1. Leonardo da Vinci ( Λεονάρντο ντα Βίντσι )
Ο άνθρωπος που ήθελε να μάθει τα πάντα.
Ιταλός ζωγράφος, γλύπτης, εφευρέτης, αρχιτέκτονας, μηχανικός, μουσικός,
ανατόμος, γεωμέτρης, ποιητής, στοχαστής και ερευνητής, με ενδιαφέροντα για κάθε
περιοχή του επιστητού, ο Leonardo da Vinci,
ιδιοφυής προσωπικότητα, αποτελεί ενσάρκωση
του προτύπου του οικουμενικού, αναγεννησιακού
ανθρώπου. Ήταν ταυτόχρονα ο δημιουργός που
εγκαινίασε την κλασσική περίοδο της Ιταλικής
Αναγέννησης και ο καλλιτέχνης που
συγκεφαλαιώνοντας όλες τις αναζητήσεις των
τοπικών εργαστηρίων, έδωσε τις τελικές
διατυπώσεις όλων των δυνατοτήτων τους,
φτάνοντας έτσι σε μια νέα σύνθεση. Υπήρξε
επίσης ο μεγάλος μελετητής όλων των
προβλημάτων του κόσμου του, ο έξοχος
ερμηνευτής όλων των ανησυχιών του, ο
θεμελιωτής των νέων επιστημονικών προσανατολισμών και ο βαθύς εκφραστής όλων
των αντιθέσεών του. Και πρέπει να τονιστεί ότι παρά το πλάτος και την ποικιλία των
δραστηριοτήτων του, ποτέ δεν περιορίστηκε σε ένα επιφανειακό ερασιτεχνισμό, ποτέ
δεν έμεινε μακριά από την ουσία.
Βιογραφία
Νόθος γιος του συμβολαιογράφου Piero da Vinci, γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του
1452 κοντά στο Vinci της Ιταλίας, όχι πολύ μακριά από τη Φλωρεντία. Το πλήρες
όνομά του ήταν «Leonardo di ser Piero da Vinci, αν και ο ίδιος υπογράφει τα έργα
του ως «Leonardo» ή «Io, Leonardo» ( «Εγώ, ο Λεονάρντο»).
Από μικρή ηλικία, επιδεικνύει μια μοναδική ευφυΐα και ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό
ταλέντο. Μαθητεύει στο εργαστήριο του φλωρεντινού ζωγράφου Αντρέα ντελ
Αυτοπροσωπογραφία,1513.
Βασιλική Βιβλιοθήκη,Τορίνο.
2. Βερόκκιο. Εδώ διδάσκεται ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική, βοτανολογία,
μουσική και οπτική. Βρίσκει όμως το χρόνο να στραφεί και προς άλλες κατευθύνσεις,
όπως την ανατομία, τη φυσική και τα μαθηματικά.
Ήδη από την ηλικία των δεκαοκτώ ετών, ο Leonardo φαίνεται να έχει καθιερωθεί ως
σημαντικός ζωγράφος και η περίοδος μέχρι τα τριάντα του χρόνια αποτελεί κατά
κάποιο τρόπο την πρώτη φάση της καλλιτεχνικής του δημιουργίας.
Στα τέλη του 1481, μετά από πολυετή παραμονή στο εργαστήρι του Βερόκκιο και
πέρα από το τέλος των σπουδών του, μετακομίζει στο Μιλάνο, μία από τις
σπουδαιότερες ευρωπαϊκές πόλεις της εποχής, για να εργαστεί ως Στρατιωτικός
μηχανικός. Το έργο του «Η Παναγία των Βράχων» τον καθιερώνει ως ζωγράφο. Το
χρονικό διάστημα 1495-1498, έπειτα από παραγγελία του δούκα του Μιλάνου,
ζωγραφίζει τον Μυστικό Δείπνο, τοιχογραφία στην τραπεζαρία της μονής Σάντα
Μαρία ντέλε Γκράτσιε (Santa Maria delle Grazie) (Παναγία της Χάριτος).
