Ho bieu chanh con nha ngheo

Con nhà nghèo 1 www.hobieuchanh.com

Con Nhà Nghèo
Bi u Chánh

Ch ng m t
I

Xóm p Ông Canh n m d a bên Gò Công qua M Tho, ngang qua ngã ba t vô
Gi a, bây gi nhà chen r t ông o, cây ua m c sum suê. Cái nhà vi c c sùm s p c a làng
i tr c ã d bao gi mà c t l i m t toà nhà m i, n n cao kho ng khoát, nóc ph i lòm.
Vài cái nhà lá tum hùm, c a x t x c, vách t t i, h i tr c r i rác chung quanh ó c ng iêu
tàn bao gi mà nh ng ch l i cho h n ch c cái nhà khác, tuy c ng l p b ng lá d a, song c t
kê táng, vách óng be, coi r t p th th i.
nh c i m i, nhà ít thêm ông, nh ng mà m y chuy n nào trong xóm t x a n
nay thì m y ông già c ng còn nh h t. Có khi n ám gi , ng i ta th h i ông Tám Ti n,
ông câu H u v y ch nhà vi c m i c t h i nào, ông thôn Tà m t bao gi , chú ch t Chà v ó
y n m r i, thì hai ông tr l i li n, không do d mà c ng không sai l m. Có m t chuy n hai
ng không ch u nói, là chuy n Cai tu n B i.
t l n n , ng i trong xóm, nh n tr ng r m tháng giêng t r ng, t u l i sân ông câu
u coi p lúa. M i ng i u nh c chuy n x a l i nghe ch i. Có ng i h i t i sao Cai tu n
i l i bán nhà mà i, thì ông câu H u nhíu m t, châu mày, nín thinh m t h i lâu r i nói
ng: “Các chú ng có h i. Vi c ó nói ra ch c sanh xào xáo trong xóm. Các chú không
mu n yên ch n y hay sao, nên h i t i chuy n Cai tu n B i ?”.
Ai n y nghe nói nh v y thì s , nên ngó nhau r i nói lãng sang chuy n khác, mà t ó
sau c ng h t dám h i t i chuy n Cai Tu n B i n a.
Nói chuy n Cai tu n B i thì ph i b n n gì mà ng i ta s n th ?
Mình không ph i xóm p Ông Canh mà s . V y mình thu t Cai tu n B i cho
i ng i nghe m t chút.
Cách ch ng hai m i m y n m tr c, trong xóm p Ông Canh, phía sau nhà vi c, có
t cái nhà ba c n, c t b ng cây b n, nóc l p lá xé, c a c p lá ch m, vách gài b ng tre, tr c
sân m t bên b t m t ng r m, m t bên tr ng m t cây me, sau kè chu i lá xiêm x r m y
i, mía thâm d u1 l x m y gi ng. Cái nhà ó là nhà Cai tu n B i.
Cai tu n B i sanh tr ng xóm n y, t h i cha cho n bây gi c ng trên t n y là
t c a ông Cai Hi u. Ông ta là con c a ông trùm L i, cha m khu t h t, anh em ch có ba
ng i mà thôi. Anh ta là l n, n m nay ã c ba m i hai tu i r i, có v là Th T , g c
trên làng Bình Phú Tây. Th ng em k ó tên Cam, n m nay c hai m i l m tu i, h i tr c
nó ánh xe ng a cho Hai Thu trong Gi a, ng a sanh ch ng l t xe gãy bánh, ch
ánh ch i nó nên nó gi n, b tr n i m t m y n m nay, không lai vãng v p Ông Canh, mà
ng không ai g p nó n i nào h t. Còn a em út là gái, tên nó là L u, n m nay nó m i c
i tám tu i, tuy con nhà nghèo n m c lam l , song n t na m th m, i ng d u dàng, n
nói có duyên, m t m y sáng s a, nó v i anh nó thu nay.
Cai tu n B i làm b n v i Th T ã tám n m r i, sanh c n m a con, ba trai hai
gái. Thu nay anh ta m n hai dây ru ng c a bà Cai Hi u mà làm, m i n m ph i ong lúa
n ba tr m gi , n m nào lúa trúng thì té ra ch ng m t tr m gi nuôi v nuôi con và em,
m nào lúa th t, ong lúa ru ng r i không còn d h t nào, thì ph i lo làm m n ng l y
ti n nh t. Mùa m i r i, lúa c y xong, lúa v a m i bén, k b tr i h n, n ng cháy t, n c
nóng g c, lúa n không c. Cai Tu n B i i th m ru ng v , m t mày bu n hiu, ng i

1
lo i mía có thân và lá màu tím l t, không ng t b ng các lo i mía khác


khoanh tay th dài mà than r ng: “Tr i mu n gi t con nhà nghèo”. Ch ng hi u tr i s con nhà
nghèo ch t, hay là s ch n góp lúa không ng, mà Cai tu n B i than nh v y. R i cách
vài b a tr i m a m t ám th t l n trong cánh ng p Ông Canh. Lúa nh m a mát m nên
âm t bén l i, nh ng vì b h n ã m t s c r i, b i v y ch ng tr bông v n v n mà h t l i
th a th t n a. Th ng cho Cai tu n B i khi n g t, thì s lúa bó coi không th t bao nhiêu
mà n ch ng p r i, l ng lúa h t thì ch có ba tr m hai ch c gi . S lúa ru ng m n c a
ch n b nào c ng ph i ong cho ba tr m gi . Th thì c c nh c trót m t n m tr ng
dang n ng c m cày, d m m a nh m ch còn l i có hai m i gi mà thôi! Mà trong ó còn
ph i ong lúa m n trâu, còn ph i tr ti n công c y thì d n i gì.
ong lúa ru ng r i, Cai tu n B i nh m th nguy c p, n u ng i khoanh tay mà than dài,
thì ch c v con không kh i ch t ói, b i v y anh ta gói m t cái qu n ng n, m t áo c t và m t
cái kh n t m, r i c p nách tu t vô Gi a, xin v i ông N m Vi, là lái lúa, mà b n chèo ghe.
Qua n m n y tr i m a xu ng, ru ng n i n c, Cai tu n B i m i tr v , trong l ng có
c vài ch c ng b c, làm v n mà cày c y n a, nên l ng x ng mua gióng m , m n
trâu i cày, th y v con vui m ng thì anh ta c ng vui, coi b ã quên nh ng s c c kh m i
qua r i, mà c ng không s cái bu n r u t i n a.
m nay thu n mùa, lúa c y m i n a tháng mà coi mòi t t l m. Cai Tu n B i h n h
trong lòng nên m t b a t h i n c m chi u cho t i lúc èn, i ra i vô c nói: “Vái tr i
a thu n gió may nh v y hoài cho tôi, thì t i mùa ru ng mình không m t 500 gi lúa”.
Con L u b ng m t chong èn trên b ván gi a r i vô bu ng mà d cháu ng . Cai
tu n B i n m trên võng lát gi ng phía u song trên mà a c t k t. Th T thì n m trên
chõng tre lót phía u song d i mà cho th ng con nh bú. Con mèo m p chui d i bàn th
phía trong mà ki m chu t kêu ti ng ngao ngao, con chó vàng ng t i c a gi a nhà v nh tai
ngó ra sân nghe gi t m a r r .
Cai tu n B i n m không m t h i, ch c là trong b ng anh ta bu n, nên c t ti ng ngâm
th L c Vân Tiên mà gi i mu n. S p nh nh nghe giông ngoài, gi t m a r r , trong ti ng
ngâm th ê a b ng tr m, nên êm tai ng h t th y. Th T p m n b mùng cho a nh r i
ch m i i s p c a mà gài l i.
Cai tu n B i th y v ã r nh, anh ta ng ng ngâm th , b c l i ng i d a chông èn v n
thu c mà hút. Th T mu n nói chuy n v i ch ng, nên l i ng cà rà m t bên, mà r i không
nói, l i b c vô bàn th b ng khay tr u em ra, c ng g n cái chông èn, r i têm tr u mà
n, Cai tu n B i hút thu c rê, ph n b tr i m a thu c t, ph n b thu c phèn ch m l a, nên
kê vô èn t hoài mà thu c không ch u cháy.
Th T nhai tr u nhóc nhách, v i tay l y gói thu c c a ch ng m ra r t m t mi ng mà
a, r i ngó ch ng c i m n mà h i:
- Mình i ghe v x a rày, mình có hay gi ng gì không?
- Không, có hay gi ng gì âu?
Th T c i, ngoái tay x a thu c m t h i n a, r i m i h i l n ti ng r ng:
- y ch mình không th y c u Hai khác h n m i l n hay sao?
- u Hai nào?
- u Hai con bà Cai ch c u Hai nào?
- . T ng mình nói c u Hai nào ch , ai mà dè âu. C u Hai thì c ng v y ch khác
gi ng gì?
- a rày mình g p c u, v y ch c u có nói gì hay không?
- Không, có nói gi ng gì âu!
Th T châu mày, ng i nín thinh, coi b lo ra. Cai tu n B i b b , c p u thu c mà
hút, ng t vì thu c t t n a, nên ph i kê vô èn mà t l i. Th T suy ngh m t h i r i ng i
xích l i m t bên ch ng mà nói r ng:
- y mà c u h a ch c v i tôi c u nói v i mình.
- Nói gi ng gì?. T hôm tôi v t i nay ã g n b n tháng r i, tôi g p c u hoài, tôi th y
u có nói gi ng gì âu. C u mu n nói chuy n gì ó?


- u mu n nói chuy n con L u.
- Chuy n con L u là chuy n gì? C u mu n nó hay sao?
- Không, éo gì âu!. . . V y ch mình không hay gi ng gì h t hay sao?
- Thi t a. Không hay gi ng gì h t.
- Hôm tháng giêng mình i ghe, nhà c u Hai t i chèo ch o hoài, ch u không n i.
ôi ba b a c u xu ng m t b a. Mà h c u xu ng thì c u sai tôi i u n y u kia,
i c u nhà ch c gh o gi n h t v i con L u. Con nh ph n thì nó kh , ph n nó s
u, nên nó có dám nói gì âu. Ban u tôi không hay, ai dè c u nh v y mà i
mu n con L u. n ch ng tôi hay m i h i nó, nó m i nói thi t. B a sau c u xu ng
thì tôi m i c n nh n trách c u. Tôi nói làm nh v y nhà tôi v ây nó r y la tôi, mà
Hai ây m hay ch c là m c ng cào nhà tôi xu ng sông n a. C u nói không sao
mà s , mình v c u s nói v i mình, còn m Hai m t ngày chí t i l c c trong
nhà hoài, có i âu mà hay. C u mua m t cái áo xuy n, m t qu n lãnh, m t chi c
ng h , m t ôi bông nh n h t cho con L u. C u l i cho nó m y ch c b c n a.
Cai tu n B i nghe nói t i ó, anh ta qu ng u thu c xu ng t r i h i r ng:
- Con L u có ch u hay không?
- Không ch u sao c. C u bám sát quá mà.
- Còn mình ó chi.
- Tôi dám cãi hay sao? Tôi t ng d u có mình nhà c ng không làm sao c.
Cai tu n B i ng d y i l i võng n m gác tay lên trán không nói chi n a h t. a
nh n m trong mùng khóc óe lên. Th T l t t vô cho con bú.
Ngoài sân tr i m a ã d t h t, m t tr ng v t mây mà r i l m , gió nam th i lao rao,
ánh m y tàu lá d a phía u song nghe l ch x ch. Trong vách nghe chu t x kêu lít chít,
ngoài hào nh ng r ng uênh oang. Tình ng bu n, mà g p c nh c ng bu n. B i v y Cai
tu n B i n m nín khe mà trong ru t nh dao c t.
Th T d con ng l i r i, ch ta chui ra th y ch ng n m bu n hiu, m i men l i ng i
ch m h m n i u võng mà nói r ng:
- Thôi, vi c ã l r i, mình bu n làm chi. Mình nghèo mà c u Hai th ng nó c ng là
t cái may. Mi n là c u Hai th ng nó hoài, thì thân nó c ng không n n i c c
kh .
- u là b c giàu sang, c u ch i qua ng r i c u b , ch ph i c u em nó v làm bé
làm m n gì ó hay sao.
- sao c. B là h i m i kia, ch nó có thai có nghén r i mà b n i gì.
Cai tu n B i vùng ng i d y ngó v trân trân mà h i r ng:
- Con L u có ch a r i hay sao?
- Ch sao. Nó có ch a ã h n sáu tháng r i.
- Tr i i!
- y ch mình không th y cái b ng c a nó ó sao?
- Tôi có dè âu. . . Cha m sanh ba anh em, có mình nó là gái. Vì nhà nghèo tôi không
m n s m m c t t nh con ng i ta c, nh ng tôi th ng nó nhi u l m. Tôi
th y th ng Cu thi t thà gi i gi n nên tôi th ng, nên tôi tính ch ng g t hái xong
i tôi g nó cho th ng Cu ng nó có ôi b n làm n v i ng i ta. C u Hai làm nh
y thì còn gì mà k !
- i c u Hai, ch ph i t i nó hay sao. Tôi t ng d u mà mình g nó cho th ng Cu i
a, n u c u Hai mu n, th ng Cu c ng không bi t làm sao cho c, ch ng lu n là
mình.
- Con nhà nghèo thi t là d quá! Thôi thì ph n s nó nh v y, tôi c ng không bi t làm
sao c. Tôi lo có m t n i là lo m Hai hay ây nó mang kh n.
- Không. C u Hai b o bi t chuy n ó r i.
- n bà ch ng h ghen thì r y rà to chuy n l m.


