ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟY 1821 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΔYΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟY ΦΙΛΕΛΕYΘΕΡΙΣΜΟY ΣΤΗΝ ΕYΡΩΠΗ Ενότητα 5η

1. Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 5 Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι.
έως τις αρχές του 19ου αι.
Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Μπακάλης Κώστας
history-logotexnia.blogspot.com

2. α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

3. ▲ Παρατηρώ το χάρτη και σχολιάζω τα εδαφικά όρια της οθωμανικής κυριαρχίας.

4. Το «άνοιγμα» της δυτικής Ευρώπης προς την Ανατολή έφερε την
ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων Δύσης και Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας.
Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην οικονομική πρόοδο των Ελλήνων
(αλλά και των Εβραίων και των Αρμενίων) ήταν:
Η αποστροφή των Οθωμανών για το εμπόριο και τη ναυτιλία.
Η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), που επέτρεπε την ελεύθερη
διέλευση των Στενών σε όσα πλοία ύψωναν τη ρωσική σημαία.
Οι ναπολεόντειοι πόλεμοι, κατά τη διάρκεια των οποίων αγγλικά και γαλλικά
πλοία είχαν περιορισμένη παρουσία στη Μεσόγειο.

5. ▲ Γελοιογραφία του 1792: Η Μεγάλη
Αικατερίνη προχωράει προς την
Κωνσταντινούπολη, περνώντας πάνω από τα
κεφάλια των Ευρωπαίων βασιλιάδων.

6. Αναπτύχθηκαν σπουδαία εμπορικά κέντρα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία:
- Ιωάννινα, Σμύρνη, Χίος, Θεσσαλονίκη
Και ενισχύθηκαν οι ελληνικές παροικίες
- Βιέννη, Βουδαπέστη, Τεργέστη.

8. Η Ορθόδοξη Εκκλησία
γενικώς
- με εξαίρεση τους:
 Μεθόδιο Ανθρακίτη
 Ευγένιο Βούλγαρη
που ασπάστηκαν
διαφωτιστικές ιδέες –
αντιστρατεύτηκε τις ιδέες
του Διαφωτισμού:
- από φόβο μήπως κλονιστεί
η ορθοδοξία
- και κινδυνεύσει ο
Ελληνισμός.

9. ▲ Έγγραφο του 1720
με την υπογραφή
του πατριάρχη
Κωνσταντινουπόλεως
Ιερεμία Γ ΄.
▲ Η σφραγίδα του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως
Κύριλλου Ε ΄, που ίδρυσε την Αθωνιάδα σχολή. Στη
σφραγίδα διαβάζουμε: «Κύριλλος με το έλεος του Θεού
αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και
Οικουμενικός Πατριάρχης».

