2. MUÏC LUÏC
01 - Coi Ñòa Lyù . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 30 - Chaân Thaàn Bôûi Ñaâu Sinh Ra? . . . . . . . . . . . . . . . . .61
02 - Choïn Ngaøy, Ñònh Höôùng, Xem Tuoåi . . . . . . . . . . . . .6 31 - Chaân Thaàn Khoâng Coù Cuoái Cuøng . . . . . . . . . . . . . . .62
03 - Ñoaùn Soá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 32 - Khoâng Nhìn Thaáy Chaân Thaàn ñöôïc. . . . . . . . . . . . . .63
04 - Xem Töôùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 33 - Ñöùc Chuùa Trôøi vaø Thöôïng Ñeá . . . . . . . . . . . . . . . . .64
05 - Boùi Queû, Xin Xaêm vaø Ñoaùn Chöõ . . . . . . . . . . . . . . .12 34 - Thieân Ñaøng Hoûa Nguïc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
06 - Caùc Thaàn Giaû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 35 - Linh Hoàn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
07 - Ngoïc Hoaøng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 36 - Thieân Söù, Ma Quyû, vaø Linh Hoàn Ngöôøi Ta . . . . . . . .69
08 - Laõo Quaân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 37 - Ma Quyû ôû Theá Gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
09 - Tieân thuaät . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 38 - Söï Coâng Bình Cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi . . . . . . . . . . . . . .71
10 - Quan Coâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 39 - Söï Nhaân Töø Cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi . . . . . . . . . . . . . . .73
11 - Thaønh Hoaøng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 40 - Chuùa Sinh Ngöôøi Coù Thöù Baäc . . . . . . . . . . . . . . . . .75
12 - Thoå Ñòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 41 - Thôø Laïy Ñöùc Chuùa Trôøi Caùch Naøo? . . . . . . . . . . . . .77
13 - Phaät Thích Ca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 42 - Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Cao Troïng Hôn Caùc Thaùnh Hieàn . .79
14 - Thuyeát Luaân Hoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 43 - Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Chuoäc Toäi Loaøi Ngöôøi . . . . . . . . . .81
15 - Quan AÂm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 44 - Söï Tích Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Laø Thaät . . . . . . . . . . . . . .83
16 - Dieâm Vöông . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 45 - Ai Tin Chuùa Phaûi Chòu Baùp-tem . . . . . . . . . . . . . . .86
17 - Baø Chuùa Ngoïc vaø Baø Lieãu Haïnh . . . . . . . . . . . . . . .39 46 - Ngöôøi Nam Ngöôøi Nöõ Ñeàu Phaûi Tin Chuùa . . . . . . . . .88
18 - Ñaïo Nho vaø Ñaïo Tin Laønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 47 - Ñaïo Chuùa Coù Möôøi Ñieàu Raên . . . . . . . . . . . . . . . . .89
19 - Thôø Laïy OÂng Khoång Töû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 48 - Tín Ñoà AÊn ÔÛ Khoâng Hôïp Ñaïo . . . . . . . . . . . . . . . .90
20 - Thôø Laïy Toå Toâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 49 - Ñaïo Thaät Chaúng Luaän Goác Töø Ñaâu . . . . . . . . . . . . .92
21 - Moäc Chuû, Baøi Vò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 50 - Chôù Xem Vieäc Theo Ñaïo Tin Laønh Laøm Khoù . . . . . .93
22 - Ñoát Giaáy Tieàn, Vaøng Baïc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 51 - Phaûi Tin Theo Chuùa Môùi Ñöôïc Phöôùc . . . . . . . . . . .95
23 - Theá Naøo Laø Hieáu Thaät . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 52 - Phaûi Kíp Tin Theo Chuùa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97
24 - Khoâng Laïy Xaùc Cheát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
25 - Ñöùc Chuùa Trôøi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 Phaàn ñoïc theâm
26 - Ñöùc Chuùa Trôøi: Troïn Taøi, Troïn Trí, Troïn Laønh . . . . .56 1. Böùc Tranh cuûa Cuoäc Ñôøi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99
27 - Ñöùc Chuùa Trôøi Döïng Neân Ngöôøi Döõ? . . . . . . . . . . . .57 2. Ñaïo Naøo Cuõng Toát, Nhöng... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106
28 - Chaân Thaàn Sinh Ra Thuù Döõ? . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 3. Loøng Tin vaø Ñöùc Tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112
29 - Moät Chuùa Cai Quaûn Caû Trôøi Ñaát Muoân Vaät . . . . . . . .60 Lôøi Taâm Tình cuûa Ban Hieäu Ñính
2 3

3. Ngöôøi xöa coù baøi thô cheá gieãu thaày ñòa lyù, nhö sau:
Hoûi: Nhöõng vieäc ngöôøi ta thöôøng hay
Thaày ñòa? Sao thaày noùi vieån voâng?
01
laøm, nhö: Xem ñòa lyù, choïn ngaøy laønh
thaùng toát, xem soá töû vi, boùi queû, xin Chæ nam, chæ baéc, chæ taây, ñoâng.
xaêm... coù hôïp lyù khoâng?
Theá gian baèng coù ñaát vua chuùa,
Coi Ñòa Lyù Ñaùp: Khoâng. Vì nhöõng vieäc aáy laø meâ
Sao chaúng ñem choân toå phuï oâng?
tín, dò ñoan, gaït ngöôøi, coù aûnh höôûng
raát xaáu vaø gaây nhieàu taùc haïi cho xaõ hoäi.
Xin ñöôïc phaân tích nhö sau: Baøi thô aáy laøm cho thaày ñòa lyù phaûi cöùng mieäng, khoâng traû lôøi ñöôïc.
Ngöôøi xöa: xaây nhaø, laøm moà maû cuõng xem Thuaät xem ñòa lyù ñaõ laøm chaäm böôùc tieán trong söï phaùt trieån
ñòa lyù, nhöng chæ laø ñeå choïn nôi ñaát cao, raùo, khoâng tích tuï nöôùc cuûa xaõ hoäi; vì ngöôøi naøo cuõng chæ lo troâng caäy vaøo nhöõng
(uùng thuûy); vaø xaây höôùng veà phía traùnh ngoïn gioù ñoâng, khoâng taäp tuïc meâ tín, dò ñoan ñoù, haàu mong ñöôïc giaøu coù, sang
quaù noùng, cuõng khoâng quaù laïnh, maø thoâi. Thuaät xem ñòa lyù cuõng troïng ñôøi naøy; maø khoâng lo tích cöïc laøm nhöõng vieäc thöïc söï
coøn ñöôïc goïi laø "Thuaät phong thuûy." mang laïi lôïi ích cho baûn thaân mình vaø cho xaõ hoäi. Hôn nöõa,
laïi coøn xuùc phaïm ñeán toå tieân, baèng vieäc mang haøi coát cuûa
Veà sau, ngöôøi ta tin raèng: con chaùu ñôøi sau giaøu hay ngheøo, sang hoï ra ñeå möu caàu danh lôïi, phuù quyù ñôøi naøy; ñieàu ñoù thaät
hay heøn, khoân hay ngu, ñeàu tuøy thuoäc vaøo vieäc nhaø cöûa vaø moà laø baát hieáu vaø laïi coøn coù haïi ñeán luaân thöôøng ñaïo lyù nöõa.
maû cuûa oâng baø coù ñöôïc xaây döïng treân cuoäc ñaát toát hay khoâng;
töø ñoù, vieäc xem ñòa lyù laïi chuyeån sang yù nghóa khaùc. Thuaät xem
ñòa lyù ngaøy nay, chuû yeáu laø ñeå choïn maûnh ñaát toát cho con chaùu
ngaøy sau ñöôïc thaêng quan, tieán chöùc, phaùt taøi, phaùt loäc. Thuaät
naøy baét ñaàu töø khi oâng Quaùch Phaùt, ñôøi Taán, beân Trung Quoác,
ñeà xöôùng ra. Ñaàu tieân laø ngöôøi Trung Quoác tin theo, sau ñoù, lan
traøn sang nöôùc Vieät Nam ta; ngaøy nay, ñaõ truyeàn ñeán caùc nöôùc
AÂu, Myõ. Ña soá daân chuùng voán saün tính ham meâ phuù quyù, neân
ñeàu bò thuaät naøy löøa doái, gaït gaãm.
Thieát töôûng, toå tieân chuùng ta khi coøn ñang soáng, cuõng khoâng
chaéc coù theå che chôû cho con chaùu ñöôïc; huoáng chi khi cheát roài,
xaùc ñaõ thaønh tro buïi, laøm sao coøn coù khaû naêng phuø hoä cho con
chaùu phaùt taøi, phaùt loäc ñöôïc? Neáu xem ñòa lyù maø toát thaät, thì töø
ñôøi nhaø Taán trôû veà tröôùc, chöa coù thuaät xem ñòa lyù, khoâng leõ
chaúng coù ngöôøi giaøu sang? Coøn ñôøi nay, daân ôû caùc nöôùc taây
phöông coù ñôøi soáng vaên minh, tieán boä, sung tuùc, phaûi chaêng laø
nhôø hoï gioûi aùp duïng thuaät phong thuûy?
4 5