- To chuy n thì to chuy n, ch có phép nào dám gi t ng i ta hay sao. Nói cùng mà
nghe, d u m hai hay mu n làm d , thì có c u Hai ó.
- Bi t c u Hai có x êm c hay không?
- Sao l i không c. C u th ng con L u l m mà.
- Th ng sao mà tôi v m y tháng nay tôi không th y c u Hai léo xu ng ây.
- u s th y m t mình c u ng ngàng, nên c u tránh. B nào ch ng con n r i,
u c ng ph i ra m t ch . Hôm tháng tr c tôi có than v i c u. Tôi nói nhà mình
nghèo, không bi t ch ng ây con nh r i làm sao. C u nói ch ng ó c u s
cho nó ti n nó n nó .
- Không bi t l i xóm có hay chuy n n y hay không?
- Sao l i không hay. Thiên h h u hay h t, song h không dám nói ch .
- u thiên h hay thì m Hai hay còn gì?
- Hai ch a hay âu. Có ai h c v i m âu mà hay.
Hai v ch ng ng nói chuy n nho nh v i nhau, b ng con chó vàng n m d a c a h c
c hai ba ti ng, r i chun l ch y ra sân ng s a om sòm. Th T b c l i v ch k t c a mà
dòm thì th y có m t ng i b n qu n en áo tr ng ng xâm xâm i vô sân. Ch ta h i:
- Ai i ó?
Ng i y áp r ng:
- Tôi.
- Tôi là ai?
- Tôi là Cu.
Th T day l i ngó ch ng. Cai tu n B i b c l i v a m c a v a h i r ng:
- Cu, m y i âu ch ng n y m y?
ngoài Cu áp r ng:
- Có anh Cai tu n nhà ó không?
- Có. H i chi v y?
- Anh ó ph i không anh Hai?
- .
- c a cho tôi vô ch i v i, anh Hai.
Cai tu n B i m c a r i, thì Cu d lên mà chui vô.
Th ng Cu là trai xóm trên, m t en, môi d y, hàm r ng th a, chân mày r m, vóc trung
trung, mà b t ng coi m nh d n l m. Nó m côi cha m mà c ng không có anh em chi h t.
m nay nó c 23 tu i r i. M nó m t h i nó c 20 tu i. T b y n nay nó b n c m
cày cho ông C Trí. Nó làm thi t là siêng n ng x c vác, mà ông C Trí m n nó m t n m có
n ch c ng b c. Có nhi u ng i mu n m n nó m t n m n m ch c ng, mà nó không
ch u , nó nói r ng nh ông C cho nó m n ti n mà chôn m c m yên m p, không l
bây gi nó ham ti n r i b ông C i ch khác.
Th ng Cu vô r i ngó Cai tu n B i mi ng c i ng n ngo n. Th T h i nó r ng:
- Có chuy n chi mà em xu ng t i d v y?
Nó cúi m t xu ng, m t tay v n cây c t, m t tay gãi u mà áp r ng:
- Xu ng ch i ch có chuy n chi âu.
- Tr i m a t át mà i ch i xa d hôn!
Th ng Cu nín thinh, không nói n a, mà b nó b ng l m. Cai tu n B i ng i l i b
ván, b ng cái èn xê vô m t chút r i nói r ng:
- Ng i ó ch i em.
Th ng Cu nói: „ ó cho tôi, anh Hai“ r i nó ng i ghé n i góc ván, mà c ng nín khe,
không nói chi h t. Th T th y v y m i b i l i võng n m a cút kít. Cai tu n B i m gói
thu c ra và xé gi y v n thu c và nói r ng:
- Hút thu c ây em.
- , tôi không bi t hút thu c.
- Ru ng ông C c y r i h t hay ch a?


- Còn vài dây n a, mai m t ây c ng c y.
- Lúa coi mòi t t hay không?
- t.
- Ru ng nhà giàu lúa t t luôn luôn, b i v y h giàu thêm hoài.
- Tôi th y lúa c a anh n m nay c ng t t l m mà.
- Ph i. Lúa n m nay khá. N m ngoái b th t m t mùa r i, n u n m nay th t n a thì
ch t còn gì.
Hai ng i nói t i ó thì h t chuy n, nên ng i l ng thinh n a. Th T bèn h i th ng Cu
ng:
- Em ã l n r i sao em ch a tính c i v , em Cu? C i v r i c t nhà c t c a lo làm
n v i ng i ta, ch già i hay sao?
Th ng Cu c i và cúi m t mà nói r ng:
- m nay tôi c ng c i a. N u anh Hai ch Hai th ng tôi, g cô T L u cho tôi thì
tôi c i.
Th T v a nghe nói, vùng ng i d y mà áp r ng:
- Úy! Sao c!
Th ng Cu ch ng h ng, s c m t m i t i c i h i nãy, bây gi hoá ra bu n r . Nó nín
thinh m t h i r i nói nho nh r ng:
- u tôi c i cô T L u không c thì thôi, tôi không thèm c i v n a.
Th T c i mà nói r ng:
- ng âu có mình con L u là con gái hay sao?
- Con gái c a h thi u gì, mà u tôi th ng có m t mình cô T thôi.
- Th ng sao t h i nào t i bây gi không nói?
- Ch Hai ngh ó coi, mu n c i v thì ph i có ti n, ch không ti n mà c i v n i
gì. Ph n tôi nghèo tôi không có nhà c a chi h t. Ph n thì lúc bà già tôi qua i r i,
tôi thi u n ng i ta t i b n n m ch c ng b c. Tôi mu n cô L u m y n m nay r i,
ng t vì không có ti n, nên tôi không dám nói ra. ã bi t, n u tôi xin lãnh b c tr c
a ch tôi ng c i v , r i sau tôi tr c ng c. M c tôi nghe h nói cái n
i v già i tr không n i, b i v y tôi s quá, tôi không dám làm b ng. Ch ng
gi u chi anh Hai ch Hai, s n tôi chôn c t bà già tôi tr c, tôi mà tr ã d t r i.
Bây gi tôi còn g i n i ch tôi c sáu ch c ng b c. B c ó tôi không dám lãnh
mà xài, là vì tôi tính dành c i v . Chuy n tr c tôi xu ng ch i, tôi mu n nói,
mà r i ngh n m nay tôi úng tu i b t th m i lính, n u tôi c i v , r i tôi b t nh m
m t, s hai, quan trên ch m tôi i lính làm sao. Hôm qua b t th m. Tôi b t nh m
b y hai. C u thôn nói tôi kh i b n lính. Tôi m ng quá, nên tôi m i xu ng ây.
Tôi nói thi t v i anh Hai ch Hai, ph n c a tôi bây gi là v y ó. Tôi không có thi u
ai h t. V y xin anh Hai ch Hai li u coi có g cô T L u cho tôi c, thì tôi
mang n l m.
Cai tu n B i ng i nghe th ng Cu nói chuy n mà s c m t bu n xo. Ch ng nó nói d t
i anh ta c ng không tr l i, c châu mày chong m t ngó s ng ng n èn. Th T bi t ch ng
i trí không tr l i th ng Cu c, nên r c mà áp r ng:
- ch ng qua th y tính em n th t thà ch c ch n là th ng em l m, mà còn g con
u cho em ch c là không c.
- Sao v y ch Hai? Ch chê tôi nghèo hèn ph i không?
- Không ph i t i v ch ng qua. V y ch , nh em th y, v ch ng qua giàu có sang
tr ng gì hay sao mà chê em nghèo hèn.
- u v y thì cô T L u chê tôi ch gì!
Th ng Cu than m y ti ng r i nó au n trong lòng quá, không bi t sao mà nói n a
c, nên ng i cúi m t mà n c m t r ng r ng, Cai tu n B i th y càng thêm bu n nên ng i
day m t qua phía bóng t i, không dám ngó m t th ng Cu n a. Ba ng i ng i im lìm m t h i
t lâu, r i th ng Cu m i nói r ng:


- Tôi không c i c cô T L u thì tôi không thèm c i con ai h t, mà ch c là c ng
x n y tôi i, còn ây n a mà làm gì. Xin anh Hai ch Hai làm n nói giùm l i
i cô T L u, không bi t duyên n tr i khi n làm sao mà tôi th ng cô lung l m.
y n m nay tuy tôi không nói ra, nh ng mà trong b ng tôi c tính làm v ch ng
i cô hoài. N u cô không ng tôi thì tôi bu n r u l m, ch c ch u không n i. Tôi m
côi m cút, n, song tôi bi t làm n, ch không ph i ham c b c r u trà
nh h . H tôi c i cô r i, nh cô mu n t riêng, thì tôi lo c t nhà c t c a cho cô
, cô mu n th nào mà tôi có th làm v a lòng c tôi c ng ch u h t. o v ch ng
mi n là th ng nhau thì thôi, d u nghèo h t mu i c n làm hai c ng vui, giàu có làm
gi ng gì. N u anh Hai ch Hai th ng tôi, nói giùm, thì ch c cô h t chê tôi n a.
Cai tu n B i day l i mà nói r ng:
- Không ph i con L u nó chê em nghèo mà không ng âu.
- y ch t i sao?
- Qua th ng em l m. V ch ng qua m i nói chuy n v i nhau h i nãy ây, qua c ng
có nói mu n g nó cho em. Qua mà g không c, là vì có chuy n riêng, khó nói
cho em nghe l m.
- Vi c gì? Anh Hai ng ng i chi h t, anh nói i ra i. Hay là có ch nào t t h n
tôi h nói r i ch gì?
- Không ph i. N u mà qua g nó c thì qua g cho em li n. r i em coi, qua
không g cho ai h t âu.
- Anh nói cái gì nghe l l m v y? T i sao mà anh g không c?
Cai tu n B i ng i ng m ngh m t chút r i b c l i g n th ng Cu mà nói nho nh r ng:
- Qua không gi u em làm chi. Qua m c i ghe m y tháng, c u Hai Ngh a nhà t i ve
vãn nó, nó d i nên l y c u ã có ch a r i.
Th ng Cu nghe m y l i d ng nh sét ánh bên tai, nên vùng la "tr i t i" và ng
y ngó Cai tu n B i trân trân. Hai ng i ngó nhau không ai nói c ti ng chi h t. Th ng
Cu ch c l i l c u n c m t ch y ròng ròng, b c ra d c a mà i v , quên t giã v ch ng
Cai tu n B i.
Cai tu n B i th y v y bèn kêu mà d n v i r ng: "Chuy n ó qua nói cho m t mình em
bi t mà thôi; em ng có nói b y b cho thiên h hay, nghe không em Cu ".
Không bi t th ng Cu có nghe m y l i d n ó hay không mà nó i tu t, không nghe nó
tr l i tr ti ng chi h t.
Qua tháng m i m t, m y ám ru ng c y lúa s m ã chín r i nên ph i màu vàng vàng,
còn m y ám ru ng c y lúa mùa2 thì lúa v a m i tr u, nên màu coi xám xám. Mùa n y
nh tr i m a thu n gió hòa làm lúa s m lúa mùa u trúng h t th y, b i v y con nhà làm
ru ng mi t p Ông Canh ai c ng h n h vui m ng.
Cai tu n B i làm lúa mùa, nên bông lúa v a m i ng m s a, mà ã th y mòi n ng h t
m. M t bu i s m mai, anh ta i th m ru ng, ra t i ó ng trên b mà ngó mong. Anh ta
th y lúa vung chùng dài bông sai h t, thì trong lòng kh p kh i, th m tính n u tr i nh u
ph c ng có gió ch ng s m thì mùa n y ch c có 500 gi lúa trong nhà. S lúa y ph i
ong lúa ru ng 300 gi , và ong lúa trâu lúa vay 50 gi , thì b nào c ng còn d 150 gi . Thôi,
m nay mình kh i i chèo ghe m n r i. Mà anh ta tính t i s ong lúa ru ng thì nh t i
con bà ch n là c u Hai Ngh a. T i sao c u nói th ng con L u mà m y tháng nay không
th y c u ghé th m nó, mà l n nào g p mình c u c ng không nói t i chuy n ó? C u tính sao
ây? Ch ng con L u nó m i làm sao?
Anh ta coi lúa m i vun ó, mà nh t i vi c c a em l i bu n r ngay. Anh ta châu mày
u m t, quày qu b v . Vô t i u xóm g p chú câu H u vác cây dù trên vai ng l n t n

2
lúa s m: lo i lúa chín s m h n lúa mùa quãng 1 tháng: lúa tháng m i. Nông dân th i ó th ng c y m t ít
lúa s m có n khi ã h t lúa c a mùa tr c. Ngoài vi c ch n gi ng lúa s m, h còn dùng l i „c y lúa cây“
thu ng n th i gian c y-g t trong nh ng mùa thi u th n. Lúa mùa là lo i lúa chín vào quãng cu i tháng 11.


i ra. Câu H u h i: "M y i âu v ó v y Cai tu n?" Anh ta nói " i ch i" r i i tu t, không
ng l i mà nói d ng dai nh m i l n tr c.
Cai tu n B i v t i sân thì th y trong nhà ch n r n, không bi t có vi c chi, nên l t t
i ri t vô. Lúc b c vô c a thì Th T trong bu ng ch y ra nói r ng: "Con L u chuy n
ng. Mình v a b c ra ó thì nó au b ng li n. Tôi m n th ng cu Tý nó i r c m . Bà m
coi m i r i, bà nói n i gi t n y nó s ".
Cai tu n B i bi n s c. Anh ta l t kh n b t u xu ng mà lau m hôi m t r i leo lên
võng mà n m. M y a con ch y lu bu chung quanh, a n m tay, a ôm chân, a n m s p
trên b ng, ua nhau nói bên tai, mà anh n m im nh khúc g , không thèm r t i a
nào h t.
Trong bu ng con L u rên ti ng nh nh . Bà m v i Th T l ng x ng ch y ra ch y vô
t h i r i nghe ti ng con nít khóc oa oa. Cai tu n B i bi t ã s r i, nên b t lo, m i ng i
y v n thu c mà hút.
Th T b c ra c i ng n ngo n và nói r ng:
- Nó s r i, con trai. Th ng nh tr ng n, tóc en tr y. Tôi mu n mình ch y lên nói
cho c u Hai hay ng c u m ng, c không?
Cai tu n B i li n ng d y mà nói r ng:
- tôi i.
- Nè, mà mình lên ó ph i có ý nghe không? i ch ng nào c u Hai ng i m t mình
thì s nói nh v i c u, ch có ng i ta thì ng có nói a.
- Tôi bi t mà.
- Mình nh h i c u coi mu n t tên gì, và m i c u có r nh xu ng ch i ng th y con
a c u luôn th .
Cai tu n B i l y cây dù c p nách r i b c ra c a mà i. Hai a con l n ch y theo h i:
"Cha i âu ó cha?" Anh ta n t chúng nó tr l i, r i anh ta gi ng cây dù lên che mà i.

