzyżową" u kontrahentów sprawdzanego podatnika.
Jeżeli kontrola stwierdzi, że kontrahent nieuczciwego podatnika nie istnieje lub nie ma u
niego żadnego śladu po rzekomej transakcji, oszustwo zostaje wykryte.
Andrzej Dmowski 65

"zakup kosztów„
W Polsce istnieje wiele tysięcy przedsiębiorców, którzy mają straty podatkowe. Istnieje
również rynek spółek ponoszących straty.
Najprostszym sposobem zarobienia na spółce przynoszącej straty jest właśnie "sprzedaż
kosztów".
Polega to na tym, że spółka przynosząca straty (a więc niepłacąca podatków) wystawia
fakturę VAT na fikcyjne usługi – najczęściej reklamowe, doradcze, najem, remonty i
naprawy etc. Ponieważ spółka wystawiająca fakturę ma stratę, zaewidencjonowanie
przychodu w pełnej wysokości nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku.
"Nabywca" kosztów płaci w gotówce wystawiającemu część kwoty widniejącej na fakturze
(10-20 proc.). Po transakcji ma fakturę VAT wystawioną prawidłowo przez realnie
istniejący podmiot.
Andrzej Dmowski 66

Transfer zysków za granicę
W przypadku większych firm, gdy podatnik ma istotny dochód do opodatkowania, często
bywają wykorzystywane struktury międzynarodowe.
Najczęstszy i najprostszy mechanizm polega na tym, że zagraniczna spółka założona w kraju o
niskim opodatkowaniu (np. Cypr lub Luksemburg) "świadczy" usługi niematerialne na rzecz
polskiego podmiotu, np. doradcze, związane z zarządzaniem etc.
Prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem spółek z „rajów podatkowych”
Andrzej Dmowski 67

Przeszacowanie aktywów dla celów CIT
Andrzej Dmowski 68

W związku z powyższym podatnicy często dokonują „przeszacowania w górę” wartości
swoich składników majątkowych, tak aby przy późniejszej sprzedaży tych składników
zawyżona wartość stanowiła KUP i tym samym zmniejszała podstawę opodatkowania.
Jeżeli dochodzi do ujawnienia przez organy podatkowe znaczącej różnicy pomiędzy
wartością składnika majątkowego wskazaną przez podatnika, a wartością rynkową, organy
podejmują, w ramach przysługujących im uprawnień, działania dla ustalenia przyczyn
wystąpienia tej różnicy oraz związanych z nią ewentualnych skutków podatkowych.
Art. 16g ust.12 ustawy o CIT
Przy ustalaniu wartości początkowej poszczególnych środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych zgodnie z ust. 1 pkt 3–5 oraz ust. 2, 10 i 11 stosuje się
odpowiednio art. 14.
Andrzej Dmowski 69

Art. 14 ustawy o CIT
1. Przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 518),
jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej
przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa
organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.
2. Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej
tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub
wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej.
W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn,
które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy
określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten
sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub
biegłych ponosi zbywający.
Wyrok Naczelnego Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1999 roku, sygn. I SA/Gd 372/97
„W sytuacji, gdy strona nie dokonała zmiany tej wartości dobrowolnie, nie wskazała dostatecznych przyczyn
uzasadniających cenę znacznie odbiegającą od wartości rynkowej lub nie udzieliła odpowiedzi na stosowne
wezwanie organu podatkowego, tenże winien stosownie do dyspozycji przepisu art. 14 ust. 3 ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482) ustalić wartość z uwzględnieniem
opinii biegłych. Organy podatkowe dokonując korekty przychodu obowiązane były wykazać brak uzasadnionej
przyczyny ustalenia ceny poniżej wartości rynkowej. Oznacza to konieczność udowodnienia, że sprzedający
miał możliwość uzyskania ceny w takiej wysokości. Należy tu indywidualnie oceniać każdą transakcję, w
szczególności uwzględnić konkretne okoliczności sprawy. Dotyczy
to konieczności wykazania sytuacji, że podatnik miał realne możliwości uzyskania ceny wyższej od
transakcyjnej”.”
Andrzej Dmowski 70

Pozostałe modele przestępstw skarbowych
Andrzej Dmowski 71

Oszustwa związane z zatrudnieniem pracowników
Najprostszym sposobem uniknięcia opodatkowania pracy jest po prostu praca "na
czarno" – bez podpisanej umowy, bez rejestrowania pracy.
Pracodawca i pracownik pracujący „na czarno” często obniżają ryzyko podpisując
umowę o pracę bez wypełnienia pól dotyczących daty.
W razie kontroli pracodawca po prostu wpisuje bieżącą datę jako datę podpisania
umowy, stwarzając w ten sposób pozory, e pracujący na czarno pracownik został
dopiero co zatrudniony.
Andrzej Dmowski 72