Από την περίοδο αυτή προέρχονται και οι πρώτες από τις πολυτιμότατες σημειώσεις
του Λεονάρντο, πραγματικές πραγματείες γύρω από την τέχνη, την αρχιτεκτονική, τα
στοιχεία της μηχανικής και την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, εμπλουτισμένες
με ανεκτίμητα σχέδια που χρησίμευαν ως ζωγραφική επεξήγηση.
Το 1499, εγκαταλείπει το Μιλάνο, ταξιδεύει στη Βενετία και επιστρέφει στη
Φλωρεντία το 1500. Εκεί, ξεκινά η παραγωγικότερη, ίσως, περίοδος της ζωής του ως
ζωγράφου. Λίγο αργότερα, διορίζεται από τον Καίσαρα Βοργία (Cesare Borgia),
Ο Μυστικός Δείπνος , 1495-1498.Santa Maria delle Grazie, Μιλάνο.
3. αρχηγό του παπικού στρατού, «στρατιωτικός αρχιτέκτονας και μηχανικός» με τον
οποίο θα ταξιδέψει στην κεντρική και άνω Ιταλία, εφευρίσκοντας πλήθος
στρατιωτικών μηχανών και όπλων και σχεδιάζοντας χάρτες για τις εκστρατείες του.
Την άνοιξη του 1503 επιστρέφει και πάλι στη Φλωρεντία, όπου ο Φραντσέσκο ντελ
Τζοκόντο (Francesco del Giocondo) του αναθέτει να ζωγραφίσει το πορτραίτο της
συζύγου του Lisa. Η Mona Lisa (Τζοκόντα) θεωρείται το πιο διάσημο έργο
ζωγραφικής.
Την περίοδο 1508 - 1512 ζει σχεδόν αποκλειστικά στο Μιλάνο και το 1516 δέχεται
την πρόταση του νεαρού βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκου Α΄, μεγάλου θαυμαστή
της τέχνης του να πάει στη Γαλλία. Εγκαταλείποντας για πάντα την Ιταλία, εργάζεται
ως ζωγράφος της Aυλής του βασιλιά. Παράλληλα, επιδίδεται στην ταξινόμηση των
σημειώσεων του, συνεχίζει τα πειράματά του και ασχολείται με αρχιτεκτονικά και
αρδευτικά σχέδια.
Ο «πρώτος ζωγράφος και αρχιτέκτονας μηχανικός του βασιλιά», όπως ήταν ο πλήρης
τίτλος του, πεθαίνει στις 2 Μαΐου στο Cloux της Γαλλίας.
Καλλιτεχνική Πορεία
Φλωρεντία 1472 – 1482 (Πρώτη Περίοδος)
Οι πρώτες δημιουργίες του Leonardo da Vinci γίνονται την περίοδο που μαθητεύει
κοντά στον Βερόκιο, στις
οποίες αναδεικνύεται το
ταλέντο του στο σχέδιο,
αλλά και η εμμονή του για
τη λεπτομέρεια.
Πραγματοποιεί πολλές
σπουδές παρατηρώντας τη
φύση, όπως το περίφημο
Τοπίο του Άρνου, οι οποίες
έχουν άμεση επίδραση στα
μεταγενέστερα έργα του,
Η κοιλάδα του Άρνου, 1473,το παλαιότερο γνωστό σχέδιο του
Λεονάρντο. Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία.
4. καθώς σε όλα σχεδόν διακρίνεται κάποιο τοπίο στο φόντο.
Η σχέση του Leonardo με το δάσκαλό του Βερόκιο ήταν στενή, γεγονός που
εντοπίζεται σε πολλά έργα στα οποία συνεργάστηκαν. Σε ένα από αυτά, τη Βάπτιση
του Χριστού, έργο κυρίως του Βερόκιο, ο Leonardo ζωγράφισε έναν άγγελο με τόσο
εντυπωσιακό τρόπο που λέγεται ότι έκτοτε, ο Βερόκιο δεν ξαναζωγράφισε ποτέ,
υποκλινόμενος μπροστά στο ταλέντο του μαθητή του.
