HÔ HẤP

1. SUY HÔ HẤP CẤP
PGS.TS. TRẦN VĂN NGỌC
BM NỘI –ĐHYD
KHOA HÔ HẤP-BVCR

2. Định nghĩa
SHH : heä hoâ haáp khoâng coøn ñaûm baûo 1
trong 2 chöùc naêng cung caáp oxy vaø
ñaøo thaûi CO2.
SHH caáp coù söï roái loaïn khí maùu vaø toan
kieàm ñe doaï tính maïng

3. Phân lọai SHH cấp :
SHH taêng thaùn khí :do öù CO2 ( PaCO2 >
45 mmHg )  toan hoâ haáp ( pH < 7,35 ).
SHH giaûm oxy maùu : PaO2 < 60 mmHg .
 thôû nhanh vaø giaûm PaCO2 . Trong GĐ
naëng coù theå gaây taêng CO2 .
SHH vöøa coù taêng CO2 vaø giaûm O2 maùu.

4. SINH LYÙ BEÄNH
1. SHH giaûm oxy maùu :
Do moät trong caùc roái loaïn sau :
Shunt :
Shunt baåm sinh : bònh tim/ mm lôùn.
Shunt maéc phaûi : do beänh ôû phoåi.
Maát caân baèng V/Q :beänh phoåi taéc ngheõn ( COPD,
hen), vieâm moâ keõ , taéc maïch ( thuyeân taéc phoåi).
Giaûm noàng ñoä oxy hít vaøo
Giaûm thoâng khí :  taêng PaCO2 vaø giaûm oxy maùu (
do taêng CO2 pheá nang thay theá O2. )
Roái loaïn khuyeách taùn : Giaûm O2 maùu trong nhoùm
beänh naày thöôøng do maát caân baèng V/Q
Oxy TM troän giaûm : thieáu maùu , giaûm cung löôïng tim,
giaûm oxy maùu , taêng tieâu thuï oxy --> giaûm O2 maùu
TM troän.

5. SINH LYÙ BEÄNH
2. SHH taêng CO2:
Söï cung - caàu trong thoâng khí :
Cung ( ventilatory supply ) laø khaû naêng
thoâng khí töï nhieân toái ña ñöôïc duy trì
maø khoâng laøm meät cô hoâ haáp.
Caàu : ( ventilatory demand ) laø thoâng
khí phuùt töï nhieân , khi ñöôïc duy trì
haèng ñònh seõ laøm PaCO2 oån ñònh..
– Bình thöôøng : cung > caàu . Nhö vaäy khi
gaéng söùc khoâng coù söï taêng PaCO2.
– Khi caàu > cung  taêng PaCO2.

6. SINH LYÙ BEÄNH :
2. SHH taêng CO2:
Caùc yeáu toá laøm giaûm cung vaø taêng nhu
caàu thoâng khí :
+ Giaûm cung :
• Bònh thaàn kinh cô,
• SDD
• RL ñieän giaûi,
• Giaûm CN neuron vaän ñoäng,
• Taêng nhu caàu naêng löôïng hoaït ñoäng cô
hoâ haáp,
• Baát thöôøng cô hoïc hoâ haáp…

7. SINH LYÙ BEÄNH :
2. SHH taêng CO2:
Caùc yeáu toá laøm giaûm cung vaø taêng nhu
caàu thoâng khí :
+ Taêng caàu thoâng khí
• Taêng Vd / Vt : hen , KPT ..;
• Taêng tieâu thuï oxy : soát ,nhieãm truøng,
taêng coâng thôû…
• Giaûm oxy maùy ,
• Toan chuyeån hoaù,
• Nhieãm truøng ,
• Suy thaän, gan …).

