Hoa cúc dại của nhà văn Kim Ân là một tập truyện ngắn hậu chiến xuất sắc, không thể bỏ qua.

2. Hoa cúc dại Q 5
Đôi mắt màu đêm
1
Người lính, ba lô trĩu vai, cắm cúi đi trong đêm.
Một mình.
Anh đi, suy nghĩ miên man. Những ý nghĩ rối rắm,
mung lung, chẳng cái gì ăn nhập với cái gì. Mỗi khi dòng
chảy của chúng đột nhiên đứt quãng, khi đầu anh hoàn
toàn trống rỗng, anh nghe rõ hơi thở phì phò nóng hổi
nơi môi trên, và, như tiếng bước chân của người khác,
tiếng dép của anh đều đều đạp trên mặt đường - soạt,
soạt… soạt, soạt…
Cứ thế, không ngừng.
Con đường đá dăm luồn lách trong những vạt rừng
già, ẩm ướt và tăm tối ngay giữa ban ngày. Nó uốn khúc

3. 6 Q Kim Ân
vắt qua những đồi những núi nhấp nhô và rừng nguyên
sinh rậm rạp. Ban đêm, trong những khu rừng ấy sương
mù đặc và nặng bốc lên hạ xuống làm thành một thứ
mưa không ra mưa. Thỉnh thoảng những giọt vừa kịp
đọng của thứ mưa sương ấy lại từ tán lá âm thầm rơi
xuống thảm cỏ ướt sũng lá mục.
Anh lính thầm trách mình khờ. Lẽ ra, như người
ta, trước khi chiều xuống anh phải tìm một đơn vị bộ
đội nào đó, hoặc một trạm thu dung nào đó, để tá túc
một đêm. Thời kháng chiến, ở đâu chả tìm được nơi có
bộ đội. Người ta sẽ xếp cho anh một chỗ ngủ, và chưa
chừng sẽ có một bữa ngon lành sáng hôm sau. Nhưng
anh lại cứ nhất quyết đi cơ, mặc những lời gàn quẩy của
những người ở trạm giao liên cuối cùng anh vừa rời bỏ.
Chao ôi, chỉ tại anh bốc đồng khoái chá với một ý
nghĩ chợt đến - một chuyến đi vào ba mươi Tết, đi xuyên
khoảng thời gian mang mốc phân cách, đi từ năm này
sang năm khác. Như một thách thức lãng mạn, như một
cử chỉ bướng bỉnh. Xét cho cùng, nó là một hành động
dở hơi, chẳng có ích gì, kể cả cho chính anh.
Giá phải trả là giờ đây anh sẽ cứ phải đi mãi thế này,
suốt đêm, không nghỉ, không ngủ. Cứ thế đi. Anh đã trót
đi mất rồi. Thế là sẽ chẳng có một chỗ để ngả lưng, dù
chỉ vài giờ, trong đêm lạnh.
Anh bắt đầu ân hận với quyết định gàn dở của mình
từ khi bắt gặp cái tĩnh mịch đặc biệt của con đường