4. V aøo ñôøi Vua Thaønh Vöông nhaø Chaâu, ñöôïc phöôùc, coøn laøm ñieàu aùc thì seõ gaëp hoïa; taát caû ñeàu do nôi
02
beân Trung Quoác, coù ngöôøi hoï Vieät mình, khoâng quan heä gì ñeán ngaøy giôø vaø phöông höôùng.
thöôøng ñeán trieàu coáng vaø khi veà
thöôøng bò laïc ñöôøng. Coù oâng Chaâu Coøn vieäc hoân nhaân, töø ñôøi thöôïng coå khoâng caàn xem tuoåi, choïn
Coâng ñaõ phaùt minh ra chieác xe chæ ngaøy gì caû. Cöù hai beân nam nöõ: xöùng taøi, caân saéc, taâm tính hôïp
Choïn Ngaøy, nam (chieác xe coù caùi hoäp kim nam yù nhau, thì ñoù laø duyeân Trôøi ñaõ ñònh; ngaøy naøo thuaän tieän, thì
laøm leã thaønh hoân. Ñeán ñôøi nhaø Haùn, rôï Hung Noâ cöôøng thaïnh
Ñònh Höôùng, ngöôøi hoï Vieät höôùnñöôøng veàñeåCaùi la
chaâm chæ veà
tìm
g nam),
.
giuùp
ôû phöông baéc, laøm aùp löïc ñeå cöôùi coâng chuùa cuûa vua Trung Hoa
Xem Tuoåi baøn cuûa ta ñang söû duïng ngaøy nay laø cho ñoâng cung thaùi töû cuûa hoï. OÂng Löõ Taøi beøn laäp möu, baøy ra
troø "baùt sôn giao chieán" ñeå caûn trôû vieäc caàu hoân naøy, roài ñöa con
baét chöôùc theo hoäp kim nam chaâm cuûa
chieác xe chæ nam aáy. Coøn noùi veà "Giaùp Tyù," gaùi cuûa thöôøng daân vaøo theá choã. Nhöng töø ñoù veà sau, ngöôøi ñôøi
thì do Vua Hoaøng Ñeá beân Trung Quoác leänh cho laïi töôûng laø chuyeän thaät vaø thöïc hieän theo; moãi khi cöôùi vôï, gaû
oâng Ñaïi Naùo ñaët ra: laáy Giaùp, AÁt, Bính, Ñinh, Maäu, Kyû, Canh, choàng cho con chaùu ñeàu phaûi traùnh caùc tuoåi naèm veà cung "baùt
Taân, Nhaâm, Quyù laøm Thieân Can; laáy Tyù, Söûu, Daàn, Maõo, Thìn, sôn tuyeät maïng," vaø caàu cho ñöôïc "luïc hieäp tröôøng sanh".
Tî, Ngoï, Muøi, Thaân, Daäu, Tuaát, Hôïi laøm Ñòa Chi; hai beân hôïp laïi Vieäc meâ tín xem tuoåi aáy ñaõ gaây neân bieát bao thaûm caûnh
thaønh Giaùp Tyù. Thieân Can chæ veà söï di chuyeån cuûa caùc tinh tuù gia ñình! Vì nôi thöông khoâng choïn, nôi choïn khoâng
vaø aûnh höôûng cuûa chuùng treân ñaát, taïo ra muøa maøng; Ñòa Chi chæ thöông, khieán nhieàu gia ñình tan naùt, chia ly; thaäm chí coù
veà caùc vuøng ñaát chòu aûnh höôûng cuûa Thieân Can vaøo moãi muøa, nhieàu ngöôøi phaûi töï keát lieãu cuoäc soáng, ñeå traùnh bò eùp
maø coù khí haäu khaùc nhau. Nhö vaäy, muïc ñích cuûa ngöôøi phaùt duyeân cuûa gia ñình coå huû. Vì vaäy, ngöôøi tin ñaïo Chuùa thaät
minh ra chieác xe chæ nam laø ñeå chæ daãn ñöôøng ñi; ngöôøi saùng khoâng ai xem tuoåi laøm chi; khi keát hoân, hai beân nam nöõ
taùc ra Giaùp Tyù laø ñeå ghi naêm vaø thaùng, phaân ñònh thôøi tieát, ñeå ñeàu vaâng theo yù Chuùa caû. Coù caâu: "Löông duyeân do tuùc ñeá,
nhaø noâng laøm muøa; chöù khoâng phaûi ñeå xem ngaøy: xaây nhaø, laøm giai ngaãu töï Thieân thaønh". Nghóa laø: Duyeân laønh do söï raøng
maû; hay xem tuoåi: boùi vieäc heân xui. Ngöôøi xöa laøm vieäc gì cuõng buoäc töø tröôùc, söï keát hôïp toát ñeïp do Trôøi maø neân. Ngöôøi
khoâng xem ngaøy, giôø, phöông höôùng. Ngaøy nay, caùc nöôùc ôû AÂu, tin Chuùa tin raèng: vieäc hoân nhaân cuûa mình ñaõ ñöôïc Chuùa
Myõ cuõng vaäy; theá maø, caùc coâng vieäc thöôøng vaãn tieán haønh thuaän ñònh saün vaø do Chuùa keát hôïp.
lôïi, khoâng gaëp trôû ngaïi naøo caû. Ngöôøi nöôùc ta baét chöôùc taäp tuïc
meâ tín cuûa ngöôøi Trung Quoác, cöù laøm vieäc gì hay laø ñi ñaâu, thì
phaûi xem lòch choïn ngaøy, möôùn thaày choïn höôùng. Vieäc naøy chæ
toán tieàn cuûa voâ ích, maø khoâng hieäu nghieäm gì caû.
Xem nhö: hai ñaùm cöôùi cuøng toå chöùc moät ngaøy, moät giôø, nhöng
veà sau keát cuïc laïi khaùc nhau; hai cöûa hieäu khai tröông cuøng
ngaøy, cuøng giôø, maø thaønh coâng hay thaát baïi laïi cuõng khaùc nhau.
Vaäy thì, choïn ngaøy toát maø laøm chi? Vì quyeàn giaùng hoïa, ban
phöôùc, ôû trong tay Ñöùc Chuùa Trôøi. Heã laøm ñieàu laønh thì nhaän
6 7

5. T huaät ñoaùn soá coøn coù nhöõng teân goïi
khaùc, nhö: Thuaät Ñoaùn Meänh, Töû Binh
Phaùp, Suy Meänh Thuaät... laø moät phöông
Thuaät ñoaùn soá toàn taïi vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy hoâm nay, laø
nhôø phaûn aùnh ñöôïc nguyeän voïng cuûa moïi ngöôøi: muoán naém baét
vaø ñi saâu vaøo quy luaät nhaân sinh. Thaät ra, thuaät ñoaùn soá chæ laø
03 phaùp coå truyeàn cuûa ngöôøi Trung Quoác,
duøng lyù luaän: "sinh thaàn baùt töï," töùc laø
saûn phaåm cuûa söï öùc ñoaùn, keát hôïp vôùi kinh nghieäm, khoâng ñöôïc
khoa hoïc chöùng minh tröïc tieáp vaø thöôøng bò moät soá ngöôøi lôïi
Ñoaùn Soá choïn ngaøy, giôø, thaùng, naêm sinh, phoái
hôïp vôùi Thieân Can, Ñòa Chi, lyù luaän Nguõ
duïng, ñeå ñaùnh löøa quaàn chuùng nheï daï. Hoïc thuaät naøy töïa nhö
moät thöù khoa hoïc döï baùo, coù pha chuùt thaàn bí, thieân veà duy taâm,
Haønh, quan nieäm boán muøa vaø quan nieäm chæ coù theå löøa gaït nhöõng ngöôøi meâ tín. Coøn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi
Thaàn Saùt, ñeå suy ñoaùn vaän maïng cho hieåu bieát vaø thöïc teá, coù leõ khoâng ai tin. Bôûi vì, trong cuøng moät
ngöôøi ta. Noù baét nguoàn töø lyù luaän AÂm Döông, khoaûnh khaéc thôøi gian, taïi nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau treân quaû
Nguõ Haønh vaø thuaät chieâm tinh. ñòa caàu naøy, coù theå coù raát nhieàu con ngöôøi ñöôïc chaøo ñôøi; trong
soá nhöõng ngöôøi aáy, seõ coù ngöôøi giaøu sang, keû ngheøo heøn; chöù
Hình thöùc ñaàu tieân cuûa thuaät ñoaùn soá vaø cuõng ñöôïc ghi cheùp khoâng theå naøo cuøng giaøu sang, danh voïng; hoaëc cuøng ngheøo
sôùm nhaát trong söû lieäu laø do Nguïy Ninh, thôøi Baéc Teà, laáy Nguõ khoå, baàn cuøng; ñieàu naøy khoâng theå xaûy ra vaø raát voâ lyù. Ñeán caû
Haønh, Can Chi cuûa naêm, thaùng ra ñôøi, phoái hôïp vôùi boán muøa: hai ngöôøi sinh ñoâi cuõng khoâng theå coù ñöôïc vaän maïng nhö nhau.
xuaân, haï, thu, ñoâng, maø ñoaùn soá maïng. Veà sau, ñeán ñôøi nhaø
Ñöôøng, Lyù Hö Trung laáy naêm, thaùng, ngaøy, giôø sinh, phoái hôïp Vieäc ñoaùn soá cuõng khoâng coù gì baûo ñaûm cho tính chính xaùc cuûa
vôùi Nguõ Haønh ñeå ñoaùn meänh. Thôøi Nguõ Ñaïi Toáng Sô, Laïc Luïc noù. Chuùng ta phaûi bieát: hoïa phuùc ñeàu do Ñöùc Chuùa Trôøi quyeát
Töû laáy naêm, thaùng, ngaøy, giôø sinh, phoái hôïp vôùi Nguõ Haønh, Can ñònh. Neáu moãi ngöôøi trong chuùng ta, khi vöøa môû maét chaøo ñôøi,
Chi vaø Thaàn Saùt ñeå ñoaùn meänh, ñoù laø pheùp Töù Truï; vaø thuaät vaän maïng ñaõ ñöôïc an baøi, tuøy thuoäc vaøo ngaøy, giôø, thaùng, naêm
ñoaùn soá ñaõ hình thaønh töø ñoù. Khôûi ñaàu, thuaät ñoaùn soá chæ ñöôïc sinh; soá phaän giaøu ngheøo, tröôøng thoï hay yeåu maïng cuõng ñeàu
löu haønh trong giôùi trí thöùc; veà sau, ñöôïc ñaïi chuùng hoùa vaø löu phuï thuoäc vaøo thôøi khaéc mình ra ñôøi; vaäy thì, con ngöôøi khoâng
haønh roäng raõi trong daân gian. caàn lao ñoäng, cöù soáng töï nhieân thoaûi maùi theo sôû thích, haønh
ñoäng theo baûn naêng nhö loaøi vaät, khoâng suy tö lo laéng gì caû, vì
Quyû Coác Töû laø moät nhaân vaät kyø bí trong lòch söû coå ñaïi Trung moïi vieäc ñaõ ñöôïc ñònh ñoaït saün. Coøn tình yeâu thöông cuûa cha
Quoác. Hoï teân khoâng roõ raøng, laïi theâm ngöôøi ñôøi hö caáu nhöõng meï ñoái vôùi con caùi cuõng nhö theá; ñöùa naøo sinh ñuùng vaøo giôø toát,
caâu chuyeän veà oâng mang tính huyeàn bí. Lòch söû ghi laïi: oâng laø ngaøy toát, thì seõ ñöôïc cha meï yeâu nhieàu hôn. Chuùng ta khoù coù
moät chính trò gia, kieâm nhaø toaùn hoïc vaø cuõng laø moät thaày thuoác. theå chaáp nhaän lyù luaän naøy.
Sau khi töø boû vieäc ñôøi, oâng veà soáng aån daät nôi moät hang saâu,
trong nuùi, thuoäc ñòa phaän nhaø Chu, goïi laø "Quyû Coác;" do vò trí Neáu nhö vieäc ñoaùn soá maø ñuùng nhö ngöôøi ta tin; vaäy thì, taát caû
cuûa hang naèm ôû ñòa theá hieåm trôû, aâm u, khoâng phaûi laø nôi thích moïi ngöôøi ñeàu neân ñi caàu vaán caùc nhaø toaùn soá, ñeå xem vaän
hôïp cho ngöôøi ôû. Teân "Quyû Coác Töû," coù nghóa laø: ngöôøi ôû hang maïng cuûa mình nhö theá naøo, roài haõy coù nhöõng quyeát ñònh cho
quyû, laø do oâng töï ñaët; ngöôøi ñôøi sau goïi oâng laø "Quyû Coác Tieân nhöõng coâng vieäc saép tôùi cuûa mình; vì soá maïng ñaõ ñöôïc aán ñònh
Sinh." OÂng ñöôïc xem laø oâng toå cuûa thuaät ñoaùn soá, ñoaùn meänh. nhö theá, ta khoâng theå thay ñoåi ñöôïc. Neáu nhö theá, thì xaõ hoäi cuûa
chuùng ta coù coøn laø xaõ hoäi cuûa loaøi ngöôøi khoâng? Vì taát caû moïi
8 9