Oszustwa, polegające na deklarowaniu zaniżonej wysokości faktycznego wynagrodzenia.
Do umowy o pracę wpisywana jest kwota niższa niż faktycznie wypłacana. W przypadku
osób o niskim wynagrodzeniu – zbliżonym do pensji minimalnej – zaniżenie odbywa się
najczęściej poprzez wpisanie do umowy o pracę części etatu.
Przykład
Firma zatrudnia asystentkę. Pracodawca zobowiązał się wypłacać asystentce 2000 zł
netto. Ponieważ po dodaniu do pensji netto podatku PIT oraz składek
ubezpieczeniowych koszt pracodawcy wzrasta prawie dwukrotnie, pracodawca
podpisuje z pracownikiem umowę o pracę na pół etatu z wynagrodzeniem w
wysokości 700 zł brutto miesięcznie.
Asystentka otrzymuje oczekiwane wynagrodzenie (2000 zł netto), pozapłacowe koszty
pracy pracodawcy spadają ponad trzykrotnie.
Andrzej Dmowski 73

Odpowiedzialność karna związana z prezentacją danych finansowych
Nierzetelność danych w sprawozdaniu finansowym
Andrzej Dmowski 74

Odpowiedzialność karna przepisy pozakodeksowe Ustawa o rachunkowości
Art. 77. Ustawy o rachunkowości
Kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do:
1) nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania
w tych księgach nierzetelnych danych,
2) niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy
lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych podlega grzywnie lub karze
pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.
Art. 78. Ustawy o rachunkowości
1) Biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu
finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia księgach rachunkowych jednostki lub
sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, podlega grzywnie lub karze pozbawienia
wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
2) Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze
ograniczenia wolności.
Andrzej Dmowski 75

Art. 79. Ustawy o rachunkowości. Kto wbrew przepisom ustawy:
1) nie poddaje sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,
2) nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń
biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiązków,
3) nie składa sprawozdania finansowego do ogłoszenia,
4) nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze
sądowym,
5) nie udostępnia sprawozdania finansowego i innych dokumentów, o których mowa w art. 68,
6) prowadzi działalność usługową w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych bez wymaganych
uprawnień,
7) prowadzi działalność usługową w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych lub wykonywania
czynności doradztwa podatkowego, do wykonywania których jest uprawniony zgodnie z odrębnymi
przepisami – bez spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o której mowa w art. 76h
ust. 1 podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2004 r. sygn. akt IV KK 410/03
„Na podstawie art. 77 ust. 2 ustawy o rachunkowości odpowiedzialność ponosi nie każda
osoba odpowiedzialna za sporządzenie sprawozdania finansowego, lecz ta tylko, która jest
odpowiedzialna za sporządzenie go zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Wynik
przedstawionego rozumowania eliminuje spośród podmiotów tego przestępstwa osoby
odpowiedzialne za sporządzenie sprawozdania zgodnie z przepisami innych ustaw”.”
Andrzej Dmowski 76

„Kreatywna Księgowość” a możliwości w zakresie wyceny /
przeszacowania aktywów w sprawozdaniu finansowym
Andrzej Dmowski 77

„Kreatywna Księgowość a możliwości w zakresie wyceny /
Kreatywna księgowość – termin ten pojawił po wykryciu skandali finansowych w USA w 2002 r.
Nazwano tak przypadki ukrywania strat i przedstawiania w pozytywnym świetle wyników
przedsiębiorstwa w celu przyciągnięcia inwestorów.
Kreatywna rachunkowość - to manipulacja danymi pochodzącymi z rachunkowości, która
wykorzystuje luki w zasadach rachunkowości i prawie oraz wyborze takich metod pomiaru i
sposobu prezentacji informacji w sprawozdaniu finansowym, które skłaniają ich użytkowników
do oczekiwanych zachowań w podejmowaniu decyzji na podstawie tych informacji.
Zastosowanie
Uniknięcie
negatywnych
skutków kontroli ze
strony
akcjonariuszy
Zwiększenie
zysku,
ukrycie
straty
Podretuszowani
e” osiągnięć
menadżerów
(premia za
wyniki
Manipulowanie
podstawowymi
wskaźnikami
używanymi w
analizie
finansowej
Uzyskanie
dostępu do
kapitałów,
których
otrzymanie w
inny sposób nie
byłoby możliwe
Przekonanie
kredytodawców,
pożyczkodawców
i partnerów
handlowych o
swojej
wiarygodności
Ukrycie
ryzyka
finansowego
Andrzej Dmowski 78

Kreatywna
księgowość
Przestępstwo
gospodarcze
Polityka
rachunkowa
Andrzej Dmowski 79

Kreatywna
księgowość
Przedwczesne uznawanie
przychodów
Ujmowanie w księgach
fikcyjnych przychodów
Zwiększenie dochodów
jednostki przy pomocy
jednorazowych zysków
Przesunięcie kosztów
bieżącego okresu
sprawozdawczego w ciężar
przychodów przyszłych
okresów
Zaniechanie ujęcia w
księgach lub nieujawnianie
wszystkich zobowiązań
Przesunięcie bieżącego
dochodu do okresów
późniejszych
Ujęcie w księgach bieżącego
okresu kosztów, które
dotyczą przyszłych okresów
Andrzej Dmowski 80

