SẢN PHỤ KHOA

1. TIEÀN SAÛN GIAÄT
SAÛN GIAÄT
Bs. NGUYEÃN THÒ NGOÏC PHÖÔÏNG

2. I. PHAÂN LOAÏI
• A. Cao HA do thai :
– 1. Tieàn saûn giaät nheï
– 2. Tieàn saûn giaät naëng
– 3. Saûn giaät
• B. Cao HA maõn naëng theâm do thai
• C. Cao HA thoaùng qua

3. II. CHAÅN ÑOAÙN
• Cao HA ít nhieàu mang tính chaát caáp tính ôû moät
phuï nöõ mang thai maø tröôùc tuaàn leã thöù 20, HA
hoaøn toaøn bình thöôøng.

4. A. Tieàn saûn giaät
• Cao HA :
– HA > 140/90 mm Hg hoaëc
– HA toái ña taêng > 30 mm Hg hoaëc
– HA toái thieåu taêng > 15 mmHg

5. • Phuø: laø trieäu chöùng sôùm. Taêng caân nhanh
treân 1Kg/ tuaàn/ thaùng (bình thöôøng taêng 8-
12Kg/ tuaàn, 2Kg/ thaùng)
• Ñaïm nieäu : laø trieäu chöùng xuaát hieän cuoái
cuøng.

6. Ñöôïc xem laø tieàn saûn giaät naëng
neáu beänh nhaân coù 1 trong caùc
trieäu chöùng sau ñaây :

7. • 1. HA  160/110, HA toái thieåu quan troïng hôn
HA toái ña. Caàn ño HA ít nhaát 2 laàn, caùch
nhau 6 tieáng treân beänh nhaân naèm nghæ ngôi.
• 2. Ñaïm nieäu  5g/24 giôø (3+ ñeán 4+)
• 3. Thieåu nieäu  400ml/24g
• 4. Nhöùc ñaàu, hoa maét, ñau vuøng thöôïng vò
• 5. Doïa phuø phoåi caáp.

8. B. Saûn giaät
• Saûn giaät laø tình traïng beänh lyù caáp tính naëng nhaát
cuûa cao HA do thai, goàm caùc trieäu chöùng laâm
saøng vaø caän laâm saøng cuûa tieàn saûn giaät vaø co
giaät, hoaëc hoân meâ sau co giaät.
• Caùc côn co giaät khoâng coù daáu hieäu baùo tröôùc,
nhöng coù nhöùc ñaàu, maét môø, böùt röùt, phaûn xaï
gaân xöông taêng raát maïnh.

9. III. ÑIEÀU TRÒ
• A. Ñieàu trò tieàn saûn giaät nheï
– 1. Ñieàu trò noäi khoa :
– Cho beänh nhaân nghæ ngôi
– Daën cheá ñoä aên nhieàu ñaïm, nhieàu rau caûi vaø traùi caây
töôi, khoâng aên quaù maën.
– Kieåm tra beänh nhaân 2 laàn trong tuaàn.
• b) Theo doõi tình traïng söùc khoûa cuûa baø meï
• c) Theo doõi tình trang thai nhi
• d) Daën doø beänh nhaân veà caùc trieäu chöùng cuûa
tieàn saûn giaät naëng

10. B. Tieàn saûn giaät naëng
• 1. Muïc ñích ñieàu trò : laø ngaên chaën söï tieán
trieån sang saûn giaät baèng caùch :
– Döï phoøng caùc côn co giaät
– Kieåm soaùt HA beänh nhaân
– Chaám döùt thai kyø

11. 2. Caùch ñieàu trò
• a) Ñieàu trò noäi khoa :
• * Choáng co giaät : Sulfat magnesi

12. Caùch duøng
• Lieàu ñaàu tieân, 3-4g Sulfat magnesi 10% pha
loaõng trong 20 ml nöôùc caát hay glucose 5%,
tieâm tónh maïch chaäm trong 10 phuùt
• Sau lieàu ñaàu tieân, phaûi theo doõi vaø ghi nhaän,
neáu:
– Phaûn xaï gaân xöông (+).
– Nhòp thôû 12 /phuùt.
– Nöôùc tieåu  30ml/giôø.