10. Στα παρακάτω αποσπάσματα διαβάζουμε πώς αντέδρασε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
και το περιβάλλον του στις νέες ιδέες που έφερε η Γαλλική Επανάσταση, αλλά και την απάντηση
του Αδαμάντιου Κοραή η οποία κυκλοφόρησε ανώνυμα.
Στον αιώνα αυτό εμφανίστηκε μια καινούργια
πονηριά και απάτη [του διαβόλου], δηλαδή
το [...] σύστημα της ελευθερίας [=το
δημοκρατικό πολίτευμα]. Αυτό το
σύστημα στην αρχή φαίνεται τάχα καλό,
ίσα ίσα για να εξαπατήσει, όσο μπορεί, και
τους εκλεκτούς [ακόμη]. Υπάρχει όμως [σ’
αυτό] ένα δόλωμα διαβολικό και ένα
δηλητήριο ολέθριο, που στόχο έχει να ρίξει
τους λαούς στην απώλεια και στο χάος [...].
Αδερφοί, μην ξεφύγετε από το δρόμο της
σωτηρίας [...], κλείστε τ’ αυτιά σας και μην
ακούτε καθόλου αυτές τις καινούργιες
ελπίδες [υποσχέσεις] για ελευθερία [...].
Παντού αυτό το διαβολικό [...] σύστημα
προκάλεσε φτώχεια, φόνους, ζημιές,
κλεψιές, τέλεια ασέβεια, ψυχική απώλεια.
Κυρ Άνθιμος, Διδασκαλία πατρική, έτος 1798
Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα
Κατηγορεί ψεύτικα [...] τα ευρωπαϊκά έθνη που
μόλις απελευθερώθηκαν για πολλά κακά.
Αυτά [=τα κακά] όμως βρίσκονται όλα στην
τουρκική επικράτεια [=Οθωμανική
Αυτοκρατορία]. Σ’ αυτή, κι όχι στα ελεύθερα
κράτη που κυβερνιούνται με νόμους,
βασιλεύουν τα πάθη· σ’ αυτή κυριαρχεί η
αρπαγή· σ’ αυτή ο δυνατός
επικρατεί και νικάει τον αδύνατο, ο πλούσιος το
φτωχό, ο πανούργος τον απλό: διότι ο
δυνατός, ο πλούσιος και ο πανούργος έχουν
τον τρόπο να χορτάσουν ή και να
εξαπατήσουν τον
άπληστο τύραννο για να γλιτώσουν την ποινή
που ταιριάζει στις κακές τους πράξεις.
[Αδαμάντιος Κοραής], Αδελφική
διδασκαλία, έτος 1798
Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα

11. ► Η βιβλιοθήκη του Ευγένιου Βούλγαρη
στο σπίτι του στην Κέρκυρα. Ο Βούλγαρης
γεννήθηκε στην Κέρκυρα αλλά έζησε πολύ
καιρό στη Ρωσία. Υποστήριζε την αρχαία
ελληνική γλώσσα αλλά και πολλές από τις
ιδέες του Διαφωτισμού. Δίδαξε στα
Ιωάννινα και κυρίως στο Άγιο Όρος. Με τη
διδασκαλία και τις εκδόσεις του έκανε
γνωστό το φιλόσοφο Τζον Λοκ και τις
ιδέες του. Ο Βούλγαρης ήταν ο πρώτος
που μετέφρασε έργα του Βολτέρου στα
ελληνικά. Το 1768 εκδόθηκε στη Λιψία το
δοκίμιό του Σχεδίασμα περί της
ανεξιθρησκίας. Σε αυτό ο Βούλγαρης
δημιούργησε μια καινούρια λέξη, την
ανεξιθρησκία, για να
περιγράψει το δικαίωμα που έχουμε όλοι
μας να διαλέγουμε σε ποια θρησκεία
θέλουμε να πιστεύουμε.

12.  Πήραν την ονομασία τους από το
Φανάρι, μια συνοικία της
Κων/πολης.
 Προέρχονταν από παλιές
αρχοντικές οικογένειες.
 Ήταν γλωσσομαθείς και
σπουδασμένοι στη Δύση.
 Κατείχαν υψηλά αξιώματα στην
Οθωμανική Διοίκηση:
- Μεγάλοι Διερμηνείς
- Ηγεμόνες στη Βλαχία και τη
Μολδαβία.

13. ◄ Επιχρωματισμένο
χαρακτικό με το
σπίτι όπου έμενε ο
ηγεμόνας της
Βλαχίας στο
Βουκουρέστι.
► Χαρακτικό του
Ιταλού περιηγητή
Λουίτζι Μάγερ με
την περιοχή
Φανάρι
στην
Κωνσταντινούπολη
. 1806.

14. ◄ Εξώφυλλο από τον Πολιτικό Κώδικα
της Μολδαβίας (1816). Στις Παραδουνάβιες
Ηγεμονίες, όπου γίνονταν ηγεμόνες, οι
Φαναριώτες έκαναν σημαντικό νομοθετικό έργο.
◄ Ο πρώτος τόμος
από το Τρίγλωσσο
λεξικό του
Γεώργιου
Βεντότη (γαλλικά,
ιταλικά και ρωμέικα),
που χρηματοδότησε
ο Αλέξανδρος
Μαυροκορδάτος,
ηγεμόνας της
Μολδοβλαχίας. 1790.