Ο πρώτος ανεξάρτητος πίνακας του Leonardo θεωρείται “H Παναγία με το
γαρύφαλλο” που βρίσκεται σήμερα στην παλαιά Πινακοθήκη του Μονάχου.
Η Βάπτιση του Χριστού,1472–147),Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία.
Ο Λεονάρντο ζωγράφισε τον αριστερό (για το θεατή) άγγελο.
5. Ο Leonardo συνέτασσε καταλόγους των έργων
του, από τους οποίους μαθαίνουμε πως στα
πρώτα χρόνια της παραμονής του στη
Φλωρεντία, κεντρικό θέμα των έργων του
αποτελούσε η Παναγία. Πειραματίστηκε και με
ποικίλες φανταστικές, ονειρικές συνθέσεις,
θεματολογία, ωστόσο, μη αποδεκτή την εποχή
εκείνη.
Τη δεκαετία του 1470, ο da Vinci φαίνεται πως
είχε καθιερωθεί ως σημαντικός ζωγράφος. Η
περίοδος μέχρι το 1482 αποτελεί κατά κάποιο
τρόπο την πρώτη εποχή της καλλιτεχνικής
του δημιουργίας. Ανάμεσα στα σημαντικά
έργα που αναλαμβάνει είναι ένας πίνακας
με θέμα την Προσκύνηση των Μάγων, προοριζόμενος για την Αγία Τράπεζα της
εκκλησίας του Σαν Ντονάτο, σύνθεση που, ωστόσο, θα μείνει ημιτελής.
Η Παναγία με το Γαρύφαλλο,1478-1480.
Παλαιά Πινακοθήκη του Μονάχου.
Η Προσκύνηση των Μάγων,1481-1482, παραγγελία για το μοναστήρι του Αγίου
Δονάτου στο Σκοπέτο. Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία. Το έργο έμεινε ημιτελές.
6. Άλλα Έργα της Πρώτης Περιόδου:
Mιλάνο (Δεύτερη Περίοδος)
Στο Μιλάνο, μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ευρώπης εκείνη την εποχή,
επιχειρεί ένα νέο ξεκίνημα ως καλλιτέχνης ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει
μεγαλύτερες παραγγελίες. Η πρώτη παραγγελία ήρθε από την Αδελφότητα της
Άμωμης Σύλληψης των φραγκισκανών μοναχών του Μιλάνου. Του ανατέθηκε, σε
O Ευαγγελισμός, 1472-147).Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία.
Προσωπογραφία της Ginevra de' Benci, 1478.
Εθνική Πινακοθήκη, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ.
Ο Άγιος Ιερώνυμος στην Ερημιά,1480.
Μουσείο Βατικανού, Ρώμη.
7. συνεργασία με δύο ακόμα ζωγράφους, ένα σημαντικό έργο αφιερωμένο στην γιορτή
της Άμωμης Σύλληψης. Το έργο αυτό ήταν «H Παναγία των Βράχων».
Με το έργο αυτό, ο Leonardo καθιερώθηκε ως ζωγράφος στο Μιλάνο. Ακόμα,
σχεδίαζε συσκευές και μηχανές για τον στρατό, ενώ παράλληλα εργαζόταν σε
αρχιτεκτονικά σχέδια για διάφορες εκκλησίες.
Την περίοδο 1487 - 1490 έγινε μέλος της αυλής του ηγεμόνα του Μιλάνου. Εκεί
καθιερώνεται ως προσωπογράφος. Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί το πορτραίτο της
Cecilia Gallerani, γνωστό και ως «Η κυρία με την ερμίνα», ενώ αναλαμβάνει, και το
περίφημο έργο του Μυστικού Δείπνου, τοιχογραφία στην τραπεζαρία στο μοναστήρι
της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε, ( Santa Maria delle Grazie) που μαζί με τη
μετέπειτα δημιουργία της Μόνα Λίζα, απογειώνουν τη φήμη του.
Η Παναγία των Βράχων,1483-1486. Μουσείο
Λούβρου.
8. Άλλα έργα της Δεύτερης Περιόδου:
Η Παναγία, η αγία Άννα, ο Χριστός και
ο Ιωάννης,1499-1500. Εθνική
Πινακοθήκη, Λονδίνο.