6. ngöôøi ñeàu khoâng caàn phaûi laøm gì heát, cöù ung dung soáng, chôø soá
phaän ñeán. Coøn ñoái vôùi nhöõng nhaø toaùn soá, hoï tieân ñoaùn vaän
maïng cho ngöôøi khaùc thì ñöôïc, theá coøn vaän maïng cuûa chính baûn
thaân hoï thì sao? Ñoái vôùi nhöõng baäc cha meï, hoï seõ yeâu quyù ngöôøi
Ñ öùc Chuùa Trôøi saùng taïo ra vuõ truï vaø taïo
döïng neân loaøi ngöôøi. Quan saùt hình
theå beân ngoaøi, neáu laø ngöôøi thì taát caû
con naøo bieát hieáu thuaän, bieát lo laøm aên, ñoù laø leõ ñöông nhieân;
vieäc naøy khoâng lieân quan gì ñeán ngaøy, giôø sinh cuûa chuùng. Ñöùc 04 ñeàu gioáng nhau, ai cuõng coù ñaàu, mình
vaø tay, chaân. Nhìn chung, ngöôøi naøo
Chuùa Trôøi laø Ñaáng raát coâng bình, thì sao ta phaûi lo Ngaøi chaúng
tuøy theo vieäc laøm cuûa moãi ngöôøi, maø thöôûng phaït coâng minh?
Xem Töôùng ñeå nngöûi,: löôõit ñeå nhìn, tai ñeå nghe, aêmuõi
cuõ g coù maé ñeå
noùi vaø neám thöùc n...
Taïi sao ta phaûi ñi caàu vaán caùc nhaø töôùng soá, maø khoâng chuyeân Caùc cô quan noäi taïng coù: tim, gan, phoåi,
taâm thôø laïy Ñöùc Chuùa Trôøi? daï daøy… taát caû ñeàu ñöôïc bao boïc bôûi lôùp
da thòt beân ngoaøi. Töø baäc vua quan cho ñeán
Toùm laïi, vieäc ñoaùn soá laø phi khoa hoïc vaø chæ laø moät thöù keû haï daân, taát caû ñeàu gioáng nhau ôû caùc ñaëc ñieåm
hoïc thuaät löøa gaït nhöõng ngöôøi yeáu loøng vaø meâ tín, hay tin chung, chæ khaùc nhau nôi caùc hình thöùc, nhö: thaáp, cao, gaày,
vaøo nhöõng ñieàu khoâng thöïc teá. Chuùng ta ñöøng vì söï thieáu maäp... vaø caùc maøu da: traéng, ñoû, ñen, vaøng. Keû ngheøo heøn aên
hieåu bieát, maø bò sa ñaø vaøo nhöõng vieäc meâ tín nhö theá; coù côm gaïo löùt, canh rau; ôû nhaø tranh, vaùch ñaát. Ngöôøi giaøu aên cao
theå gaây neân nhieàu haäu quaû khoân löôøng cho baûn thaân vaø caû löông, myõ vò; ôû nhaø cao, cöûa roäng. Do ñoù, khí saéc cuûa moãi taàng
gia ñình. Nghieâm troïng hôn heát, vieäc tin töôûng khoâng coù lôùp ngöôøi trong xaõ hoäi khoâng gioáng nhau. Nhö vaäy, vieäc quan
cô sôû naøy, coù theå aûnh höôûng ñeán sinh maïng vaø linh hoàn saùt hình dung beân ngoaøi cuûa moät ngöôøi, maø tieân ñoaùn ñöôïc
cuûa mình veà sau. töông lai, vaän maïng cuûa ngöôøi aáy, khoâng theå chính xaùc ñöôïc.
Xöa kia, vua Voõ Ñeá ñôøi nhaø Haùn, khi ñoïc caâu saùch töôùng vieát
raèng: "Baát keå ngöôøi naøo nhaân trung daøi moät taác, thì soáng ñöôïc
moät traêm tuoåi." OÂng Ñoâng Phöông Soùc, moät hoïc giaû noåi tieáng ôû
tænh Sôn Ñoâng, laøm quan döôùi thôøi Haùn Voõ Ñeá, ñöùng beân caïnh
nghe ñöôïc, lieàn cöôøi phì. Vua hoûi: "Ngöôi cöôøi gì?" OÂng ñaùp: "Toâi
cöôøi oâng Baønh Toå ñôøi xöa, vì oâng aáy soáng ñeán 800 tuoåi, chaéc
nhaân trung daøi ñeán taùm taác, theá thì maët oâng aáy chaéc phaûi daøi
laém!" Ñaáy chæ laø moät caâu noùi khoâi haøi, nhöng cuõng ñuû ñeå baùc
boû söï sai laàm cuûa saùch Ma Y Thaàn Töôùng. Treân theá giôùi coù nhieàu
ngöôøi ngoaïi hình gioáng nhau, nhöng taâm tính coù theå khaùc nhau
nhö trôøi vôùi vöïc. Ví duï nhö: vua Thuaán truøng ñoàng, töùc laø moãi
con maét coù hai con ngöôi, Haïng Voõ cuõng truøng ñoàng, nhöng sao
moät ngöôøi hieàn ñöùc, ngöôøi kia laïi baïo ngöôïc? Xeùt veà hình dung
thì Döông Hoå gioáng Khoång Töû nhö khuoân ñuùc, trong khi Khoång
Töû ñöôïc toân xöng laø thaùnh nhaân, thì Döông Hoå bò xem laø ngöôøi
gian aùc. Khoång Töû noùi raèng: "Neáu caên cöù vaøo töôùng maïo, maø
10 11

7. ñoaùn xeùt ngöôøi, thì ta ñaây ñaõ maát Tö Voõ." Sao quyù vò khoâng suy loøng, maø laøm cho ñuùng yù oâng. Coû thi vaø mu ruøa, quaû khoâng theå
gaãm lôøi Khoång Töû, maø laïi tin lôøi thaày töôùng? bieát ñöôïc vieäc aáy." (Coû thi vaø mu ruøa laø hai vaät ñöôïc duøng laøm
phöông tieän ñeå laáy queû).
Ngöôøi ta coù theå duøng vieäc xem töôùng nhö quan saùt cung
caùch cuûa moät ngöôøi ñeå phaùn ñoaùn ñöôïc taâm tính ngöôøi aáy; Xem nhö theá, ngöôøi xöa cuõng hieåu vieäc boùi queû laø voâ ích. Vieäc
cuõng nhö vieäc baùc só xem thaàn saéc ngöôøi ñau, thì bieát ñaïi xin xaêm cuõng vaäy. Xaêm toát hay xaêm xaáu cuõng ñeàu khoâng do oâng
khaùi bònh naëng hay nheï, haøn hay nhieät. Coøn nhö noùi raèng: thaùnh, oâng tieân naøo, linh öùng caû. Ñöøng caû tin vaøo nhöõng ñieàu mô
nhôø xem töôùng maø ñoaùn ñöôïc vaän maïng veà sau, laø ñieàu hoà nhö theá, maát tieàn voâ ích maø coøn gaây toån haïi cho baûn thaân.
phi lyù.
Coøn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi haønh ngheà ñoaùn chöõ vieát, vieäc aáy
chaúng qua cuõng chæ laø moät phöông caùch möu sinh; vì sinh
keá neân phaûi baøy ra troø gaït ngöôøi ñeå kieám tieàn. Hoï xöng
raèng möu caàu lôïi ích cho ngöôøi khaùc, nhöng ñoái vôùi chính
baûn thaân mình thì hoï cuõng ñaønh boù tay. Neáu coù ngöôøi truy
vaán, haïch hoûi thì hoï laïi choáng cheá: "Toâi vaãn bieát laø thuaät
B oùi queû, xin xaêm, ñoaùn chöõ vieát (hay
chieát töï) laø nhöõng troø may ruûi, cuõng
doái gaït ngöôøi, nhöng vì ñoù laø ngheà kieám côm cuûa toâi, cho
neân, khoâng theå töø boû maø vaãn phaûi kieám soáng baèng ngheà
05 gioáng nhö ñaùnh thoø loø hay quay con vuï
– thoø loø laø moät kieåu ñaùnh baïc thôøi
tröôùc baèng con quay coù saùu maët soá,
aáy." Chuùng ta neân nghe nhöõng lôøi bieän hoä aáy, maø nhaän
thöùc vaán ñeà cho ñuùng vôùi baûn chaát cuûa noù.
Boùi Queû, Xin con vuï laø moät thöù ñoà chôi cuûa treû con
Xaêm vaø – coù theå truùng vaø cuõng coù theå sai,
Ñoaùn Chöõ khi queû boùi noùi toát, nhöng söï vieäc xaûy
khoâng coù tính chính xaùc tuyeät ñoái. Coù
ra ngöôïc laïi; coù khi ñoaùn vieäc laønh, maø
xaûy ra vieäc döõ. Boùi moät traêm laàn thì cuõng seõ
coù moät vaøi laàn truùng! Cuõng ví nhö moät ngöôøi chöa bieát baén, cöù
caàm suùng baén böøa thì seõ coù luùc cuõng truùng ñöôïc moät vaøi phaùt,
khoâng theå cho laø baén gioûi, maø chæ laø ngaãu nhieân maø thoâi.
Xöa kia, Khuaát Nguyeân, chính trò gia vaø cuõng laø moät thi só noåi
tieáng cuûa Trung Quoác, ñeán xin Thieàm Doaõn, vieân quan thaùi boác
– quan xem boùi cho vua – cuûa Trung Quoác, moät queû boùi. OÂng
Thieàm Doaõn beøn noùi raèng: "Caùi thöôùc coù choã ngaén, caùi taác coù
choã daøi; vaät coù choã khoâng ñuû, trí coù choã khoâng saùng; soá coù choã
ñoaùn khoâng tôùi, maø thaàn coù choã cuõng khoâng thoâng. OÂng cöù theo
12 13

8. naêm. Saùch Saùng Theá Kyù, chöông 1, caâu 14-18, vieát: "Ñöùc Chuùa
Hoûi: Chuùng toâi bieát ñaïo Tin Laønh cuûa trôøi laïi phaùn raèng: Phaûi coù caùc vì saùng trong khoaûng khoâng treân
Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Christ laø chaân thaät,
06
trôøi, ñaëng phaân ra ngaøy vôùi ñeâm, vaø duøng laøm daáu ñeå ñònh thì
ñaùng tin, nhöng töø tröôùc ñeán giôø, töø
tieát, ngaøy vaø naêm; laïi duøng laøm vì saùng trong khoaûng khoâng treân
Trung Quoác cho ñeán nöôùc Vieät Nam
trôøi ñeå soi xuoáng ñaát; thì coù nhö vaäy. Ñöùc Chuùa trôøi laøm neân hai
ta, vieäc thôø maët trôøi, maët traêng, ñaát
Caùc Thaàn Giaû ñaù, caùc ngoâi sao hoaëc nuùi, röøng, soâng, vì saùng lôùn; vì lôùn hôn ñeå cai trò ban ngaøy, vì nhoû hôn ñeå cai trò
ban ñeâm; Ngaøi cuõng laøm caùc ngoâi sao. Ñöùc Chuùa Trôøi ñaët caùc vì
bieån... vaø nhieàu thaàn linh tinh khaùc
trong vuõ truï, ñaõ in saâu trong taâm khaûm ñoù trong khoaûng khoâng treân trôøi, ñaëng soi saùng ñaát, ñaëng cai trò
ngöôøi daân; vaäy, trong soá caùc vò thaàn maø ban ngaøy vaø ban ñeâm, ñaëng phaân ra söï saùng vôùi söï toái..." Vuõ truï
ngöôøi ta vaãn ñang thôø aáy, leõ naøo khoâng coù naøy cuõng ví nhö moät ngoâi nhaø, maø Ñöùc Chuùa Trôøi taïo ra cho loaøi
ñöôïc moät vò naøo laø thaàn ñaùng cho ngöôøi ta ngöôøi cö truù. Ngaøi cuõng taïo ra muoân loaøi, muoân vaät ñeå nuoâi
toân thôø hay sao? Taïi sao caùc oâng laïi noùi khoâng ñaùng thôø? döôõng con ngöôøi; cuõng nhö cha meï xaây döïng nhaø cöûa ñeå cho
con caùi coù choã nöông naùu, trang bò moïi vaät duïng caàn thieát trong
Ñaùp: Ngöôøi daân nöôùc ta töø xöa ñeán nay, chòu aûnh höôûng cuûa sinh hoaït, nhö: baøn, gheá, tuû, giöôøng... cho con caùi söû duïng. Vaäy
ngöôøi Trung Quoác, neân bò nhieãm caùc thoùi tuïc meâ tín ña thaàn cuûa maø, con caùi khoâng bieát nhôù ôn vaø hieáu kính cha meï, laïi ñi toân
ngöôøi Trung Quoác; do ñoù, chuùng ta cöù thôø nhöõng gì ngöôøi Trung suøng nhaø, cöûa, baøn, gheá... ñieàu naøy khoâng phaûi laø söï laàm laãn lôùn
Quoác thôø, khoâng thaéc maéc, khoâng truy vaán. Vieäc thôø cuùng ñoù coù laém hay sao? Chuùng ta ñaõ bieát: trôøi, ñaát, muoân vaät, coù moät Ñaáng
theå phaân laøm hai loaïi: Chuû Teå cai trò, vaø chuùng ta haèng chòu ôn Ngaøi, nhö vaäy, Ñaáng
Taïo Hoùa coù phaûi laø Ñaáng raát xöùng ñaùng cho chuùng ta thôø laïy
1 Thôø caùc vaät thoï taïo, nhö: maët trôøi, maët traêng, ñaát ñaù, vaø caùc
ngoâi sao... khoâng? Vì theá, ta khoâng neân thôø laïy caùc vaät thoï taïo nhö ñaõ keå
treân, ñoù laø nhöõng giaû thaàn, laø nhöõng thaàn hình thaønh töø trong tö
Chuùng ta caàn bieát, Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng döïng neân trôøi ñaát, töôûng cuûa con ngöôøi ta.
muoân vaät, goïi chung laø vuõ truï. Ngaøi cuõng döïng neân loaøi ngöôøi
theo hình aûnh Ngaøi, ñeå quaûn trò caùc loaøi caù bieån, chim trôøi, caùc
loaøi suùc vaät vaø caùc loaøi coân truøng boø treân maët ñaát. Ngaøi ban
phöôùc cho loaøi ngöôøi vaø phaùn baûo loaøi ngöôøi haõy laøm cho ñaát
2 Chuùng ta thôø: Ngoïc Hoaøng, Laõo Quaân, Quan Coâng,
Thaønh Hoaøng, Thoå Ñòa, Dieâm Vöông... laø nhöõng ngöôøi
cheát, nhöng do ngöôøi ñôøi sau thaàn thaùnh hoùa hoï maø neân.
phuïc tuøng. Kinh Thaùnh, saùch Saùng Theá Kyù, chöông 1, caâu 27, Hoï khoâng coøn toàn taïi ñeå chuùng ta phaûi thôø. Caùc baøi tieáp
vieát: "Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi nhö hình Ngaøi; Ngaøi sau ñaây, chuùng toâi xin toùm löôïc nguoàn goác, lai lòch vaø söï
döïng neân loaøi ngöôøi gioáng nhö hình Ñöùc Chuùa Trôøi; Ngaøi döïng tích caùc vò ñoù, xin môøi quyù ñoäc giaû xem qua vaø suy xeùt laïi,
neân ngöôøi nam cuøng ngöôøi nöõ." Saùch Saùng Theá Kyù, chöông 1, xem caùc vò aáy coù xöùng ñaùng ñeå chuùng ta toân xöng laøm thaàn
caâu 28, vieát: "…haõy laøm cho ñaát phuïc tuøng, haõy quaûn trò loaøi caù hay khoâng.
döôùi bieån, loaøi chim treân trôøi cuøng caùc vaät soáng haønh ñoäng treân ñaát."
Ngaøi cuõng döïng neân maët trôøi, maët traêng, caùc ngoâi sao, ñeå soi
saùng treân ñaát vaø cuõng ñeå duøng laøm daáu ñònh ngaøy, muøa, thaùng,
14 15

