CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH

1. GÃY THÂN XƯƠNG ĐÙI
BS HOÀNG ĐỨC THÁI

2. ÑAÏI CÖÔNG
 Lôùn nhaát vaø daøi nhaát
 Chaán thöông naëng nguy hieåm ñeán tính maïng,
löôïng maùu maát töø 0,5 ñeán 1 lít.
 Nhieàu cô lôùn -thöôøng bò leäch nhieàu vaø khoù ñöôïc
coá ñònh baèng caùc phöông phaùp beân ngoaøi. Vì vaäy
vieäc sô cöùu vaø vaän chuyeån ñuùng raát quan troïng.
 Moïi löùa tuoåi thöôøng 20 - 30 tuoåi, chuû yeáu do tai
naïn löu thoâng, nam > nöõ.

3. YEÁU TOÁ CHAÅN ÑOAÙN
Laâm saøng :
Laâm saøng coù ñuû caùc daáu hieäu cho söï chaån ñoaùn xaùc
ñònh
Tình traïng soác.
Toån thöông keøm theo
Tìm caùc toån thöông khaùc : soï naõo, ngöïc buïng, coät
soáng, khung chaäu, caùc chi .

4. YEÁU TOÁ CHAÅN ÑOAÙN
X-Quang :
Caùc toån thöông khaùc ôû vuøng haùng vaø goái.
Phaûi luoân luoân chuïp caû ñaàu treân vaø ñaàu döôùi ñuøi
Caàn phaûi chuïp theâm khung chaäu thaúng, nhaát laø
tröôøng hôïp ña thöông.
Kyõ thuaät: Thaúng vaø nghieâng laáy toaøn boä xöông
ñuøi.

5. PHAÂN LOAÏI THEO WINQUIST HANSEN
Döïa vaøo toån thöông xöông :
 Ñoä 0 : Ñôn giaûn
 Ñoä 1 : Maõnh vôõ nhoû
 Ñoä 2 : Maõnh vôõ nhoû khoâng ñaùng keå hôn nöõa
thaân xöông (< 50%).
 Ñoä 3: Maõnh vôõ lôùn hôn nöõa thaân xöông(>50%).
 Ñoä 4 : Nhieàu maõnh.

6. BIEÁN CHÖÙNG
Caáp :
 Xaûy ra trong ngaøy ñaàu, nhaát laø 6 giôø ñaàu.
 Soác do ñau vaø maát maùu :
 Gaõy hôû :
 Cheøn cô giöõa oå gaõy.
 Cheøn eùp khoang:
 Hieám thaáy toån thöông maïch maùu lôùn hay thaàn
kinh..
 Caùc toån thöông xöông khaùc, caùc cô quan khaùc
keøm theo.

7. BIEÁN CHÖÙNG
Thöù caáp : Töø ngaøy thöù 02 ñeán tuaàn thöù 02
 Thuoäc veà bieán chöùng do naèm laâu
 Nhieãm truøng veát thöông.
Treã : Töø tuaàn thöù 03 do caùc toån thöông cuõ coøn laïi vaø do sai soùt cuûa ñieàu trò.
 Do gaõy hôû naëng (ñoä 3) : Maát xöông, vieâm xöông.
 Do ñieàu trò keùo taï vaø boù boät : Ngaén chi (> 2cm), can xaáu (gaäp goùc,
xoay), ñô goái, teo cô, khoâng lieàn.
 Do ñieàu trò phaãu thuaät : nhieãm truøng sau moå, khoâng lieàn xöông do keát
hôïp xöông khoâng vöõng, cong ñinh, gaõy ñinh, gaõy neïp vít, can xaáu.

8. ÑIEÀU TRÒ
Höôùng xöû lyù theo phaùc ñoà sau ñaây :
Sô cöùu :
 Coá ñònh taïm ñuùng caùch baèng neïp daøi töø baøn chaân ñeán
naùch
 Choáng soác, hoài söùc, giaûm ñau.
 Di chuyeån caån thaän
Taïi beänh vieän :
Gaõy hôû : Caét loïc saïch + KHX, hoaëc coá ñònh xöông baèng
keùo taï, hoaëc naén coâù ñònh ngoaøi

9. ÑIEÀU TRÒ
Taïi beänh vieän : Gaõy kín
ÔÛ treû em :
 Döôùi 02 tuoåi : Keùo taï chæ thieân kieåu Bryant (1876).
 Töø 02 - 12 tuoåi : Keùo taï kieåu Russell (1924) .
 Töø 06 - 16 tuoåi : coù theå ñoùng ñinh noäi tuûy loaïi deõo
(Meùtaizeau 1988)
 Treân 12 tuoåi : ñieàu trò nhö ngöôøi lôùn : ñinh noäi tuyû hay
neïp vít

10. ÑIEÀU TRÒ
ÔÛ ngöôøi lôùn :
 Gaõy kín ñôn giaûn : Ñoùng ñinh noäi tuûy ngay sau khi tai naïn
hay sau keùo taï 1 - 2 tuaàn (kín, hôû)
 Gaõy kín phöùc taïp : Coù 3 phöông phaùp :
 Ñoái vôùi ngöôøi giaø yeáu hay coù choáng chæ ñònh phaãu
thuaät : Keùo taï neïp ñoäng .
 Neáu coù C-arm thì ñoùng ñinh noäi tuûy coù choát
 Hoaëc baét neïp vít.

11. ÑIEÀU TRÒ
ÔÛ ngöôøi lôùn :
 Gaõy nhieàu xöông : Keát hôïp xöông moät thì (moät cuoäc moå)
cho caùc xöông gaõy cuøng moät luùc.
 Gaõy xöông meät : Ngöng taäp luyeän trong 1 - 2 tuaàn ñi naïng
choáng nheï chaân ñau, neáu coù di leäch thöù caáp thì phaûi caàn
ñeán phaãu thuaät.
 Gaõy xöông beänh : Laáy boû moâ böôùu, ñoùng ñinh noäi tuûy
(thöôøng hay coù choát) keøm theo nheùt xi maêng choã maát
xöông.

14. THEO DOÕI
Dieãn tieán ñieàu trò : tö theá xaáu, bieán daïng do co ruùt ñau, taäp vaän ñoäng phuïc
hoài chöùc naêng, ñieàu trò kòp thôøi bieán chöùng nhieãm truøng di leäch.
Thôøi gian laønh xöông. toång traïng hay loại gaõy, ôû treû em 4 - 6 tuaàn, ôû thanh
nieân khoaûng 10 - 12 tuaàn, ôû ngöôøi giaø 16 - 22 tuaàn
Thôøi gian ñeå trôû laïi laøm vieäc thay ñoåi töø 04 thaùng ñeán 08 thaùng.
Thôøi gian laáy kim loaïi
– Ít nhaát 01 naêm sau ñoùng ñinh noäi tuûy.
– Ít nhaát 02 naêm sau neïp vít .