*


Ch ng m t

II

ng d a bên l dây thép i M Tho, mà n m bên phía tay trái kh i xóm p Ông Canh
ch ng m t ngàn r i th c, có m t cái xóm ông, m l n nh h t th y c g n m t tr m
nóc. Xóm ó ng i ta kêu là "Xóm Ông Cai" là vì ông già c a c u Hai Ngh a là ông Cai T ng
Hi u, h i sanh ti n nhà trong xóm ó mà bây gi ông ã qua i r i, song v con c ng còn
trong xóm ó.
Cái nhà ngói l n, chung quanh có m t vuông tre bao kín mít, phía ngoài l có xây g ch
làm m t cái c a ngõ ch c ch n, hai bên mé c a y có tr ng hai cây p Tây, h qua u mùa
a thì tr bông lòm, nhà y là nhà c a ông Cai Hi u.
Ông Cai m t ã m y n m r i, bây gi bà Cai nhà v i v ch ng c u Hai Ngh a, còn
con gái c a bà, là cô Ba Nh n, ã có ch ng nên v theo bên ch ng trong ch Gi ng Ông
Huê.
u Hai Ngh a n m nay c u c ch ng 27 ho c 28 tu i. V c a c u, là m Hai H ng,
n là con gái c a ông Huy n Hàm Phong trên Ch G o. M Hai cao l n ng i, n c da
nh màu bánh ch ng t, m t lang ben3 n l m m, mi ng r ng, m t l n. N u l y nhan s c
mà lu n thì m thi t là khó coi, nh ng vì m là con nhà giàu sang, nên quy n th v i ti n tài
che m t bít mi ng thiên h h t th y, b i v y ch ng nh ng c u Hai Ngh a mà thôi, mà h t th y
nh ng ng i bi t m ai c ng quên cái nhan s c x u ó h t.
ch ng c u Hai Ngh a v i nhau ã c b y tám n m r i mà m i sanh c có m t
a con gái mà thôi. Gia tài c a ông Cai l i, tuy bà Cai còn h ng huê l i ch ch a chia
cho hai con, song s cho m n ru ng thì bà Cai giao cho c u Hai coi; c u Hai cho ai m n bà
không c n bi t t i, mi n là t i mùa góp s lúa ru ng cho bà thì thôi.
Cai tu n B i là tá n c a bà Cai thu nay, anh ta t i lui nhà bà th ng; nh ng mà b a nay
c ôm p trong lòng m t vi c kín mà l i quan h n a, b i v y, khi anh ta s p dù b c vô
a ngõ thì trong ng c h i h p, c p m t láo liêng. Anh ta i vòng vô c a nhà sau, còn ng
i l ng kh ng d a t m vách sát t ng u song nhà b p, b ng âu m t b y chó n m sáu con
tuôn ra, con ng xa mà s a, con x c l i mà táp. Cai tu n B i s hãi nên mi ng la chó om
sòm, còn tay thì c m cây dù mà qu lia l a. Có m t con chó m c thi t là d , nh y l i táp cây
dù mà trì nh ng nh ng. May lúc y có th ng Phùng, là n4 a c u Hai, nó ch y ra k p, vác
cây r t b y chó t n l c h t. Cai tu n B i m i kh i b c n, song cây dù v i tr ng b rách m t
l n b ng cái d a.
Cai tu n B i i theo th ng Phùng mà vô nhà sau, dòm th y bà Cai ang ng i t i b ván
trên nhà c u, thì l t t d ng cây dù d a cánh c a r i cóm róm i lên, i còn xa l c mà l t
kh n c m trong tay, ch không dám b t u n a. Lên t i nhà c u, anh ta l i ng ngay tr c
t bà Cai r i khum l ng xá bà ba xá.
Bà Cai Hi u ã trên n m m i tu i, tóc m i b c hoa râm, da m t dùn chút nh, hình
vóc m y u, mà m t mày ôn hòa. Bà ng ng i têm tr u mà n, b ng th y Cai tu n B i xá
bà thì bà ng c m t lên mà h i r ng:
- y là th ng B i ph i hay không?
- , b m bà, ph i.
- i âu ó?
- , tôi lên xóm có chuy n, nên ghé th m bà v i c u Hai m Hai.
- Lúa m y n m nay khá không?
- , b m bà khá.

3
Còn g i là lông ben, m t lo i b nh da, da b tróc t ng kho nh.
4
ng i giúp vi c


- Nè, n m nay ong lúa ru ng ph i giê5 cho thi t s ch ch ng có làm d nh n m
ngoái n a a. Tao nghe m Hai m y nói h i n m ngoái m y ong lúa d y6.
- , b m bà, lúa ru ng tôi âu dám làm d .
- , ph i li u l y, n u m y d ng i, tao bi u nó l y ru ng l i mà cho ng i khác
n, r i không có c m n thì ch u a.
Cai tu n B i làm n lo l ng h t s c, n n i th t mùa mà c ng không dám thi u lúa
ru ng. Bà ch n ã không bi t th ng, mà l i còn h m he nh v y, thì l y làm au n vô
cùng. Cái ch b n nó làm cho con ng i ta h t dám khôn! Cai tu n B i không ph i là không
bi t phi n, nh ng ngh vì nhà nghèo mà phi n nhà giàu thì h i cho mình ch không h i gì n
ng i ta, b i v y anh ta c n r ng ng m mi ng không dám tr treo ti ng chi h t.
Bà Cai th y anh ng ch n ng n ó hoài mà không nói vi c chi n a nên bà bi u r ng:
- Thôi, có v thì v , còn nh mu n ch i thì ra sau mà ch i v i b y tr .
Cai tu n B i xá bà r i th ng th ng tr xu ng nhà sau. Anh ta th y Phùng ng ng i
chùi lau cái yên ng a, bèn ng i c nh bên ó mà coi m t h i r i h i nh r ng:
- u Hai i âu v ng v y em?
Th ng Phùng ng c lên ngó Cai tu n B i r i c i ng o mà áp r ng:
- u Hai v i m Hai ng trên nhà ch i âu!
- Ng hay sao?
- n c m r i c u Hai ngh tr a, ch ph i nh anh v y sao mà mang u i t i ngày.
- Mình nghèo thì mình ph i ch u c c kh , còn ng i ta giàu thì ng i ta ph i h ng
sung s ng ch sao!
Cai tu n B i tính th m trong b ng d n dà ch i i c u Hai th c d y r i s l p th
mà nói. Anh ta m i ki m chuy n mà h i th ng Phùng r ng:
- Em v i c u Hai m t n m bao nhiêu v y, Phùng?
- i chi v y? B c u Hai mu n em anh vô th ch tôi hay sao mà anh h i th m?
- Nói b y m y! Tao m c ru ng n ng ai 7 âu c.
- , ph i a, có l âu i k v y. Nè, anh Cai tu n, tôi h i anh thi t nghe: c u Hai
xu ng làm gi ng gì d i xóm anh mà ch u x a tôi th y c u i hoài xu ng d i anh?
- Ai mà bi t âu nà.
- Khéo gi u d hôn. Tôi h i th ch i v y ch , anh t ng tôi không hay a há?
- Tháng giêng, tháng hai tao m c i ghe, r i m y tháng nay tao v tao m c vi c ru ng,
tao có bi t chuy n gì âu mà gi u.
- ng có làm b ! Tôi nói cho anh bi t anh ph i coi ch ng, ch n u m Hai hay ây,
anh kh i ch t.
- Chuy n gì mà ch t, m y?
- , thì r i anh coi.
Cai tu n B i nghe th ng Phùng h m nh v y thì s mà l i lo nên ng i nín khe không
dám cãi n a.
Th ng Phùng chùi yên ng a r i em ra sân ph i n ng. Cai tu n B i mu n i theo nó
mà ra sân r i i vòng ra phía tr c ch c u Hai th c d y ng nói chuy n, ng t vì m i ló ra
a, th y b y chó n m l nh ngh nh, nên l p ló mà không dám i. Anh ta x n b n n i nhà sau
cho n x , c u Hai v i m Hai m i th c d y. C u Hai xu ng r a m t, Cai tu n B i l t kh n
mà xá. C u Hai h i r ng:
- i âu ó?
- , tôi lên th m bà v i c u m .
- Lúa chín hay ch a?
- Th a ch a, tôi làm lúa mùa nên m i ng m s a.

5
tách lúa lép ra kh i lúc có h t
6
m
7
làm m n


u Hai không h i n a, b i r a m t, g u r i kêu th ng Phùng mà bi u th ng ng a
ng c u c i i ch Gi ng. C u i lên nhà trên, Cai tu n B i làm gan i theo. Nào dè lên nhà
trên c u Hai thay áo dài, b t kh n en, mang giày tây; mà làm vi c gì c ng có m Hai m t
bên, nên ch ng x r xó c a mà ngó, không dám nói chi h t. Còn c u Hai thì v a thay
a nói chuy n v i v , v a gi n v i con, coi b c u không k có Cai tu n B i chút nào h t.
Cai tu n B i li u th ây khó nói chuy n c, l i nh h i nãy c u Hai bi u th ng
ng a ng c u i ch Gi ng, anh ta m i tính ra ng ón c u mà nói có l ti n h n. Anh ta
ngh nh v y, nên b c l i xá c u Hai m Hai r i xu ng nhà c u xá bà Cai mà v . Anh ta ra
i l r i i l n lên ngã ch Gi ng ón c u Hai. Anh ta i th ng th ng, i ít b c thì ng
i ngó ch ng, i c hai kho ng dây thép thì th y c u Hai c i ng a trong c a ngõ ch y ra,
u ng i trên con ng a kim, u i nón lông en, yên l i h n hòi, coi t ng m o khôi ngô
m.
Cai tu n B i ng m t bên ng i ng a ch y g n t i m i a cây dù mà c n và nói
ng:
- u Hai ng l i ng nói chuy n riêng m t chút.
- Mu n nói chuy n gì sao h i nãy trong nhà l i không nói?
- Th a c u, con em tôi nó r i, m i h i tr a n y ây, nên tôi l t t lên cho c u
hay.
- a! Em chú thì nó , chú th a v i tôi làm gì?
Cai tu n B i t h i nhà b c chân ra i, trong trí ch c h c u Hai nghe tin con L u
thì c u m ng l m, b i v y bây gi nghe c u Hai tr l i vô tình nh th , thì ch ng h ng,
ng ngó c u trân trân, không bi t nói sao n a. C u Hai châu mày nói ti p r ng:
- i v i. Khéo ch n r n không!
u nói d t r i c u thúc ng a i th ng. Cai tu n B i a n c m t i th t th u l n v
nhà, th m t c, th m t i trong lòng, quên h t th s , n n i tr i n ng chang chang mà c ng
quên che dù.
Tình ngh a c a nhà giàu sang là v y ó hay sao?
Cái ti ng nói "th ng" c a h ch ng ph i ngh a nó là tr ng h u, yêu m n, nâng , b o
c. Cái "th ng" c a h ch là bóc l t, là l i d ng, là vui ch i, d u ai tan nhà nát c a m c ai,
u ai kh thân lao l c m c ai, d u ai ô danh th t ti t m c ai. H g t ng l y h t n th c a
ng i ta mà tr giá không y phân n a, c ng g i là "th ng". H b t ng i ta làm cháy da,
xém th t, ph ng trán trót n m, sanh l i ba ph n h l y h t hai, c ng g i là "th ng". H a ra
t mà thâu v hai, c ng g i là "th ng". H sai khi n ng i ta d m m a dãi n ng cho h
nhà n no ng m, c ng g i là "th ng".
Bây gi h mu n th a mãn tình d c th p hèn c a h r i làm cho con gái ng i ta mang
nh nu t nh c tr n i, mà h c ng m mi ng g i là "th ng" n a, thi t là quá l m r i!
Cai tu n B i v a i v a suy ngh nh v y thì trong lòng l nh ng t, ngoài m t l b t
bình. Khi anh ta b c vô c a thì Th T ch n l i, mi ng c i ng n ngo n mà h i r ng:
- Sao? Mình cho c u Hai hay r i c u Hai nói làm sao?
Cai tu n B i châu mày, qu ng cây dù lên trên ván mà nói qu u r ng:
- Có nói gi ng gì âu!
- a! Sao v y?
- u ng i hòng ch t cha, ch ng c u th c d y thì có m nhà nên tôi không nói
c. Th y c u s a so n i ch , m i ra ón ngoài l mà nói cho c u hay. C u nói nó
thì , ch nói v i c u làm gì, r i c u i tu t!. . .
- ! Cái gì mà k v y kìa! Nói v y c u g t mà l y nó bây gi nó có con c u b nó
hay sao?
- u l y nó tôi có b t c h i nào âu, nên tôi dám cãi.
- Mình b t không c, ch tôi có th y. C u có nói v i tôi r ng c u th ng nó l m,
u s làm cho nó sung s ng tr n i, khi nó có thai, nó nói cho c u hay, thì c u
nói không h i gì, h thì c u cho ti n mà n, r i sau c u cho ti n mà nuôi con.