9. T öø thôøi thöôïng coå, ngöôøi Trung Quoác
tin raèng coù moät vò vua treân trôøi maø hoï
Coøn trong Ñaïo Giaùo Trung Quoác, Ngoïc Hoaøng laø do Nguyeân Thæ
Thieân Toân, laø baäc toái cao, voâ thöôïng trong caû vuõ truï, ñöùng ñaàu
07
xöng laø "Thöôïng Ñeá," vaø hoï thôø vò vua trong Tam Thanh, chæ ñònh laøm vua; vaø vaãn phaûi ôû döôùi quyeàn
aáy. Tuy nhieân, töø ñôøi nhaø Thöông trôû cuûa Tam Thanh. Tam Thanh goàm ba vò: Nguyeân Thæ Thieân Toân,
veà sau, thì "Thöôïng Ñeá" hoaøn toaøn chæ Linh Baûo Thieân Toân vaø Ñaïo Ñöùc Thieân Toân.
Ngoïc Hoaøng taïi nmoät moät vò ñieän giöõac baàu trôøisoángi
coø laø
cung
thaàn ñöôï cho laø
, taï Daân Vieät Nam ta hoïc chöõ Trung Quoác vaø hoïc vaên hoùa Trung
Thieân Cöïc Baéc (vuøng trôøi ôû phía treân Quoác, neân khaùi nieäm veà Thöôïng Ñeá hay Ngoïc Hoaøng ñoái vôùi
ñænh baéc cöïc), vaø khoâng phaûi laø thaàn daân toäc Vieät Nam cuõng töø ngöôøi Trung Quoác truyeàn ñaït sang.
saùng taïo ra vuõ truï. Vò thaàn naøy ñöôïc toân Tuy nhieân, ña soá ngöôøi Vieät coù nhöõng hieåu bieát raát mô hoà veà caùc
xöng vôùi nhieàu danh hieäu khaùc nhau, nhö: Ngoïc danh xöng "Thöôïng Ñeá," "Ñaáng Taïo Hoùa," "Ngoïc Hoaøng" hay
Hoaøng Ñaïo Quaân, Cao Thöôïng Ngoïc Ñeá, Hoaøng Thieân, Haïo "OÂng Trôøi..." Ngöôøi Vieät goäp chung caùc danh xöng keå treân quy
Thieân... maø teân ñaày ñuû laø: "Cao Thieân Thöôïng Thaùnh Ñaïi Töø veà cho moät vò thaàn, goïi laø "OÂng Trôøi." "OÂng Trôøi" ñoái vôùi ngöôøi
Nhaân Giaû Ngoïc Hoaøng Ñaïi Thieân Toân Huyeàn Khung Cao Thöôïng Vieät tuy raát xa maø cuõng raát gaàn, gaàn ñeán noãi, tieáng "Trôøi" luoân
Ñeá." Nghóa laø: Vò thaùnh toái cao treân ñænh trôøi, voâ cuøng nhaân töø; caän keà nôi moâi mieäng cuûa ña soá ngöôøi Vieät. Tieáng "Trôøi" saün
laø vua ngoïc, baäc thieân toân vó ñaïi, huyeàn dieäu, lôùn lao, laøm chuû saøng ñöôïc ngöôøi Vieät thoát leân baát keå moïi nôi, moïi luùc; khi vui
treân cao. Ngoaøi caùc danh xöng keå treân, Ngoïc Hoaøng cuõng coøn möøng cuõng nhö luùc buoàn khoå, saàu thaûm. Ngöôøi Vieät soáng ôû mieàn
coù nhieàu danh xöng khaùc. Vai troø cuûa Ngoïc Hoaøng chæ nhö laø taây nam boä thöôøng coù thoùi quen söû duïng chöõ "Trôøi" nhö moät
moät vò vua cuûa baàu trôøi, vua cai quaûn choán thieân ñình vaø soáng tieáng ñeäm trong moãi caâu noùi, nhöng hoï kieâng deø tieáng "Trôøi" neân
ôû treân cao, chöù khoâng phaûi laø Ñaáng Saùng Theá saùng taïo ra vuõ truï thöôøng noùi traïi ra thaønh "cheøn." Cöù moãi caâu noùi ñeàu keøm theo
vaø muoân loaøi, muoân vaät nhö Thieân Chuùa (Ñöùc Chuùa Trôøi) ñöôïc tieáng "cheøn ôi." Coù moät caâu chuyeän daân gian Vieät Nam nhö sau:
giaûi baøy trong Thaùnh Kinh. Con coùc leân thieân ñình ñaùnh Trôøi. Trôøi ñaùnh thua coùc neân phaûi
chaáp nhaän ñieàu kieän cuûa coùc, laø: moãi khi coùc nghieán raêng thì
Theo truyeàn thuyeát, Ngoïc Hoaøng voán laø ngöôøi traàn gian, teân thaät trôøi phaûi ñoå möa. Danh töø "Trôøi" cuõng hieän dieän raát nhieàu trong
laø Tröông Höõu Nhaân, trang chuû thoân Tröông Gia Loan, coù vôï vaø vaên chöông, thi phuù, ca dao, tuïc ngöõ cuûa ngöôøi Vieät. Vì taäp tuïc
con. Vì tính hay nhöôøng nhòn neân coøn ñöôïc goïi laø Tröông Baùch khoâng daùm söûa chöõa saùch vôû neân ñaõ ñeå laïi nhöõng hieåu bieát sai
Nhaãn, vaø cuõng vì thöôøng hay giuùp ñôõ ngöôøi neân cuõng ñöôïc goïi leäch veà Ñaáng Taïo Hoùa, di haïi cho ñeán ngaøy hoâm nay. Haäu quaû
laø Ñaïi Quyù Nhaân. Truyeàn thuyeát daân gian Trung Quoác thì cho laø coøn coù nhieàu ngöôøi hieåu sai raèng: OÂng Trôøi laø Ngoïc Hoaøng, laø
raèng: Ngoïc Hoaøng laø ngöôøi tu ñöôïc 1550 kieáp, moãi kieáp daøi 126 Thöôïng Ñeá; vaø cho raèng: thôø Ngoïc Hoaøng hay Thöôïng Ñeá laø thôø
ngaøn naêm, môùi leân ñöôïc ngoâi vò Ngoïc Hoaøng. Nôi ôû cuûa Ngoïc Ñöùc Chuùa Trôøi! Ñieàu naøy laø ñieàu sai laàm raát lôùn.
Hoaøng ñöôïc cho laø Kim Khuyeát Vaân Cung, Linh Tieâu Baûo Ñieän,
naèm ôû Trung Öông Thieân Cöïc, laø nôi coù nhieàu tieân nöõ haàu haï Nhö vaäy, töôùc hieäu Ngoïc Hoaøng cuûa Tröông Höõu Nhaân hay töôùc
cuøng vôùi nhieàu thieân binh, thieân töôùng canh gaùc. Voán xuaát thaân hieäu "Thöôïng Ñeá" trong tín ngöôõng daân gian Trung Quoác khoâng
laø ngöôøi traàn theá neân Ngoïc Hoaøng cuõng phaûi chòu döôùi quy luaät coù quan heä gì ñeán Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñaáng chuû teå cuûa muoân loaøi,
sinh toàn cuûa trôøi ñaát.
16 17