8. SINH LYÙ BEÄNH :
2. SHH taêng CO2:
Cô cheá chaùnh cuûa taêng CO2 :
+ Taêng SX CO2: soát ,n.truøng, co giaät ,tieâu thuï
nhieàu ñöôøng.
+ Taêng khoaûng cheát : Vuøng phoåi ñöôïc thoâng khí
nhöng khoâng töôùi maùu
Giaûm töôùi maùu > giaûm thoâng khí ( COPD , hen ,
xô nang , xô phoåi , guø veïo coät soáng
+ Giaûm thoâng khí phuùt : beänh TK trung öông ,TK
ngoaïi bieân ( Guillain-Barreù, xô hoaù coät beân teo cô
,nhöôïc cô , vieâm ña cô , loaïn döôõng cô ….)

9. CHAÅN ÑOAÙN SUY HOÂ HAÁP
Laâm saøng  nghi ngôø , CÑ xaùc ñònh =
KMÑM.
– SHH caáp giaûm oxy : PaO2 < 60 mmHg,
– SHH caáp taêng CO2 : PaCO2 > 45 mmHg vaø
pH < 7,35
Caàn CÑ sôùm ng.nhaân SHH cuøng luùc
ñieàu trò SHH. .

10. KMDM
Khi nghi ngôø SHH treân LS caàn laøm
ngay KMÑM ñeå :
+ Chaån ñoaùn xaùc ñònh,
+ Phaân bieät caáp vaø maõn ,
+ Ñaùnh giaù RL chuyeån hoùa
+ Giuùp theo doõi trò lieäu.

11. TD: KMÑM
PaCO2 60 mmHg , HCO3 25 mEq/l , pH
7,25
PaCO2 60 mmHg , HCO3 36 , pH 7,38
PaCO2 70 mmHg , HCO3 36 , pH 7,28
, PaO2 35 mmHg , FiO2 21%
PaCO2 33 mmHg , HCO3 22 , pH 7,45
, PaO2 40 mmHg , FiO2 21%

12. NGUYEÂN NHAÂN
SUY HOÂ HAÁP CAÁP
Bệnh lyù hoâ haáp : vieâm phoåi , phuø phoåi ,
hen , COPD …
Tim maïch : tuït HA , suy tim naëng
Ngoaøi cô quan hoâ haáp : vieâm tuïy caáp ,
gaåy xöông….

13. CƠ CHẾ GIẢM O2
P (A - a) O2
Baát thöôøng PaO2 PaCO2 P( A-a )O2
O2/ phoøng 100% O2
Giaûm thoâng khí    
Shunt tuyeät ñoái  ,  
Shunt töông ñoái  ,,  
Roái loaïn kh.taùn  khi
nghæ
, / nghæ 
/gaéng söùc /gaéng söùc

14. NGUYÊN NHÂN
SUY HÔ HẤP CẤP
Nguyên nhân liên quan thai kỳ: thuyên tắc ối
, thuyên tắc khí , phù phổi do tiền sản giật ,
tràn khí trung thất , thuyên tắc phổi , bệnh tim
mạch trên thai kỳ , viêm phổi hít , phù phổi do
thuốc, kích thích buồng trứng (ascites , cô đặc
máu, tăng đông , thiểu niệu , RLCN gan,
TDMP, ARDS)

15. Nguyên nhân toan-kiềm hô hấp

16. Toan kiềm chuyển hoá

17. Anion Gap trong toan chuyển hóa

18. VIEÂM PHOÅI
VIEÂM PHOÅI THUØY TREÂN PHAÛI:HÌNH AÛNH MÔØ ÑOÀNG NHAÁT
THUØY TREÂN PHAÛI,KHOÂNG HOAÏI TÖÛ KHOÂNGTHAY ÑOÅI THEÅ
TÍCH PHOÅI