Sao bây gi c u l i làm l ng nh v y? Mình nói tôi nghe tôi gi n quá. H mu n nh
y tôi t tên th ng nh là "th ng Hi u" r i tôi kêu tên nó tôi ch i t i ngày cho
bi t ch ng.
- Thôi, thôi, ng có nhi u chuy n, mình mu n h b tù tôi há?
- tù cái gì?
- Thôi, con L u nó d i thì nó ch u. Mình nghèo mà n thua v i ng i ta sao cho l i
. Thu nay ai dám l y tr ng mà ch i vô á bao gi .
- u v y ng i ta g t mình nh n hay sao?
- Ch không nh n r i làm gì h c?
- c quá! tôi nuôi con L u cho nó c ng cáp, r i tôi bi u nó b ng nhào trong nhà
cho coi.
- i nói b y thì ng i ta b t ng i óng tr ng8 ch .
- Thà ch t làm ma ch ai ch u nh n cho c mà.
- u nói b y ng i ta gi n, ng i ta l y ru ng l i mình c ng ch t r i. Thôi, cái s
ph n con L u nó ph i v y thì thôi; ai x u tr i t bi t, mình nói ra làm gì cho
sanh chuy n.
- c quá mà! Ví d u h không th ng con L u n a thì thôi, còn máu th t c a h ó,
c ng không th ng n a hay sao?
- th ng hay không th ng t ý h , mình ép h vi c ó sao c. Thôi b i; i
u c m n, nói n a mà làm gì.
Th T ngoe ngu y b i xu ng nhà sau mà mi ng nói l m b m nh ng ti ng gì nghe
không rõ. Còn Cai tu n B i l y cây dù em l i móc trên khuông vách lá, v a i v a nói
ng: " i không ích gì, mà l i còn b chó c n cây dù rách h t".
Lúa c a Cai tu n B i chín r p T t. Qua i9 hai m i tháng anh ta l ng x ng nh xoay.
Ph n thì lúa c ng u chín r nên kém công g t, ph n em còn non ngày, v m c con
ng con eo không giúp c, b i v y s m mai chí t i ph i ngoài ru ng hoài.
Con L u m i m t tháng m y b a, tuy anh không la r y chi h t, còn ch dâu thì lo l a
i h n hòi, nh ng mà nó hay s c u Hai Ngh a b c tình, không ngó ngàng m x a gì t i thân
con nó, thì nó phi n mu n trong lòng, n ng không c, c nhìn con mà khóc hoài.
Nó khóc ri t r i c p m t s ng vù, mà m t v i bàn tay bàn chân c ng s ng n a.
Th ng nh thì Cai tu n B i t tên nó là th ng "Hai" ch không dám nghe l i v mà t tên
"Hi u". Hôm tr c Cai tu n B i gi n nên t ý mu n em nó cho m y bà ph c. Con L u
nghe nh v y thì khóc s t m t mà nói r ng:
- Ai qu y thì tr i ph t ghi cho h . Con tôi tôi banh da x th t nó ra, tôi r i nó sao
ành!
Th T l i nói ti p r ng:
- Con ki m không có mà nuôi, con âu mà em cho h . Thây k nó, cho nó ch u
khó nó nuôi ng nh không ai nhìn nó thì mình ch i dòng th ng cha nó mình ch i.
Cai tu n B i nghe em, nghe v nói nh v y thì c i r i b i lo vi c ru ng n ng,
không nói t i vi c ó n a.
a hai m i ba tháng ch p, Cai tu n B i i coi g t. Con L u b ng con ra ngoài t i
cái chõng u song phía d i mà cho nó bú. Th ng nh nút ít cái r i nh vú ra mà ng . M bà
y nó m t lát nhích mi ng nh c i, m t lát nhíu mày nh khóc, con L u m t mày s ng vù,
nó ng i nhìn con mà gi t l y tràn tr .
Th T nhà sau b c lên th y v y bèn h i r ng:
- còn non ngày, ng có khóc. T i m y khóc nên m i s ng m t da.
Con L u l y kh n lau n c m t mà nói r ng:
- Không bi t t i sao h em ngó t i th ng nh thì b t ch y n c m t.
- m y th ng nh th ng cha nó ch gì. Ph i hôn?
8
mi ng ván nh có khoét hai l còng tay hay chân
9
kho ng


- Em t i ph n em, ch em không có th ng nh ai h t.
- m nay tao gi n quá, tao nói tao lên ki m c u Hai tao h i c u t i sao mà c u b
con m y. Anh Hai m y c theo c n hoài.
- i mà làm gi ng gì, ch Hai.
- Tao h i n u c u nói lôi thôi, tao nhi c c u cho c u bi t ch ng.
- Ng i ta không ngh t i thì thôi, nhi c m ng mà làm gì. T i em d i nên em ch u, em
không dám trách ai h t.
- Ông th y Hoàng ng nói cái b nh th ng c a m y ó ph i u ng m t t thu c m i h t
c. ng bi u anh Hai m y ph i a tr c 10 ng b c cho ng i b thu c, ch ng
ng làm xong thì a thêm 10 ng n a r i l y thu c. Trong nhà bây gi không có
t ng, làm sao mà có 10 ng a cho ng. Lúa còn ng g t, ch a p
c, làm sao mà bán. Mà ây còn ph i lo n T t n a. Kh l m!
- Thôi, u ng thu c men mà làm chi, ch Hai.
- au mà không u ng thu c sao c. Không u ng thì ch t còn gì.
- Em t ng ch t còn t t h n là s ng!
- Khéo nói b y! Chuy n gì mà ch t?
- Cái thân em s ng càng thêm t i, thêm x u ch s ng làm chi, ch Hai. Em bi t x a
rày anh Hai, ch Hai h th n v i chòm xóm lung l m. Em ngh vì em mà anh ch
ph i mang nh c thì em bu n r u không bi t ch ng nào, b i v y em mu n ch t ph c
cho r i, ng h t nh c lòng anh ch n a.
Th T nghe m y l i than phi n nh v y thì ng lòng, b i l i b ván gi a ng i v a n
tr u v a ng m ngh m t chút r i ôn t n nói r ng:
- y bu n c ng ph i ó ch . Làm thân con gái mà ch a oan l nh thì t t bao gi .
Nh ng mà tao ngh ch chi m y i làm l y trai gì r i ch a là x u, cái n y mình
là tá n c a c u Hai, mình c ng nh là tôi t c a c u, c u bi u s ng thì s ng, c u
bi u ch t thì ch t, c u t i nhà c u ám sát, mình làm sao mà dám c l i v i c u. Tao
ng trong làng n y d u c u mu n ai i n a h c ng ph i ch u, ch ng lu n là m y.
y h ây là t i c u Hai hãm hi p, ch ph i t ý m y mu n h hay sao mà s x u.
- u ng i ta quy n th mà hãm hi p, mình nghèo hèn nên không dám ch ng c ,
thì mình ph i li u thân gi cho v n danh ti t c a mình, ch sao mình thu n tùng
ng i ta l y cho n có ch a r i mình nói ng i ta hãm hi p? Không c, cái l i
a em l n l m, không th nào em cho ai c âu.
- u m y nói m y có l i, thì tao ây c ng có l i n a. Anh Hai m y m c i ghe,
y nhà v i tao. Tao là ch m y, tao th y c u Hai làm trái mà tao không c v i
u, thì tao qu y l m.
- Ph i, hai ch em mình qu y h t. Em d i d t em không bi t li u mình, ch l n khôn
mà ch không dám ch ng c , nên em v i ch u qu y h t.
- Tr i i! C làm sao cho c! Ch chi th ng nào b y b nó t i ây nó ch c gh o
y thì tao b a u nó ch thèm c à. Cái n y là c u Hai là con c a bà Cai mà tao
nói sao c. ã v y mà còn h i ban u c u nói t t l m. C u nói c u th y tánh
t c a m y c u th ng, c u nói m Hai có m t a con gái mà thôi, nên c u
mu n ki m con trai ng n i dòng, c u cho ti n b c, áo qu n, vòng bông; c u h a
làm cho m y sung s ng tr n i. C u nói nghe ph i l m, ai mà dè c u ch i cho có
ch a r i c u b .
- Ph i. H i ó c u nói ai nghe c ng ph i mê. Mà t i em d i em mê nên bây gi em
i n n n ây. Bây gi có m t mình ch v i em nên em t thi t cho ch bi t. H m
nay em mu n t v n mà ch t cho r i, ng t vì em th y th ng con c a em sao em
th ng quá, nên em còn nu i l i ây.
- y c nói ch t hoài. Nói t m b y t m b , không nên.
Th T ng i l ng thinh mà suy ngh m t h i n a r i vùng ng d y nói r ng:


- Nè, anh Hai m y m c coi g t, b a nay nó em c m theo nó n ng nó luôn ngoài
ru ng n chi u nó m i v . Thôi, m y nhà coi ch ng s p nh , tao lén tao lên
cho giáp m t v i c u Hai coi c u Hai nói làm sao.
Con L u áp r ng:
- i làm chi ch Hai.
- lên coi ý c u làm sao mà. Có l nào c u là ng i t t mà b c tình nh v y.
Không bi t ch ng hôm tr c anh Hai m y nói b y sao ó nên c u gi n ch gì.
tao lên coi nh c u không xu ng thì c u c ng ph i cho ti n ng m y u ng thu c
ch .
- Em không thèm ti n b c c a h âu.
- Khéo nói d i không! Chuy n gì mà không thèm kia.
Th T vói rút l y cái kh n v i r n xanh trên nóc mùng mà v t vai r i b c ra c a mà i.
a con l n c a ch ta, ng a a nh xíu ng trên võng, nó ngó th y ch ta ra i nó kêu
má om sòm, mà ch ta i tu t, không thèm nói chi h t.
Th T lên t i nhà bà Cai l i chín gi s m mai. Ch ta b c vô nhà b p thì th y b n bè
ng x ng, a lo n u n ng, a lau chén d a. Ch ta h i th m m i hay là bà Cai v i m Hai
i ch Gi ng Ông Huê mua ng sáng mai cúng t o m , còn c u Hai thì trên nhà trên,
ng coi bi u tr chùi l ng n T t. Vì ch ta quy t chí g p cho c c u Hai nên ch ta
ng x n b n m t lát r i lò mò i tu t lên nhà trên.
Th ng Phùng v i m t ng i n a Th T không bi t tên, ng ng i chàng h ng ngoài
hàng t mà chùi ch n èn thau, còn c u Hai Ngh a thì ng i t i b gh tr ng k trong
ng l m biên chép gi ng gì ó không bi t. C u Hai ng i day l ng phía d i nhà c u nên
Th T i lên c u không hay. Ch ng Th T i t i m t bên l ng, ch ta kêu "C u Hai" c u m i
gi t mình xây l i. C u th y Th T thì ch ng h ng r i c u châu mày tr n m t h i:
- i âu ó?
Th T c i và áp r ng:
- Tôi lên ki m c u!
- Ki m làm gì?
- Ki m ng h i coi con nh ã y tháng r i sao không th y c u xu ng ch i.
- Nhi u chuy n quá! Xu ng làm gì?
- u xu ng coi, nó th ng nh ng quá, gi ng c u th t kinh v y.
- Ê! Bày t chuy n nà!
- Tôi nói thi t a. Ai bày t làm chi. C u không tin, c u xu ng ó c u coi.
- Ai mà bi t âu mà. Gi ng hay là không gi ng thây k nó ch .
- a! C u nói sao v y? Trong ý c u mu n ch i, c u nói không ph i là con c a c u hay
sao?
- Ch n y thi t là nhi u chuy n. i v i, ta không bi t, mà c theo nói hoài. i v i.
- thì th ng th ng r i s v ch . M i l n c u xu ng nhà tôi thì c u t t quá, sao
bây gi tôi lên nhà c u l i xô i tôi? chi v y c u Hai. H i nào c u mu n nó, c u
nói l y c, r i bây gi c u l i y b c nó nh v y. ã bi t ch em tôi nghèo hèn,
nh ng mà ngày tr c không ph i tôi th y c u giàu nên tôi ép u ng c u hay là con
em tôi nó th y c u l ch s nó t i ve vãn c u, c u quy n ch n, ch t, c u th
con ông n y bà kia, c u t i ám sát mà l y nó. Ch em tôi nghèo hèn không dám
ch ng c v i c u, l thì c u ngh l i c u th ng thân ph n con L u l m m i ph i,
ch sao. T i c u mà nó có ch a nó , r i bây gi c u b c u làm l ng nh v y.
Hôm tr c nhà tôi lên nói cho c u hay, c u tr l i sao ó không bi t, mà nó v h m
nay nó h n c u lung l m. Tôi nói không l c u là ng i sang tr ng mà c u n
quá nh v y. D u con L u nó có qu y v i c u ch nào thì c u gi n nó, ch th ng
nh ra ó là máu th t c a c u, nó có l i gì mà c u gi n luôn t i nó, nên c u không
thèm xu ng. C u ngh l i ó coi l i tôi nói ó ph i hay là b y.