15. Διοικούσαν τις ελληνορθόδοξες
κοινότητες.
Ήταν υπεύθυνοι για τη συγκέντρωση
των φόρων που πλήρωναν οι Έλληνες
στους Τούρκους και την παράδοσή τους
σε αυτούς.
Ορισμένοι είχαν μεγάλη περιουσία και
πολιτική εμπειρία.
Επηρέαζαν ακόμη και Οθωμανούς
Αξιωματούχους.

16. Στο Πήλιο στην Αργαλαστή
πιάσαν το Λιόντα το ληστή
Τι φταίει που 'γινες ληστής
τον ρώτησεν ο δικαστής
φταίει που 'χα χέρια τέσσερα
και πόδια δεκατέσσερα
μα πιο πολύ το μάτι
που έβλεπα απ' την πλάτη
Δεν είχε κάνει φονικά
ούτε χρωστούσε δανεικά
μόνο που αυτό το μάτι του
το πίσω από την πλάτη του
τήραε τον αγά τον ψεύτη
τον Κοτσάμπαση
τον κλέφτη.
Ένα πουλί θαλασσινό, καημένε Μάρκο Μπότσαρη
γιε μ' κι ένα πουλί βουνίσιο, Μάρκο Μπότσαρη
Σουλιώτη
Πέτρα την πέτρα περπατούν, καημένε Μάρκο
Μπότσαρη
γιε μ' κλαδάκι σε κλαδάκι, Μάρκο Μπότσαρη Σουλιώτη
Να βρουν τουΜάρκου την οπλή, καημένε Μάρκο
Μπότσαρη
γιε μ' του Μάρκου το λημέρι, Μάρκο Μπότσαρη
Σουλιώτη
Το Μάρκο τον σκοτώσανε, καημένε Μάρκο Μπότσαρη
γιε μ' ψηλά στο Καρπενήσι, Μάρκο Μπότσαρη
Σουλιώτη
Αφήνω γεια ψηλά βουνά, καημένε ΜάρκοΜπότσαρη
γιε μ' και σ΄ όλα τα λημέρια, Μάρκο Μπότσαρη
Σουλιώτη
Αφήνω διάτα στα παιδιά, καημένε Μάρκο Μπότσαρη
γιε μ' σ΄όλα τα παλικάρια, Μάρκο Μπότσαρη Σουλιώτη
Να πολεμήσουν την Τουρκιά, καημένε Μάρκο
Μπότσαρη
γιε μ' και τους κοτζαμπασήδες, Μάρκο Μπότσαρη
Σουλιώτη.
► Διαβάστε τους παρακάτω
στίχους. Ποια θέση παίρνουν
απέναντι στους προεστούς;

17. Πλούτιζαν από τη
διεξαγωγή του
εμπορίου.
Έμποροι των
Παροικιών διέδιδαν
στις ιδιαίτερες
πατρίδες τους τις
νέες ιδέες του
Διαφωτισμού:
Ίδρυαν σχολεία
Τύπωναν βιβλία, περιοδικά,
εφημερίδες
Χορηγούσαν υποτροφίες.

18. ► Αφού μελετήσετε την πηγή 1, προσπαθήστε να ερμηνεύσετε την
κυριαρχία της ελληνικής γλώσσας στα Βαλκάνια μετά τα μέσα του 18ου
αιώνα.
1. Οι Έλληνες κυριαρχούν στο εμπόριο της
Βαλκανικής
Για έναν ολόκληρο αιώνα μετά το 1750, τα
ελληνικά ήταν η γλώσσα του εμπορίου στα
Βαλκάνια και οι βαλκάνιοι έμποροι,
ανεξάρτητα από την εθνική τους προέλευση,
μιλούσαν γενικά ελληνικά […]. «Έλληνας»
πρώτα απ’ όλα σήμαινε πλανόδιος πωλητής ή
έμπορος και μ’ αυτή την έννοια ακόμα και
ένας Εβραίος μπορούσε να είναι «Έλληνας».
T. Stoianovich, «Ο κατακτητής ορθόδοξος
βαλκάνιος έμπορος», Σπ. Ασδραχάς (επιμ.), Η
οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών,
Μέλισσα, Αθήνα 1979, σ. 318.
▲ Χαρακτικό με ορθόδοξο
έμπορο από βιβλίο που
εκδόθηκε στη Βενετία το
18ο αιώνα