19. XEÏP PHOÅI
XEÏP PHOÅI THUÏ ÑOÄNG DO TRAØN KHÍ MAØNG PHOÅI

20. XEÏP PHOÅI
XEÏP THUØY GIÖÕA VAØ DÖÔÙI PHAÛI

21. OAP

22. ARDS
Định nghĩa
ARDS laø moät daïng toån thöông phoåi cấp do
tăng tính thaám maïch maùu, tích tuï Neutro
vaø phuø pheá nang vôùi dòch giaøu protein.
1994 : American-European Consensus
Conference (AECC) acute respiratory
distress syndrome (ARDS) thay cho adult
respiratory distress syndrom.
Bernard GR, Artigas A, Brigham KL. The American-European Consensus Conference on
ARDS. Definitions, mechanisms, relevant outcomes, and clinical trial coordination. Am J
Respir Crit Care Med. Mar 1994;149(3 Pt 1):818-24

23. Yeàu toá nguy cô ARDS
Coù 2 nhoùm chính gaây toån thöông phoåi
+ Toån thöông phoåi tröïc tieáp :ñoäc toá. Nguy
cô ARDS phuï thuoäc vaøo ñoäc tính , noàng
ñoä vaø lieàu cuûa 1 chaát
+ Toån thöông phoåi giaùn tieáp :vieâm toaøn
thaân gaây toån thöông cô quan nhö
nhieãm truøng , chaán thöông naëng

24. Yếu toá nguy cô
Caùc bònh lyù keát hôïp vôùi ARDS :
+ Gaây toån phoåi tröïc tieáp :
Hít dòch vò ,
Daäp phoåi,
Hít khí ñoäc ,
Cheát ñuoái,
Nhieãm truøng phoåi lan toaû
+ Gaây toån thöông phoåi giaùn tieáp :
Nhieãm truøng naëng,
Chaán thöông naëng ( gaåy nhieàu xöông daøi , soác giaûm theå
tích )
Truyeàn dòch nhieàu,
Vieâm tuïy caáp,
Quaù lieàu thuoác,
Sau gheùp phoåi ,
Sau phaãu thuaät baét caàu tim phoåi

25. Yeáu toá nguy cô
Taùc nhaân nhieãm truøng thöôøng keát hôïp vôùi ARDS :
Vi khuaån :Gram (+) S.aureus, S . pneumoniae,
Gram (-) : Franciscella tularensis, Legionella sp ,
Pasteurella multocida, Salmonella,
Yersenia pestis,
Lao,
Mycoplasma,
Rickettsia ,
Chlamydia,
Virus ( CMV, RSV , HSV, VZV, adenovirus, influenza,
Hantavirus) ,
Naám ( p. carinii , C, neoformans , H. capsulatum …)
KST ( Toxoplasma gondii, Strongyloides stercoralis )

26. Chẩn đoán ARDS
Biểu hiện lâm sàng: sớm
Phản ánh NN ARDS cũng như TT – PN
lan toả :sốt, tụt HA do soác NT, đau bụng
dữ dội do viêm tuỵ cấp,….
Trieäu chöùng phaùt trieån nhanh trong 24 –
48h : khó thở nhanh phải tăng Fi02, ho
khan, đau ngực, tím tái, nhịp tim nhanh,
ran lan toả

27. X QUANG & CT SCAN ARDS

28. X QUANG ARDS
PHUØ PHOÅI TOÅN THÖÔNG
(INJURY PULMONARY EDEMA)
SARS-SEVERE ACUTE RESPIRATORY SYNDROME
15 -3-2003 19 -3- 2003 20 -3- 2003

29. The Berlin Definition 2012
Triệu chứng LS trong vòng 1 tuần hay triệu
chứng mới hay nặng lên trong tuần qua
Tổn thương phổi 2 bên
Suy hô hấp không phải do tim hay quá tải
Giảm oxy vừa-nặng + PEEP ≥5 cmH2O
– ARDS Nhẹ : 200 < PaO2/FiO2 ≤ 300
– ARDS TB : < 100 PaO2 / FiO2 ≤ 200
– ARDS nặng : PaO2 /FiO2 ≤ 100