u Hai Ngh a ng i ch ng tay lên trán, nín mà nghe, v a ng lòng, v a h th n, nên
không bi t l y l i chi mà i Th T n a. Mà n u Th T cà rà ây, r i v và m i ch
g p s sanh nghi càng khó h n n a. C u b i r i không bi t li u làm sao cho xong. C u tính
i nãy mình làm qu u mà i thì Th T không ch u v , thôi bây gi mình dùng l i êm ái
t ch ta ng ch ta i ph t cho r nh. C u ngh nh v y nên nói d u ng t r ng:
- Thôi, ch v i, th ng th ng r i tôi s tính.
y l i nói y thi t là có ý t . Câu nói cho Th T yên lòng mà v , mà c u không có
bu c c u vào vi c gì h t. C u nói th ng th ng hay là c u nhìn con, hay là c u nuôi con L u,
Th T thi t thà không hi u th u ch x o c a c u, nghe c u nói êm m y l i thì t ng là c u
xiêu lòng r i, ch c c u s chi u c m con con L u, b i v y ch ta m ng m i nói nh r ng:
- hôm nó n nay nó trông c u khóc c p m t s ng chù vù. M t êm chí sáng nó
ôm con ng i khóc hoài nên sanh b nh th ng n a. C u xu ng mà coi tay ch n mình
y nó s ng híp. Ông th y Ho ng ng bi u a hai ch c ng b c ng ng làm
t t thu c cho nó u ng, mà nó có ti n âu mà a ra. C u làm n a cho ít ch c
ng ng nó u ng thu c c u Hai.
Không ph i c u Hai Ngh a ti c gì vài ch c ng b c, nh ng vì m t là c u s cho ti n r i
con m n b t bén n xin hoài, hai là c u s nói d n lân m Hai v g p sanh chuy n, b i v y
u cùng qu ng n t r ng:
- Ch n y nói nhây quá. Ta bi u v i mà! Ti n b c âu mà cho. Không cho gì h t. i
ra cho mau.
Th T g c trên Bình Phú Tây, thu c v t ng khác, nên h i nh không có d i
quy n ông Cai Hi u. T khi có ch ng v d i n y, tuy là ch ng làm tá n nhà c u Hai,
nh ng mà ch ta ch ng h lui t i cúi lòn ai mà c u vi c gì. ã v y mà m y tháng tr c c u
Hai t i lui v i con L u th ng hay nói pha l ng m n tr n v i ch ta, b i v y ch ta l n m t
không kiêng n c u cho m y. Bây gi ch ta nghe c u n t n xô i n ng l i thì ch ta n i
gi n nên c ng tr n m t mà ngó c u và nói r ng:
- Tôi nói t t quá mà c u n t n cái gì. Nó au nên tôi xin ti n cho nó u ng thu c,
ch ph i tôi xin v ng v ch ng tôi n hay sao. C u không tin thì h i ông th y
Ho ng mà coi. C u không mu n cho, c u nói nh v y ch sao c u l i không có ti n.
u Hai Ngh a ng b i r i trong trí. Mà Th T tr treo l ng nh ng làm cho c u càng
i r i h n n a, nên c u gi n c u vùng ng lên kêu th ng Phùng mà bi u r ng:
- Phùng, m y i con m ch t v m n y nó ra ngoài coi nà, nó ng nói hoài ó
hay sao.
u nói d t l i li n b i vô bu ng.
Th ng Phùng ch y vô hai bàn tay còn ánh d u chùi l d b n; nó ch p n m tay Th T
mà kéo ra c a. Th T gi n, m t mày tái lét, mu n làm d coi x u ai cho bi t, nh ng mà ch ta
ngh l i mình nói c u Hai l y con L u mà không có b ng c gì, mình nóng nói b y ng i ta
t l i mình c. ã v y mà mình t i nhà ng i ta làm r y, mình m c lý n a. Ch ta xét nh
y nên d ng lòng ríu ríu i ra. Th ng Phùng th y ch ta không ch ng c chi h t thì c i mà
nói r ng:
- Ch n y gan th t, ch mu n ch t hay sao nên dám léo t i ây nói l ng nh ng gì ó
? i v cho mau. Láng cháng ó, c u Hai gi n ây, kh i…
Th T day tr n m t ngó th ng Phùng mà nói láp dáp r ng:
- Tao ch ph i ai hay sao. Tao s là s ng i ph i kia, ch ng i nh v y tao d s
âu. Giàu thì giàu ch có phép nào mà gi t ng i c hay sao?
Th ng Phùng ngó theo mà n t r ng:
- Còn nói gì n a ó? i i, láng cháng ó ta xít chó c n a, nói cho mà bi t.
Th T v a nghe v a phi n, ra ngoài l r i mà còn m c trong lòng nên i v không
c. Ch ta ng i b p d a l ng, hai cánh tay ch ng trên hai u g i mà ngó mong.


*
Ch ng m t

III

Ai xui khi n cho thành m t cái v n h i tr trêu ngh thi t là k . Th T v a m i ng i
xu ng ó thì xe c a bà Cai Hi u v i m Hai H ng i ch c ng v t i ó. Th ng nh ánh xe
gò c ng ng a ng l i r i nh y xu ng mà d t xe qu o vô c a ngõ. Th T ngó th y bà Cai
i m Hai, ch ta l t t ng d y mà xá. Nãy gi ch ta gi n c u Hai, thi t trong trí ch ta
mu n r a h n l m, nh ng mà ch a bi t ph i dùng cách nào mà làm cho ã cái n gi n c.
Bây gi ch ta th y m t m Hai H ng, thình lình trong trí phát m t ch c r t c; ch ta v a
nh t i thì quy t thi hành li n, không thèm suy xét coi cái ch c y h i c u Hai mà có can
ph m chi n ch ta ho c con L u hay không.
Xe c a bà Cai v i m Hai th ng th ng quanh vô c a ngõ, thì Th T th ng th ng i theo
ng sau. Xe vô t i sân ng ng l i, bà Cai leo xu ng r i xâm xâm i vô nhà. M Hai b n áo
lót, choàng kh n tr ng, i giày nhung, m c thúng c n tr m xu ng không c nên ph i
i th ng ánh xe b ng tr ng ch r i m m i leo xu ng.
Khi m Hai xu ng xe r i, m th y Th T ng x r tr c m t m , m không bi t là ai
nên h i r ng:
- Thím n y là ai. i âu v y?
- Tôi là v Cai tu n B i, d i p Ông Canh.
- y hay sao! Thím lên có chuy n gì?
- Th a, tôi có m t vi c riêng, nên lên th a cho m hay.
- Vi c gì ó?
- Th a m , tôi có m t con em ch ng n m nay m i m i b y m i tám tu i. Hôm
tháng giêng tháng hai ch ng tôi m c i ghe, hai ch em tôi nhà m t mình. C u Hai
xu ng ve vãn con em ch ng tôi hoài. Ch em tôi s m hay mà mang kh n, nên n n
c u h t s c mà c u không nghe, c u c ám sát l y con nh cho có ch a. Nó m i
m t a con trai. Tôi s tr c sau gì ây m c ng hay, nên tôi m i ph i lên th a
thi t v i m . Xin m tha l i cho con em ch ng tôi, k o t i nghi p nó. T i c u Hai,
ch thi t nó âu dám trèo leo nh v y.
Hai H ng i xe b n ng gió m m t, mà m nghe Th T nói cái vi c s p nhà s p
a nh v y n a, thì m gi n run, ng c nh y thình th ch, m t hào quang. M ch p tay n m
kéo Th T vô nhà, v a i v a nói om sòm r ng:
- kh n n n quá. Thím nói sao âu thím vô ây nói l i cho má tôi nghe m t chút.
i i, cho mau.
Bà Cai i v ch a k p thay áo, bà khát n c nên ng i t m n i b ván nhà c u rót n c
mà u ng. Thình lình m Hai H ng kéo Th T ào vô. Bà Cai không hi u chuy n gì, nên bà
ng chén n c mà ngó s ng.
Hai nói om sòm r ng:
- Má x sao ó thì x i. nhà tôi10 nó làm x u h , nó l y em Cai tu n B i có con
i.
Bà Cai châu mày mà nói r ng:
- Ai bày t chuy n nói k c c v y?
- Chuy n ã qu nh v y ch có ai mà bày t. Má h i v Cai tu n B i ây nó nói
cho má nghe. kh n n n thi t mà. Phùng a, c u Hai m y âu? M i c u Hai m y
xu ng ây. . . i l y th tá n tá th l ch s d !. . . Má h i v Cai tu n B i, h i
ng thím nói cho mà nghe.

10
Ch ng tôi


Hai xô Th T ra ng tr c m t bà Cai, Th T không dè cái ch c m n c a mình
nó k t qu d d i n th , b i v y ch ta phát s , nên ng run l p c p.
Bà Cai ngó Th T m t cách nghiêm ngh mà h i r ng:
- y bày chuy n m y nói gi ng gì cho sanh r y rà trong nhà tao v y h ? M y mu n
ch t hay sao?
Th T nghe bà h m thì s , nên ng trân trân, không dám nói. M Hai ng sau c
xô y bi u nói hoài, túng th Th T m i nói r ng:
- m bà, c u Hai ép u ng mà l y con em ch ng tôi nó có ch a m t a con trai.
Tôi s m Hai hay c m gi n v ch ng tôi, nên tôi lên t thi t tr c v i m Hai
ch tôi có dám nói ti ng gì âu.
Th T v a nói d t l i thì m Hai H ng nh y t i ch tr mà nói r ng:
- ó, má nghe rõ ràng hay ch a? Má còn nói ng i ta bày t n a thôi, h ?
Bà Cai n t r ng:
- Ê! Chuy n gì c ng th ng th ng mà nói, la om sòm, nh v y t t l m hay sao? Em c a
nó l y ai âu có con r i nó th y mình giàu có, nó nói xán x nh v y, r i c ng tin
a sao?
Bà day qua m m t Th T mà nói r ng:
- Còn con n y r i m y coi tao. Th ng Hai tao nó l y em ch ng m y, m y có b t
c nó hay không mà m y nói. kh n ki p! M y t i ây ki m chuy n nói x u
cho c u Hai m y, m y tao làm m y tù r c x ng cho m y coi. B y tr , có a
nào ó, bây ch y kêu th ng H ng qu n l i ây tao bi u cho mau. i, bi u i. . . th
n mày mà nó c ng bi t l p m u cao d ch ! Nó t ng âu mình ngu d i l m,
nên nó bày chuy n mà nói cho mình s x u mà cho nó ti n. Bây d a ai kia, ch sao
bây dám c gan mà d a t i tao.
i c a bà Cai c t ngh a tuy h u lý nh ng mà không i c n ghen trong trí c a
Hai H ng c, b i v y m ng i t i góc ván, m t còn ph ng ph ng, ng c còn nh y
i i. Th T nghe bi u kêu H ng qu n r i l i nghe h m he n a, thì ch ta s quá, không
bi t r i ây vi c s tr ra th nào. Ch ta ng ng m ngh m t h i r i vùng xu ng và l y bà
Cai v a khóc v a nói r ng:
- m bà, tôi có dám nói x u c u Hai chút nào âu. C u Hai làm v y tôi s m Hai
hay r i v ch ng tôi mang kh n, nên tôi ph i lên ti ng tr c. Xin bà th ng, ph n
tôi là tôi t c a bà, s ng thác c ng nh bà tôi âu dám bày m u bày k gì.
Bà Cai không thèm tr l i, bà th y H ng qu n Kim b c vô, bà ch Th T mà bà nói
i H ng qu n r ng:
- Con kh n n n n y nó t i ây ki m chuy n nói x u cho m t th di n tao v i th ng
Hai tao. H ng qu n, m y ph i b t em xu ng nhà vi c óng tr ng nó ng tra t n
i gi i Toà cho nó tù cho tao.
ng qu n Kim "d " r i b c l i kéo x c Th T i li n, không cho nói ti ng chi n a
t. Th T b b t l y làm c, nên i d c ng ch ta khóc mà kêu tr i hoài. Khi xu ng g n
i nhà vi c may g p th ng Cu vác cây òn xóc11 trên vai phía d i l n t n i lên. Th ng
Cu th y Th T i v i H ng qu n mà c p m t ch ch, không bi t vi c gì, nên h i Th T
ng:
- Ch i âu v y ch Hai?
- Qua khi không mà bà Cai bi u ông H ng qu n b t qua, em xu ng nhà vi c óng
tr ng qua. Em làm n ch y vô trong ru ng mà nói giùm cho anh Hai em hay m t
chút.
Th ng Cu ch ng h ng không k p h i ti ng chi n a h t, nó i t vô ru ng mà kêu Cai
tu n B i.