10. muoân vaät, laø Ñaáng taïo döïng neân vuõ truï vaø cuõng laø Ñaáng caàm Laõo Töû teân thaät laø Lyù Nhó, töï Baù Döông, teân thuïy laø Ñam (coù
quyeàn treân söï sinh töû cuûa Ngoïc Hoaøng (Tröông Höõu Nhaân). nghóa: bí aån), sinh vaøo cuoái ñôøi nhaø Chu, thôøi Xuaân Thu, taïi
huyeän Khoå, nöôùc Sôû (nay laø Loäc AÁp, thuoäc tænh Haø Nam). Theo
Chuùng ta ñöøng laàm laãn "Ngoïc Hoaøng" laø töôùc hieäu cuûa truyeàn thuyeát: Vöøa môùi sinh ra, raâu toùc oâng ñaõ baïc traéng, vì oâng
ngöôøi ñôøi gaùn cho Tröông Höõu Nhaân hay "Thöôïng Ñeá" laø ôû trong buïng meï ñeán 80 (hay 82) naêm neân khi vöøa ñöôïc sinh ra
töôùc hieäu cuûa moät giaû thaàn ngoaïi giaùo vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ laø ngöôøi giaø, do ñoù, môùi coù teân "Laõo Töû." Laõo Töû laø ngöôøi
laø Ñaáng Taïo Hoùa, Ñaáng saùng taïo ra vuõ truï vaø con ngöôøi. cuøng thôøi vôùi Khoång Töû nhöng oâng nhieàu tuoåi hôn. OÂng laøm
quan giöõ saùch trong thö vieän trieàu ñình nhaø Chu. Khoång Töû vaø
Laõo Töû gaëp nhau ôû nöôùc Chu, taïi nôi maø hieän nay goïi laø Laïc
Döông; vaø hai oâng ñaõ cuøng tranh luaän veà leã nghi vaø pheùp taéc,
voán laø nhöõng neàn taûng cuûa Khoång giaùo. Veà sau, Laõo Töû töø boû
chính söï, côûi traâu qua nöôùc Taàn, vaø töø ñoù bieán maát trong sa maïc.
L aõo Quaân, coøn goïi laø Laõo Töû, laø moät
nhaân vaät chính yeáu trong trieát hoïc
Trung Quoác. OÂng ñöôïc xem laø taùc giaû
Döôùi ñôøi nhaø Ñöôøng, ñeå taïo ra moái lieân heä vôùi Laõo Töû, hoï Lyù
xem oâng laø toå tieân cuûa hoaøng gia neân truy phong oâng laøm hoaøng
08 cuûa "Ñaïo Ñöùc Kinh" vaø laø ngöôøi khai ñeá. Ñeán ñôøi Ñöôøng Cao Toâng, oâng ñöôïc toân laø: Thaùi Thöôïng
saùng Ñaïo Giaùo Trung Quoác. Trieát lyù cuûa Huyeàn Nguyeân Hoaøng Ñeá. Ñeán ñôøi Ñöôøng Huyeàn Toâng laïi gia
phong cho oâng laø: Ñaïi Thaùnh Toå Cao Thöôïng Ñaïi Ñaïo Kim
Laõo Quaân oâng chuû tröông voâ thaàn, nhöng ngöôøi
Khuyeát Huyeàn Nguyeân Thieân Hoaøng Ñaïi Ñeá.
ñôøi sau bieán trieát lyù cuûa oâng thaønh moät
toân giaùo phuø phieám, thôø cuùng thaàn tieân Laõo Töû voán laø moät phaøm nhaân, cuõng ñöôïc sinh ra trong trôøi
vaø luyeän thuaät tröôøng sinh vôùi nhieàu pheùp ñaát theo quy luaät sinh saûn thoâng thöôøng nhö nhöõng ngöôøi
thuaät. Laõo Töû ñöôïc toân xöng laø Thaùi Thöôïng khaùc. OÂng chæ laø moät vieân quan giöõ saùch trong thö vieän
Laõo Quaân, laø moät trong Tam Thanh, giöõ ngoâi vò Thaùi trieàu ñình, vaäy maø ngöôøi ñôøi sau truyeàn tuïng nhöõng caâu
Thanh (Tam Thanh goàm ba vò thaàn tieân: Ngoïc Thanh, Thaùi chuyeän bí aån chung quanh oâng, xem oâng nhö thaàn tieân, toân
Thanh vaø Thöôïng Thanh). Trong Ñaïo Giaùo Trung Quoác, Thaùi xöng oâng laø Thaùi Thöôïng Laõo Quaân vaø thôø laïy nhö laø Chuùa
Thöôïng Laõo Quaân coù tröôùc caû trôøi ñaát, chính laø nguyeân khí thôøi cuûa trôøi ñaát. Thaät laø phi lyù.
hoãn mang ngöng keát maø thaønh, chæ ñöùng sau Nguyeân Thæ Thieân
Toân. Trong ñieän thôø, ngöôøi ta veõ hình Thaùi Thöôïng Laõo Quaân laø
moät oâng giaø raâu baïc, tay caàm quaït ba tieâu, ngoài beân traùi cuûa
Nguyeân Thæ Thieân Toân; beân phaûi cuûa Nguyeân Thæ Thieân Toân laø
Linh Baûo Thieân Toân. Thaùi Thöôïng Laõo Quaân coøn coù caùc toân hieäu
khaùc nhö: Ñaïo Ñöùc Thieân Toân, Hoãn Nguyeân Laõo Quaân, Thaùi
Thanh Ñaïi Ñeá... Sau naøy, caùc tranh veõ veà Laõo Töû thöôøng theå hieän
moät oâng giaø ñaàu hoùi, raâu daøi, ngoài treân löng traâu.
18 19

11. S aùch ngoaïi söû Trung Quoác coù truyeän
Phong Thaàn Dieãn Nghóa, ghi laïi nhöõng
caâu chuyeän thaàn thoaïi vaø nhöõng maåu
leân ngoâi hoaøng ñeá, töùc laø Haùn Cao ñeá. Ñeå phong ñaát cho caùc
hoaøng töû hoï Löu, Löu Bang ñaõ tröø khöû taát caû caùc coâng thaàn nhaø
Haùn. Vua nöôùc Haøn môùi laø Haøn Vöông Tính, ngöôøi ñaõ ñöôïc
09 chuyeän kyø bí, truyeàn tuïng trong daân
gian, chung quanh oâng Khöông Thaùi
Tröông Löông ñeà cöû, cuõng bò ñöa leân vuøng Thaùi Nguyeân xa xoâi.
Haøn Vöông Tính beøn daãn quaân Hung Noâ vaøo ñaùnh Haùn, bò thua
Tieân thuaät Coâng, töùc laø Khöông Töû Nha. Theo traän neân maát nöôùc.
truyeàn thuyeát, oâng Khöông Thaùi Coâng
coù nhieàu pheùp thuaät cao sieâu, vaø oâng Tröông Löông baát löïc nhìn nöôùc Haøn bò xoùa soå. Buoàn loøng, oâng
cuõng hoïc ñöôïc pheùp thuaät thaønh tieân, xin boû vieäc nhaân gian ñeå ñi ngao du vôùi Xích Tuøng Töû (töông
ñieàu khieån caùc vò thieân tieân vaø ñòa tieân. Sau truyeàn laø moät vò tieân xöa). OÂng hoïc caùch nhòn aên, vaø hoïc ñaïo
khi hoaøn thaønh söù maïng phoø Chu, dieät Thöông, daãn cho nheï mình. OÂng maát naêm 188 tröôùc CN. Caùc hoïc giaû cuøng
oâng ñöôïc phong laøm quan treân thieân ñình, côõi roàng bay leân trôøi, thôøi caûm meán, nhôù thöông ngöôøi baïn cuõ, coäng theâm nhöõng caâu
vaø ñöôïc tröôøng sinh baát töû. Coù truyeàn thuyeát coøn cho raèng: oâng chuyeän huyeàn thoaïi ñöôïc truyeàn tuïng trong daân gian, nhö
laø Thaùi Thöôïng Laõo Quaân. chuyeän Hoaøi Nam Töû luyeän ñöôïc thuoác thaønh tieân, neân hoï ñoàng
saùng taùc ra truyeän taùm vò tieân (baùt tieân), laáy teân cuûa taùm ngöôøi
Khöông Thaùi Coâng, teân Khöông Thöôïng, töï laø Töû Nha, ngöôøi ôû laø: Haø Tieân Coâ, Lyù Thaùi Baïch, Tröông Quaû Laõo, Taøo Quoác Cöïu,
Ñoâng Haûi, laø moät coâng thaàn khai quoác nhaø Chu vaøo theá kyû thöù Lyù Thieát Quaùi, Haøn Töông Töû, Löõ Ñoàng Taân vaø Haøn Chuùng Ly.
12 TCN (Tröôùc Coâng Nguyeân). OÂng laø moät vò töôùng taøi vaø laø moät Nhöõng ngöôøi naøy ñeàu laø nhöõng con ngöôøi bình thöôøng nhö
ngöôøi ñaõ goùp phaàn laäp neân söï nghieäp nhaø Chu. Khi thuû lónh cuûa chuùng ta, cuõng aên, cuõng laøm, cuõng soáng, cuõng cheát, khoâng coù
boä toäc Chu laø Taây Baù Cô Xöông cheát, con laø Cô Phaùt leân ngoâi ngöôøi naøo laø tröôøng sinh, baát töû.
vua, töùc laø Chu Vuõ Vöông; Khöông Thöôïng laø baäc coâng thaàn neân
ñöôïc phong laøm Vua Teà ôû ñaát Doanh Khaâu, xöng hieäu laø Teà Thaùi Töø nhöõng caâu chuyeän töôûng töôïng nhö treân, nhöõng maåu chuyeän
Coâng. Teà Thaùi Coâng maát vaøo naêm naøo söû kyù khoâng ghi roõ, chæ veà tieân thuaät, pheùp thuaät ñaõ lan truyeàn ra trong daân gian. Ngöôøi
bieát laø oâng soáng ñöôïc hôn 100 tuoåi. daân queâ nöôùc ta khi xöa, ñaàu oùc voán ñôn giaûn neân deå bò loâi cuoán
vaøo nhöõng caâu chuyeän thaàn thoaïi, huyeàn bí, truyeàn tuïng chung
Ñeán thôøi nhaø Tieàn Haùn, naêm 230 TCN, nöôùc Haøn bò Taàn Thuûy quanh moät nhaân vaät naøo ñoù, daãn ñeán söï meâ tín nhaûm nhí, löu
Hoaøng tieâu dieät. Tröông Löông, töï laø Töû Phoøng, thuoäc doøng doõi truyeàn cho ñeán ngaøy nay.
só toäc nöôùc Haøn thôøi Chieán Quoác, ñi tìm thích khaùch gieát vua
Coù keû laïi hoûi raèng: Neáu thöïc söï khoâng coù tieân, taïi sao khi ngöôøi
Taàn ñeå baùo thuø cho vua Haøn. Töông truyeàn raèng: nhôø ñöùc tính
ta caàu cô, thì oâng Lyù Baïch lieàn giaùng buùt laøm thô vôùi hoï suoát ñeâm
khieâm toán, nhuùn nhöôøng, oâng ñöôïc Hoaøng Thaïch Coâng truyeàn
ngaøy?
cho cuoán "Thaùi Coâng Binh Phaùp." OÂng thöôøng mang ra hoïc taäp
nghieàn ngaãm, ñeán khi gaëp ñöôïc Löu Bang, oâng theo Löu Bang Ñaùp: Veà vieäc ngöôøi ngoài ñoàng öùng cô, hoaëc giaùng buùt, chæ caàn
laøm töôùng coi soùc ngöïa cho binh só vaø ñem binh phaùp cuûa Thaùi suy nghó xa hôn moät chuùt thì seõ nhìn ra vaán ñeà. Taïi vuøng thoân
Coâng ra trình baøy vôùi Löu Bang. Sau ñoù, oâng giuùp Löu Bang ñaùnh queâ, luùc ñeâm veà, trôøi toái, khoâng coù vieäc gì ñeå laøm, khoâng gian
ñoå nhaø Taàn, laäp ra nhaø Haùn trong lòch söû Trung Quoác. Löu Bang tòch mòch vaéng veû, ngöôøi lôùn, keû nhoû, hoäi tuï laïi maø sai roi, sai
20 21