4. Hoa cúc dại Q 7
dằng dặc, khi ánh mặt trời vàng ệch cuối cùng tắt hẳn
trên đỉnh núi cao nhất.
Vào lúc này mới đi tìm một chỗ trú chân thì đã quá
muộn. Dọc đường anh chỉ gặp, rất thưa thớt, những
hàng quán cửa đóng then cài im ỉm hoặc trống huếch
trống hoác.
Người lính đã mỏi chân lắm khi leo lên tới đỉnh một
con dốc. Trong vòng chục cây số anh vừa đi qua không
có lấy một ngôi nhà. Đang thất thểu lê từng bước đổ dốc,
anh bỗng thấy trước mặt, trong sương mù trắng đục,
một ánh lửa thấp thoáng. Sương mù mỗi lúc một dày
đặc, thành thử ánh lửa cứ chập chờn, le lói, khi xa khi
gần. Có thể nó ở ngay chân dốc, mà cũng có thể rất xa.
Thôi được, mình sẽ tới đó, sẽ lẳng lặng ngồi xuống
hè ngôi nhà nọ, ở đầu hồi, ở chái, ở chỗ nào cũng được,
có điều mình phải thật nhẹ nhàng, không làm kinh
động chủ nhà, anh tự nhủ. Có nhà là có hơi ấm, là tốt
rồi - mình có thể dựa vào vách mà chợp mắt một lúc,
chỉ một lúc thôi.
Đêm trừ tịch, chẳng ai muốn đón ai vào nhà mình,
người lính biết điều đó lắm. Người trong nhà cũng
chẳng tưởng tượng trong đêm cuối cùng của một năm
lại có kẻ điên khùng lang thang trên đường, như anh.
Anh là người lính. Là người xông nhà không ai chờ
đợi - phúc không, lộc không, thọ cũng không nốt - ai có
thể nói chắc điều gì sẽ đến với kẻ ngày mai ra trận?

5. 8 Q Kim Ân
2
Hóa ra ánh lửa không phải phát ra từ một ngôi nhà
nhỏ kiêm quán hàng ở ven đường, như những ngôi nhà
anh thường gặp. Nó le lói sâu tít tắp trong rừng, thoáng
hiện thoáng mất qua cành lá rậm rịt. Người lính chặc
lưỡi, quyết định rẽ vào. Một con đường mòn, rất hẹp,
hai bên um tùm lau lách dẫn anh tới ánh lửa ấy. Nhưng
anh đi mãi, đi mãi vẫn không thấy nó đâu. Cái trò chơi
của lửa đêm anh đã biết, thấy nó đấy, tưởng là rất gần,
hóa rất xa.
Cuối cùng rồi anh cũng tới được chỗ ánh lửa. Nó hắt
ra từ bên trong một ngôi nhà sàn. Anh không nhìn rõ
ngôi nhà, nhưng đã nghe tiếng gió thổi u u trong những
miệng bắng nước làm bằng thân vầu. Người ta thường
đặt những bắng nước ở ngay dưới chân thang dẫn lên
nhà sàn. Những cái bắng rỗng, anh nghĩ. Nếu trong
bắng đầy nước, tiếng kêu sẽ không như thế. Không thấy
tiếng trâu thở phì phò, tiếng lợn ủn ỉn bên dưới. Yên
lặng hoàn toàn.
Như thế này thì còn biết ngả lưng vào đâu cơ chứ?
Nhà sàn vốn không hè, không chái. Sương xuống nhiều,
bên dưới chỗ nào cũng ướt nhoẹt.
Anh đã thấm mệt. Chẳng biết bây giờ là mấy giờ -
anh không có đồng hồ - nhưng chắc đã rất khuya. Người

6. Hoa cúc dại Q 9
trong nhà, nếu họ có ở đấy, thì đã ngủ say. Ngoài tiếng u
u của những bắng nước, anh nghe tiếng kẽo kẹt của cái
“xe cọn” già lão đâu đó quay đều đặn, rất gần, và tiếng
nước dào dạt đổ xuống máng.
Người lính còn đang phân vân chưa biết tính sao
thì ánh lửa trong nhà bỗng lay động, nó di chuyển chầm
chậm về phía đầu thang.
- Anh bộ đội hả?
Tiếng một cô gái. Làm sao cô ta có thể nhìn thấy
mình trong đêm tối thế này? Làm sao cô ta có thể đoán
biết mình là bộ đội chứ không phải một khách bộ hành
lạc lối?
- Chào cô - anh đằng hắng rồi lên tiếng. - Tôi thấy
ánh lửa từ xa…
Anh định nói vì sao anh tới đây, nhưng rồi anh nín
lặng. Giải thích thế nào cho cái sự có mặt dớ dẩn này?
- Khuya rồi lố, anh bộ đội à! - Cô gái nói bằng giọng
vui vẻ. - Lên đi, đừng có ngại.
Người lính ngần ngừ một giây rồi xốc ba lô, thận
trọng đặt chân lên bậc thang. Những thanh gỗ kêu lên
khe khẽ dưới mỗi bước chân.
Cô gái nhấc cao thêm đĩa đèn để soi đường cho
anh. Nhưng không có ánh đèn còn hơn, bị lóa mắt anh
không nhìn thấy gì dưới chân mình.