Oszukańcza sprawozdawczość finansowa (R. Patterson. Kompendium terminów z zakresu
rachunkowości po polsku i angielsku, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne) :
 income smoothing (wygładzanie zysków) – świadome zatrzymanie zysków w celu ich
uwolnienia w tzw. latach chudych
 creative accounting practices (kreatywne praktyki rachunkowości) - gra liczbami
finansowymi, agresywne stosowanie zasad rachunkowości
 cooking the books (fałszowanie ksiąg podatkowych) - celowe manipulowanie księgami
rachunkowymi w celu poprawy ich wyglądu
 window dressing (upiększanie wyników) - działanie polegające na celowym zniekształceniu
obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, wskutek czego sprawozdania finansowe stają się
nieprzejrzyste.
 earnings managements (malowanie zysków) – prezentowanie wyników finansowych zgodnie
z oczekiwaniami zarządzających
 fudge the numbers (fałszować wyniki) – zmiana wyników finansowych
Andrzej Dmowski 81

Rozbieżność pomiędzy wynikiem podatkowym a bilansowym
Andrzej Dmowski 82

Wynik finansowy i podatkowy to różnica przychodów i kosztów. Jednak z uwagi na różne
określenia przychodów i kosztów w prawie bilansowym i w prawie podatkowym, a także na
moment ich uznawania różnią się one znacznie wielkościami. Różnice między wynikiem
finansowym a podatkowym, mogą być przyczyną tworzenia przez sprawozdanie finansowe
fałszywego obrazu kondycji przedsiębiorstwa. Zapobiega temu instytucja podatku odroczonego.
Art. 37 ust. 8 ustawy o Rachunkowości - Podatek Odroczony
Wpływający na wynik finansowy podatek dochodowy za dany okres sprawozdawczy obejmuje:
1) część bieżącą
2) część odroczoną
Wykazywana w rachunku zysków i strat część odroczona stanowi różnicę pomiędzy stanem
rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego na koniec i początek okresu
sprawozdawczego
 podatek „niedopłacony” lub „nadpłacony” w danym okresie sprawozdawczym wyłącznie w
sensie księgowym
 występuje wyłącznie w prawie bilansowym
 istnienia odroczonego podatku dochodowego tkwi w różnicach między prawem bilansowym i
prawem podatkowym.
Andrzej Dmowski 83

Rachunkowość finansowa opiera się na przepisach ustawy o rachunkowości
Rachunkowość podatkowa prowadzona jest dla celów podatkowych (podatki płacone na
podstawie zeznań podatkowych CIT), opiera się przede wszystkim na ustawie o podatku
dochodowym od osób prawnych i ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przyczyna rozbieżności
Wynik Podatkowy – ustalenie zobowiązania
wobec budżetu – zakres polityki fiskalnej i społeczno
gospodarczej podmiotu
Podatek odroczony w sprawozdaniu finansowym:
 w bilansie
 w rachunku zysków i strat
 w rachunku przepływów pieniężnych
 w zestawieniu zmian w kapitale własnym
 w informacji dodatkowej
Wynik Bilansowy – odzwierciedla
sytuację majątkową, finansową
Andrzej Dmowski 84

Manipulacje wynikiem finansowym mające wpływ na zdolność kredytową
podmiotu
Andrzej Dmowski 85

Manipulacje wynikiem finansowym mające wpływ na zdolność
kredytową podmiotu
Manipulacja
wynikiem finansowym
Błędne ujmowanie
przychodów
Ujmowanie
fikcyjnych
przychodów
Błędne ujmowanie
kosztów
Andrzej Dmowski 86

Wyłudzanie kredytów/pożyczek w oparciu o nierzetelne dane
finansowe
Andrzej Dmowski 87

Wyłudzanie kredytów/pożyczek w oparciu o nierzetelne dane finansowe
Art. 297. Kodeksu Karnego
§ 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej
prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub
instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej,
poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank
zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia
pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub
zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę
albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące
okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego,
instrumentu płatniczego lub zamówienia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego
podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie
wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego w § 1, lub zamówienia
publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu
płatniczego.
§ 3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł
wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1,
zrezygnował z dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoił roszczenia
pokrzywdzonego.
Andrzej Dmowski 88

Przedmiot ochrony - prawidłowe funkcjonowanie instytucji finansowo-gospodarczych, a nie
tylko interesy banku lub innej instytucji przyznającej odpowiednie świadczenie oraz interesy
budżetowe naruszone nieprawidłowym udzieleniem dotacji, subwencji lub zamówienia
publicznego.
Pokrzywdzony Interes społeczny
Zachowanie się sprawcy przestępstwa może przybrać następujące formy:
 przedkładaniu podrobionych dokumentów
 przedkładaniu dokumentów przerobionych
 przedkładaniu dokumentów poświadczających nieprawdę
 przedkładaniu dokumentów nierzetelnych
 przedkładaniu nierzetelnych pisemnych oświadczeń dotyczących okoliczności o istotnym
znaczeniu dla uzyskania wymienionych w art. 297 k.k. form wsparcia finansowego,
elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego.
Andrzej Dmowski 89

