2. Sunuş Yoluyla Öğrenme;
Ausubel’in “anlamlı öğrenme”Ausubel’in “anlamlı öğrenme”
(meaningfull learning) teorisi,(meaningfull learning) teorisi,
bilgilerin öğrenciye sunularakbilgilerin öğrenciye sunularak
kazandırılmasıdır.kazandırılmasıdır.
bilgilerin çok dikkatli düzenlenmesi
sıralanması
ve öğrencinin alabileceği tarzda verilmesi
sürecidir.
3. Anlamlı Öğrenmenin Başlaması İçin
1- Öğrenilecek bilgiler kendi
içinde bir bütünlük ve
anlamlılık taşımalı;
2- Anlamlı öğrenme için
öğrencide olumlu yönde
hazırlık olmalıdır.
4. Hazırlanmış Bilgilerin Öğrencilere Sunularak
Öğrenilmesinde şu hususlar yer alır:
1- Anlamlı öğrenmede; öğretmenin konuyu
açıklaması yanında öğrencinin ilgili konuda
düşüncelerini, takıldığı noktaları, yeni bilgiler
arasındaki ilişkileri ve sonuçları ortaya çıkarması
istenir.
2- Ağırlık anlatım ve konuşmadadır, fakat bol
örnek kullanılmalıdır.
- soru-cevap ve tartışma teknikleri kullanmalı,
- resimlerle şemalar üzerinde çalışılmalı,
- görsel araç ve çizimlerle desteklenmelidir.
5. 3- Tümdengelim düşünme yolu kullanılır.
Genel ilke ve kavramlar önce, ayrıntılar
bunlara bağlı olarak açıklanır veya
gruplanır.
4- Mantıklı bir süre içinde gerçekleşir.
Açıklanacak konu, bütünlük içinde ve
konuyu oluşturan unsurların birbirileriyle
ilişkileri görülecek şekilde sıralanmalı ve
işlenmelidir.
6. Anlamlı Öğrenmede
Organize Edici Bilgiler (organizerorganizer)
Organize edici; bir kavram, ilke, bir
genelleme ve bir kural olabilir.
Örneğin; İlkokulda üçgenlerin isimlendirilmesini işleyen
bir öğretmenin “Üçgenler açılarına ve kenarlarına
göre isimlendirilir” diye bir kuralla başlangıç
yapmasında, söz konusu kuralın “organize edici” bir
bilgi özelliği vardır.
7. Organize ediciler, daha sonra öğrenilecek
bilgileri anlamlı bir duruma getirirler.
Bunlar yoluyla ayrıntılı bilgilerin anlamlı
olarak yerleştirileceği çerçeve hazırlanmış
olur. Diğer bir ifade ile organize ediciler,
öğrencinin daha önce öğrenmiş olduğu
bilgilerle yeni bilgiler arasında köprü görevi
görür.
Başka bir örnek ise; ders kitapları yada bilimsel
makalelerin başındaki özetler, konunun anahtar
kelimeleri birer organize edicidirler.
8. Organize Ediciler ikiye ayrılır:
1- Açıklayıcı (hiç karşılaşılmamış konu
hakkında genel açıklama)
2- Karşılaştırıcı (benzerlik ve farklılıkları
ortaya koyacak şekilde yapılan genel
açıklama)
9. Anlamlı Öğrenmede
Anlatım Tekniğinin Kullanılması
Takrir çok dikkatli kullanılmalı. Bunun için;
1- Öğrencinin öğretilecek konuda hazır
bulunuş düzeyini anlamak
2- Öğrenciye kazandırılacak bilgiyi
seçmek
3- Öğrencilere bir bilgi yığını sunmak
yerine önemli noktaları açıklamak, temel
kavram ve ilkeleri vurgulamak ve dikkat
çekmek.
10. 4- Kullanılacak örnekler, öğrencilerin
geçirmiş olduğu yaşatılara uygun olmalı.
5- Ders kitabı kaynaktır, fakat olduğu gibi
aktarılmamalı.
6- Anlatıma geçmeden organize edicilerin
ve bilgilerin kapsamına girecek temel
kavram ve genellemeler önceden
tanımlanmalı ve hazırlanmalı.
11. Ausubel, ezberci öğrenme yerine alternatif olarak
anlamlı öğrenme modelini geliştirmiştir.