12. choåi, sai quaït, sai vung... ñeàu laø nhöõng hình thöùc giao thoâng vôùi
caùc taø linh. Ngöôøi ngoài ñoàng thì ñoäi khaên ngoài giöõa, chung quanh Q uan Coâng, teân Quan Vuõ (hay Voõ), töï
Vaân Tröôøng neân cuõng ñöôïc goïi laø
10
ñeàu coù ngöôøi caàm nhang ñeøn, ñoïc baøi vaên vôùi gioïng ñieäu traàm Quan Vaân Tröôøng. Ngöôøi laøng Giaûi
boång, khi leân, khi xuoáng. Muøi nhang ñeøn phaûng phaát hoøa laãn Löông, huyeän Haø Ñoâng. Theo saùch
trong tieáng ñoïc ngaân nga giöõa ñeâm khuya thanh vaéng, laøm cho "Tam Quoác Ngoaïi Truyeän," oâng laø
ngöôøi ngoài ñoàng taâm thaàn nöûa tænh, nöûa meâ, roài bò taø linh xaâm Quan Coâng ngöôøi huyeän Chaâu Boà, tænh Sôn Taây,
nhaäp, maø öùng khaåu noùi leân hoaëc vieát ra nhöõng ñieàu do taø linh thuoäc Trung Quoác. Quan Coâng laø
truyeàn cho trong taâm trí. ngöôøi ñaõ goùp coâng lôùn vaøo vieäc thaønh
Neáu cöù cho laø Lyù Baïch öùng cô, vì oâng laø ngöôøi coù hoàn, laäp nhaø Thuïc Haùn vôùi vò hoaøng ñeá ñaàu
nhöng coøn vôùi caùi quaït, caùi naép noài, caùi roi, caùi choåi, laø tieân laø Löu Bò. OÂng ñöùng ñaàu trong soá "Nguõ
nhöõng ñoà vaät voâ tri, voâ giaùc, khoâng coù linh hoàn, thì laáy gì Hoå Töôùng" cuûa nhaø Thuïc Haùn, vaø laø moät nhaân
nhaäp xaùc, phuï cô? Vieäc caàu cô chaúng qua chæ laø moät thöù taø vaät lòch söû cuûa Trung Quoác ñöôïc bieát ñeán nhieàu nhaát ôû khu vöïc
thuaät löøa ngöôøi, hoaëc do söï aùm nhaäp cuûa taø linh. Chæ duy Ñoâng AÙ. Vì oâng laø ngöôøi vuõ duõng, tính haøo hieäp, gheùt keû aùc vaø
nhaát coù Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng thaàn linh ñaõ taïo döïng ra thöôøng beânh vöïc keû coâ theá neân daân gian xem oâng nhö moät bieåu
loaøi ngöôøi, taïi sao chuùng ta khoâng caàu vaán Ngaøi maø laïi ñi töôïng cuûa tính haøo hieäp, tröôïng nghóa; trong khi ñoù, nhöõng nhaø
caàu vaán nhöõng ngöôøi ñaõ cheát töø raát laâu? söû hoïc laïi pheâ bình oâng coù tính kieâu caêng vaø ngaïo maïn. Cuõng
theo "Tam Quoác Ngoaïi Truyeän" thì Quan Vuõ cao chín thöôùc
(thöôùc Taàu töông ñöông vôùi boán taác – 40 cm – cuûa thöôùc Taây),
maët ñoû, maét phöôïng, maøy taèm, raâu daøi hai thöôùc, dung maïo oai
phong, laãm lieät. OÂng theo Löu Bò ñi chieán traän, ñaùnh chieám ñöôïc
Töø Chaâu, gieát Xaï Truï, vaø ñöôïc boå nhieäm laøm quan thaùi thuù Haï
Bì. Veà sau, Löu Bò chieán baïi döôùi tay Taøo Thaùo neân phaûi laùnh
sang Haø Baéc vaø troán veà Nhöû Nam. Quan Vuõ khoâng coøn loái thoaùt
neân phaûi ñaàu haøng Taøo Thaùo vaø theo veà Höùa Xöông. OÂng ñöôïc
Taøo Thaùo troïng duïng.
Sau khi laäp ñöôïc nhieàu coâng traän ñeå traû ôn tha maïng cho Taøo
Thaùo, oâng ñeå laïi toaøn boä phaåm vaät Taøo Thaùo ban taëng, vieát thö
caùo bieät, troán ñi tìm Löu Bò vaø cuøng Löu Bò gaây döïng laïi löïc löôïng
döïng nöôùc. OÂng laäp ñöôïc nhieàu chieán coâng, nhöng veà sau, vì laàm
möu Töø Hoaûng, bò thaát traän neân phaûi ñaøo taåu. Treân ñöôøng ñi troán,
oâng bò boä töôùng cuûa Phan Chöông laø Maõ Trung baét ñöôïc. Vì
khoâng chòu khuaát phuïc Toân Quyeàn neân oâng bò Toân Quyeàn gieát
cheát vaø mang ñaàu ñeán Laïc Döông giao noäp Taøo Thaùo. Taøo Thaùo
22 23

13. Quan Vuõ ñöôïc bieát ñeán nhö moät ngöôøi duõng caûm, phi thöôøng,
khoâng beâu ñaàu oâng theo leõ thöôøng tình, maø laïi truyeàn laøm leã tang troïng nghóa, giöõ chöõ tín; laø toâi trung, oâng laø böïc trung thaàn cuûa
troïng theå theo nghi thöùc chö haàu vaø döïng am thôø Quan Vuõ. nhaø Haäu Haùn, nhöng neáu xem oâng laø thaàn baûo hoä cho ñaát nöôùc
thì khoâng ñaùng. Vì oâng ñaõ khoâng giöõ noåi ñaát Kinh Chaâu, ñaõ ñeå
Taøo Thaùo laø ngöôøi ñaàu tieân döïng am thôø Quan Vuõ. Ñeán thôøi
maát ba quaän vaøo tay Toân Quyeàn, sau ñoù cuõng bò gieát cheát döôùi
Minh Thaàn Toâng, Quan Vuõ ñöôïc toân laøm Quan Ñeá. Vua nhaø
tay Toân Quyeàn. Hieän nay, oâng ñaõ ra ngöôøi thieân coå thì sao coøn
Minh xem oâng nhö vò thaàn hoä quoác neân laäp ñeàn thôø töï taïi nhieàu
baûo veä ñöôïc cho ai? Ngay caû Tröông Phi laø anh em keát nghóa raát
nôi ôû Trung Quoác. Vieäc thôø phuïng naøy gaây aûnh höôûng saâu roäng
thaân thích vôùi Quan Coâng, vì baùo thuø cho Quan Coâng maø phaûi
trong daân gian neân nhaân daân thôø oâng nhö thaàn ñoä maïng; giôùi
cheát, nhaø Haäu Haùn veà sau cuõng bò maát. Neáu thaät söï Quan Coâng
thöông nhaân xem oâng nhö thaàn taøi; giôùi quaân söï xem oâng nhö
hieån linh, taïi sao khoâng cöùu Tröông Phi vaø baûo veä nhaø Haäu Haùn
vò thaàn baûo veä baûn maïng. Ñeå ñeà cao uy linh, duõng khí cuûa oâng,
khoâng maát nöôùc? Ngöôøi ñôøi suy luaän chöa ñeán nôi ñeán choán neân
La Quaùn Trung, taùc giaû truyeän "Tam Quoác Dieãn Nghóa," moâ taû
toân Quan Coâng laø thaàn giuùp nöôùc, cöùu daân, ñoù laø ñieàu sai laàm.
oâng laø moät ngöôøi hieån linh sau khi cheát, nhö: naøo laø oâng vaät cheát
Coù ngöôøi bieän baïch cho Quan Coâng, cho raèng: vieäc khoâng cöùu
Laõ Moâng trong dinh Toân Quyeàn, naøo laø thuû caáp cuûa oâng noåi giaän
ñöôïc Tröông Phi vaø ñeå nhaø Haäu Haùn maát nöôùc laø do soá Trôøi ñaõ
khieán cho Taøo Thaùo sôï haõi maø phaùt beänh qua ñôøi, vaø Quan Vuõ
ñònh. Neáu cho laø soá Trôøi ñaõ ñònh, thì phaûi bieát kính thôø Ñöùc
coøn giuùp ñöôïc con laø Quan Höng gieát Phan Chöông, ñeå traû thuø
Chuùa Trôøi, laø Ñaáng ñònh ñoaït moïi söï, sao laïi thôø laïy Quan Coâng,
cho traän Maïch Thaønh...
laø ngöôøi phaûi chòu khuaát phuïc döôùi maïng Trôøi?
Töø vieäc Taøo Thaùo laäp ñeàn thôø Quan Vuõ, vaø cuõng do aûnh höôûng
Chuùng ta chaáp nhaän Quan Coâng laø ngöôøi haøo kieät, trung
cuûa truyeän "Tam Quoác Dieãn Nghóa," maø hình töôïng Quan Coâng
nghóa, raát ñaùng ñöôïc kính troïng, vaø noi theo göông anh kieät
ñöôïc nhaân daân ngöôõng moä. Daân chuùng thaàn thaùnh hoùa oâng vaø
cuûa oâng; nhöng neáu thôø cuùng oâng nhö moät vò thaàn, haàu
döïng ñeàn thôø cuùng taïi nhieàu nôi vôùi nhieàu danh xöng khaùc nhau,
mong ñöôïc ñoä trì, phuø hoä laø sai. Hôn nöõa, Quan Coâng laø
nhö: Quan Coâng, Quan Ñeá, Thaàn Taøi, Quan Thaùnh...
ngöôøi chính tröïc, luùc coøn döôùi tröôùng Taøo Thaùo, oâng ñaõ
Taïi mieàn baéc Vieät Nam, coù nhieàu ñeàn thôø Quan Vuõ döôùi caùc teân: khoâng maøng ñeán vaøng baïc, chaâu baùu Taøo Thaùo ban taëng,
Quan Ñeá, Quan Thaùnh, Quan Coâng... Coøn taïi mieàn nam Vieät tieäc yeán lôùn nhoû oâng naøo coù thieáu, thì nay sao coù theå chaáp
Nam, tín ñoà ñaïo Hoøa Haûo laøm leã Quan Thaùnh vaøo ngaøy 24 thaùng nhaän nhöõng leã vaät hoái loä taàm thöôøng cuûa ngöôøi traàn theá ñeå
6 aâm lòch; giôùi kinh doanh laäp trang thôø ñaët döôùi ñaát, thöôøng laø thoûa maõn loøng tham duïc cuûa ngöôøi ñôøi? Duø cho oâng coù thaät
trang thôø chung vôùi "Thoå Ñòa," vôùi danh goïi laø "Thaàn Taøi." Ña soá söï hieån linh chaéc gì oâng chaáp nhaän cuûa leã aáy? Vaäy, Quan
thöông nhaân ngöôøi Vieät thôø thaàn taøi nhöng laïi khoâng bieát lai lòch, Coâng laø baäc trung nghóa chæ ñaùng cho ta kính troïng vaø noi
goác tích cuûa "Thaàn Taøi." Hoï thôø "Thaàn Taøi" vôùi mong muoán theo, chöù khoâng neân thôø phuïng, vì söï thaät laø oâng khoâng coù
"Thaàn Taøi" seõ phuø hoä cho vieäc kinh doanh ñöôïc phaùt ñaït. Veà khaû naêng baûo veä, che chôû, ñoä trì cho ai ñöôïc caû.
sau, coù ngöôøi vieát ra saùch "Minh Thaùnh Kinh," baûo laø cuûa Quan
Coâng giaùng buùt, vaø coøn noùi oâng hieän ñang canh giöõ cöûa trôøi, coù
theå giaùng hoïa, ban phöôùc cho ngöôøi.
24 25