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 marca 2011 r. sygn. akt II Aka 49/11
„(…)Dla przypisania sprawstwa przestępstwa wyczerpującego kumulatywnie znamiona określone
w przepisach art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. niezbędnym jest wykazanie, że w chwili
przedkładania pracownikowi banku w celu uzyskania kredytu przerobionego, podrobionego,
poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnego dokumentu, sprawca nie tylko zamierzał
uzyskać kredyt, ale już miał z góry powzięty zamiar jego niespłacenia w przyszłości”.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 czerwca 2002 r. sygn. akt II AKa 343/01
„(…)Przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa kredytowego, który nie przyznaje się do
popełnienia tego czynu, należy mieć na uwadze całokształt okoliczności, na podstawie których
można bez ryzyka błędu wyprowadzić wnioski, dotyczące realności wypełnienia zobowiązań
złożonych przez sprawcę pracownikowi instytucji kredytowej, a w szczególności zabezpieczenia
jego spłaty, wynikającej z możliwości finansowych i skali obciążeń sprawcy, maskowanej
złożonymi przez niego nierzetelnymi oświadczeniami”.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 lipca 2000 r. sygn. akt II Aka 93/00
„(…)Na zaistnienie przestępstwa oszustwa kredytowego wystarczy, że starający się o kredyt
przedstawi choć jeden fałszywy lub stwierdzający nieprawdę dokument, choć jedno nierzetelne
oświadczenie”.”
Andrzej Dmowski 90

Uchylenie się od ujawniania podstawy opodatkowania lub składania
deklaracji podatkowej
Andrzej Dmowski 91

 KKS 54. 1. Podatnik, który uchylając
się od opodatkowania, nie ujawnia
właściwemu organowi przedmiotu lub
podstawy opodatkowania lub nie składa
deklaracji, przez co naraża podatek na
uszczuplenie,
 podlega karze grzywny do 720 stawek
dziennych albo karze pozbawienia
wolności, albo obu tym karom łącznie.
• jest to przestępstwo indywidualne (
może popełnić je wyłącznie podatnik,
na którym ciąży obowiązek podatkowy)
• właściwy organ = Naczelnik US,
Dyrektor IS, wójt, burmistrz, prezydent
miasta
• strona podmiotowa = umyślność w
zamiarze bezpośrednim
• musi być spełniona jedna z trzech
przesłanek tworzących stronę
przedmiotową + narażenie na
uszczuplenie podatku
Andrzej Dmowski 92

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2003 r. sygn. akt IV KKN 21/00
„Narażenie na uszczuplenie podatku powinno być rozumiane jako działanie bądź
zaniechanie biernego podmiotu stosunku prawnopodatkowego prowadzące do powstania
różnicy między należną Skarbowi Państwa bądź jednostce samorządu terytorialnego
kwotą podatku a kwotą przypadającą do uiszczenia według zeznania lub zgłoszenia straty.
Narażeniem na uszczuplenie podatku jest przede wszystkim niezadeklarowanie należnej
kwoty podatku, od którego uiszczenia sprawca się w ten sposób uchylił, a nadto w
szczególności niezgłoszenie właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu
opodatkowania, niezgłoszenie danych mogących mieć wpływ na ustalenie zobowiązania
podatkowego lub jego wysokości albo podania takich danych niezgodnie z rzeczywistością
oraz nierzetelne prowadzenie ksiąg, a także każde inne działanie prowadzące do
powstania różnicy między należną kwotą a wykazaną w zeznaniu podatkowym”.”
Andrzej Dmowski 93

Firmanctwo
 KKS 55. 1. Podatnik, który w celu
zatajenia prowadzenia działalności
gospodarczej na własny rachunek lub
rzeczywistych rozmiarów tej działalności,
posługuje się imieniem i nazwiskiem,
nazwą lub firmą innego podmiotu i przez
to naraża podatek na uszczuplenie,
wolności do lat 3, albo obu tym karom
łącznie.
przestępstwo indywidualne – sprawcą tylko
podatnik prowadzący działalność
gospodarczą
karany jest tylko firmowany – podmiot
korzystający ze zgody firmanta
strona podmiotowa: umyślność w zamiarze
bezpośrednim ( „w celu”)
„Ocena zachowania podatnika następuje na dzień
popełnienia czynu, a nie dzień wydania decyzji
wymiarowych. Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 19
stycznia 2011 r. (sygn. akt I SA/Sz 835/10)
Andrzej Dmowski 95

Firmanctwo
Art. 113. Ordynacji Podatkowej
Jeżeli podatnik, za zgodą innej osoby, w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej
lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i
nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarne odpowiedzialność z
podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej
działalności.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 2012 r. sygn. akt II FSK 2461/10
„(…)Przepis art. 113 o.p., pozwalający na obciążenie osoby świadomie firmującej cudzą
działalność gospodarczą odpowiedzialnością podatkową stanowi instrument zapobiegania
skutkom tego negatywnego, z punktu widzenia pewności obrotu gospodarczego oraz interesów
podatkowych, zjawiska gospodarczego. Powoływanie się na firmanctwo nie może jednak
stanowić strategii argumentacyjnej służącej uchyleniu się przez podatnika od odpowiedzialności
podatkowej”.”
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2012 r. sygn.
akt I SA/Kr 1963/11
„(…)Przesłankami odpowiedzialności wynikającej z art. 113 o.p. są: powstanie zaległości
podatkowych podczas prowadzenia ukrytej działalności gospodarczej, zgoda firmującego, a także
posługiwanie się firmą w celu ukrycia faktu prowadzenia działalności gospodarczej lub jej
rzeczywistych rozmiarów”.”
Andrzej Dmowski 96