Anlamlı
Öğrenme
Verilmek istenen bilginin tıpkısı gibi değil, yeni bilginin zihinsel
yapıda isimlendirilmesidir.
Zihindeki yapıyı oluşturmak için isteyerek yapılan bir çabadır.
Öğrenme cisim ve olaylar ile doğrudan deneyimle gerçekleşir.
Önceki bilgi ile yenisi arasında etkili bağ kurmadır.
Ezbere
Öğrenme
Verilmek istenen bilginin tıpkısı kazandırılır; yeni bilgi zihin
yapısında isimlendirilmez.
Zihinde var olan bilgi ile yenisi arasında istekli bir çaba yoktur.
Öğrenme cisim ve olaylar ile doğrudan deneyim sonucunda
gerçekleşmez.
Önceki bilgiler ile yenisi arasında etkili bir bağ kurulamaz.
12. KAYNAKÇA:
1. YAPICI, Ş., M., 2005, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Anı
Yayıncılık, Ankara.
2. SELÇUK, Z., 2004, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayıncılık,
Ankara.
3. AYDIN, A., 1999, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Anı Yayıncılık,
Ankara.
4. FİDAN, N., Okulda Öğrenme ve Öğretme, Alkım Yayınevi,
Ankara.
5. ATAMAN, A., 2004, Gelişim ve Öğrenme, Gündüz Eğitim
Yayınevi, Ankara.
6. www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/wite3.doc
(23.03.2006)
7. www.toget.net/articles/3114.htm.95k (23.03.2006)
8. tr.wikipedia.org./wiki/D._Ausubel’in_Ögrenme_Kuramı_15k
(23.03.2006)
9. www.yedinisan.k12.tr./ogretim_yontem_veteknikleri.ppt.
(26.03.2006)
14. Gagne, 1960’lı yıllarda yeni
davranışçı ekolün temsilcilerinden
biri olarak kabul edilirken,
günümüzde daha çok bilişsel
alanın bir temsilcisi olarak
görülmektedir.
15. Gagne’nin öğrenme koşulları modeli,
tüm disiplinlerin öğretim tasarımında
kullanılmış, genel kabul görmüş bir
modeldir.
Gagne’ye göre öğretimin amacı,Gagne’ye göre öğretimin amacı,
öğrencilerin problem çözmeöğrencilerin problem çözme
becerilerinin geliştirilmesidir.becerilerinin geliştirilmesidir.
16. • Gagne’ye göre öğrenme, dışsal uyaranların
bilişsel süreçlerle yapılandırılmasına bağlı bir
işlemdir.
• Öğrenme, öğretim materyali, pekiştirme, tekrar
gibi iç faktörlerin etkileşimine bağlıdır.
• Ancak bilişsel stratejiler içinde bireyin duygusal
özelliklerini tanımlayan ilgi, beklenti, tutum ve
değerlerde önemli bir etkendir.
• Bu nedenle Gagne’nin yaklaşımı bilişsel öğrenme
kuramlarının özgün bir sentezi olarak
değerlendirilebilir.
17. VARSAYIMLAR ÖĞRENME ÜRÜNLERİ TEMEL BOYUTLAR
1. Birbirinden farklı 1- Zihinsel Beceriler 1- Dikkat Çekme
öğrenme türleri 2- Sözel Bilgiler 2- Öğrenciye Hedefler
2. Öğrenme aşamalı ve 3- Tutumlar Hakkında Bilgi Verme
birikimli süreçtir. 4- Psiko-motor Beceriler 3- Ön Bilgileri Hatırlatma
3. Farklı öğrenme 5- Bilişsel Stratejiler 4- Uyarıcı Materyalin Sunma
stratejileri kullanmalı 5- Öğrenciye Rehberlik Etme
4. Yaparak-yaşayarak 6- Davranışı Ortaya Çıkarma
öğrenmelidir. 7- Geribildirim Verme
8- Performans Değerlendirme
9- Kalıcılığı ve Transferi
Sağlama
GAGNE MODELİNİN UNSURLARI
18. Gagne’nin öğrenme modeli şu varsayımlara dayanır.
• Birbirinden farklı öğrenme türleri vardır.
Örneğin, bir kavramın öğrenilmesi ile bir
matemetik probleminin çözümü, farklı
öğrenme-öğretme etkinliği gerektirir.