7. 10 Q Kim Ân
Khi người lính đã bước hẳn vào trong nhà, cô gái
mới đặt đĩa đèn xuống sàn.
Người lính giật mình.
Cô gái mới xinh đẹp làm sao!
Gương mặt trắng, hơi xanh; đôi mắt đen láy mở
to, chúng xa nhau một khoảng cách nhiều hơn bình
thường; món tóc mai đen nhánh buông lơi xuống má;
tất cả những cái đó làm cho vẻ chất phác của cô trở
thành hơi man dại, khác người. Anh cảm thấy bàng
hoàng trước sắc đẹp ấy. Nó lôi cuốn lạ thường.
Thấy người lính chăm chú nhìn mình, cô gái bẽn
lẽn cúi mặt, làm bộ bận khêu bấc.
Anh cũng lúng túng cúi xuống nhìn cái đĩa đèn. Ở
quê anh không có thứ dầu cọ đen kịt vừa tỏa sáng vừa
bốc khói ngùn ngụt thế kia. Anh say sưa ngắm cô, dù
anh biết cái nhìn của mình thật suồng sã.
- Anh có mệt không, anh bộ đội?
Anh mỉm cười. Thay cho câu trả lời, anh chỉ gật
đầu. Anh không nói nên lời. Anh cảm thấy trong lòng
một niềm vui khó tả. Cuộc gặp gỡ bất ngờ làm anh bàng
hoàng. Mới trước đó ít phút anh còn loay hoay tìm một
chỗ nghỉ cho đôi chân mỏi nhừ, anh thực sự không
muốn làm phiền chủ nhà, thế mà đùng một cái tình thế
bỗng thay đổi, anh bỗng được hưởng cái anh không hề
chờ đợi - một sự đón tiếp thật ấm áp, chân tình. Giọng

8. Hoa cúc dại Q 11
nói hơi líu lo, như tiếng chim, âm sắc đặc biệt của người
miền núi, rất hồn nhiên, vui vẻ, chứng tỏ cô cũng mừng
thấy anh đến.
- Anh có đói không anh ? Hả, anh nói sao? - Cô hỏi. -
Có xôi trong gùi kia, em lấy anh ăn nhé? Đừng làm khách.
- Để anh nghỉ một lát đã - anh vào giọng với cô,
cũng rất thân mật, tự nhiên, như họ từng quen biết. -
Mọi người trong nhà đi đâu vắng?
- Không có ai đi đâu lố. Em ở một mình thôi.
- Vậy sao?
Người lính nhìn quanh. Trong ánh sáng mờ mờ và
luôn lay động của đĩa đèn, anh thấy trong góc nhà chăn
đệm vẫn xếp ngay ngắn. Nghĩa là cô gái chưa ngủ. Mà
trời thì đã khuya quá rồi.
- Anh có lạnh không?
Nghe hỏi anh mới nhận ra là trong nhà sàn lạnh
thật. Cái lạnh bắt đầu ngấm vào da thịt khi thân thể
nóng bừng được nghỉ ngơi. Bếp lửa thì tắt ngấm.
- Anh nhóm lửa đi!
Cô gái nhanh nhảu đặt mấy cành khô vào bếp ở
giữa nhà cho anh. Người lính lúi húi châm lửa. Một lúc
lâu sau lửa mới bén. Củi không nỏ, châm rất khó. Bếp
tỏa khói mù mịt.
- Sao anh không ở nhà đêm nay?