Oszustwo podatkowe
Andrzej Dmowski 97

Oszustwo podatkowe
 KKS 56. 1. Podatnik, który składając
organowi podatkowemu, innemu
uprawnionemu organowi lub
płatnikowi deklarację lub
oświadczenie, podaje nieprawdę lub
zataja prawdę albo nie dopełnia
obowiązku zawiadomienia o zmianie
objętych nimi danych, przez co
naraża podatek na uszczuplenie,
wolności, albo obu tym karom łącznie.
• strona przedmiotowa obejmuje aż 12
rodzajów nielegalnego zachowania
• deklaracje i oświadczenia = zeznania,
wykazy, informacje, do których
składania upoważnieni są podatnicy,
płatnicy i inkasenci
• strona podmiotowa – umyślność w
zamiarze bezpośrednim i ewentualnym.
„Przestępstwo z art. 56 k.k.s można
popełnić jedynie umyślnie, art. 4 § 1 i
2 k.k.s (sygn. akt III KK 267/05)
Andrzej Dmowski 98

Oszustwo podatkowe
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 października 2010 r. sygn. akt II OSK
1574/09
„W art. 56 § 1 k.k.s. zawarte są dwa przedmioty ochrony: prawidłowość działania organów
administracji oraz mienie Skarbu Państwa lub innego uprawnionego podmiotu, które zostaje
narażone na uszczuplenie. Mienie to jest związane ze świadczeniami podatkowymi. Są to
kwoty pieniężne, do których uzyskania uprawniony jest organ podatkowy lub inny właściwy
organ z tytułu obowiązku uiszczania podatków. Przestępstwo to nazywane jest "oszustwem
podatkowym". Przestępstwa przeciwko mieniu, to nie tylko przestępstwa wymienione w
rozdziale XXXV Kodeksu karnego. Mogą to być przestępstwa wymienione w innych
rozdziałach tego kodeksu jak też w innych ustawach. Są to nie tylko przestępstwa, których
głównym przedmiotem ochrony jest mienie, ale również te przestępstwa, w których mienie
jest ubocznym przedmiotem ochrony”.”
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2006 r. sygn. akt III KK 267/06
„Przestępstwo z art. 56 k.k.s. można popełnić jedynie umyślnie (art. 4 § 1 i 2 k.k.s.)”.”
Andrzej Dmowski 99

Wyłudzenie nienależnego zwrotu podatku
Andrzej Dmowski 100

 KKS 76. 1. Kto przez podanie
danych niezgodnych ze stanem
rzeczywistym lub zatajenie
rzeczywistego stanu rzeczy
wprowadza w błąd właściwy organ
narażając na nienależny zwrot
podatkowej należności
publicznoprawnej, w szczególności
podatku naliczonego w rozumieniu
przepisów o podatku od towarów i
usług, podatku akcyzowym, zwrot
nadpłaty lub jej zaliczenie na poczet
zaległości podatkowej lub bieżących
albo przyszłych zobowiązań
podatkowych,
wolności, albo obu tym karom
łącznie.
• przestępstwo formalne – wystarczy
narażenie
• błąd = niezgodne z rzeczywistością
wyobrażenie o tej rzeczywistości
• przestępstwo umyślne i tylko zamiar
bezpośredni
• Podobny przepis – art. 82 k.k.s
dotyczy bezprawnego wykorzystania
subwencji i dotacji; kara – jak za
wykroczenie skarbowe
Andrzej Dmowski 101

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2008 r. sygn. akt V KK 76/08
„Porównanie treści art. 76 § 1 k.k.s. i art. 86 § 1 k.k. prowadzi do oczywistego wniosku, że
pierwszy z nich jest przepisem lex specialis w stosunku do drugiego. Znamiona przestępstwa
z art. 76 § 1 k.k.s. mieszczą się całkowicie w ogólniej ujętym opisie działania sprawcy
przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., typizując szczególny rodzaj oszustwa prowadzącego do
wyłudzenia nienależnego zwrotu podatkowej należności publicznoprawnej. Niczego nie
zmienia w tej ocenie to, że w art. 76 § 1 k.k.s. penalizuje się już samo narażenie na
nienależny zwrot podatku, co oznacza przesunięcie progu sprawstwa na zachowanie, które
stanowiłoby usiłowanie popełnienia oszustwa w rozumieniu art. 286 § 1 k.k”.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 czerwca 2012 r. sygn. akt II AKa
198/12
„Dla wystąpienia ustawowo stypizowanego w art. 76 § 1 k.k.s. skutku nie jest konieczne
wykazywanie, że w wyniku zachowania się sprawcy doszło do nienależnego zwrotu
należności publicznoprawnej. Art. 76 § 1 k.k.s. penalizuje bowiem już samo narażenie na
nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej, co oznacza przesuniecie progu
sprawstwa na zachowanie, które stanowiłoby usiłowanie przestępstwa oszustwa”.”
Andrzej Dmowski 102

Nadużycie preferencyjnej stawki należności celnej
Andrzej Dmowski 103

Przestępstwa celne
Wyłudzenie zezwolenia celnego
Niedokonanie zgłoszenia
celnego
Złamanie warunków
wyznaczonej procedury
celnej
Przestępstwa Celne
Andrzej Dmowski 104