14. uïc leä thôø Thaønh Hoaøng baét nguoàn töø
T
nöôùc Trung Quoác coå, du nhaäp vaøo
laøng xaõ Vieät Nam, vaø ñaõ nhanh choùng
ta thöû tìm hieåu. Vuøng ñaát nam boä xöa kia laø moät vuøng ñaát hoang,
ñöôïc cö daân mieàn ngoaøi vaøo khai hoang; hoï gaëp khoâng ít khoù
khaên trong quaù trình khai khaån, nhö: thieân tai, ñòch hoïa, thuù döõ
11 baùm reã vaøo trong taâm thöùc ngöôøi
noâng daân Vieät. Thaønh Hoaøng, goác laø
hoaønh haønh... do ñoù, Thaønh Hoaøng ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu
taâm linh cuûa ngöôøi daân. Vì theá, daân chuùng laäp mieáu thôø Thaønh
Thaønh Hoaøng laø caùHaùn:oThaønhquanhi thaønh. Hoaøng
chöõ
i haø bao
laø caù thaønh;
Hai töø
Hoaøng haàu mong ñöôïc oâng thaàn naøy giuùp cho möa thuaän, gioù
hoøa, giuùp gìn giöõ laøng maïc cho hoï ñöôïc bình yeân maø laøm aên
gheùp chung laïi ñeå ñaët cho oâng thaàn sinh soáng.
giöõ thaønh, oâng thaàn naøy khoâng coù
thöïc nhö ngöôøi ta laàm töôûng. Ngöôøi daân queâ Vieät Nam xöa voán tính chaân chaát, thaät thaø, hieàn
laønh vaø raát deã tin, cöù caùi gì ngöôøi Trung Quoác thôø laø ngöôøi Vieät
Xöa kia, vua nhaø Taán, laø Tö Maõ Dieâm, nhaän thôø theo. Traûi qua nhieàu ñôøi, nhieàu theá heä, daàn daàn, caùi haøo ôû
thaáy quaàn thaàn khoâng trung thaønh vôùi vua, khoâng nhaân ñöùc ngoaøi thaønh cuûa ngöôøi Trung Quoác trôû thaønh moät vò thaàn toái linh,
trong vieäc cai trò daân chuùng, neân cho veõ hình töôïng Quaùn Anh, khoâng theå thieáu vaéng trong moãi laøng xaõ, thoân xoùm ngöôøi Vieät.
laø böïc trung thaàn cuûa Vua Cao Toå nhaø Haùn, ñem treo nôi caùc Hoï xem Thaønh Hoaøng laø vò thaàn chöùng kieán toaøn boä ñôøi soáng
coâng sôû cho quaàn thaàn noi theo. Khoâng ngôø, veà sau söï vieäc ñöôïc sinh hoaït vaät chaát cuûa daân laøng, laø vò thaàn baûo veä, phuø hoä cho
truyeàn khaåu, phaùt taùn khaép trong daân gian, khieán cho söï vieäc daân laøng laøm aên phaùt ñaït vaø maïnh khoûe. Thaønh Hoaøng trôû thaønh
ñöôïc thaàn thaùnh hoùa, vaø tieáp sau ñoù, caùc tænh phuû chaâu huyeän bieåu töôïng vaên hoùa taâm linh cuûa moãi ngöôøi daân queâ Vieät.
ñeàu laäp mieáu thôø Thaønh Hoaøng. Thaønh Hoaøng ñöôïc vua xeùt
thaêng caáp cöù moãi ba naêm moät laàn, caên cöù vaøo caùc sôù taâu cuûa Chuùng ta neân suy xeùt laïi ñeå xoùa boû nhöõng sai laàm ñaõ toàn
caùc laøng, xaõ trình taáu leân vua, tuøy theo coâng traïng ñaõ laäp ñöôïc. taïi traûi qua bao theá heä. Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng Chaân Thaàn,
Theo tuïc leä xöa, Thaønh Hoaøng coù ba baäc: Thöôïng Ñaúng Thaàn, laø Ñaáng coù ñuû quyeàn pheùp ban ôn, xuoáng phöôùc cho con
Trung Ñaúng Thaàn vaø Haï Ñaúng Thaàn. Caùc vò Thaønh Hoaøng naøy ngöôøi, laø Ñaáng thaät söï coù ñuû quyeàn löïc gìn giöõ, che chôû vaø
ñöôïc vua xeùt thaêng caáp leân baäc cao hôn, neáu trong thôøi gian cai baûo veä cho chuùng ta maø chuùng laïi khoâng chòu tin kính, thôø
quaûn caùc vò ñaõ phuø hoä, giuùp ñôõ nhieàu cho ñôøi soáng vaät chaát vaø phuïng. Thaät ñaùng thöông!
taâm linh cuûa daân chuùng. Thaønh Hoaøng ñöôïc ngöôøi daân queâ Vieät
Nam xem nhö laø phuùc thaàn; ñình laøng laø nôi thôø phuïng Thaønh
Hoaøng ñoàng thôøi cuõng laø nôi hoäi hoïp cuûa caùc caùc chöùc saéc trong
laøng, vaø coøn laø nôi sinh hoaït cuûa coäng ñoàng laøng xaõ.
Do ñaâu maø töø moät caùi haøo ôû ngoaøi thaønh cuûa Trung Quoác, trôû
thaønh moät oâng thaàn khoâng coù hình töôïng, khoâng hoï, khoâng teân,
khoâng lai lòch, du nhaäp qua Vieät Nam maø laïi ñöôïc ngöôøi daân
Vieät thôø cuùng vaø toân suøng nhö moät vò thaàn coù quyeàn ban phuùc
vaø canh giöõ baûo veä cho khu vöïc trong thaønh cuûa mình? Chuùng
26 27

15. S aùch Taû Truyeän (hay Taû Thò Xuaân Thu),
laø taùc phaåm sôùm nhaát cuûa Trung Quoác,
ghi cheùp lòch söû phaûn aùnh giai ñoaïn
Ngoaøi ra, ñoái vôùi moät soá gia ñình Vieät coå xöa, thaàn ñaát
khoâng chæ ñôn thuaàn laø Thoå Ñòa hay "OÂng Ñòa" nhö ña soá
giôùi kinh doanh ñang thôø hieän nay, maø thaàn ñaát coøn bao
12 naêm 722 TCN – 468 TCN, coù vieát: "Xaõ
laø chuû thoå ñòa, phong laøm Thoå Coâng,
xöng laø Thoå Thaàn." Keå töø ñoù trôû veà
goàm: Thoå Coâng, Thoå Ñòa vaø Thoå Kyø goïi chung laø Gia Thaàn.
Trong nhaø, ngoaøi baøn thôø toå tieân ra, coù nhöõng gia ñình coøn
laäp theâm moät baøn thôø nhoû ñeå thôø Gia Thaàn. Gia Thaàn
Thoå Ñòa sau phaùt sinh ra vieäc thôø Thaàn Thoå khoâng phaûi laø toå tieân. Thoå Coâng laø thaàn troâng coi khoâng
Ñòa. Xaõ laø teân ñaët cho moät chöùc quan gian bao quanh gia ñình. Thoå Ñòa laø thaàn long maïch, laø
coù nhieäm vuï bình trò vaø cai quaûn ñaát maïch ñaát cuûa gia ñình. Thoå Kyø laø thaàn troâng coi vieäc chaên
nöôùc. Vaäy, ngöôøi cai quaûn ñaát nöôùc luùc aáy nuoâi, troàng troït, chôï buùa. Thöïc chaát, ngöôøi Vieät xöa thôø Gia
laø ai? Ñoù laø Caâu Long. Saùch xöa coù vieát: "OÂng Caâu thaàn (bao goàm caû Thoå Ñòa) laø thôø Trôøi ñaát vì trong ñoù coù
Long vaøo ñôøi Vua Xuyeân Huùc, laøm quan cai quaûn ñaát ñai, bình gaén vôùi quan nieäm cuûa Ñaïo Giaùo Trung Quoác veà nguõ
trò ñaát nöôùc, coù nhieàu coâng traïng." Caâu Long cuõng nhö nhöõng phöông (vuõ truï luaän veà thieân ñòa, nguõ haønh, thuyeát veà naêng
ngöôøi khaùc, khoâng theå tröôøng sinh, baát töû ñeå cai quaûn ñaát ñai löôïng, aâm döông, chaân khí...) Coøn baây giôø, ngöôøi ta thôø
trong nöôùc maõi maõi. OÂng cuõng phaûi cheát, theo nhö quy luaät sinh Thoå Ñòa laø thôø thaàn ñaát vôùi mong muoán ñöôïc ñaát ban boá
toàn trong vuõ truï; chöùc vuï cai quaûn ñaát ñai cuûa oâng cuõng phaûi cho moïi thöù. Noâng daân thì mong ñöôïc muøa; ngöôøi thôï xaây
giao laïi cho ngöôøi khaùc. Ngöôøi ñôøi caïn nghó, toân xöng oâng laø ñaøo moùng xaây nhaø hoaëc ngöôøi ñaøo gieáng thì caàu mong
thaàn ñaát, goïi laø Thoå Ñòa, ñaép töôïng thôø cuùng, laïi coøn ñaët ra ngaøy ñöôïc Thoå Ñòa phuø hoä cho moïi vieäc ñöôïc an toaøn, suoân seû;
23 thaùng 3 aâm lòch laøm ngaøy sinh cuûa Thoå Ñòa; ñieàu naøy thaät voâ ngöôøi thaát laïc ñoà ñaïc caàu mong Thoå Ñòa tìm giuùp cho...
nghóa vaø sai laïc voâ cuøng. Thoå Ñòa khoâng ñöôïc vua saéc phong Ngöôøi ta khoâng hieåu raèng: maëc duø ñaát laø nôi saûn sinh ra
nhö Thaønh Hoaøng, khoâng ñöôïc hieän dieän trong caùc ngaøy leã teá, moïi thöù nhu caàu cho con ngöôøi, song taát caû ñeàu do aân hueä
nhöng trong taâm thöùc cuûa ña soá ngöôøi daân Vieät, luoân luoân toàn vaø quyeàn pheùp cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Ngöôøi khoâng bieát traû
taïi moät oâng thaàn ñaát goïi laø Thoå Ñòa, hay "OÂng Ñòa." Ngöôøi Vieät ôn Ñöùc Chuùa Trôøi maø traû ôn ñaát, coù khaùc naøo ngöôøi con
laøm töôïng oâng ñòa theo hình daïng moät oâng maäp maïp, buïng pheä, ñöôïc cha chia ruoäng cho, khoâng mang ôn cha mình laïi ñi
ôû traàn (coù nôi ñaép töôïng oâng coù maëc aùo nhöng phanh ngöïc ra) mang ôn ruoäng, laø ñieàu heát söùc voâ lyù.
troâng raát thoaûi maùi, vui tính vaø deã daõi, laïi raát bình daân; ngöôøi
ñôøi coù vieäc caàu caïnh, khaán khöùa gì cuõng chæ höùa haäu taï cho oâng
naûi chuoái. Trang thôø Thoå Ñòa ñöôïc ñaët döôùi ñaát vaø thöôøng thôø
chung vôùi Thaàn Taøi. Hoa quaû cuùng thôø thì tuøy gia chuû, ai coù caùi
gì thì cuùng caùi naáy. Coù nhaø cuùng oâng moät vaøi traùi xoaøi, maän, oåi...
coù nhaø thì chæ cuùng cho vaøi cuû toûi, moät coác caø pheâ hay moät ñieáu
thuoác laù. Coù gia ñình laäp trang thôø rieâng trong nhaø, coù gia ñình
chæ caém caây nhang ngoaøi goùc saân, goùc vöôøn.
28 29