30. ÑIEÀU TRÒ
SUY HOÂ HAÁP CAÁP

31. 1. NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ :
Xaùc ñònh lónh vöïc chaêm soùc.
– BN SHH giảm oxy traàm troïng , toan chuyeån
hoaù, vaø ñe doaï truïy maïch  NKQ thôû maùy
.
Thoâng ñöôøng hoâ haáp : ñaët NKQ khaån
caáp tuøy thuoäc möùc ñoä nghieâm troïng vaø
dieãn tieán bònh lyù. Đaët NKQ khi coù giaûm
oxy hay taêng CO2 maùu tieán trieån trong
vaøi phuùt – vaøi giôø theo doõi.

32. Ñieàu chænh giaûm oxy vaø taêng CO2:
 Muïc ñích ñieàu trò laø duy trì PaO2 vaø ngaên
ngöøa giaûm O2 moâ.
PaO2 60 mmHg laø ñuû vôùi ñieàu kieän Hct vaø
cung löôïng tim ñaày ñuû.
 BN bònh maïch vaønh hay m/m naõo coù theå
caàn oxy maùu hôi cao hôn 1 chuùt.
Tìm vaø trò nguyeân nhaân caên baûn :

33. ÑIEÀU TRÒ O2
Laø ñieàu trò ñaàu tay giaûm O2 maùu baát kyø
cô cheá naøo.
Caàn ñieàu trò ngay O2 neáu coù giaûm O2
maùu naëng hay nghi ngôø giaûm O2 moâ.
Giaûm O2 moâ khi giaûm O2 maùu naëng (
<45mmHg)
Pa O2 45-59mmHg coù theå keát hôïp vôí
giaûm O2 moâ neáu heä thoáng tim maïch
khoâng theå buø tröø.
Pa O2 > 60 mmHg thöôøng khoâng keát
hôïp vôí giaûm O2 moâ.

34. HT Sonde muõi Mask ñôn giaûn
O2 l/p 1 2 3 4 5 6 6 7 8
FiO2 0.24 0.28 0.32 0.36 0.40 0.44 0.4 0.5 0.6
HT Mask thôû laïi 1 phaàn
O2 l/p 6 7 8 9 10
FiO2 0.6 0.7 0.8 0.9 0.99

35. Nguy cô cuûa ñieàu trò O2 quaù möùc
FiO2 cao:
Gaây RLCN , ngoä ñoäc (töùc sau xöông öùc trong
voøng 6h sau khi duøng O2 FiO2 100%).
FiO2 100% laøm xeïp phoåi do haáp thu (khí öù trong
pheá nang ñöôïc haáp thu nhanh hôn bình thöôøng
khi noàng ñoä O2 cao).
Sau thôû FiO2 100% seõ phaùt trieån shunt 10%.

36. PaO2 cao:
PaO2 cao ôû maùu voõng maïc gaây co maïch
daãn ñeán muø vónh vieãn.
BN COPD vôùi taêng PaCO2 , taêng PO2 
giaûm thoâng khí vaø taêng PaO2 , ñoâi khi
ngöng thôû ôû ngöôøi nhaïy caûm
PaO2 > 150mmHg daãn ñeán co maïch vaønh,
roái loaïn nhòp.

37. 2. AÙP DUÏNG LAÂM SAØNG
BN khoâng nhaïy caûm O2
Khi khoâng coù öù CO2 hay COPD, ñieàu trò O2
maø khoâng löu taâm nhieàu ñeán giaûm thoâng
khí.
Khoâng neân do döï cho O2 lieàu cao khi nghi
ngôø giaûm O2 moâ. O2 lieàu thaáp thaät söï khoâng
ñuû ñoái vôùi BN khoâng nhaïy caûm O2.
Khi BN nhaân oån, lieàu O2 giaûm daàn ñeå traùnh
bieán chöùng.