13. • Lieàu keá tieáp, duy trì 1g Sulfat magnesi 10%
moãi giôø cho ñeán khi beänh nhaân oån ñònh, huyeát
aùp coøn > 12/8cmHg.
• Neáu phaûn xaï gaân xöông (-), phaûi thöû laïi moãi
30 phuùt, ñeå tieâm Sulfat magnesi ngay khi beänh
nhaân coù phaûn xaï trôû laïi.
• Thuoác giaûi ñoäc : Calci gluconate 1g tieâm tænh
maïch

14. * Haï huyeát aùp: Hydralazine
• Khi huyeát aùp toái thieåu  110mmHg ñoái vôùi
beänh nhaân >35 tuoåi vaø 110mmHg ñoái vôùi
beänh nhaân treû.
• Caùch duøng:
– Tieâm tónh maïch 5mg hydralazine moãi 30 phuùt, ñeùn
khi HA toái thieåu < 100 mm Hg
– Uoáng 25-100 mg/ ngaøy, khoâng duøng quaù
300mg/ngaøy.Thuoác thaûi hoaøn toaøn sau 24 giôø

15. * An thaàn
• Diazepam lieàu nheï 10mg tieâm tónh maïch moãi
4 giôø.
• Khi chuyeån daï, coù theå duøng Dolargan
(Dolosal, Meùpeùridine) 50 mg tieâm tónh maïch
chaäm moãi 2 giôø. Ngöng tieâm Dolargan neáu döï
ñoaùn seõ soå thai trong voøng 2 giôø.

16. * Lôïi tieåu
• Chæ duøng khi:
• Huyeát aùp toái ña >170mmHg.
• Coù trieäu chöùng doïa phuø phoåi caáp.
• Furosemide (Lasix) 20mg 1 oáng x 8 oáng – tieâm
tónh maïch chaäm.

17. * Trôï tim
• Khi coù trieäu chöùng doïa phuø phoåi caáp
• Digoxin 0,5mg hay Ceùdilanide 0,8mg tieâm
tónh maïch ñeå coù taùc duïng nhanh.
• Risordan 5mg ngaäm döôùi löôõi moãi 15 phuùt

18. * Dòch truyeàn
• Glucose 5% giöõ tónh maïch Traùnh caùc dung
dòch öu tröông
• Chuaån bò saün : caây ngaùng löôõi, thaønh
giöôøng cao….

19. b. Chaám döùt thai kyø
• Caùc chæ ñònh laáy thai goàm;
• Haï huyeát aùp toái thieåu  110mmHg trong 24
giôø.
• Albumin nieäu  5g/24 giôø (+++)
• Creatinin huyeát taêng.
• Nhöùc ñaàu hay hoa maét hay ñau vuøng thöôïng vò
keùo daøi – xuaát huyeát ñaùy maét.

20. • Suy giaûm chöùc naêng gan.
• Giaûm tieåu caàu.
• Coù hoäi chöùng HELLP (taùn huyeát, taêng SGOT,
SGPT, giaûm tieåu caàu)
• Ñe doïa saûn giaät.
• Ñe doïa phuø phoåi caáp.
• Thai suy tröôøng dieãn hoaëc suy caáp.
Coù taùc giaû ñeà nghò söû duïng
- Dexamethasone,5mg x 3 ngaøy tröôùc khi
chaám döùt thai kyø, ñeå taêng surfactan, giaûm suy
hoâ haáp sô sinh.

21. C. Saûn giaät
• 1- Muïc ñích ñieàu trò:
– Choáng co giaät.
– Haï huyeát aùp.
– Döï phoøng caùc bieán chöùng: xuaát huyeát naõo, voâ nieäu,
phuø phoåi caáp, nhau bong non, phong huyeát töû cung-
nhau.

22. Nguyeân taéc ñieàu trò
• Khaån tröông, tích cöïc, laø moät trong nhöõng caáp
cöùu soá moät trong saûn khoa.
• Caàn naém roõ beänh söû qua hoûi thaân nhaân, xaùc
ñònh soá côn xaûy ra taïi nhaø, côn co giaät cuoái
cuøng caùch luùc nhaäp vieän bao laâu.
• Ñieàu trò gioáng nhö ñoái vôùi tieàn saûn giaät naëng
• Phaûi theo doõi, chaêm soùc taïi khoa saên soùc ñaëc
bieät, coù ñuû oxy vaø caùc phöông tieän hoài söùc
khaùc.