19. ► Να μελετήσετε την
πηγή 2 και να
παρουσιάσετε τις
μεταβολές που έφερε ο
Νεοελληνικός
Διαφωτισμός στην
εκπαιδευτική
πραγματικότητα του
ελληνισμού.

20. ▲ Σκηνή διδασκαλίας από αλφαβητάρι
που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1816.
▲ Το εξώφυλλο του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος
(1817), το πιο σημαντικό από τα περιοδικά που
κυκλοφόρησαν κατά το νεοελληνικό Διαφωτισμό. Τυπωνόταν
στη Βιέννη από το 1811 μέχρι το 1821. Πρώτος διευθυντής
του ήταν ο Άνθιμος Γαζής.

21. ▲ Η Εφημερίς είναι η παλιότερη από τις εφημερίδες που γράφονταν
στα ελληνικά που σώζεται σήμερα. Την έβγαζαν στη Βιέννη τα αδέλφια
Μαρκίδες Πούλιοι από το 1791 μέχρι το 1797.

22. ▲ Χαλκογραφία του Γερμανού περιηγητή
και ζωγράφου Όττο φον Στάκελμπεργκ με
ορθόδοξο έμπορο. Αρχές του 19ου
αιώνα.
▲ Φορτωτική
εμπορευμάτων από τη Βενετία
για το Ναύπλιο. 1713.

23. ▲ Το αρχοντικό Σβαρτς στα Αμπελάκια. Στο
δεύτερο μισό του 18ου αιώνα στα Αμπελάκια και στα γύρω χωριά, βιοτεχνίες
κατασκευάζουν και εμπορεύονται βαμβακερές κλωστές. Οι κλωστές αυτές, που
τις έβαφαν με ένα ξεχωριστό κόκκινο χρώμα, ήταν ξακουστές στην εποχή τους.
Οι βιοτέχνες, οργανωμένοι σε συντεχνίες, κάνουν εξαγωγές σε πολλά
ευρωπαϊκά κράτη και αποκτούν μεγάλο πλούτο. Στις αρχές του 19ου αιώνα η
βιοτεχνία αυτή στα Αμπελάκια παρακμάζει, κυρίως επειδή δεν μπορεί να
ανταγωνιστεί τις κλωστές από τις βιομηχανίες της Μεγάλης Βρετανίας.

24. ▲ Οι Σπέτσες ήταν ένα από τα
σημαντικά ναυτικά νησιά του Αιγαίου. Στην
εικόνα αριστερά το ακρόπρωρο (μια γλυπτή
φιγούρα από ξύλο που έμπαινε στην πλώρη
του καραβιού) του σπετσιώτικου πλοίου
«Λεωνίδας», στο μέσο άποψη των Σπετσών
και στα δεξιά χρηματοκιβώτιο από τις
Σπέτσες. Αρχές του 19ου αιώνα.

25. Οι κλέφτες ήταν αγρότες που
αναγκάζονταν ή επέλεγαν να
καταφύγουν στα βουνά όπου
για να επιβιώσουν
επιδίδονταν στη ληστεία.
Συχνά υποστηρίζονταν
από τους αγροτικούς
πληθυσμούς.
Ως πρότυπα ανυποταγής
υμνήθηκαν για την τόλμη
τους ή θρηνήθηκαν για το
θάνατό τους στα κλέφτικα
δημοτικά τραγούδια.

27. Ήταν ένοπλα
σώματα
στην
υπηρεσία
των
Οθωμανών.
Συχνά
αρματολοί
γίνονταν και
οι κλέφτες.