38. BN nhaïy caûm O2
Caàn caån thaän ôû BN COPD hay öù CO2 maõn
tính. Duøng O2 quaù möùc coù theå gaây töû vong.
Tuy nhieân, öu tieân haøng ñaàu vaãn laø ñieàu chænh
giaûm O2 moâ.
Ñieàu trò böôùc ñaàu trong COPD ñôït caáp laø ñieàu
trò O2 lieàu thaáp.
Muïc tieâu ñieàu trò O2 / BN COPD :ñaït 60mmHg
ñeå traùnh giaûm O2 moâ vaø taêng PaCO2.

39. Choïn löïa FiO2
Trong ñôït caáp COPD, neáu taêng FiO2
1% thì PaO2 taêng 3mmHg. VD BN
COPD ,PaO2 39mmHg ,FiO2 21%, ñeå
ñaït PaO2 60mmHg, FiO2 caàn laø 28%.
Coâng thöùc tính FiO2 caàn taêng :
60mmHg - PaO2 (thôû khoâng khí phoøng)
 = FiO2% caàn taêng
3

40. Ngoä ñoäc CO2
Taêng PaO2 daãn ñeán taêng PaCO2.
Taêng PaCO2 tæ leä vôí taêng FiO2. PaCO2 taêng 5mmHg
khi FiO2 24%, 8 mmHg khi FiO2 28%.
Taêng PaCO2 ñoät ngoät daãn ñeán ngoä ñoäc CO2 : taêng
PaCO2, toan maùu, lô mô ñeán hoân meâ..
Moät soá BN coù PaCO2 bình thöôøng nhöng coù bieåu hieän
taêng thaùn khí maõn tính: moät soá BN coù PaCO2 giaûm
trong luùc boäc phaùt beänh, nhö vaäy khi ño PaCO2 thaáy
naèm trong giôùi haïn bình thöôøng.

41. 3. THÔÛ MAÙY
1.Chæ ñònh :
Taàn soá hoâ haáp > 35 l /p
Thôû vaøo gaéng söùc toái ña < - 25 cmH2O
Dung tích soáng <10-15ml/kg caân naëng
PaO2 < 60mmHg vôùi Fi O2 > 60%
PaCO2 > 50mmHg vôùi pH < 7,35
PaCO2 > 55 mmHg
pH < 7,2

42. 4. THEO DOÕI BN SUY HOÂ HAÁP
Nhòp thôû , Vt , söû duïng cô hoâ haáp phuï,
thôû nghòch thöôøng ?
Khi BN thôû maùy , caàn TD caån thaän
nhöõng bieán chöùng keát hôïp thôû maùy.
Ñaët catheter ÑM , TM , thuoác caàn
thieát,KMÑM….

43. 5. Điều trị hỗ trợ
An thần và liệt cơ
Dinh dưỡng
Ngừa NTBV
Ngừa thuyên tắc TM sâu
Ngừa XHTH
Lợi tiểu  giảm phù đặc biệt khi kết hợp suy tim
sung huyết . Có thể kết hợp truyền albumin.
Hb khoảng 9g/dl
Cung lương tim bảo đảm tưới máu mô.

44. Cung cấp quá thiếu dinh dưỡng:
– Thiếu năng lượng và protein
– Suy mòn cơ, giảm đạm/máu
– Tăng nguy cơ nhiễm trùng
– Kéo dài thời gian thở máy
Cung cấp quá thừa dinh dưỡng:
– Tăng ĐH, triglyceride, azot/máu
– Tăng áp lực thẩm thấu, RL điện giải
– Ức chế miễn dịch
– Gan nhiễm mỡ
Tránh nuôi dưỡng thiếu/ thừa!