Nadużycie preferencyjnej stawki należności celnej
Art. 89 k.k.s
§ 1. Kto w użyciu towaru zmienia cel, przeznaczenie lub nie zachowuje innego warunku, od
którego uzależnione jest zwolnienie towaru w całości lub w części od należności celnej, w
szczególności od cła, albo zastosowanie zerowej, obniżonej lub preferencyjnej stawki
celnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, jeżeli czyn zabroniony dotyczy towaru lub usługi w
obrocie z zagranicą, które zwolniono od reglamentacji pozataryfowej.
§ 3. Jeżeli niepobrana należność celna lub wartość towaru lub usługi w obrocie z zagranicą,
które zwolniono od reglamentacji pozataryfowej, nie przekracza ustawowego progu, sprawca
czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Czyn zabroniony
(powszechny)
Podmiot
osoba zdolna do
ponoszenia
odpowiedzialności
Zamiar
ewentualny
Zamiar
bezpośredni
Przedmiot
mienie Unii
Europejskiej oraz
Skarbu Państwa
Towar
Usługa
Andrzej Dmowski 105

Struktury podatkowe zwolnione z opodatkowania.
Optymalizacja podatkowa
Andrzej Dmowski 106

Są to działania podejmowane przez podatników, których ustawodawca stanowiący prawo nie
przewidział, zmierzające do legalnego zmniejszenia zobowiązań podatkowych.
Podatnicy tak kształtują swe działania na gruncie prawa, aby prawnopodatkowa kwalifikacja
tych działań była dla nich możliwie najbardziej korzystna.
Żaden przepis ustawy podatkowej nie nakłada na podatników obowiązku takiego
kształtowania swych biznesowych relacji, aby prowadziło to do powstania zobowiązania
podatkowego w możliwie najwyższej wysokości.
Unikanie opodatkowania – są to działania legalne, wykorzystujące obowiązujące regulacje
prawne w celu możliwie korzystnego dla podatnika ukształtowania podatkowych
konsekwencji jego działań podejmowanych na gruncie prawa handlowego lub cywilnego.
Unikanie opodatkowania (optymalizacja podatkowa) jest działaniem zgodnym z prawem.
Brak jest w prawie polskim przepisu, który zakazywałby tego typu działań.
Andrzej Dmowski 107

1. Wybór optymalnej formy opodatkowania.
Jedna z podstawowych metod krajowej optymalizacji podatkowej sprowadza się do wyboru
możliwie korzystnej podatkowo formy prowadzenia działalności gospodarczej. Odpowiednie
planowanie podatkowe w powyższym zakresie może prowadzić do:
• eliminacji podwójnego opodatkowania w sensie ekonomicznym,
• opodatkowania spółki wyłącznie na poziomie wspólników,
• przygotowania do międzynarodowej optymalizacji podatkowej (zarówno na poziomie
dywidendy, jak i działalności operacyjnej).
2. Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych wniesionych aportem.
Aport wnoszony do spółki kapitałowej, który obejmuje m.in. wytworzone przez spółkę wnoszącą
aport wartości niematerialne lub prawne, i który stanowi przedsiębiorstwo bądź jego
zorganizowaną część, nie powoduje powstania przychodu podatkowego i pozwala na
amortyzację wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład tego aportu od ich
wartości rynkowej.
3. Amortyzacja wartości firmy.
Zgodnie z brzmieniem art. 16c pkt 4 ustawy o CIT wartość firmy nie podlega amortyzacji, jeżeli
wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art. 16b ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT.
Tym samym wniesienie aportem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do spółki prawa
handlowego lub spółki cywilnej skutkuje brakiem prawa do amortyzowania wartości firmy
związanej z tym aportem. To zaś stanowić może przesłankę stanowiącą o podatkowej
atrakcyjności przekształceń przedsiębiorstw w drodze umowy kupna-sprzedaży przedsiębiorstwa
lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Andrzej Dmowski 108

4. Optymalizacja opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Sprzedaż bądź zamiana udziałów lub akcji będzie podlegać opodatkowaniu PCC w odniesieniu do
akcji lub udziałów spółek polskiego prawa handlowego, jak również w przypadku akcji lub
udziałów w spółkach zagranicznych, jeżeli podmiot nabywający te walory majątkowe ma swą
siedzibę bądź miejsce zamieszkania na terytorium Polski oraz pod warunkiem, że transakcja
sprzedaży bądź zamiany ww. udziałów lub akcji została dokonana na terytorium RP.
A contrario w sytuacji sprzedaży bądź zamiany udziałów lub akcji w spółce zagranicznej poza
terytorium RP przez podmiot mający siedzibę bądź miejsce zamieszkania w Polsce, czynność
ta nie będzie podlegała opodatkowaniu PCC.
Andrzej Dmowski 109

Andrzej Dmowski 110
Ceny transferowe i dokumentacja podatkowa

Ceny Transferowe a Ceny Transakcyjne
Ceny Transferowe –
Ceny towarów, usług, wartości niematerialnych oraz honorariów
- stosowane w transakcjach między podmiotami powiązanymi,
- różniące się od cen wynegocjowanych na wolnym rynku, uzgodnionych
w porównywalnych warunkach przez partnerów niepowiązanych
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 111