11
òn gánh có hai u nh n dùng gánh m hay gánh lúa


ng qu n d t Th T xu ng nhà vi c r i kêu th ng xuyên12 em óng tr ng li n. L i
11 gi tr a, tr i n ng nh l a, ph n thì l ng trang không có m t chút gió, ph n thì ru ng
ã c n h t n c r i, b i v y ng i i ng nóng n c vô cùng, còn nói chi nh ng k g t hay
là c lúa, h l y làm kh s .
Cai tu n B i u i nón lá c i, áo c c, bên d i b n qu n ng n, áo qu n h i tr c
màu en mà b tr i n ng d m m a lâu ngày r i, nên bây gi nó tr vàng hoách nên không bi t
màu gì mà nói. Anh ta coi b h ng hái, ng lui cui g t d i ru ng v i ba ng i n a. Th ng
Cu vác òn xóc ch y lúp xúp theo b con, ch ng vô t i ám ru ng Cai tu n B i thì kêu mà
nói r ng:
- Anh Cai tu n i, ch Hai nhà làm gi ng gì không bi t mà bà Cai bi u làng b t em
ch xu ng nhà vi c r i. Ch bi u tôi ch y vô cho anh hay. Anh v coi chuy n gì v y.
Cai tu n B i g t g n c m t tay lúa, b ng nghe th ng Cu kêu mà nói nh v y thì
n r n tay ch n, l t t a tay lúa cho ng i ng g t bên ó, r i máng vòng hái lên vai mà
i ri t lên b . Khi i g n t i ch th ng Cu ng thì anh ta h i r ng:
- i sao mà làng b t?
- Tôi có bi t âu. Tôi i gánh lúa v , tôi g p H ng qu n d t ch âu trên xóm ông
Cai i xu ng nhà vi c. Ch m n tôi ch y vô cho anh hay. Ch nói ch khi không mà
bà Cai bi u H ng qu n em ch xu ng nhà vi c óng tr ng. Tôi nghe nh v y l t
t ch y vô ây, không k p h i cho c n k . Anh v nhà vi c mà h i th coi.
- Kh quá! Lúa r p T t, ng i ta lo g n ch t mà còn làm cho thêm chuy n n a.
- Không bi t ch ng t i ng i ta ch không ph i t i ch .
- Sao mà t i ng i ta? N u mà mình c trong nhà, mình ng có nói t i ai h t, thì ai
mà b t mình c.
- Anh khéo nói! Mình nghèo h mu n b t óng tr ng ch ng nào h b t, mình dám
làm gi ng gì âu mà h s .
- Không. Tao bi t ý con v tao nó hung l m; h m nay nó h m h m hoài. Tao ch c
nhà nó m u s v i con L u sao ó, r i nó i nói b y b , nên chúng b t nó ây ch
gì.
Hai ng i v a i v a bàn v i nhau cho t i nhà vi c. Cai tu n B i b c vô, th y H ng
qu n Kim ang ng i t i bàn vi t, l t t vòng hái v i cái nón lá xu ng t, r i l t kh n mà
xá. Th ng Cu không dám vô, nó d ng cây òn xóc d a vách t ng r i s lén i vòng ra phía
sau ng lóng nghe coi vi c gì.
ng qu n ng i vi t m t h i r i ng c m t ngó lên, th y Cai tu n B i thì nói r ng:
- y mu n ch t. Sao m y xúi v m y i làm chuy n nh v y h ?
Cai tu n B i v a gãi u v a nói r ng:
- m th y, tôi m c i g t, tôi có bi t chuy n gì âu.
- Khéo ch i d hôn! Có lý nào mà m y không bi t. M y bày t cho v m y làm nh
y ó ch t lây t i m y n a, ch ph i ch i sao.
- m th y, v tôi nó làm chuy n gì âu, xin th y làm n nói cho tôi bi t, ch thi t tôi
không hay chuy n gì h t.
- Nó c gan, dám lên nhà bà Cai nó m ng nhi c bà v i c u Hai, nên bà bi u tao b t
gi i Tòa cho nó tù ch chuy n gì.
- Tr i ôi! Con n y quá tr i r i! Nó mu n gi t tôi mà! Ý h ! H t s c nói!
ng qu n bi u Cai tu n B i ng xê ra ngoài, r i kêu th ng xuyên d y m tr ng,
t Th T lên. Cai tu n B i v a th y m t v thì than r ng:
- Mình quá qu t r i! Mình báo h i tôi chi v y h ?
Th T châu mày áp r ng:
- mu n nói sao h nói, ch tôi có làm gi ng gì âu mà báo mình.
Cai tu n B i n t r ng:

12
ng i ph c v trong nhà vi c


-
Không làm gi ng gì, mà sao ng i ta b t óng tr ng.
- th ng th ng r i tôi c câu chuy n cho mình nghe, mình làm n ch y v b ng
th ng nh l i ây ng tôi cho nó bú, k o nó khát s a.
Cai tu n B i b c ra c a g p th ng Cu, nó bi u anh ta ó, nó ch y l i nhà nó
ng giùm th ng nh cho. Anh ta tr vô thì nghe H ng qu n h i Th T r ng:
- Chuy n sao âu m y khai rõ ràng cho tao nghe coi, ph i khai cho thi t, ch khai
gian tao bi u b y tr v mi ng ch t.
- m th y H ng qu n, h i tháng giêng tháng hai ch ng tôi i kh i.
- Tao không h i m y chuy n h i tháng giêng tháng hai làm gì. Tao h i chuy n bây
gi ây, chuy n h i s m mai n y, chuy n trên nhà bà Cai ó.
- m th y, th y c ng bi t ch ng tôi có m t a em gái tên con L u. . .
- Tao không c n bi t con L u con Lê nào h t. ng có nói dông dài. Tao h i m y v y
ch sao m y dám n nhà bà Cai m y nói xúc ph m n bà v i c u Hai. M y tr l i
i bao nhiêu ó mà thôi.
- m th y, chuy n có u r i m i có k t. Th y bi u tôi khai t t ngang v y, tôi khai
sao c.
- Tao không mu n nghe khúc u. Tao c m, không cho m y khai khúc ó.
- m th y, th y d y tôi khai cho thi t, mà th y n th c n v 13 tôi còn gì mà khai.
ng qu n ch ng tay lên trán ng i ng m ngh m t h i r i ngó quanh qu t trong nhà
vi c, th y Cai tu n B i ng x r d a c a, còn tên th ng xuyên thì khoanh tay ng d a
vách t ng phía sau. Anh ta i h t hai ng i i ra phía ngoài, và d n th ng xuyên ph i coi
ch ng mà c n, ng cho ai vô, anh ta tra t i.
Cai tu n B i v i th ng xuyên i ra r i H ng qu n m i d y Th T l i ng g n m t
bên mà nói r ng:

- Bây gi m y mu n khai cho u uôi m y khai i, song m y ph i khai nh
mình tao nghe thôi, l i khúc u khai v n t t không c khai dài.
- m th y, h i mùa khô ch ng tôi i ghe m n. Tôi nhà v i em ch ng tôi là con
u. C u Hai t i ch i, c u th y con L u c u mu n nên c u ám sát. Tôi s m Hai
khó lòng, tôi n n n h t s c mà c u c ng không nghe, c u l y con nh cho t i có
ch a. . .
- y t chuy n b y b ! Nó l y ai âu có ch a, sao m y dám nói xán x cho c u
Hai?
- m thi t ch . N i xóm ai c ng u bi t chuy n ó h t ; th y không tin th y h i h
mà coi.
- Thôi, sao n a thì khai i.
- i tháng 11, con L u nó . Ch ng tôi ch y lên cho c u Hai hay. H n m t tháng
nay c u không xu ng th m, mà c u c ng không nói chi h t. Tôi nh ch c m Hai
hay r i, nên c u không dám t i lui n a. Ph n v ch ng tôi là tá n c a c u Hai m
Hai. N u chuy n n y b ra thì không d gì! Tôi s quá nên h i s m mai n y tôi lên
thú thi t mà xin l i v i bà và m Hai. Không bi t t i sao bà gi n bà r y tôi quá, r i
bà bi u th y b t tôi ch tôi có dám nói gi ng gì âu.
ng qu n ng i suy ngh m t h i r i tr n m t ngó Th T mà nói r t nghiêm ngh :
- y d i l m m y tù ch t. M y ph i bi t danh giá c a bà Cai v i c u Hai m Hai
không nh . Ví d u c u Hai có khu y ch i, c u trai gái v i em ch ng m y i n a vi c
ó c ng không b ng c gì. M y nói n i xóm p Ông Canh n y ai c ng u bi t
t. H t th y c xóm p Ông Canh n y ai c ng là tá n tá th c a c u Hai h t
th y, ai mà dám ch ng cho m y. M y nói ch ng là ai âu, m y nói th cho tao coi.
Tao dám ch c n i trong làng n y d u m y m n m t ngàn ng b c c ng không ai

13
c n u c n uôi


dám ch u làm ch ng cho m y n a. M y ngu quá. Sao m y dám t i nhà ng i ta m y
nói chuy n x u cho ng i ta nh v y. Chuy n n y m y làm m t danh giá ng i ta,
y có t i n ng l m, ch ph i ch i hay sao. Bây gi bà Cai d y tao ph i làm t b m
mà gi i n p m y, tao không bi t làm sao mà gi i c u m y n i. Mà không bi t ch ng
th ng Cai tu n c ng b ch không ph i mình m y âu. ng có l p l ng.
ng qu n nói d t l i li n ng d y b c ra kêu th ng xuyên bi u em Th T óng
tr ng l i.
- Th ng Cu b ng th ng nh l i ã lâu r i, nh ng vì b H ng qu n c m, nên vô không
c. Th ng nh khát s a la khóc om sòm. Cai tu n B i b ng d h t s c mà nó
ng không ch u nín.
ng qu n th y v y m i bi u B i b ng con vô giao cho v . Th T b ng con theo
th ng xuyên xu ng nhà sau ng i tr ng, vì H ng qu n h m d a nên m t coi có s c s .
Th T i r i H ng qu n bèn kêu Cai tu n B i l i ng g n mà nói r ng:
- y em Cai tu n, con v em d i quá. Vi c c u Hai trai gái v i con L u, qua c ng
hay ch không ph i không, nh ng mà bây gi mình có b ng c gì âu mà nói c.
Con v em kh quá, nó không bi t lu t, nó lên nói b y nói b , bà Cai v i m Hai
gi n nên bi u qua ph i làm cho v ch ng em tù h t th y. Qua th y em út thi t thà
qua th ng, mà bây gi bi t làm sao. N u qua binh v c em, thì qua ng i ch c chánh
ng qu n n y sao yên. Qua trong lòng bàn tay bà Cai, qua âu dám trái ý bà.
y em tính làm sao bây gi ?
Cai tu n B i a n c m t mà nói b u b o r ng:
- Xin th y th ng giùm v ch ng em, th y châm ch cho em nh , ch em bi t nói làm
sao c.
ng qu n làm m t bu n, ng suy ngh m t h i làm b th ra mà nói r ng:
- Qua tính nh v y có l c. Em b ng tr u r u lên l y bà Cai v i m Hai mà ch u
i. Em nói v em d i d t nói b y nói b nên em xin bà v i c u m tha l i cho nó.
em i li n bây gi i, r i chi u t i qua v qua òn nói giùm cho.
Cai tu n B i vâng l i quày qu ra v . Th ng Cu m c l m d i nhà trú mà h i th m
Th T ; ch ng nó tr ra th y m t Cai tu n B i, nó m i xách òn xóc tu t l i nhà ki m.
Nó b c vô c a, th y s p con Cai tu n B i a nào a n y m t mày lem lu c ng
ng i d m nhau l i ch i d i t, còn T L u thì b ng con ng i trên chõng mà khóc.
Nó vùng h i tr ng r ng:
- Anh Cai tu n có v ng n y không? nh âu m t r i?
Con L u ngó ra, c p m t t r t mà áp r ng:
- Anh Hai t i v r i m i i ó. nh nói nh lên l y bà Cai mà ch u l i cho ch .
Th ng Cu ng m t h i mà nói r ng:
- Ng i ta không th ng, ng i ta làm nh v y, mà còn l y gi ng gì. Thôi, tôi v làm
công chuy n, t i r nh tôi s xu ng th m.
Trong lúc làng b t óng tr ng Th T mà tra h i làm cho Cai tu n B i, th ng Cu, con
u u lo s bu n r u h t th y, thì trên nhà bà Cai c ng không vui v êm ái gì. Khi H ng
qu n d n Th T ra kh i c a r i, thì m Hai tu t lên nhà trên mà ki m c u. M ki m cùng
trong bu ng ngoài tr c, mà không th y, bèn h i th ng Phùng r ng:
- u Hai m y âu, h ?
Th ng Phùng nói c u ra ngoài v n. M Hai tu t ra, c u ng d i g c cây kh , ng
vác m t ngó lên trên ng n, ng nh m kh chín mà hái, m vùng kêu mà nói om sòm
ng:
- Vô ây kh n n n! Tu ng m t nh v y mà i l y em tá n, t t d ! Sao không vô
mà chào ch dâu c a v , l i tr n ngoài n y.
u Hai x u m t nói r ng:
- Ào ào gi ng gì v y!


Tuy c u Hai nói gi ng c n , song c u ríu ríu i vô. M Hai b c c máu ghen nung n u
trong ng c, m d n không c, b i v y c u v a b c xu ng th m nhà thì m Hai sau
nh y t i m trên l ng c u th i th i, làm cho th ng Phùng v i m y ng i chùi l th t kinh, l t
t ng d y làm v tan.
Vì có tr c m t m y a ó c u Hai m c c , nên c u day l i nói r ng:
- Con qu n y làm gi ng gì v y? Mu n tao ánh b u hay sao?
x c t i, l i u vào ng c c u mà la l n:
- u ây, u ây, có gi i thì ánh i. a nào nói phách mà không dám ánh thì tao
coi nh con chó. ! Cái tu ng m t l y b y, không bi t x u mà còn nói l n l i n a!
Ai c ng t ng m y l i thách y s làm cho c u Hai ph i th oai tr ng tr ác ph , nào
dè c u h m t cái, l m b m nói " n bà kh n n n", r i b i vô nhà, ch ng hi u c u s hay là
u khinh b . C u nh n không c, m i nói tr l i vài ti ng, thì m ch y a l i, n m áo c u mà
xé r i nhào l n mà làm nh n m ng. Tôi t trong nhà kinh h n khi p vía, a ki m ch n
t, a ngó nhau l c u, không m t a nào dám l i g n mà can gián.
Bà Cai d i nhà c u, nghe n i gi c trên nhà trên, bà th ng th ng i lên; bà th y dâu
con ng c u xé nhau, bà b c l i g tay m Hai mà nói r ng:
- Buông ra con, Hai. Vi c gì c ng th ng th ng mà nói, con ng có làm nh v y, b y
tr trong nhà nó chê c i.
Tuy m Hai buông áo c u ra, nh ng m nói ong óng r ng:
- i! Nông n i n y mà còn bi t gì là x u h n a! Quân nó n m i r nh v y ó má
không th y hay sao, h ?
Bà Cai châu mày mà áp r ng:
- kh n n n nó mu n cho xào xáo trong nhà mình, nên t i ki m chuy n mà nói, ch
bi t có thi t nh v y hay không. th ng th ng còn h i l i ã ch .
- Không có làm sao ng i ta dám nói. Má còn binh hay sao?
- Không ph i má binh. Má bi u con cho má i h i l i, n u thi t có nh v y thì má
r y nó ch .