• Öğrenme, birbirine dayalı aşamalı ve birikimli
bir süreçtir.
Yeni öğrenme yaşantıları, daha önce
edinilmiş bilgi becerilerle bütünleştirilerek
öğrenilir.
19. • Farklı öğrenme ürünleri, farklı öğretme-
öğrenme stratejilerinin bir arada kullanılmasını
gerektirir.
Öğretmen, öğrenme ürünlerinin niteliklerine
uygun öğretim kuram ve ilkelerini etkili biçimde
kullanabilecek mesleki yeterlilikler taşımalıdır.
• Öğrenci kendi deneyimleri yoluyla yaparak-
yaşayarak öğrenir.
Eğitimde öğretimden çok öğrenme,
öğretmenden çok öğrencinin etkin olması
gerekir.
20. Gagne’ye göre Öğrenme Ürünleri beş
grupta toplanmaktadır.
• Zihinsel beceriler
• Sözel bilgiler
• Tutumlar
• Psiko-motor beceriler
• Bilişsel stratejiler
21. Gagne’ye Göre Zihinsel Becerilerin Hiyerarşik Dizilişi
Zihinsel beceri düzeyi Öğrenme Ürünü
1. İşaret Öğrenme En alt düzeydeki zihinsel becerileri tanımlayan işaret öğrenme kavramı,
refleks niteliğinde olan davranımları( korkma, kaçınma vb.) kapsamaktadır.
2. Uyarıcı-tepki ilişkisini
öğrenme
Edimsel koşullanma kuramında olduğu gibi, uyaran-tepki arasındaki bağ
kurma yoluyla öğrenmedir.
3. Basit Zincirleme Ardışık olarak verilen uyaranlara bütünlük içinde düzenli tepkiler
geliştirmeyi öğrenmedir.
4. Sözel İlişkilendirme Şiir ezberleme, konuşma, yazma, gibi ilgili kavram ve anlamları
bütünleştirerek öğrenmedir.
5. Ayırt Etmeyi öğrenme Örneğin, trafik işaretleri gibi bir dizi farklı sembole farklı davranımlar
geliştirmek, ayırt etmeyi öğrenmekle olanaklıdır.
6. Kavram Öğrenme Kavram, olgu ve nesneleri benzerlik ve aykırılıklarına göre sınıflayarak
kategorik genellemelere ve ayırt etmeye ilişkin öğrenme türüdür.
7. İlke Öğrenme İki veya daha fazla çok kavram ve olgu arasında ilke ve yasaları gözleyerek
anlamlı ilişkiler kurmayı öğrenmektir.
8. Problem Çözme En yüksek düzeyde entelektüel beceriler göstermeyi gerektiren problem
çözüme kavramı bağımsız, ara ve bağımlı değişkenleri ayırt ederek, özgün
çözümlere ulaşmayı tanımlamaktadır.
22. Sözel Bilgiler:
• Sözel bilgiler, neyin nasıl öğrenileceğine
ilişkin kavram ve dizgeler edinmeyi
tanımlamaktadır.
• Terimler, isimler, tanımlar, semboller,
fonksiyonlar ve kategorik bilgi kümeleri sözel
öğrenme kapsamındadır.
• Etkili bir sözel bilgi öğrenme süreci, kavram
ve olguları ilişkilendirmeye dönük olmalı ve
daha sonraki öğrenmeler için yönlendirici
nitelikler taşımalıdır.
23. Tutumlar:
• Tutum, bireyin bir uyarana, olaya veya nesneye
olumlu veya olumsuz vaziyet alış biçimi olarak
tanımlanabilir.
• Tutumlar, organizmanın biyolojik kalıtımıyla
değil, yaşantılar yoluyla edinilmektedir.
• Etkili bir öğretim modeli, öğrenciye olumlu
tutumlar kazandırmak amacıyla
düzenlenmelidir.
24. • Öğrenciler olumlu bir benlik algısı
geliştirmeleri için yüreklendirilmelidir. Bu
amaçla başvurulacak yöntemler şöyledir.
1- Kararlılık ve özgüven geliştirmeleri
sağlanmalıdır.
2- Uygun öğrenme ortamları sağlanmalıdır.
3- Olumlu duyuşsal özellikler kazanmalarına
rehberlik etmelidir.