45. BIEÁN CHÖÙNG SHH CAÁP
1 .Taïi phoåi : thuyeân taéc phoåi , chaán
thöông aùp löïc, xô phoåi , nhieãm truøng
2. Tim maïch : haï HA , giaûm cung löôïng
tim, RLN, VMNT, NMCT caáp.
3. Tieâu hoaù : xuaát huyeát , giaõn daï daøy, lieät
ruoät ,tieâu chaûy, traøn khí phuùc maïc,
stress ulcer

46. 4. Thaän : STC ( 10 – 20% trong ICU ), roái
loaïn nöôùc ñieän giaûi
5. Nhieãm truøng : vieâm phoåi , nhieãm truøng
tieåu , nhieãm truøng huyeát.
6. Dinh döôõng

47. Câu hỏi
BN COPD nhoùm C, nhaäp vieän vì khoù
thôû , ho ñaøm vaøng 1 tuaàn , nhaäp
caáp cöùu . Tieàn caên : 2 ñôït caáp
khoâng nhaäp vieän
M 100l/p , HA 14/8 , T: 37 oC , NT 30
l/p , SpO2 85% . Phoåi ran rít ngaùy . X
quang ngực : thaâm nhieãm pheá nang
thuøy döôùi phaûi . Ñieàu trò O2 5l/p.
KMÑM 1 giôø sau : pH 7,20 ; PaCO2 66
mmHg , PaO2 100 mmHg, HCO3
26mmHg. BN tænh .

48. Câu hỏi
1. Chaån ñoaùn ?
A. AECOPD bieán chöùng suy hoâ haáp caáp
B. Vieâm phoåi bieán chöùng SHH caáp /
COPD
C. COPD bieán chöùng SHH caáp / DPQ
D. K PQ/AE COPD b/c SHH caáp

49. Câu hỏi
1. Chaån ñoaùn ?
A. AECOPD bieán chöùng suy hoâ haáp caáp
B. Vieâm phoåi bieán chöùng SHH caáp /
COPD
C. COPD bieán chöùng SHH caáp / DPQ
D. K PQ/AE COPD b/c SHH caáp

50. 1. Phaân tích khí maùu ?
A. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy naëng
B. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy TB
C. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy nheï
D. Suy HH caáp taêng CO2 , O2 bình thöôøng

51. 1. Phaân tích khí maùu ?
A. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy naëng
B. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy TB
C. Suy HH caáp taêng CO2 , giaûm oxy nheï
D. Suy HH caáp taêng CO2 , O2 bình thöôøng

52. 3. Ñieàu trò ?
A. BiPAP , KS , DPQ , Khaùng vieâm
B. NKQ thôû maùy , KS , DPQ , Khaùng
vieâm
C. Giaûm lieàu oxy , KS , DPQ , Khaùng
vieâm
D. Giöõ lieàu oxy , KS , DPQ , Khaùng vieâm

53. 3. Ñieàu trò ?
A. BiPAP , KS , DPQ , Khaùng vieâm
B. NKQ thôû maùy , KS , DPQ , Khaùng
vieâm
C. Giaûm lieàu oxy , KS , DPQ , Khaùng
vieâm
D. Giöõ lieàu oxy , KS , DPQ , Khaùng vieâm

54. 4. Kháng sinh ?
A. Betalactam / B(-) + macrolide
B. Quinolones hô hấp
C. Carbapenem nhóm 2
D. Vancomycine + macrolide

55. 4. Kháng sinh ?
A. Betalactam / B(-) + macrolide
B. Quinolones hô hấp
C. Carbapenem nhóm 2
D. Vancomycine + macrolide

56. Tài liệu tham khảo
Điều trị học nội khoa –NXB Y học 2010
Acute respiratory during pregnancy and the peripartum period . Up to Date 2013
The American-European Consensus Conference definition of the acute respiratory
distress syndrome. J. Villara,b, R.M. Kacmarekc,d-2012
Acute Respiratory Distress Syndrome: Diagnosis and Management. February 15,
2012 Volume 85, Number 4.www.aafp.org/afp American Family Physician 353