*


Ch ng m t

IV

a con gái c a c u Hai Ngh a ã c ba tu i r i, nãy gi nó ch i phía sau hè, bây
gi con nh gi d t nó ra tr c nó th y cha m nó r y rà quá thì nó s , nên la khóc om sòm.
Hai b c l i b ng con, nh ng m c ng c ong óng hoài, h bà Cai nói thì m v c m t
c hai v i bà, mà h bà thôi thì m m ng nhi c c u Hai không ch a ch nào h t.
u Hai không thèm i áp v i v n a, c u nghinh m t r i b i vô bu ng trên phía
chái trên mà n m. Bà Cai can h t l i mà dâu không ch u nín, bà gi n b tr xu ng nhà c u mà
n tr u. M Hai ôm con trong lòng c ng i nói hoài, c u l ng thinh mà m không ch u nín,
m d n r i mà m không thèm n. M nói m y gi ng h , mà nghe ch ng có ti ng chi
khác h n là nh ng ti ng "Tu ng m t l y tá n. . . . Em r Cai tu n B i. . . Quân m i r . . . .
kh n ki p. . . i qu n mà i. . . C m không cho xu ng p Ông Canh. . . . "
Cai tu n B i lên ch u l i, anh ta b c vô sân còn nghe m Hai nói ong óng trong nhà.
Anh ta s khi p vía, nh ng mà ph i làm gan i vô i. Bà Cai v a th y m t anh ta, thì bà ta
hét vang rân. Bà m ng r ng:
- ph n, còn t i làm chi n a ó! Thu nay nh ai có c m mà n, có ch mà , r i
bây gi tr m t dám t u nói x u nói h cho tao h . Quân bây là quân trâu chó,
i ra cho mau, b ng không tao bi u b y tr vác cây nó p bây gi .
Bà m ng bà ch i, còn Cai tu n B i thì c khóc lóc hoài. Bà m ng m t, mà ngh , anh ta
i ánh b o nói r ng:
- m bà, xin bà th ng giùm thân ph n b t bèo. V con nó d i, nên nói b y nói b ,
xin bà mi n ch p nó. N u bà không th ng, bà b tù nó, thì kh cho con l m. Lúa
a con g t còn ê h , s p nh c a con liu nhiu lít nhít, con bi t làm sao c. Tr m
y bà th ng cho.
Bà Cai n t l n:
- Thây k chúng bây. V ch ng bây c gan, dám xúc ph m n danh giá nhà tao
i bây coi. Tao ch qu ng ra vài tr m b c, tao làm cho chúng bây tù h t cho bây
m t bây ra.
Cai tu n B i khóc lóc n n n ch ng nào thì bà Cai m ng ch i r y la ch ng n y. Anh ta
th y n n n v i bà không c m i tính lên nhà trên ki m c u Hai m Hai mà ch u l i. Anh ta
lên ó không th y c u Hai, ch th y m Hai ng ng i nói om sòm mà thôi. Anh ta áp l i mà
y. M Hai v a th y anh ta thì m la r ng:
- a! Chào anh v c a c u Hai Ngh a. T i nhà sao không lên ván gi a mà ng i, làm
gi ng gì mà qu l y ó v y. B y tr âu, sao không kêu c u Hai ra ti p r c anh v .
Thà bà Cai m ng ch i còn ít s , ch m Hai nói gay g t thi t khó ch u không bi t ch ng
nào. Con nhà nghèo kh mà k chi là vinh nh c th p cao, b i v y Cai tu n B i c khum
ng mà l y, không dám ch i cãi m t ti ng nào h t. Thi t t i nghi p cho cái thân Cai tu n
i. Anh ta n n n mà ch u l i cho v , anh ta nói nhi u l i nghe th m thi t; ti c thay cho m
Hai, m không thèm ghé tai vào m t l i nào h t, m c ng i nói xeo n y v i ch ng.
Cai tu n B i l y m i g i, nói h t l i mà coi b không ai oái th ng chút nào h t. Anh ta
cóm róm i xu ng nhà b p, g p th ng Phùng nó nói:
- i v i. Bà v i m Hai ng gi n mà anh nói th nào c. mai m t b t gi n
i s lên.
Cai tu n B i nghe l i bèn l n ra c a sau mà v , th m tính xu ng nhà vi c c y
ng qu n Kim nói giúp giùm.
iv d c ng, may g p H ng qu n d i nhà vi c i v nhà. Cai tu n B i thu t
chuy n mình xin l i l i cho H ng qu n nghe và c y H ng qu n làm n ghé nói giùm.
ng qu n g t u nói r ng:


- Thôi, em v i. qua nói giùm coi c hay không.
ng qu n Kim nghe nói trong nhà bà Cai còn ng l n x n, anh ta không dám ghé
i th ng v nhà. n t i d nghe ã êm r i anh ta m i mò l i. Khi b c vô c a, anh ta h i
th ng Phùng v y ch c u Hai âu. Th ng Phùng c i và nói nho nh r ng:
- Hai em r y quá, c u Hai ch u không n i nên b t ng a c i i m t t h i x n
bây gi , không bi t vô cô Ba trong ch Gi ng hay là lên nhà ông trên ch G o. Chú
còn óng tr ng v Cai tu n B i hay không? Bà m i bi u tôi d n d p r i i l i ng
chú d n chú ph i làm g t ng cho ch v n c m u ng n c gì h t.
ng qu n tr môi áp r ng:
- sao c m y. Bà d y óng tr ng nó, ai mà dám th ?
Anh ta nói r i bèn i th ng vô nhà c u.
Bà Cai ng n m trên ván gác tay ngang qua trán nh là ng , còn m Hai thì b ng con
m trên võng gi ng g n ó. Bà Cai th y H ng qu n vô bà không ng i d y, duy l y tay mà
i:
- y làm t b m mà gi i con ó hay ch a?
- m bà, tôi m i l y khai nó, ch ch a làm t b m.
- a! Còn ch gi ng gì n a?
- m bà, không g p gì. Tôi nói tôi b m l i v i bà r i s làm t b m.
- y mu n b m gi ng gì ó?
- m bà, con v th ng Cai tu n B i kh n n n l m. Tôi bi u nó làm khai mà nó c
khai c u Hai trai gái v i em ch ng nó hoài. T h i tr a, n gi tôi ánh v nó s ng
t mà nó c ng c nói v y mãi. Tôi gi n óng tr ng hai chân, tôi b nó n m d i.
Hai l m c m ng i d y nói r ng:
- Thì l y em ch ng nó, nó khai l y em ch ng nó ch sao. Tôi không có gi n con v
th ng B i. Tôi gi n nhà tôi v i con em th ng B i l m. H ng qu n có b t em
th ng B i mà óng tr ng l i hay không?
ng qu n nghe h i v y thì ch ng h ng nên ng l láo không bi t sao mà tr l i. Bà
Cai ng i d y nói r ng:
- Con ó có nói gi ng gì âu mà óng tr ng nó.
- Nó là quân n mày, sao nó c gan dám l y ch ng tôi. tôi xu ng tôi xé tr ng nó
cho nó coi.
Bà Cai h t nói n a c. H ng qu n b c ra c a nh bã tr u r i tr vô h i bà Cai:
- m bà, h i tr a tôi g p th ng Cai tu n B i trên n y i v , nó nói lên l y bà v i
u Hai m Hai mà xin l i cho v nó, không bi t có thi t nh v y hay không?
- Có. Nó lên nó l y nó khóc ây. Tao ch i nát n c r i nó tr n v m t.
- m bà, v ch ng nó bà mu n gi t ch ng nào l i không c. Con v nó nói b y
, b tù c ng là áng l m. Ng t vì tôi th y cái thân ph n th ng Cai tu n B i t i
nghi p quá. Nó g t n a ch ng lúa còn ê h . Còn trong nhà con lít nhít c b y. N u
làm cho v nó ng i tù, thì t i nghi p cho nó. Xin bà v i m Hai r ng l ng bao
dung cho nó m t l n cho nó nh .
- y binh nó hay sao, quân ó mà còn th ng n i gì?
- m bà, không ph i tôi binh.
- Không ph i binh sao m y xin l i cho nó?
- m bà, tôi ngh gi i nó c ng khó l m. H gi i thì v th ng B i tù r i. Ng t vì tôi
nó lên trên Tòa nó nói b y nói b hoài, mang tai ti ng cho c u Hai thêm n a.
Hai v t mi ng áp:
- Thây k , gi i nó i, ng n gi a m t quan nó khai cho mang x u ch i. S gi ng
gì. Làm nh v y m t l n cho t n n già.
- Th a m , m nói v y sao ph i. Có vi c gì thà là trong nhà mà x , ch có l âu l i
cho thiên h bi t làm chi.
- Vi c ã rùm beng r i, còn gi u ai n a ch .


-Có chi âu mà rùm beng. H i tr a tôi tra kh o nó thì tôi óng c a nhà vi c l i, tôi có
cho ai nghe âu. Xin bà v i m Hai cho phép tôi ph t tr ng nó ít b a t i nhà vi c mà
n nó r i tha nó. Làm nh v y c ng khi p vía nó r i, mà c u Hai c ng kh i
mang ti ng chi h t.
Bà Cai th m ý, ng i suy ngh m t h i r i m i nói r ng:
- kh n n n, nó nói b y nói b , tao mu n cho nó tù ng nó bi t ch ng. Mà th ng
ng qu n, m y nói nh v y, thôi tao c ng dung cho nó m t l n. N u nó còn d i
a r i tao s gi t nó, ch ng ó h t than tr i trách t.
Hai cùng qu ng nói r ng:
- Má tha ch tôi không tha. Mà nh có tha cho con v th ng B i thì ph i b tù con
em nó cho tôi.
- Thôi con. Mình b tù v th ng B i thì c r i, mà con nó nhà liu chiu lít chít t i
nghi p. Còn con em th ng B i nó có nói gi ng gì âu. Ch ng nào nó nói gi ng gì
thì nó s bi t tay má.
- Tôi gi n con ó l m. Tôi mu n th y tu ng m t con ó coi nó ra làm sao.
- Thôi, con. Má xin con vi c ó, n u con r y rà hoài thì x u ch ng con, ch không ích
gì.
- Thôi, má i th ng B i ph i d nhà i li n bây gi i, ng cho nó trong n
trong t nhà mình n a.
- Ph i, nó ong lúa ru ng r i s hay. Má bi t, con không c n lo vi c y. Th
nh v y mà còn cho m n ru ng và cho trong t làm chi n a.
ng qu n Kim th y bà Cai v i m Hai ã nh n l i mình xin r i thì m ng nên l t t
mà v , sáng b a sau xu ng nhà vi c kêu Cai tu n B i l i mà r ng:
- ch ng bây làm th t công tao quá! H i hôm tao n n n h t s c bà m i ch u tha tù
cho v m y. Bà d y tao ph i ph t tr ng nó 8 b a t i nhà vi c cho nó khi p s , sau
ng có ngu nh v y n a. Thôi m y ph i lên mà l y bà v i m mà cám n i.
Ng i ta hi p áp mà Cai tu n B i không hi u, t ng ng i ta làm n, nên cúi u l y
ng qu n r i l t t i lên nhà bà Cai mà l y n a.
Th ng Cu t i r nh xu ng nhà vi c th m Th T , Th T bu n nên nói h t công chuy n
cho nó nghe. Nó hay con L u au mà không ti n u ng thu c, nó v h i ch lãnh 20 ng b c
i lén a cho th y Ho ng làm m t t thu c cho con L u.
n 30 T t, H ng qu n Kim m i tha Th T v . Th y Ho ng em t thu c l i mà a.
Th T ch ng h ng, h i th y Ho ng r ng:
- Ai a b c cho th y làm ây?
- Th ng Cu ch ai. Nó a b a h m, nó nói b c c a thím m n nó em giùm l i cho
tôi. Sao thím h i k v y?
Th T hi u r i, nên g t u nói r ng:
- Ph i a, tôi bi u nó mà tôi quên ch .
Qua r m tháng giêng, Cai tu n B i p lúa xong r i, m i m n xe bò xe 300 gi lên
ong lúa cho bà Cai. Vì anh ta có t ch, s bà Cai ho c m Hai ghét r i b t ch t b t l ng, b i
y anh ta giê lúa th t s ch, không dám m t h t lúa lép. Tuy v y mà lúc ong lúa c ng
không kh i b m Hai m ng nhi c t ng b ng. ong c phân n a r i, m Hai làm g t bu c
14
ph i gánh ra sân mà giê l i, làm cho Cai tu n B i ph i th t công h t m t ngày, ph i m n
t ng i ph mà giê, r i l i ph i v gánh lên 5 gi n a m i ong.
Cai tu n B i b m ng nhi c không dám c , b bó bu c không dám phi n, y là anh ta
ngh mình ráng ch u m n xôi, ch n u nói i nói l i, ng i ta không cho m n ru ng n a,
i làm sao mà nuôi con, nuôi v . Ðã nh n nh c h t s c, mà c ng không kh i mang h i, ngh
cái nghèo nó d không bi t ch ng nào, ch chi mà anh ta giàu, ai nói oan c anh ta c l i thì
ch ng nh ng là không có h a gì mà thôi, mà ng i ta còn kính s mình n a. . .