Ο Μυστικός Δείπνος , 1495-1498. Santa Maria delle Grazie, Μιλάνο.
Cecilia Gallerani ( Η κυρία με την
ερμίνα),1490.Mus. Naradone,
Κρακοβία.
9. Φλωρεντία 1500-1507
Ο Leonardo επιστρέφει στη Φλωρεντία. Στην ιδιαίτερη παραγωγική αυτή περίοδο,
ζωγραφίζει το πορτραίτο της συζύγου του Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, την περίφημη
Τζοκόντα ή Μόνα Λίζα. Ο πίνακας αυτός θεωρείται ως το γνωστότερο έργο του da
Vinci και ένας από τους διασημότερους ζωγραφικούς πίνακες του κόσμου, ιδιαίτερα
μετά την κλοπή του από το Μουσείο του Λούβρου το 1911 και την μυστηριώδη
ανεύρεσή του στη Φλωρεντία το 1913. Πριν ακόμα ολοκληρωθεί, η Μόνα Λίζα
κατάφερε να επηρεάσει σημαντικά τη ζωγραφική στους κύκλους της Φλωρεντίας,
καθιερώνοντας ένα είδος προσωπογραφίας για αρκετά χρόνια.
Τελευταία χρόνια 1507-1519
Τον Αύγουστο του 1508 ο Λεονάρντο ολοκληρώνει την δεύτερη εκδοχή της
Παναγίας των Βράχων. Επιπλέον, αυτή την περίοδο ζωγραφίζει και τον πίνακα “Η
Λήδα και ο κύκνος”, έργο που δεν έχει σωθεί αλλά το γνωρίζουμε μέσα από πρώιμα
σχέδιά του ή από αντίγραφα άλλων καλλιτεχνών.
Η Παναγία των Βράχων (Δεύτερη
Παραλλαγή). Εθνική Πινακοθήκη,
Λονδίνο.
10. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Leonardo αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας
που θα περιορίσουν την καλλιτεχνική του παραγωγή.
Η Παναγία και ο Ιησούς με την Αγία Άννα, 1508.Μουσείο Λούβρου, Παρίσι.
11. Μεγάλη εντύπωση στην καλλιτεχνική
δημιουργία του Λεονάρντο, ήδη από τα
πρώτα του βήματα, προκαλεί η ικανότητα
του να αφομοιώνει ξένα στοιχεία, η οποία
σε συνδυασμό με την εξαιρετική τεχνική
του επάρκεια τον βοήθησε να φτάσει σε
μια απόλυτα προσωπική μορφοπλαστική
γλώσσα. Στη θεματολογία του, ο
Λεονάρντο ανανέωσε την προσωπογραφία
και επέβαλε την τοπιογραφία και
παράλληλα προχώρησε σε σύνθεση των
δύο, με αποτέλεσμα να επιτευχθεί μια περισσότερο ολοκληρωμένη έκφραση. Στη
θρησκευτική τέχνη, παρουσίασε ήδη γνωστά θέματα, δίνοντας ωστόσο νέα διάσταση
στο έργο του. Στη μορφική διαπραγμάτευση απέφυγε τα σκληρά, απότομα,
διακοπτόμενα στοιχεία, τα οποία αντικατέστησε με μαλακά και αρμονικά, δίνοντας
άλλο χαρακτήρα στη ζωγραφική επιφάνεια. Στο χρώμα προχώρησε πέρα από τα
καθαρά τοπικά χρώματα. Στη σύνθεση, έφτασε στη διπλή πυραμιδοειδή οργάνωση,
ενώ αντικατέστησε την ευθύγραμμη, γωνιώδη μηχανική, με την κινούμενη,
καμπυλόγραμμη και κυματοειδή, που δίνει εσωτερική ενότητα στην παράσταση.