4- Öğrencilerin başarılı olma gereksinimleri
karşılanarak, bu yöndeki çabaları düzenli
olarak ödüllendirilmelidir.
25. Psiko-motor Beceriler:
• Bireyin performansına yansıyan önemli bir
öğrenme alanıdır.
• Bilişsel yeterliklerin ve duyuşsal özelliklerin
ürünü olan becerilerin kazandırılmasında
temel amaç, hareketleri doğru, hızlı ve
düzgün biçimde yapabilmektir.
26. Bilişsel Stratejiler:
• Öğrenme yoluyla kazanılan zihinsel şema ve
yapılar anlamındadır.
• Bilişsel stratejiler dikkat, algılama,
depolama, kontrol, geri çağırma, yeniden
örgütleme ve transfer gibi boyutlardan
oluşmaktadır.
27. Gagne’nin geliştirdiği öğretim modelinin
temel boyutları:
• Dikkat Çekme:
Öğrencinin ilgisini derse çekmede
kullanılan sorular, materyaller, gösterim
yöntemleri gibi uyarıcılardır.
28. • Öğrenciye Hedefler Hakkında Bilgi Verme:
Öğrencinin, dersin sonunda kendisinden
ne beklendiğini bilmesi, onun derse katılımını
ve performansını artırır. Fakat hedefler
öğrencinin seviyesine uygun olarak
verilmelidir. Örneğin, ilköğretim öğrencisine,
ders planında yer alan şekliyle hedefler
söylemek onun anlamasını güçleştirecektir.
29. • Ön Bilgilerin Hatırlatılması:
Öğrenilecek konu tümüyle yeni olduğunda,
bu konu ile ilgili bilgilerin uzun bellekten
çağırılması, konunun anlamlı olarak
öğrenilmesini sağlar. Bu şekilde yeni bilgi,
uzun süreli bellekte diğer bilgilerle ilişki
kurularak kodlanır.
30. • Uyarıcı Materyalin Sunulması:
Öğrencinin derse olan ilgisi sağlandıktan
sonra öğrenmede yardımcı olacak
materyaller öğretmen tarafından çeşitli
teknikler kullanılarak sunulur.
31. • Öğrenciye Rehberlik Etme:
Öğrencinin belirlenen hedeflere
ulaşmasında onlara yardımcı olmak, yol
göstermek olarak tanımlanabilir. Burada
izlenecek yaklaşım öğrenciye doğru cevabı
söylemek yerine, onun bilişsel stratejilerini
kullanmasını sağlayarak doğru cevaba giden
yolları göstermektir.(Balık tutmayı öğretmek)
32. • Davranışı Ortaya Çıkarma:
Öğrencinin cevapları bulması, ilke veya
kavramları öğrenmesinin ardından, ne
öğrendiğini gözlemek amacıyla
gerçekleştirilen etkinliklerdir.
33. • Geribildirim Verme:
Geribildirimler, bir önceki aşamada,
beklenilen davranışı ortaya çıkaramayan
öğrencinin eksikliklerinin giderilmesi veya
öğrencinin gösterdiği davranışın doğru olduğu
hakkında bilgilendirilmesi için kullanılır.
Geribildirimler sözel olabileceği gibi,
gülümseme, baş sallama gibi davranışsal
formda da olabilir.
35. • Kalıcılığı ve Transferi Sağlama:
Öğrenciye ders boyunca verilen bilgilerin
öğrenilmesi için, bu bilginin farklı durumlarda
ve çeşitli problemlerin çözümlerine
uygulanabilmesi gerekmektedir. Örneğin,
öğrenci bilgilerin kalıcı olmalarını sağlamak
amacıyla belli aralıklarla tekrarlayabilir.
36. KAYNAKÇA:
• ATAMAN, A., 2004, Gelişim ve Öğrenme,
Gündüz Eğitim Yayınevi, Ankara.
• AYDIN, A., 1999, Gelişim ve Öğrenme
Psikolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
• FİDAN, N., Okulda Öğrenme ve Öğretme,
Alkım Yayınevi, Ankara.
• SENEMOĞLU, N., 2004, Gelişim Öğrenme ve
Öğretim, Gazi Kitapevi, Ankara.
• YAPICI, Ş., M., 2005, Gelişim ve Öğrenme
Psikolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