Przyczyny stosowania cen transferowych
Dążenie do przerzucania dochodów (kosztów) pomiędzy kontrolowanymi
podmiotami gospodarczymi w celu zmniejszenia obciążenia
podatkowego w skali całej grupy podmiotów
Czy można działania te uznać jako mające na celu racjonalizację
opodatkowania ?
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 112

Skutki stosowania cen transferowych
• ograniczenie kwoty podatku dochodowego od osób prawnych
• ograniczenie kwoty podatku dochodowego od osób fizycznych
• obniżenie cła
• zaniżenie podatku od towarów i usług
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 113

Zasada „ arm’s length”
Jeżeli między dwoma przedsiębiorstwami zostaną ustalone warunki
różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą
przedsiębiorstwa niepowiązane, to
- zyski, które osiągałoby jedno z tych przedsiębiorstw bez ustalenia tych
warunków mogą być uznane za zyski tego przedsiębiorstwa i
odpowiednio opodatkowane
Zasada ta nakłada na podmioty powiązane obowiązek takiego
kształtowania wzajemnych stosunków gospodarczych w taki sposób, w
jaki ukształtowały by je podmioty niepowiązane.
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 114

Zasada „arm’s length” a zasada swobody umów
„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego
uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości
(naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”*
* artykuł 353 ' KC
a
KLAUZULA OBEJŚCIA PRAWA PODATKOWEGO
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 115

Konsekwencje nieprzedstawienia dokumentacji:
 zastosowanie 50% stawki
 konsekwencje KKS
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 116

Ceny transferowe
Skutki nieprzedstawienia dokumentacji podatkowej
Opodatkowanie stawką 50% różnicy między:
dochodem zadeklarowanym przez podatnika a
dochodem określonym przez organy podatkowe na podstawie art. 11 updop –
określonym w drodze oszacowania
„Jeżeli organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą, na podstawie
art. 11, dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż
zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji, o których
mowa w art. 9a, a podatnik nie przedstawi tym organom wymaganej przez te
przepisy dokumentacji podatkowej - różnicę między dochodem zadeklarowanym
przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.”
Andrzej Dmowski 117

Andrzej Dmowski 118
Ceny transferowe – bezpieczeństwo finansowe (stawka 50%)
Wojewódzki Sądu Administracyjny w Białymstoku z z dnia 7 sierpnia 2007 r. sygn. akt I SA/Bk
207/07
„(…)Stawka podatku (50%), o której mowa w art. 19 ust. 4 u.p.d.o.p. jest, więc swoistą karą za
naruszenie obowiązków ustawowych, która zastępuje zobowiązanie podatkowe powstające z
mocy prawa w stosunku do dochodu oszacowanego w trybie art. 11 wspomnianej ustawy.
Wynikająca z ust. 4 art. 19 sankcja jest przepisem, więc przepisem szczególnym w stosunku do
ust. 1 wspomnianego artykułu i wyłącza opodatkowanie tego dochodu na zasadach ogólnych. Bez
dokonania szacunku przez organy i bez zaniechania przez podatnika przedstawienia szczególnej
dokumentacji podatkowej (art. 9a u.p.d.o.p.) nie jest możliwe powstanie zobowiązania.
Powyższe przemawia za twierdzeniem, że zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 19
ust. 4 u.p.d.o.p., powstaje nie z mocy prawa lecz w drodze wydania i doręczenia decyzji
konstytutywnej ustalającej jego wysokość”.”

Konsekwencje karno - skarbowe
Brak konkretnego przepisu dotyczącego kar za nieprzedstawienie dokumentacji
cen transferowych
Wątpliwości
 Art. 82 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej
za informacje podatkowe uznawane są także informacje do sporządzania
których podatnicy zobowiązani są na podstawie innych ustaw.
 Art. 80 kks
Kto wbrew obowiązkowi nie składa w terminie właściwemu organowi wymaganej
informacji podatkowej, podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych.
Ceny transferowe
Andrzej Dmowski 119

NIEZBĘDNE ELEMENTY
DOKUMENTACJI PODATKOWEJ
Andrzej Dmowski 120

Ceny transferowe
Niezbędne elementy dokumentacji podatkowej
• Określenie funkcji podmiotów uczestniczących w transakcji
• Określenie wszystkich przewidywanych kosztów transakcji
• Określenie formy i terminu zapłaty
• Określenie metody i sposobu kalkulacji zysków
Andrzej Dmowski 121

Ceny transferowe
Niezbędne elementy dokumentacji podatkowej – c.d.
• Określenie ceny przedmiotu transakcji
• Określenie strategii gospodarczej, gdy miała wpływ na wartość transakcji
• Określenie innych czynników wpływających na wartość przedmiotu
transakcji, uwzględnionych przez strony
• Określenie oczekiwanych korzyści – w przypadku usług i świadczeń
niematerialnych
Andrzej Dmowski 122

METODY SZACOWANIA CEN
- KLUCZOWY ELEMENT
DOKUMENTACJI PODATKOWEJ
Andrzej Dmowski 123

Andrzej Dmowski 124
Metody szacowania cen (Metody tradycyjne)
 Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej
 Metoda ceny odprzedaży
 Metoda rozsądnej marży („koszt plus”)
Metody zysku transakcyjnego
 Metoda podziału zysku
 Analiza rezydualna
 Analiza udziału
 Metoda marży transakcyjnej netto
Metody szacowania cen – ogólne założenia