28. Ξεπερνούσαν το
80%του
πληθυσμού.
Καλλιεργούσαν
κτήματα κρατικά
ή ιδιωτικά
(Οθωμανών ή
και Χριστιανών).
Ζούσαν σε
σκληρές
συνθήκες.

29. ▲ Επιχρωματισμένο χαρακτικό του Όττο φον Στάκελμπεργκ με αγροτικό
τοπίο. Στο βάθος φαίνεται η Καλαμάτα.

30. Αρχικά ήταν λίγοι.
Αυξάνονταν, όμως, με την επέκταση του
εμπορίου.

31. β. ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ
ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ
ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ

32. Κινήματα εναντίον της Οθωμανικής κυριαρχίας
Γύρω στις αρχές του 18ου αιώνα, οι Έλληνες στράφηκαν στην ομόδοξη
Ρωσία ζητώντας τη βοήθειά της.
Ορλοφικά (1770)
- Ονομάστηκαν έτσι από τους αδερφούς Ορλόφ
- Υποκινήθηκαν από τη Ρωσία
- Έλαβαν χώρα κυρίως στην Πελοπόννησο
- Κατεστάλησαν.
Κίνημα Λάμπρου Κατσώνη (1792)
- Υποκινήθηκε και αυτό από τη Ρωσία
- Εκδηλώθηκε στα νησιά του Αιγαίου
- Απέτυχε και αυτό.

33. ► Σκίτσο που δείχνει τη
Ρωσία
(ως αρκούδα) να προσφέρει
σε ορθόδοξο (εικονίζεται ως μικρό
παιδί) την Κωνσταντινούπολη. Στο
δεύτερο μισό του 18ου αιώνα όλο
και περισσότεροι ορθόδοξοι
άρχισαν να πιστεύουν ότι η ισχυρή
Ρωσία μπορούσε να διαλύσει την
Οθωμανική Αυτοκρατορία, που είχε
πια εξασθενήσει.

34. ▲ Στο Ρωσοοθωμανικό πόλεμο των ετών 1787–1792 ξεχώρισε για την πολεμική δράση
του στο νότιο ελλαδικό χώρο ο Λάμπρος Κατσώνης. O Κατσώνης
καταγόταν από τη Λιβαδειά και υπηρετούσε στο ρωσικό ναυτικό. Η Μεγάλη Αικατερίνη
τον έβαλε να οργανώσει στόλο στο Αιγαίο για να πολεμήσει τους Οθωμανούς. Ύστερα
από πολλές νίκες, όταν τελείωσε ο πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία το 1792, ο Κατσώνης αναγκάστηκε να σταματήσει τη δράση του.

35. Σουλιώτες
Σύγκρουση Σουλιωτών με Αλή Πασά.
Φυγή των Σουλιωτών από την πατρίδα
τους (1803).

36. Δομή
κατακτημένης
κοινωνίας
Πατριαρχείο
Φαναριώτες
Προεστοί
Έμποροι, καραβοκύρηδες
Κλέφτες
Αρματολοί
Ναύτες κι εργαζόμενοι στο
εμπόριο
Αγρότες – κτηνοτρόφοι

38. γ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

39. Νεοελληνικός
Διαφωτισμός
Με αφετηρία τις παροικίες, ο
ελληνισμός ήρθε σε επαφή με τις
ιδέες του Διαφωτισμού. Οι
έμποροι και γενικότερα οι
Έλληνες που ταξίδευαν στην
Ευρώπη έγιναν οι φορείς διάδοσης
αυτών των ιδεών στον ελλαδικό
χώρο.
Καλλιεργήθηκε, λοιπόν, η αντίληψη ότι η λογική μπορεί όχι μόνο να εξηγήσει
τον κόσμο αλλά και να τον αλλάξει. Η εκπαίδευση συνδέθηκε με τον αγώνα για
ελευθερία.