9. 12 Q Kim Ân
- Anh thích thế. Chẳng ai lại không ở nhà để đi trong
đêm như đêm nay. Vì thế anh đi. Cả ngày. Cả đêm.
Cô gái cười tươi. Đôi mắt ướt, đậm màu đêm, loáng
lên trong ánh lửa lay động.
- A lúi, anh lạ lắm. Buồn cười nữa.
- Thế à?
- Chứ còn gì. Bây giờ em lấy cơm anh ăn nhá?
- Ừ.
- Rồi em sửa soạn cho anh ngủ. Đi cả ngày chắc anh
mệt lắm?
Người lính đau đáu nhìn cô. Anh như bị thôi miên.
Anh ngây ngất trước gương mặt chất phác sáng ngời của
cô. Sao lại có người đẹp đến thế?!
- Anh hết mệt rồi - người lính nói. - Anh cứ nghĩ
rằng anh sẽ phải đi suốt đêm cơ đấy.
- Sao thế?
-Thìanhbiếtngủnhờởđâu?Gặpđượcemthậtlàmay.
Cô gái lấy que cời cho lửa bùng lên.
-Emcũngmay.Đêmnayemkhôngphảiởmộtmình.
Cô đứng lên, với tay lên gùi treo trên cột, lấy nắm
cơm nếp đưa cho anh.
- Anh ăn nhạt vậy. Nhà hết sạch thức ăn. Muối cũng
không còn một hạt.

10. Hoa cúc dại Q 13
- Anh có mang theo muối đây. Anh để lại cho em
một ít nhá?
- Rồi anh lấy gì ăn?
Nắm cơm lạnh, có những mảng khô cứng. “Ăn thế
này mà chịu được, chán chết - anh nghĩ. - Không hiểu
sao người ta có thể quen được một thứ cơm nếp để khô
như thế?” Nhưng rồi anh cũng ăn hết được nắm cơm ấy,
để chiều lòng cô gái hơn vì đói. Trên đường anh đã ăn
lương khô mang theo.
- Anh có nhớ nhà không anh? - Cô gái bó gối nhìn
anh nhặt nốt mấy hạt cơm dính trên bàn tay bỏ vào
miệng. - Anh cứ đi suốt thế à?
- Nhớ chứ sao không. Việc phải đi thì đi.
- Việc cần lắm à?
- Cần chứ.
- Việc gì cần thế? - Cô gái hỏi, rồi bụm miệng, kêu
lên. - A lúi, không được hỏi thế. Bí mật mà.
Người lính tủm tỉm cười. Anh nhìn cô như người
anh lớn nhìn cô em gái bé bỏng, nghịch ngợm.
Cô gái cứ nhìn anh mà cười mãi không thôi. Anh
cũng cười, vô nghĩa như cô. Khi cả hai cùng cười vô
nghĩa anh thấy mọi vật quanh anh tươi sáng hẳn lên,
và trong tâm hồn anh có một trạng thái nhẹ nhõm chưa
từng thấy. Anh như bay bổng lên trong một khoảng
không kỳ lạ, giống như trong một giấc mơ.

11. 14 Q Kim Ân
Anh vụt tỉnh khi nghe cô gái nói:
- Em dọn chỗ cho anh ngủ nhé? Anh đi rửa tay chân
đi. Nước ở đầu thang ấy.
Nước lạnh làm anh rùng mình. Bầu trời đen kịt.
Anh không nhìn thấy nó. Có thể đó là do ngôi nhà nằm
dưới những cây cổ thụ mà tán lá của chúng đã che
khuất tất cả.
Trong nhà, cô gái đã trải đệm cho anh. Tấm chăn
bông đặt ngay ngắn ở bên gối.
Người lính ngồi xuống bên bếp. Lửa thôi cháy,
nhưng than hồng rất đượm. Ánh sáng của than làm cho
mặt cô gái hồng hẳn lên, đôi mắt càng long lanh.
- Còn em, em nằm đâu?
- Em không ngủ. Em chán ngủ lắm. Em ngủ suốt ấy
mà. Ngủ thì có gì thú vị đâu.
- Nhưng ai cũng phải ngủ. Để lấy lại sức chứ.
- Không phải thế đâu. Khi ngủ nhiều, nhiều thật
nhiều, người ta sẽ chán. Chán lắm ấy, anh không biết
nó chán đến thế nào đâu, anh không biết được.
- Nếu em thức, còn anh ngủ, thì còn ra làm sao?
- Ngủ đi. Anh thức không nên đâu.
Anh đứng lên. Cô gái nhìn anh không rời. Anh cũng
nhìn sâu vào mắt cô, đôi mắt như không có lòng trắng,
sâu thẳm, như bầu trời trong đêm nay.