Ακόμη και στο πρώτο χρονολογημένο έργο του Λεονάρντο, το σχέδιο με το τοπίο
του Άρνου, παρουσιάζονται εντελώς νέα χαρακτηριστικά που αναδεικνύουν τις
δυνατότητές του. Το έργο αυτό αποτελεί την πρώτη καθαρή τοπιογραφία της
ευρωπαϊκής τέχνης, διακρίνεται για τον ιδιαίτερο συνδυασμό παρατήρησης του
φυσικού κόσμου και φαντασίας, για τη χρησιμοποίηση παλαιότερων τύπων και την
προβολή νέων στοιχείων. Η πρώιμη επίσης Προσωπογραφία της Τζινέβρα ντε
Μπέντσι, αποτελεί μια από τις πιο αριστουργηματικές προσπάθειες της ευρωπαϊκής
προσωπογραφίας. Το δέντρο πλαίσιο, η διαγώνια στάση της μορφής, ο συνδυασμός
ρεαλιστικής περιγραφής και ιδεαλιστικών τύπων, η αντίθεση ανάμεσα στο φως και
τη σκιά, δίνουν στο έργο ομορφιά και πνευματικότητα, σοβαρότητα και ευγένεια,
καθώς και μια θλιμμένη μελαγχολία. Στα θρησκευτικά επίσης έργα της πρώιμης
περιόδου του Λεονάρντο δίνεται κυριολεκτικά μια νέα ερμηνεία του θέματος
Η Λήδα και ο κύκνος,1508.
12. άγνωστη μέχρι τότε. Στην Προσκύνηση των Μάγων, ο Λεονάρντο αρνείται την
παλαιότερη παράδοση που έδινε ένα διηγηματικό και εορταστικό περιεχόμενο στη
σύνθεση, ευκαιρία για κοσμική επίδειξη όπως συνηθιζόταν σε πλήθος τέτοιων
παραστάσεων. Το κέντρο βάρους πέφτει στο μυστηριακό και στο υπερβατικό, το
οποίο συγκλονίζει τους ανθρώπους με την επιφάνεια του θαύματος. Ο μεγάλος
ζωγράφος μετατρέπει με την άρνηση του χρώματος, τα νέα μορφικά χαρακτηριστικά
και τη γκριζογραφία, σε εικόνα. Το μυστήριο της ενανθρώπισης του Θείου.
Η ίδια εκπληκτική διεύρυνση των θεμάτων υπάρχει και σε μεταγενέστερα έργα του,
όπως διαπιστώνεται εύκολα στην Παναγία των Βράχων, όπου με τις δύο πηγές
φωτός, τη διπλή προοπτική, τη σύνδεση των μορφών μεταξύ τους και με το χώρο,
επιβάλλεται μια πολλαπλή, μυθική διάσταση του κόσμου. Με ανάλογο τρόπο
εκφράζεται ο Λεονάρντο και στο Μυστικό Δείπνο, όπου και πάλι ανανεώνει το τόσο
γνωστό αυτό θέμα. Με την ανάπτυξη του χώρου, την τοποθέτηση του Ιούδα μαζί με
άλλους μαθητές και όχι την απομόνωση του, την οργάνωση των μαθητών κατά
τριάδες, τον τονισμό της μορφής του Ιησού από το καμπυλόγραμμο θέμα του
παραθύρου πίσω του, το έργο αποκτά νέο περιεχόμενο. Στη σύνθεση της Παναγίας,
της Αγίας Άννας, του Ιησού και του Ιωάννη, όπως σημειώνει ο ιστορικός της τέχνης
Μπέρναντ Μπέρενσον, ο Λεονάρντο «γυρίζει πολλούς αιώνες πίσω, στα γυναικεία
σώματα του Παρθενώνα».
