1. คูมือครู แผนการจัดการเรียนรู
ว�ทยาศาสตร
ผลิตและจัดจำหนายโดย บริษัท สำนักพิมพวัฒนาพานิช จำกัด
ว�ฒนาพานิช สำราญราษฎร
216–220 ถนนบำรุงเมือง แขวงสำราญราษฎร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200
โทร. 02 222 9394 • 02 222 5371–2 FAX 02 225 6556 • 02 225 6557
email: info@wpp.co.th
คูมือครู แผนการจัดการเรียนรู
ว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรว�ทยาศาสตรชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เลม 1
ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
• ยึดหลักวาผูเรียนมีความสำคัญที่สุด
• ใชแนวคิด Backward Design ผสมผสานกับแนวคิดทฤษฎี
การเรียนรูตาง ๆ อยางหลากหลาย
• ใชมาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัดชั้นปเปนเปาหมาย
• สรางเสริมสมรรถนะสำคัญของผูเรียนในการส�อสาร การคิด
การแกปญหา การใชทักษะชีวิต และการใชเทคโนโลยี
• สรางเสริมพหุปญญาและความเขาใจที่คงทนของผูเรียน
• สรางเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
• แบงแผนการจัดการเรียนรูเปนรายชั่วโมง สะดวกในการใช
• แนวทางการจัดทำแผนการจัดการเรียนรูของสถานศึกษาที่มี
องคประกอบครบถวน
• นำไปพัฒนาเปนผลงานทางวิชาการเพ�อเล�อนวิทยฐานะได
คูมือครู แผนการจัดการเรียนรู
ออกแบบการจัดการเรียนรูมุงเนน
คณะผูเขียน
ดร. บัญชา แสน ทวี กศ. บ. , ค. ม. , กศ. ด.
​ ชนิกานต​นุมมีชัย​กศ.บ.,​กศ.ม.
​ ภาวิณี​รัตนคอน​วท.บ.,​วท.ม.
​ นริสรา​ศรีเคลือบ​วท.บ.,​วท.ม.
คณะบรรณาธิการ
​ สุระ​ดามาพงษ​กศ.บ.,​กศ.ม.
ลัดดา​อินทรพิมพ​ค.บ.​(เกียรตินิยม),​ศษ.ม.

2. หนังสือ​เรียน​รายวิชาพื้นฐาน ©บับ ศธ. อนุญาต​ให​ใช​ใน​สถานศึกษา
หนังสือ เรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 1 เลม 1–2..................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
หนังสือ เรียน สาระ การ เรียนรู พื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 2 เลม 1–2 (©บับ​ปรับปรุง)...............................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
หนังสือ เรียน สาระ การ เรียนรู พื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 3 เลม 5–6.......................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
แบบฝกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน กิจกรรม​หลากหลาย เนน​ผูเรียน​เปนสำคัญ
แบบฝกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 1 เลม 1–2..............................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
​หนังสือ​ปฏิบัติ การ สาระ การ เรียนรู พื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 2 เลม 1–2 (©บับ​ปรับปรุง)........................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
หนังสือ ปฏิบัติ การ สาระ การ เรียนรู พื้นฐาน วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 3 เลม 5–6 ...............................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียนรู เนน​ผู​เรีย​น​เปนสำคัญ ดวย​วิธีการ​สืบเสาะ​หาความรู​ทาง​วิทยาศาสตร
คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 1 เลม 1–2 .............................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 2 เลม 1–2 .............................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู วิทยาศาสตร ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ 3 เลม 1–2 .............................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
สื่อ​การ​เรียนรู​สมบูรณแบบ​รวม​เนื้อหา–กระบวนการ​เรียนรู สมบูรณ​ใน​เลม​เดียว
สื่อ การ เรียนรู วิทยาศาสตร สมบูรณแบบ ม. 1 เลม 1–2.........................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
สื่อ การ เรียนรู วิทยาศาสตร สมบูรณแบบ ม. 2 เลม 1–2.........................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
สื่อ การ เรียนรู วิทยาศาสตร สมบูรณแบบ ม. 3 เลม 1–2.........................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
แบบฝกหัด​ตรง​ตาม​หนังสือ​เรียน​สาระ​การ​เรียนรู​พื้นฐาน ของ ​สสวท.