14
dùng s c gió tách lúa lép ra


Khi ong lúa r i, Cai tu n B i lên nhà trên th a v i ch n mà v . C u Hai Ngh a
bèn nói r ng:
- y, n m nay tao l y ru ng l i mà cho ng i khác làm, tao không cho m y m n
a. Tao nói tr c cho m y bi t ng có i h i ru ng c a ch khác mà m n l n i.
Cai tu n B i ng ng n ng , không bi t làm sao mà nói cho c. M Hai l i nói ti p:
- y c ng ph i d nhà i ki m ch t khác c t mà , tao không cho trong t tao
a. N i trong tháng giêng n y ph i i a, n u còn ó tao sai b y tr xu ng cào
nhà qu ng xu ng v ng nói cho mà bi t.
Cai tu n B i ngó bà Cai r ng r ng n c m t, trong ý trông coi bà có th ng con nhà
nghèo mà can âu d t con hay không, nào dè bà ng i t nhiên, không thèm ngó anh ta mà
ng không thèm nói ti ng chi h t. Anh ta th y v y m i nói r ng:
- Th a c u m , xin c u m th ng tôi, ch l y ru ng l i r i tôi làm sao.
Hai n t r ng:
- y làm sao thây k m y ch ! Tao nói r i a, n i tháng giêng n y ph i ra cho kh i
t tao; n u cãi l i r i coi.
u Hai b i vô bu ng không thèm nói n a. Tuy Cai tu n B i thi t thà, nh ng mà anh
ta c ng hi u t i c nào mà ng i ta i mình và l y ru ng l i, anh ta ngh d u n n n n
y c ng vô ích, b i v y anh ta xá bà và m v li n. Khi v n nhà, Th T th y s c m t anh
không vui thì h i:
- Thêm 5 gi n a ó mà ong c ng ch a hay sao? Thôi, bi u h xu ng gánh h t
lúa c a mình v tr n cho v a lòng h .
- ong r i, mà ng i ta l y ru ng l i, không cho mình làm n a.
- a, mình có thi u lúa ru ng âu mà l y ru ng l i.
- ã l y ru ng l i, mà h còn i ph i d nhà mà i li n n a ch !
Th T nghe nói n i gi n, ng i l ng thinh m t h i r i l m b m nói r ng:
- Quân ác thi t! v y mà tr i t cho h giàu có làm chi không bi t!
Cai tu n B i x u m t nói r ng:
- i mình h t th y! Mình làm l m chuy n nên bây gi m i ra nông n i n y ó.
- Ph i, t i tôi thi t. Mà t i h nói nh gi ng gì âu, bi u tôi nín sao c.
- t câu nh n là chín câu lành. Ph n mình nghèo, n thua v i ng i ta sao n i mà
sanh s . ó, bây gi ng i ta i, mình bi t i âu mà nè?
- Ôi! Thi u gì ch mà lo, c n gì ph i bái qu th nh v y.
- Ch nào âu mình th ch coi? D nhà mà i d l m sao? Mà i ch khác r i
ru ng âu mà làm?
- y ngu i h không trong t, không làm ru ng c a bà Cai, h ch t ói h t hay
sao? Mà bà Cai i mình hay là ai i ó?
- u Hai, m Hai.
- u Hai c ng i n a hay sao?
- Ch sao?
- Kh n n n quá! M c th bà mà quên h t nh n ngh a! Tôi mu n lên tôi xài nó m t l n
a, coi nó gi i nó làm gi ng gì tôi nó làm i.
- Thôi, thôi, ng có nhi u chuy n n a, mình mu n gi t tôi a há? ã m t l n r i mà
ch a t n hay sao? Ð cho tôi ki m t tôi h i ng có i ch khác ch ng có
sanh chuy n mà báo h i tôi.
- Mình s h quá, thi t t c tôi không bi t ch ng nào.
- giàu, mình nghèo, không s sao c, nói nghe k không kìa!
- ng h giàu mà h giúp mình ng nào ó hay sao mà s . H giàu h l y em
mình cho có con r i h b , mình gi n mình nói, h oán h l y ru ng l i, i mình
ph i d nhà mà i, giàu nh v y mà s cái gì.
- Thôi, tôi xin mình ng có nh c t i chuy n ó n a. T i mình d i mình em mình
cho ng i ta l y thì ch u, mình trách ng i ta n i gì. . . Tôi th y t c a c u Thôn Tá


có cái n n nhà c c a th ng Thình còn b tr ng. Thôi mai tôi qua tôi h i ng d
nhà v ó c t mà cho êm, r i th ng th ng ki m ru ng ng i khác m n mà làm.
Nh n thua ph t cho r i công chuy n y i là h n.
Th T cùng qu ng b i xu ng nhà d i n u c m, không thèm nói n a.
Sáng hôm sau, Cai tu n B i qua nhà Thôn Tá n n n h i cái n n nhà c a th ng Thình
mà . Thôn Tá khá có m y m u t h ng h a c a ông bà l i, nên làm n. Anh ta nghe
Cai tu n B i n n n thì th ng, nên ch u cho trên cái n n nhà c b tr ng ó.
Cai tu n B i làm ru ng mùa n y, ong lúa và tr v t v nh r i còn d c m t thiên15
i lúa, anh ta m i bán lúa y, r i m n hai ng i ph tri t nhà ng em qua c t bên Thôn
Tá. Nhà trên d r i thì Thôn Tá cho kêu qua mà nói:
- y, em Cai tu n, vi c n y khó quá em i!
- Vi c chi mà khó, c u Thôn.
- Hôm tr c em h i cái n n nhà ng em c t nhà em . Qua th y em thi t thà qua
th ng, nên qua nh n l i. B a nay bà Cai kêu qua lên bà r y lung quá. Bà h i v y
ch mu n c ch v i bà hay sao mà bà gi n bà i em, qua l i dám ch a em trong
t. Qua nói qua không hay chuy n gì h t, qua có m t cái n n nhà b tr ng, em t i
em h i nên qua cho, ch qua không dám c ch v i bà. Bà n t qua, bà nói: "M y
gi i m y ch a th ng B i, r i m y bi t tay tao". Em nghe ó mà coi, chuy n bà Cai
gi n h n em làm sao qua có bi t âu, qua th y em qua th ng nên qua h a cái
n nhà cho em , mà bây gi bà nói nh v y thì khó cho qua quá. Em li u làm sao?
- Th a c u, xin c u th ng giùm tôi, ch tôi có bi t li u làm sao bây gi .
- Không ph i là qua không th ng em, n u qua không th ng thì hôm tr c em h i
qua có cho âu. Ng t vì bà Cai nói nh v y ó, h cho em t thì bà nói qua binh
em, bà ghét qua r i qua làm sao mà cho yên c. Thôi, qua khuyên em ki m t
khác h i mà thì ti n h n.
- Tôi d nhà l r i, bây gi h i t ai cho k p. L i bi t h i c hay không.
- Thi t ó ch ! N u qua cho em mà bà gi n bà r y qua, thì trong làng n y có ai mà
dám ch a em. Thi t là t i nghi p cho em quá! Bi t làm sao bây gi !
Cai tu n B i ng i r ng r ng n c m t, không bi t li u sao cho c. Thôn Tá th y v y
thì ng lòng, nh ng vì cái quy n th nó m nh h n cái th ng nhà nghèo, b i v y anh ta ch c
i châu mày, song không dám bi u Cai tu n B i "C v t qua mà , ai gi i làm gì thì
làm i", mà l i khuyên Cai tu n B i "Thôi, i ki m ch khác mà lánh thân cho xong, ch c
i bà Cai không d gì âu".
Cai tu n B i v nhà t l i s y cho v và em nghe. Con L u khóc lóc nói:
- Vì em mà anh Hai ch Hai b ng i ta gi n d , m ng nhi c, i xô, em ngh thi t
em mu n ch t ph c cho r i.
Th T ph i ít ng d y nói r ng:
- ! Chuy n gì mà ph i ch t kia! S ng mà coi h giàu cho i, s ng mà coi h
c nh v y luôn luôn hay không ch ! Không c n gì h t, ây không c thì lên
trên Bình Phú Tây mà , h gi i h theo lên ó h i c n a, tôi m i s . Mi ng
t c a th ng R ng c ng r ng, nó phía tr c, còn phía sau nó tr ng chu i b y b ,
không thâu v huê l i nhi u cho l m. Mình lên ó mình h i nó r i v tr n c t nhà mà
.
Cai tu n B i ng i ng m ngh m t lát r i th ra mà nói r ng:
- i thì ch c nó cho r i, ng t vì v tr n mà r i ru ng âu mà làm?
- y ch mình ây r i ru ng n ng âu mà làm?
- Không bi t ch ng c u Hai m Hai nói v y, ch l nào l y ru ng l i thi t sao?
- ng còn c u Hai m Hai n a! Ng i ta ã i r i mà c ng ch a bi t thân! Tôi
bi u mình nghe l i tôi, lên h i t th ng R ng i, ng thèm u t l ai n a h t, lên

15
100 gi


tr n r i m n th ng R ng nó m n t cho mà làm. Th làm m i cho h , ch nào
i không c mà lo kia.
- Nó là em út, mà bây gi mình nguy, mình v n ng t a v i nó coi k quá, vì v y
nên tôi không mu n.
- À ! Mình s v theo quê v ng i ta chê c i, ph i không? D hôn! H giàu l n
m, mà h còn chui u b mà nh bên v ó sao. Mình nghèo ai c i mà s .
Hu ng chi th ng R ng giàu có gì âu, còn mình v tr n r i mình lo làm n, ch
mình xin c a nó mà n hay sao mà h c i?
Cai tu n B i cùng th r i, nên c c ch ng ã ph i nghe l i v mà i lên Bình Phú Tây.
Th ng Ba R ng là em c a Th T , n m nay nó c hai tám tu i, c i v t lâu mà ch a có
con. Nó có hai ch em mà thôi. Khi cha m ch t có cho nó c hai thiên lúa v i ba con
trâu. Nó k nghi p c a cha mà làm hai dãy ru ng Chánh bái Tam, nh trúng mùa hai ba n m
nên nó mua c m t vuông th tr ch h n n m m i sào, mà g n ngã ba t ra ch Dinh.
Cai tu n B i lên t thi t u uôi chuy n mình l i cho v ch ng Ba R ng nghe. Ba
ng tánh ý c ng c i c ng nh ch , b i v y nghe anh r b ng i ta hi p áp thì l y làm b t
bình nên nói r ng:
- b t nh n b t ngh a nh v y mà anh nh n nó c, thi t tôi t c quá. Anh v coi ai
mua nhà thì anh bán ph t i, r i lên ây v i tôi. Nhà tôi r ng, anh u r i th ng
th ng mua cây lá c t mà riêng. Mi ng t tôi còn tr ng ó, anh mu n c t ch nào
ng c. Ai có gi i mu n nói ti ng gì thì lên ây nói th cho tôi nghe.
Ba R ng c m anh r ch i t i n c m chi u r i m i v . Tr i ch ng v ng t i, Cai tu n
i m i v t i p Ông Canh. Khi b c vô nhà, thì th y th ng Cu ng ng i nói chuy n
i Th T , còn con L u thì ng n m trên võng mà d con. Anh ta thu t l i nh ng l i c a
Ba R ng l i cho v nghe. Th T nói r ng:
- ó, mình còn cãi v i tôi n a thôi h ? Có ph i th ng R ng nó c ng nói nh v y hay
không. Tôi nói v tr n mà thì ti n h n h t mà. Thôi, sáng mai mình i h i bà con
trong xóm, coi ai ch u mua cây lá mình bán ph t i. V tr n r i mình mua cây lá
khác c t nhà m i mà , ch bây gi ch nh ng n y không d gì âu.
Cai tu n B i th ra mà áp r ng:
- Bây gi bán có m y ng ti n, r i v tr n mua m i thì m c quá.
- y ng c ng bán.
- h không mua.
- Nh h không mua thì ch t l a mà t, r i ch i không c n gì.
- t âu mà u ng v y. Khéo nói b y! Thôi! mai tôi ki m h tôi bán th coi. . .
Còn mình nói hôm tháng ch p th ng Cu nó có cho m n 20 ng b c ng làm t
thu c cho con L u u ng. B a nay có nó xu ng ây, thôi mình th i b c l i cho nó,
ch mình i v tr n r i tr xu ng mà tr thì th t công, mà lâu em út nó phi n.
Th ng Cu ng d y nói r ng:
- ó anh Hai. Tôi xu ng th m anh, ch có ph i tôi i òi ti n b c gì hay sao.
- i túng em út cho m n. Bây gi bán lúa r i thì tr ch cù nh y sao cho ph i.
May quá, nh có em cho m n b c m i có thu c cho con L u u ng, b a nay nó m i
nh ó a.
- Tôi không hay bà Cai i anh. Tôi xu ng thình lình, tôi th y nhà trên ã d tan
tành, tôi h i ch Hai ch nói tôi m i hay. Lúc n y anh ng nguy, anh s b c ó
mà dùng. Không h i gì âu, ch ng nào anh khá r i anh s tr , bây gi tôi c ng g i
cho ch tôi, ch tôi có c n dùng làm vi c gì âu.
- Em nói nh v y qua r t cám n. Qua m i bán m t thiên r i lúa c 90 ng b c,
qua có ti n, nên qua mu n tr d t cho r i, ng i cho kh i dính d p ch nào h t.
- Ng i ta kia, ch tôi v i anh mà anh ái ng i n i gì. Anh tr cho tôi thì tôi phi n l m.
Thôi, anh c t giùm ó cho tôi, ch ng nào tôi c n dùng, tôi s lên tôi l y.
- Tr i i! Bây gi qua có s n ti n, qua tr , em không ch u l y, qua bi t làm sao?

Ho bieu chanh con nha ngheo

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (15)

Similar to Ho bieu chanh con nha ngheo

Similar to Ho bieu chanh con nha ngheo (11)

More from Kelsi Luist

More from Kelsi Luist (9)

Ho bieu chanh con nha ngheo