1. O’ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI
UNIVERSITETI
O’ZBEK PEDAGOGIKASIDA
MA’NAVIY-MA’RIFIY QADRIYATLAR
307-B guruh
Luqmonova Xumora
2. “O’zbek xalq pedagogikasi’ qamrovi nihoyatda keng, bag’oyat serqirra va
serjilo tushuncha bo’lib, u shu xalq paydo bo’lgan butun davrni o’z ichiga oladi.
Xalq donishmandligi va odobnomasinig bu nodir sohasi ijtimoit va maishiy-ahloqiy
hayotning barcha tomonlarini, xalq og’zaki ijodi, qadrshunosligi,
udumshunosligi va marosimshunosligining yetakchi yo’nalishlarini, diniy-ahloqiy
ta’limotni qamrab olishi bilan harakterlanadi.
3. Milliy istiqlol mafkurasi kishilar ongiga juda erta, hatto oilada,
bolalar bog’chalari va yaslilaridayoq singdirilmog’I yoshlarni
xalqimiz og’zaki ijodiyoti, pedagogik an’analri, qadrshunosligi
xulosalari asosida tarbiyalash, ahloqiy, ma’rifiy-estetik ruhda
kamol toptirish har qachongidan ko’ra ham dolzarbroq
muammolardan bo’lib qolmoqda.
4. Xo’sh, bu sohadagi asosiy muammolar, amalga oshirilishi
nihoyatda zarur bo’lgan amaliy va nazariy ishlar, tashkiliy izlanishlar
nimalardan iborat?
Birinchidan, yosh avlodni milliy odob-ahloqiy tarbiyasida
folklor, shuningdek, qadimiy qadriyatlarimizda ifodalangan milliy
va umumbashariy xislat-fazilatlar asosoda tarbiyalashga erishish
5. Ikkinchidan, maktab, oliy o’quv yurtlari tizimini butunlay
o’zgartirib, uni xalqimizning milliy ta’lim-tarbiyasi, milliy an’analari
asosida butunlay qayta qurish. Chunki, yoshlarga ahloqiy-mafkuraviy
ta’lim-tarbiya beruvchi ta’lim oliygohlari o’z
faoliyatlarini milliylashtirmasalar, so’z borayotgan sohada
mustaqilligimiz talab qilgan darajada yutuqlarga erishish amri
mahol.
6. Uchinchidan, xalq og’zaki ijodi tom ma’nosi bilan odobnoma,
xalq pedagogikasining ajralmas qismidir. Demak, xalq og’zaki ijodi
odobnomasi, uning ta’lim-tarbiyaviy tomonlaridan kundalik
hayotimizda har qachongidan ham ko’proq foydalana bilish –
davrimiza talablaridandir.
7. To’rtinchidan, ilmiy
nazariy tadqiqodlar va
amaliy faoliyatda o’zbek
xalq pedagogikasi
an’analarining nafaqat
ahloqiy, ma’rifiy-estetik
jihatlaridan foydalanish,
balki uning ulkan qismi –
xalq an’anaviy sporti,
jismoniy tarbiya va folklor
o’yinlarining, shu jumladan,
bayram-sayllarining
farzandlar jismoniy, aqliy
tarbiyasi, baquvvatligi,
chaqqonligi, epchilligi,
qisqasi, har tomonlama
rivojlanishining sinalgan
an’analridan maqsadga
muvofiq foydalana bilish.
8. XULOSA
Shunday qilib, o’zbek xalq pedagogikasi
an’analar, shu jumladan uning ajralmas qismi –
og’zaki ijod namunalaridagi odob-ahloq, ta’lim-tarbiya
borasidagi pandnomalar bag’oyat hayotiy,
xalqchil va ibratlidir. Xususan an’anaviy xalq
dostonlari va ertaklari, qo’shiqlar va maqollar –
odobnoma darslari ekanligini, folklorning boshqa
katta-kichik janrlari boshdan-oyoq pandnomaligini
unutmasligimiz kerak. Darhaqiqat, haqiqiy insonni
shakllantiruvchi odob-ahloq haqidagi xalq
qarashlari, xalq og’zaki ijodi asarlari, xususan
dostonlarda yashab keladi, ularda odob-ahloq
mavzusi o’ta donishmandlik bilan keng
ishlanganliniga guvoh bo’lamiz.