16. haät (Buddha, tieáng Phaïn coù nghóa laø
P
ngöôøi giaùc ngoä, hieåu ñöôïc chaân lyù)
daâng taáu sôù khuyeân can vua raèng: "Ñaïi chæ ñaïi nguyeân xuaát ö
Thieân, coù nghóa laø: YÙ lôùn, nguoàn goác lôùn ñeàu töø Trôøi maø ra; vaäy
13
hoï Thích Ca, teân Taát-ñaït-ña, con Vua thì, côù sao khoâng thôø Trôøi maø laïi thôø Phaät, ñeå haïi cho ñôøi sau?"
Tònh Phaïn vaø baø Ma-da taïi Ca-tì-la-veä Nhöng thaät ñaùng tieác! lôøi thaät traùi tai neân oâng bò ñöa ñi löu ñaøy.
(thuoäc xöù Nepal ngaøy nay). Taát-ñaït-
Nöôùc ta, ñeán ñôøi nhaø Ñinh môùi sai söù sang Trung Quoác thænh kinh
Phaät Thích Ca 563 sinh vaøonhaèmy 8, ithaùVua 4,Chieâm
ña
TCN,
ngaø
ñôø
ng naê
u Phaät veà thôø. Töø ñoù cho ñeán nay, soá löôïng ngöôøi tin theo caøng
Vöông nhaø Chaâu, Trung Quoác. ngaøy caøng nhieàu, nhöng traûi qua nhieàu traøo löu, ñaïo Phaät daàn daàn
bò bieán theå. Ngöôøi ta hoâ haøo quyeân goùp tieàn baïc ñeå xaây chuøa, caát
Sau boán laàn ñi daïo chôi ngoaøi thaønh, mieáu, döïng töôïng, thôø cuùng, ñuùc chuoâng, vaø baøy veõ theâm nhieàu
chöùng kieán caûnh sinh, laõo, beänh, töû cuûa vieäc linh tinh, meâ tín khaùc, khoâng coù trong kinh saùch cuûa Phaät;
ngöôøi ñôøi, Taát-ñaït-ña nhaän thaáy raèng cuoäc ñôøi muïc ñích caàu mong ñöôïc Phaät ban phöôùc, ñoä trì maø khoâng hieåu
chæ laø nhöõng söï khoå, neân sinh loøng buoàn böïc, muoán tìm caùch bieát ñeán baøi thuyeát phaùp cuûa Phaät cho caùc ñeä töû nhö sau:
thoaùt khoå. Naêm 29 tuoåi, Taát-ñaït-ña quyeát ñònh töø boû taát caû: gia
ñình, vôï con, danh voïng, quyeàn theá, tieàn taøi... ñeå tìm ñöôøng giaûi "Kia laø maët traêng, cöù ngoù theo ngoùn tay ta thì thaáy, nhöng neân
thoaùt ra khoûi söï khoå. Khoâng thoûa loøng vôùi AÁn Ñoä Giaùo, Taát-ñaït- nhôù ngoùn tay ta khoâng phaûi laø traêng. Nhöõng lôøi ta giaûng veà ñaïo
ña leân nuùi Tuyeát Sôn khoå tu 6 naêm, nhöng vaãn khoâng ñaït ñöôïc cuõng vaäy. Caùc ngöôøi cöù nghe theo lôøi ta giaûng maø tìm ñaïo, nhöng
keát quaû mong muoán. Sau ñoù, oâng quay trôû veà bôø soâng Ni Lieân, neân nhôù lôøi giaûng cuûa ta khoâng phaûi laø ñaïo; theo lôøi ta daïy töï
ngoài thieàn döôùi boùng caây boà ñeà. Sau 49 ngaøy thieàn ñònh, Taát-ñaït- mình haønh trì, tu hoïc ñeå giaûi thoaùt; caùc ngöôi haõy duøng trí tueä
ña tuyeân boá ñaõ giaùc ngoä, ñaéc ñaïo vaø thaønh Phaät. ñeå nhaän xeùt nhöõng lôøi cuûa ta roài haõy töï mình thaép ñuoác maø ñi."
Thích Ca Taát-ñaït-ña maát (giôùi Phaät töû goïi laø nhaäp dieät) naêm 80 Xem nhö theá, chuùng ta thaáy Phaät khoâng noùi Phaät coù quyeàn pheùp
tuoåi. Ñeä töû cuûa oâng tin raèng oâng ñaõ nhaäp Nieát Baøn neân toân xöng cöùu ñoä cho ai caû, maø töï moãi ngöôøi phaûi tìm caùch cöùu laáy mình.
laø Phaät Toå, vaø vieát kinh saùch löu truyeàn giaùo lyù cuûa Phaät, daïy Theo giaùo lyù nhaø Phaät, loaøi ngöôøi coù ba caùi ñoäc haïi goïi laø "Tam
ngöôøi ñôøi aên chay, tuïng nieäm, boá thí, kieâng saùt sinh... Töø ñoù trôû Ñoäc," töùc laø: tham, saân, si – tham lam, giaän döõ, meâ muoäi. Baát
ñi, ñaïo Phaät phaùt trieån maïnh, coù nhieàu ngöôøi tin theo; vaø cuõng luaän ngöôøi naøo muoán ñaït ñeán Nieát Baøn ñeàu phaûi töï mình dieät
theo göông Phaät Thích Ca, töø boû: gia ñình, cha meï, anh em, vôï ñöôïc ba caùi ñoäc haïi aáy. Ngoùn tay cuûa Phaät chæ maët traêng cho
con, baïn höõu... thí phaùt, ñi tu, soáng nöông nhôø cöûa Phaät, aên muoái ngöôøi ta höôùng ñeán chöù ngoùn tay cuûa Phaät khoâng phaûi laø maët
döa, maëc naâu soàng, khoâng löu luyeán gì ñeán coõi hoàng traàn nöõa. traêng. Phaät laø ngöôøi chæ ñöôøng cho ngöôøi ta ñeán vôùi söï giaûi thoaùt
chöù Phaät khoâng phaûi laø Ñaáng giaûi thoaùt ngöôøi ta ra khoûi söï khoå.
Ñeán ñôøi Vua Minh Ñeá nhaø Haùn, ñaïo Phaät truyeàn baù sang Trung Hieåu chính xaùc hôn, Phaät laø moät giaùo chuû daïy trieát lyù, luaân lyù vaø
Quoác, ñeå laïi nhieàu aûnh höôûng khoâng nhoû. Qua ñeán ñôøi nhaø ñaïo ñöùc, vì theá, Phaät khoâng coù quyeàn pheùp ñoä trì cho ai ñöôïc
Ñöôøng, töø vua quan cho ñeán daân chuùng ñeàu meâ tín ñaïo Phaät. caû. Phaät cuõng nhö moät baùc só kia, sau khi khaùm cho bònh nhaân,
OÂng Haøn Duõ, quan Hình Boä Thò Lang cuûa Trung Quoác, ngöôøi cho bieát raèng: "Anh maéc phaûi ba caên bònh cheát ngöôøi, ñoù laø tim,
laøng Haø Döông, tænh Haø Nam, lo laéng cho haäu vaän nöôùc nhaø neân gan vaø phoåi." Bònh nhaân raát lo sôï vaø xin ñöôïc chöõa trò, nhöng vò
30 31

17. baùc só ñoù laïi noùi: "Toâi khoâng coù caùch gì cöùu chöõa anh ñöôïc, anh Nhöng duø sao, Phaät cuõng chæ laø moät trong soá nhöõng con ngöôøi
phaûi töï ñieàu trò cho mình döùt beänh thì anh seõ ñöôïc khoûe laïi vaø thoï taïo. Phaät vaãn phaûi khuaát phuïc tröôùc maïng Trôøi vaø cuoái cuøng
bình an." Nghe nhö theá, chaéc laø ngöôøi bònh phaûi raát ñau khoå vaø cuõng vaãn khoâng thoaùt khoûi voøng sinh töû nhö taát caû moïi ngöôøi
thaát voïng bieát bao! Hoaëc coù ngöôøi kia ñang vôõ nôï, quan toøa göûi khaùc. Phaät khoâng coù khaû naêng töï cöùu laáy mình khoûi caùi cheát thì
giaáy gia haïn cho, trong thôøi haïn ngaén phaûi mang traû ñuû soá nôï Phaät cuõng khoâng coù khaû naêng teá ñoä cho ngöôøi khaùc nhö ngöôøi
goác vaø tieàn laõi, môùi ñöôïc bình yeân voâ söï, neáu khoâng, seõ thi haønh ta mong muoán.
luaät phaùp maø phaït tuø. Tieác thay! Soá nôï quaù lôùn maø soá tieàn tích
luõy khoâng ñuû, laøm theá naøo traû cho heát nôï? Cuõng nhö theá, vieäc Kinh Phaät coù cheùp: Luùc taùm tuoåi, Phaät ñöôïc vua cha ñöa ñeán
thieän tích luõy trong ñôøi ít hôn vieäc aùc ñaõ taïo. Soá ngaøy cuûa cuoäc Thieân mieáu cuùng baùi Trôøi. Nhö vaäy, baûn thaân Phaät cuõng coøn phaûi
ñôøi daøi theâm bao nhieâu ngaøy thì vieäc aùc cuõng gia taêng theo; baây quy phuïc döôùi maïng Trôøi, thì taïi sao chuùng ta khoâng noi göông
giôø mang soá voán thieän ít oûi cuûa mình ñeå trang traûi cho soá nôï toäi aáy maø thôø laïy Ñöùc Chuùa Trôøi cho hôïp leõ?
aùc quaù lôùn thì sao cho ñuû? Ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Chæ coù Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng Taïo döïng ra vuõ truï vaø muoân
Nhö vaäy, giaùo lyù nhaø Phaät daïy nhöõng ñieàu maø suoát caû kieáp naøy loaøi treân ñaát môùi coù quyeàn ban phöôùc, tha toäi, cöùu vôùt moïi
sang qua nhieàu kieáp sau, (hieåu theo trieát lyù cuûa ñaïo Phaät laø moät sinh linh. Ngaøi yeâu thöông nhaân loaïi hôn caû ngöôøi cha yeâu
ngöôøi coù nhieàu kieáp soáng), con ngöôøi cuõng khoâng bao giôø thöïc thöông con caùi mình, cho neân, Ngaøi khoâng muoán baát cöù
hieän ñöôïc. ngöôøi naøo phaûi cheát. Vì bieát loaøi ngöôøi khoâng coù khaû naêng
Ngöôøi ñôøi xaây chuøa, döïng mieáu thôø cuùng Phaät nhöng cuõng töï giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, cho neân, Ngaøi beøn laäp ra moät
khoâng bieát raèng Phaät ñaõ daïy ñeä töû: phöông aùn cöùu roãi, vöøa theå hieän ñöôïc söï coâng bình maø
cuõng vöøa theå hieän ñöôïc tình thöông yeâu cuûa Ngaøi ñoái vôùi
"Naøy Ananda, khoâng phaûi nhö vaäy laø toân troïng, kính caån, nhaân loaïi. Ñoù laø Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Christ, laø Ñaáng baèng
suøng baùi, laøm veû vang Nhö Lai ñaâu. Baát luaän vò tyø khöu loøng ñoå huyeát treân thaäp töï giaù ñeå chuoäc toäi cho loaøi ngöôøi,
naøo, baát luaän vò tyø khöu ni hay thieän nam, tín nöõ naøo vaø ngöôøi naøo yù thöùc ñöôïc mình laø con ngöôøi toäi loãi, baèng
haønh ñuùng theo Giaùo Huaán, phaåm haïnh trang nghieâm, loøng xöng nhaän toäi tröôùc Ñöùc Chuùa Trôøi vaø tin nhaän raèng
ñôøi soáng chaân chính, laø ngöôøi toân troïng, kính caån, suøng Ñöùc Chuùa Gieâ-xu Christ ñaõ ñeàn toäi theá cho mình, ñoàng thôøi
baùi vaø laøm veû vang Nhö Lai theo caùch cao thöôïng nhaát. chaáp nhaän Ngaøi laøm Cöùu Chuùa thì seõ ñöôïc tha thöù moïi toäi
Nhö vaäy, naøy Ananda, con phaûi chuyeân caàn tu taäp, haønh loãi. Ñieàu ñoù ví nhö ngöôøi mang nôï ñaõ ñöôïc xoùa nôï, beänh
ñoäng ñuùng theo Giaùo Huaán, phaåm haïnh trang nghieâm, nhaân ñaõ ñöôïc chöõa trò ñuùng phöông phaùp, ngöôøi ñang bò
soáng ñôøi chaân chính." ñaém chìm giöõa bieån khôi ñöôïc con taøu cöùu vôùt.
Phaät Thích Ca cuõng khoâng noùi raèng mình coù quyeàn giaùng hoïa
hoaëc ban phuùc cho ai, nhöõng vieäc laøm nhö treân laø khoâng thöïc
hieän ñuùng theo giaùo huaán cuûa Phaät. Phaät voán xuaát thaân laø hoaøng
töû con vua, coù chí khí lôùn, chaáp nhaän töø boû giaøu sang, vinh hieån
Kính môøi quyù ñoäc giaû boû chuùt thôøi gian ñoïc heát saùch
ñeå ñi tìm ñaïo. Chí khí raát cao quyù ñaùng cho chuùng ta neå phuïc!
naøy seõ bieát roõ phöông aùn cöùu roãi duy nhaát aáy.
32 33