Andrzej Dmowski 125
Przerzucanie dochodów podmiotów między podmiotami
powiązanymi

Andrzej Dmowski 126
1. Jeden z podmiotów powiązanych korzysta z przyznanych ulg lub zwolnień podatkowych, na
podstawie decyzji całej grupy na tą jednostkę przerzucany jest dochód innych spółek.
2. Spółka mająca duże znaczenie strategiczne dla całego koncernu generuje straty, podmioty
zależne sprzedają jej usługi i towary poniżej kosztów wytworzenia w celu poprawy jej
sytuacji finansowej.
3. Spółka dokonuje rozdysponowania dochodu osiągniętego na terytorium Polski do krajów
stosujących tzw. szkodliwą konkurencję podatkową.
4. Fikcyjne ustalenie poziomu kosztów związanych z usługami i dobrami niematerialnymi
świadczonymi przez podmioty powiązane.
5. Wybrany członek grupy ponosi znaczne nakłady finansowe związane z inwestycją, której celem
jest uzyskania korzyści przez wszystkie jednostki należące do grupy.
Przerzucanie dochodów podmiotów między podmiotami powiązanymi

Problematyka pożyczek kapitałowych między spółkami
Andrzej Dmowski 127

Art. 16 ust. 1 pkt. 60 ustawy o CIT
Niedostateczna kapitalizacja zachodzi, gdy:
Łączne zadłużenie spółki z tytułu zaciągniętych pożyczę (kredytów) od ustalonego w ustawie
kręgu osób jest wyższe o trzykrotności jej kapitału zakładowego
Odsetki od części zadłużenia, która przekracza dopuszczalny limit wobec kręgu podmiotów
określonych w ustawie nie stanowią kosztów uzyskania przychodów
Art.16 ust.1 pkt 60 ustawy o CIT
 pożyczki od udziałowca
Art.16 ust.1 pkt 61 ustawy o CIT
 pożyczki udzielane sobie nawzajem przez spółki siostrzane, tj. mające tego samego
udziałowca.
Andrzej Dmowski 128
Problematyka pożyczek kapitałowych między spółkami

Andrzej Dmowski 129
Pojęcie - Dumpingu

Andrzej Dmowski 130
Pojęcie - Dumpingu
Dumping - to polityka polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych
niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia. Można wyróżnić trzy
rodzaje dumpingu
Dumping
Sporadyczny Łupieżczy Stały
Dumping - ujęty jako sprzedaż towarów i usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia
albo ich odsprzedaż poniżej kosztu zakupu w celu eliminowania innych przedsiębiorców stanowi
według ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czyn nieuczciwej
konkurencji utrudniając innym przedsiębiorcą dostęp do rynku.
Art. 15 Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
„Czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności
przez: 1) sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odprzedaż
poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców.”.

Usługi reklamowe w ramach grupy kapitałowej
Andrzej Dmowski 131

Usługi reklamowe w ramach grupy kapitałowej
Usługi reklamowe
Przy szacowaniu dochodów organy skarbowe i organy kontroli skarbowej określają koszty
ponoszone przez podmioty powiązane na reklamę, proporcjonalnie do osiąganych przez te
podmioty korzyści z reklamy.
Jeżeli jeden podatnik ponosi koszty reklamy, z której korzyści osiąga również podmiot
powiązany, należy wówczas uznać, że:
 ten pierwszy podmiot wykonuje usługi handlowe w granicach, w jakich odpowiadają one co do
natury i zakresu usługom prowadzonym przez niezależne przedsiębiorstwo reklamowe.
W celu określenia proporcjonalności ponoszonych wydatków na reklamę, której prowadzenie
przynosi potencjalne korzyści dwóm lub większej liczbie podmiotów powiązanych, uwzględnić
należy:
 na jakich rynkach prowadzona jest reklama, oraz
 udział sprzedaży reklamowanych dóbr i usług poszczególnych podmiotów powiązanych na
rynkach objętych reklamą.
Andrzej Dmowski 132

Andrzej Dmowski 133
Metody dotyczące ustalenia wartości rynkowej dóbr
niematerialnych i usług

Dobra materialne i usługi
Przy dokonywaniu określenia wartości rynkowej dóbr niematerialnych lub usług w transakcjach
między podmiotami powiązanymi organy podatkowe w pierwszej kolejności badają
czy niezależne, racjonalnie działające podmioty zawarłyby taką transakcję na warunkach,
jakie ustaliły podmioty powiązane.
W przypadkach kiedy racjonalnie oczekiwane korzyści (zyski) podmiotu zawierającego taką
transakcję są w sposób oczywisty mniejsze niż poniesione w związku z tą transakcją wydatki –
wydatki takie nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów.
Przy określaniu wysokości wydatków bierze się pod uwagę również inne koszty warunkujące
korzystanie z danego dobra lub usługi.
Andrzej Dmowski 134
Metody dotyczące ustalenia wartości rynkowej dóbr niematerialnych i usług

KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe

KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

Similar to KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Similar to KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe (20)

More from RussellBedfordPoland

More from RussellBedfordPoland (7)

KKS- przestępstwa i wykroczenia skarbowe