40. Έτσι, διαμορφώθηκε, γύρω στα
μέσα του 18ου αιώνα, ένα
κίνημα που, επιδιώκοντας τη
διάδοση των διαφωτιστικών
ιδεών μεταξύ των Ελλήνων,
αποσκοπούσε στην
ιδεολογική
προετοιμασία του
αγώνα για την
ελευθερία. Το κίνημα
αυτό, που αναπτύχθηκε κυρίως
στις παροικίες και σε ορισμένα
από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα
του ελληνισμού (Σμύρνη,
Ιωάννινα, Χίος κτλ.),
ονομάστηκε αργότερα
Νεοελληνικός Διαφωτισμός. ▲ Εξώφυλλο από βιβλίο που εκδόθηκε το 1782
στο Παρίσι: εικονίζει την Ελλάδα αλυσοδεμένη.

41. Οι Έλληνες υποστηρικτές του Διαφωτισμού
θαύμαζαν τον αρχαίο ελληνικό
πολιτισμό και τον συνέδεαν με την
ελευθερία, πίστευαν ότι η εκπαίδευση θα
έπρεπε να θεμελιώνεται στην ενασχόληση με
τις θετικές επιστήμες, να
γίνεται στη λαϊκή γλώσσα και να
υπηρετεί την προοπτική του αγώνα για
ελευθερία.
▲ Οι υδρόγειες σφαίρες που
έφερε μαζί του ο Άνθιμος Γαζής
στο σχολείο στις Μηλιές
(Πήλιο). Οι υδρόγειες σφαίρες
που έφερε μαζί του ο Άνθιμος
Γαζής στο σχολείο στις Μηλιές
(Πήλιο).

42. ▲ Σχέδια με μοχλούς και σχόλια από τη Φυσιολογία του
Βικέντιου Δαμωδού. 1754.

43. Ορισμένοι Έλληνες συντηρητικοί
λόγιοι, που συνήθως συνδέονταν με την
εκκλησία, απέρριπταν τις διαφωτιστικές
ιδέες, έκριναν ότι η εκπαίδευση πρέπει να
βασίζεται σε εκκλησιαστικά κείμενα, να
περιορίζεται στη γνωριμία με τη
θρησκευτική, κυρίως, παράδοση και να
γίνεται σε αρχαΐζουσα γλώσσα.
Ανάμεσα στους πολλούς Έλληνες λόγιους
που υιοθέτησαν τις ιδέες του Διαφωτισμού
ξεχώρισαν ο Ρήγας
Βελεστινλής και ο
Αδαμάντιος Κοραής.

44. Ο Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) πρότεινε, στη
Νέα Πολιτική Διοίκηση, ένα έργο έντονα επηρεασμένο
από τις ριζοσπαστικές ιδέες των Γάλλων
Ιακωβίνων, τη δημιουργία μιας
«Ελληνικής Δημοκρατίας» που
θα απλωνόταν σε όλη τη Βαλκανική αντικαθιστώντας
την Οθωμανική αυτοκρατορία και εξασφαλίζοντας
ισονομία και ισοπολιτεία στους κατοίκους της.
Ο Ρήγας δοκίμασε να εφαρμόσει τα σχέδιά του, αλλά
προδόθηκε και πλήρωσε με τη ζωή του, αυτός και
οι σύντροφοί του, το όραμά του.
Λίγο αργότερα το 1806, ο Ανώνυμος συγγραφέας του
έργου Ελληνική Νομαρχία εμπνεόμενος
από το όραμα του Ρήγα υποστήριξε με πάθος ότι οι
Έλληνες πρέπει να
αγωνιστούν μόνοι τους
για την ελευθερία τους.

45. Ανδρέας Κάλβος: Ωδή Έκτη. Aι Ευχαί
γ΄.
Kαλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οι Έλληνες
'να τρέχωσι τον κόσμον,
με εξαπλωμένην χείρα
ψωμοζητούντες·
δ΄.
Παρά προστάτας 'νάχωμεν.
Mε ποτέ δεν εθάμβωσαν
πλούτη ή μεγάλα ονόματα,
με ποτέ δεν εθάμβωσαν
σκήπτρων ακτίνες.