12. Hoa cúc dại Q 15
Đôi mắt đen ấy cuốn hút anh với một sức mạnh
không sao cưỡng nổi. Từng chút một, rất chậm, anh
nhích lại gần. Rồi ôm choàng lấy cô, anh thận trọng đặt
lên đôi mắt quyến rũ một cái hôn thật nhẹ. Cô không
chống lại, để mặc anh muốn làm gì thì làm. Miệng cô
hé mở trong một nụ cười ngơ ngác. Chỉ tới khi môi anh
chạm vào môi cô, cô mới hơi vùng ra, như sửng sốt, vì
không quen, chứ không phải vì không bằng lòng. Anh
ôm lấy cô, bế bổng cô lên. Trong tay anh cô gái nhẹ
bỗng, như không có trọng lượng. Môi cô mềm và ướt.
Anh ngửi thấy hương thảo nguyên trên da mặt cô. Hơi
thở của cô như có mùi lạc tiên thoang thoảng, thứ cây
mọc ven mọi con đường.
Ngườilínhđặtcônằmxuốngnơicôdọnchoanhnằm.
Rồi vừa ôm chặt cô bằng một tay anh vừa dùng tay
kia tung tấm chăn phủ lên hai người.
- Đừng, anh!
- Tại sao lại đừng? - Anh thì thầm, hổn hển.
- Hại cho anh lắm lố - cô ôm chặt anh, một tay đặt
lên ngực anh như muốn đẩy anh ra, nhưng là bàn tay
ngập ngừng. - Hại đấy! Đừng, anh ơi!
- Không, anh không sợ...
Cô đột nhiên mềm nhũn trong tay anh. Một phút
sau, họ quấn chặt lấy nhau không rời. Trong tột cùng
hạnh phúc.

13. 16 Q Kim Ân
3
Người lính tỉnh dậy vì một tia nắng lọt qua cửa sổ
chiếu vào mặt. Anh sửng sốt - không phải là ngôi nhà
sàn đêm qua, không có người con gái ở bên cạnh.
Anh còn nhớ, rất rõ, với cảm giác hạnh phúc, khi cô
vuốt ve anh như dìu anh vào giấc ngủ sâu, thanh bình.
Anh nhớ hơi thở đều đặn của cô ở bên anh, ngực cô
phập phồng dưới tay anh.
Một người con gái mặc áo blu trắng mừng rỡ kêu lên:
- Đồng chí ấy tỉnh lại rồi!
Mấy người khác, cũng trong áo blu trắng, mũ vải
trắng, đang bận bịu ở cuối phòng nghe tiếng kêu của cô
vội vã đi tới.
- Đây là đâu? - Anh nắm lấy tay cô y tá, hỏi bằng giọng
yếu ớt đến nỗi chính anh không nhận ra. - Cô ấy đâu?
- Đây là trạm quân y. Đồng chí hỏi ai kia? - Cô gái
ngạc nhiên nhìn anh. - Cô nào?
Anh cũng ngơ ngác nhìn cô:
- Cô gái cho tôi ngủ nhờ ấy. Mà trước hết, xin cô nói
cho tôi biết: tại sao tôi lại ở đây?
Một người đứng tuổi, ống nghe đeo trước ngực,
ngồi xuống bên anh, vạch mi mắt anh, bắt anh thè lưỡi