23. Caùch ñieàu trò
• Ñieàu trò noäi khoa: nhö trong tieàn saûn giaät naëng.
– Choáng co giaät.
– Haï aùp.
– An thaàn.
– Lôïi tieåu.
– Trôï tim.
– Giöõ tónh maïch baèng dòch truyeàn,

24. • Theâm:
– Oxy.
– Caây ngaùng löôõi.
– Huùt ñaøm nhôùt.

25. • Theo doõi:
– Daáu hieäu sinh toàn: huyeát aùp, nhòp thôû, nhieät ñoä.
– Phaûn xaï gaân xöông.
– Nöôùc tieåu.
– AÙp löïc tónh maïch trung taâm
– Soi ñaùy maét.
– Côn goø,tim thai
• Neáu beänh nhaân co giaät lieân tuïc, khoâng ñaùp
öùng vôùi Sulfate magnesi, caàn phaûi söû duïng
Thiopental 300mg tieâm tónh maïch chaäm ñeå
caét côn.

26. Ñieàu trò saûn khoa
• Chæ ñònh chaám döùt thai kyø neáu:
– Ñieàu trò noäi khoa khoâng keát quaû (duøng ñuû lieàu
löôïng thuoác maø beänh nhaân vaãn coøn co giaät, huyeát
aùp vaãn khoâng giaûm, hoaëc caùc tình traïng veà doïa
phuø phoåi caáp, voâ nieäu vaãn xaûy ra).
– Tình traïng beänh nhaân oån ñònh sau ñieàu trò 24 giôø.

27. Caùch laáy thai
• Neáu beänh nhaân voâ nieäu, co giaät:
– phaûi gaây meâ, moå laáy thai.
• Neáu beänh nhaân oån ñònh, 24 giôø sau côn co giaät cuoái
cuøng, cho truyeàn tónh maïch:
– Glucose 5% 500ml, Oxytocin 5 ñôn vò, ñieàu chænh soá
gioït ñeå coù côn goø toát.

28. Caùch laáy thai
• Khi côn goø toát, taùch roäng maøng oái vaø khi coå töû
cung môû khoaûng 3 cm coù theå tæa oái ñeå thuùc ñaåy
chuyeån daï nhanh hôn.
• Ñoàng thôøi khi côn goø toát, coå töû cung 3cm, cho
Meùpeùridine (Dolargan) 50mg tónh maïch ñeå an
thaàn vaø giaûm ñau.
• Khi coå töû cung môû troïn, ñaàu loït thaáp, phaûi giuùp
sanh baèng forceps.

29. D. Haäu saûn + Saûn giaät
• Ñieàu trò noäi khoa tích cöïc nhö caùc tröôøng
hôïp saûn giaät khaùc.

30. E. Ñieàu trò cao huyeát aùp maõn
naëng theâm do thai
1- Nguyeân taéc ñieàu trò: Ñieàu trò nhö laø tröôøng hôïp tieàn saûn
giaät.
2- Caùch ñieàu trò:
A/ Ñieàu trò noäi khoa:
– Gioáng nhö ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp tieàn saûn giaät naëng.
Söû duïng thuoác haï aùp maø beänh nhaân vaãn uoáng tröôùc khi
nhaäp vieän (coù hieäu quaû), giaûm lieàu hay khoâng duøng
Hydralazine.

31. Ñieàu trò saûn khoa
– Caàn xaùc ñònh tuoåi thai.
– Laøm caùc xeùt nghieäm ñaùnh giaù söï phaùt trieån vaø söùc
khoûe cuûa thai nhi moãi tuaàn.
– Coù theå chaám döùt thai kyø sôùm hôn 36 tuaàn, neáu coù
daáu hieäu suy thai tröôøng dieãn. Khi moå neân gaây
meâ vaø trieät saûn, vì haàu heát beänh nhaân ñaõ lôùn tuoåi
vaø ña saûn.