Από τα άλλα έργα του ξεχωρίζει η Μόνα Λίζα-Τζοκόντα, μια από τις σημαντικότερες
και πλέον γνωστές προσωπογραφίες όλης της ευρωπαϊκής τέχνης. Με μια γυναικεία
μορφή σε ένα ελεύθερο τοπίο, η οποία αποτελεί ενσάρκωση του αινίγματος και του
αιώνιου ερωτήματος, ρεαλιστική αλλά και ιδεαλιστική, φτάνει ο Λεονάρντο στις
οριακές διατυπώσεις του. Η μνημειακή οργάνωση, το μαλακό πλάσιμο των μορφών,
η ηρεμία των γραμμών, η λεπτότητα των χρωμάτων και η ευαισθησία των σκιών, το
διάχυτο φως και το ονειρικό τοπίο και, ακόμη, το αδιαπέραστο και αινιγματικό
χαμόγελο δίνουν στο σύνολο μια μοναδική εκφραστική αρτιότητα. Πρόκειται για
ένα από τα έργα που είναι αδύνατο να το εξαντλήσει οποιαδήποτε ανάλυση και που
απασχολεί τους μελετητές αιώνες τώρα. Θα μπορούσαμε πάντως να πούμε ότι με το
έργο αυτό ο καλλιτέχνης επιδίωξε και κατόρθωσε να μορφοποιήσει μια νέα
συνάντηση του ανθρώπου με τον κόσμο.
13. Ο Λεονάρντο ασχολήθηκε επίσης με την αρχιτεκτονική και τη μηχανική, την οποία
θεωρούσε «βασικό κλειδί» για την ερμηνεία των μυστικών του κόσμου.
Προσπάθησε να προσδιορίσει τους συντελεστές τριβής, ασχολήθηκε με την αντοχή
των υλικών και μελέτησε την ισορροπία και την κίνηση των ρευστών. Αντιμετώπισε
με τρομερή ευστροφία προβλήματα και πρότεινε ιδιοφυείς λύσεις. Ιδιαίτερα
ασχολήθηκε με την μελέτη της κίνησης των πουλιών. Ασχολήθηκε ακόμα με την
ανατομία, προχωρώντας στη μελέτη των οργάνων του ανθρώπινου σώματος, καθώς
και με τη βιολογία και τη φυτολογία. Η βασική συνεισφορά του όμως στις Θετικές
Επιστήμες είναι ότι εισήγαγε τη λογική της φυσικής αναγκαιότητας. Έγινε έτσι ένας
από τους πρώτους που δεν αρκέστηκαν στην ύπαρξη του θείου για να ερμηνεύσουν
τη φύση, αλλά αναζήτησαν τη γνώση της φυσικής νομοτέλειας.
Όπως παρατηρεί ο ιστορικός της τέχνης Κ. Κλαρκ, «ο Λεονάρντο είναι ο Άμλετ της
ιστορίας της τέχνης, που ο καθένας από μας πρέπει να αναδημιουργήσει για
λογαριασμό του». «Ποιος είναι λοιπόν ο αληθινός Λεονάρντο; Είναι ο άνθρωπος με
τα απέραντα σχέδια, είναι ο ζωγράφος που γίνεται ιδρυτής του στυλ που βασίζεται
στο φως, ή είναι ο προφήτης των επιστημών και των σύγχρονων βιομηχανιών;».
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι όλα αυτά και πολλά περισσότερα, είναι ο
άνθρωπος που συνδύασε το ψυχρό μάτι του επιστήμονα με το ευαίσθητο χέρι του
καλλιτέχνη, τη διείσδυση του προφήτη με την ακρίβεια του τεχνικού, τη φαντασία
του οραματιστή και τη θέληση του πιστού.
14. Μόνα Λίζα ( Leonardo da Vinci)
Η Μόνα Λίζα, έργο του Leonardo da Vinci (γνωστή και ως Τζοκόντα ή Πορτραίτο
της Λίζα Γκεραρντίνι συζύγου του Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο) απεικονίζει μία
καθιστή γυναίκα, η έκφραση του προσώπου της οποίας χαρακτηρίζεται συχνά ως
αινιγματική. Ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης, διαστάσεων 77 εκ. × 53 εκ.,
ολοκληρώθηκε μεταξύ 1503-1509. Εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι,
αποτελεί ιδιοκτησία του γαλλικού κράτους και θεωρείται το πιο διάσημο έργο
ζωγραφικής.