46. ▲ Το κάστρο Neboisa του Βελιγραδίου, όπου
βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα κελιά τους διά της μεθόδου
του στραγγαλισμού, ο Ρήγας Φεραίος και οι
σύντροφοί του

47. ▲ Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα, στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος
βρήκε φρικτό θάνατο

48. ▲ Το αρχοντικό
των αδελφών Ιωάννη και
Παναγιώτη
Εμμανουήλ (1750)
συμμαρτύρων του Ρήγα
Βελεστινλή, σήμερα
στεγάζει το Μουσείο
Ενδυματολογίας
Καστοριά
ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΡΗΓΑ
ΟΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
Η δολοφονία του Ρήγα Φεραίου
Στις 11/24 Ιουνίου του 1798, αργά το βράδυ, οκτώ
Ελληνες που κρατούνταν φυλακισμένοι στο κάστρο
Neboisa του Βελιγραδίου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα
κελιά τους διά της μεθόδου του στραγγαλισμού. Ηταν ο
Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος), από το θεσσαλικό χωριό
Βελεστίνο, ετών 40, ο Ευστράτιος Αργέντης, έμπορος
από τη Χίο, ετών 31, ο Δημήτριος Νικολίδης, γιατρός
από τα Ιωάννινα, ετών 32, ο Αντώνιος Κορωνιός
έμπορος και λόγιος από τη Χίο, ετών 27, ο Ιωάννης
Καρατζάς, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου ετών
31, ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούτζιας, έμπορος από
τη Σιάτιστα, ετών 22, ο Ιωάννης Εμμανουήλ, φοιτητής
ιατρικής, απ” την Καστοριά, ετών 24 και ο αδελφός του
Παναγιώτης Εμμανουήλ, υπάλληλος του Αργέντη, ετών
22. Τα πτώματα των νεκρών ρίχτηκαν στον Σάβα,
παραπόταμο του Δούναβη, που τώρα χωρίζει το παλιό
από το νέο Βελιγράδι… http://blogs.sch.gr/ksergaki

49. ► Τι επεδίωκε και οραματιζόταν ο Ρήγας Βελεστινλής;

50. ▲ Ο ανδριάντας του Ρήγα Φεραίου,
αριστερά της εισόδου του Πανεπιστημίου
Αθηνών. Ανεγέρθηκε το 1871 με δαπάνη
του Γεωργίου Αβέρωφ. Έργο του γλύπτη Ι.
Κόσσου

51. ► Τι γνωρίζετε για τον Κοραή και το έργο του;
Ο Αδαμάντιος
Κοραής (1748-
1833),
υποστηρικτής
των
φιλελεύθερων
ιδεών της
γαλλικής
επανάστασης,
θεωρούσε ότι οι
Έλληνες, για να
κερδίσουν την
ελευθερία τους,
θα έπρεπε
πρώτα να
μορφωθούν.
Αν και
διαφωνούσε με
τον εξαρχαϊσμό
της γλώσσας,
δεν δεχόταν
αυτούσια τη
δημοτική, από
την οποία, όπως
πίστευε, έπρεπε
να αφαιρεθούν
κάποιες λαϊκές
και ξένες λέξεις.

52. ▲ Ο Ρήγας και ο Κοραής σηκώνουν την Ελλάδα

53. ◄ Το τηλεσκόπιο του
Θεόφιλου Καΐρη.
Άλλοι σημαντικοί διαφωτιστές ήταν οι Ιώσηπος Μοισιόδακας και
Δημήτριος Καταρτζής, θερμοί υπερασπιστές της χρήσης της λαϊκής
γλώσσας, ο Κωνσταντίνος Κούμας, μαχητικός υποστηρικτής της
εισαγωγής νέων μεθόδων διδασκαλίας και ο Θεόφιλος Καΐρης, οπαδός
των φιλελεύθερων ιδεών της γαλλικής επανάστασης.