15. Ιστορικά στοιχεία
Ο Leonardo da Vinci ξεκίνησε να ζωγραφίζει τη Μόνα Λίζα το έτος 1503/1504 στην
Φλωρεντία της Ιταλίας. Σύμφωνα με τον Τζιόρτζιο Βαζάρι "...αφότου ασχολήθηκε
επί τέσσερα χρόνια με το έργο, το άφησε ημιτελές...", συνήθης συμπεριφορά του
Leonardo. Θεωρείται πως συνέχισε να ασχολείται με τη Μόνα Λίζα για τρία χρόνια
αφότου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και πως την τελείωσε λίγο πριν πεθάνει το 1519.
Το αντικείμενο του έργου
Διάφορες εναλλακτικές απόψεις έχουν εκφραστεί σχετικά με το θέμα. Κάποιοι
μελετητές θεωρούν πως η Λίζα ντελ Τζιοκόντο ήταν το αντικείμενο μιας άλλης
προσωπογραφίας, και εντοπίζουν τουλάχιστον άλλους τέσσερις πίνακες στους
οποίους αναφέρεται ο σύγχρονος του Leonardo da Vinci Βασσάρι αποκαλώντας τους
Μόνα Λίζα. O Σίγκμουντ Φρόυντ πίστευε πως το περιώνυμο μειδίαμα της Μόνα Λίζα
ήταν αποτέλεσμα ανάκλησης ανάμνησης της μητέρας του Leonardo. Σήμερα οι
απόψεις των ιστορικών της τέχνης συγκλίνουν στην ιδέα πως ο πίνακας απεικονίζει
πράγματι τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο.
16. Το σκούρο λεπτό πέπλο που καλύπτει τα μαλλιά, μερικές φορές σε ένδειξη πένθους,
χρησιμοποιείται αρκετά συχνά και μαρτυρά μια ζωή ενάρετη. Κανένα στοιχείο στο
ένδυμα δεν φαίνεται ιδιαίτερης σημασίας, ούτε τα κίτρινα μανίκια, ούτε το
πουκάμισο με τις σούρες, ούτε η εσάρπα που πέφτει με χάρη και σε πτυχώσεις στους
ώμους. Τίποτα εδώ δεν περιγράφει μία αριστοκρατική τάξη.
Κανένα πορτραίτο ιταλού ζωγράφου που προηγήθηκε της Τζοκόντα, δεν απεικονίζει
σ’ έναν πίνακα το μισό σώμα του μοντέλου σε τέτοια έκταση που να
συμπεριλαμβάνονται οι βραχίονες και τα χέρια, δίχως να στριμώχνονται στο πλαίσιο,
που σκιαγραφείται σε πραγματική κλίμακα με τρόπο τόσο φυσικό.
17. Καθώς την βλέπουμε μέχρι την μέση, η Τζοκόντα είναι καθισμένη σε μία καρέκλα
στης οποίας το μπράτσο στηρίζει το αριστερό της χέρι. Το μοντέλο βρίσκεται
μπροστά από ένα μπαλκόνι κλειστό στα πλάγια, όπως φαίνεται από το παραπέτο όπου
ακουμπά η πλάτη και από δύο θραύσματα κιονίσκων που περιορίζουν το πορτραίτο
και οριοθετούν ένα παράθυρο με θέα στο τοπίο.
Η τελειότητα στην διαμόρφωση της φόρμας μας εξηγεί ότι το έργο αυτό αποτελεί
συνέχεια της τέχνης των ζωγράφων της Σχολής της Φλωρεντίας.
18. Πηγές:
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό,
Τόμος 5ος σελ. 221-224: Λεονάρντο ντα Βίντσι. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα,
1991.
http://www.sansimera.gr/biographies/153/2#ixzz2KVGkoH4N
el.wikipedia.org/wiki/Λεονάρντο_ντα_Βίντσι
http://www.bbc.co.uk/science/leonardo/
http://www.wga.hu/frames-e.html?/html/l/leonardo/ Web Gallery of Art,
Leonardo da Vinci
Πηγές:
El.wikipedia.org/wiki/Μόνα –Λίζα__(Ντα_ Βίντσι)
www.sansimera.gr/articlew.305
http://www.louvre.fr/selections
http://totallyhistory.com/mona-lisa/