แบบฝกหัด ​แรง​และ​การ​เคลื่อนที่ พลังงาน ม. 1 .....................................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
แบบฝกหัด สาร​และ​สมบัติ​ของ​สาร ม. 1.................................................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
แบบฝกหัด โลก ดาราศาสตร และ​อวกาศ ม. 2.......................................................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
แบบฝกหัด ชีวิต​กับ​สิ่งแวดลอม สิ่งมีชีวิต​กับ​กระบวนการ​ดำรงชีวิต ม. 3....................................................................ดร.บัญชา แสน ทวี และ คณะ
สื่อ​การ​เรียนรู​สำหรับ​การ​ประเมินผล​คุณภาพ​การ​ศึกษา ระดับ​เขต​พื้นที่​การ​ศึกษา​และ​ระดับชาติ (National​Test:​NT)
และ​ประเมิน​คุณภาพ​การ​ศึกษา​แหงชาติขั้นพื้นฐาน (​Ordinary​National​Educational​Testing:​O–NET)
เตรียม สอบ​NT​วิทยาศาสตร ม. 1–2–3.................................................................................................................................ฝาย วิชาการ วพ.
คูมือครู แผนการจัดการเรียนรู
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
Êงวน​ลÔขÊÔท¸Ôì​ตาÁก®หÁาย
หาÁ​ละเÁÔด ทÓ​«้Ó ดัดแปลง เผยแ¾ร
Êวน​หนÖ่ง​Êวน​ãด เวนแต​จะ​ได​รับ​อนØÞาต
B
ī
คณะผูเขียน
ดร. บัญชา แสน ทวี กศ. บ. , ค. ม. , กศ. ด. ​​ชนิกานต​นุมมีชัย​กศ.บ.,​กศ.ม.
​ ภาวิณี​รัตนคอน​วท.บ.,​วท.ม.​​นริสรา​ศรีเคลือบ​วท.บ.,​วท.ม.
คณะบรรณาธิการ
​ สุระ​ดามาพงษ​กศ.บ.,​กศ.ม.​​ลัดดา​อินทรพิมพ​ค.บ.​(เกียรตินิยม),​ศษ.ม.
สื่อการเรียนรู ระดับมัธยมศึกษาตอนตน ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
ISBN 978-974-18-5964-1
พิมพที่ บริษัท โรงพิมพวั²นาพานิช จำกัด นายเริงชัย​จงพิพัฒนสุข​กรรมการผูจัดการ
ว�ทยาศาสตร ม. 1 เลม 1

3. คำนำ
​ คูมือ ครู​แผนการ​จัดการ​เรียนรู วิทยาศาสตร ม. 1 เลม 1 นี้ เปน สื่อ การ เรียนรู ที่ จัด ทำขึ้น โดย ยึด
แนว การ จัดการ เรียนรู ตาม หลักสูตร แกนกลาง การ ศึกษา ขั้น พื้นฐาน พุทธศักราช 2551 โดย ออกแบบ การ
จัดการ เรียนรู ที่ เนน ผูเรียน เปน ศูนยกลาง ผสมผสาน กับ แนวคิด ของ​Backward​Design​(BwD)​โดย ถือวา
ผูเรียน สำคัญที่สุด​คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู​วิทยาศาสตร​เลม นี้ สงเสริม ให นักเรียน มี สวนรวม ใน
กิจ กรรมการ เรียนรู ทั้งเปน รายบุคคล และ ราย กลุม เนน กระบวนการ คิด วิเคราะห​สังเคราะห​และ สามารถ
สราง องคความรู ได ดวย ตน เอง​ สงเสริม ให นักเรียน เชื่อมโยง ความรู ทั้ง ใน และ ตาง กลุม สาระ การ เรียนรู
ใน เชิง บูรณาการ ดวย วิธีการ ที่ หลากหลาย สราง สถานการณ การ เรียนรู ทั้ง ใน และ นอก หองเรียน​โดย ครู มี
บทบาท หนาที่ ใน การ เอื้ออำนวย ความ สะดวก ให แก นักเรียน​เพื่อให นักเรียน มี คุณภาพ ตาม สาระ มาตรฐาน
การ เรียนรู และ ตัว ชี้ วัด รวมทั้ง พัฒนา นักเรียน ให มี สมรรถนะ สำคัญ และ คุณลักษณะ อัน พึงประสงค
ตามที่ หลักสูตร กำหนด​ เพื่อให นักเรียน สามารถ ดำรงชีวิต อยู รวมกับ ผูอื่น ใน สังคม ไทย และ สังคม โลก ได
อยาง มี ความ สุข
การ จัดทำ คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​1​เลม นี้ ได จัดทำ ตรง ตาม
หลักสูตร แกนกลาง การ ศึกษา ขั้น พื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ซึ่ง ครอบคลุม ทุก สาระ การ เรียนรู ภายใน เลม
ได นำเสนอ แผนการ จัดการ เรียนรู เปนราย ชั่วโมง ตาม หนวย การ เรียนรู​เพื่อ ครู นำไปใช ใน การ จัดการ เรียนรู
ได สะดวก​นอกจากนี้ แตละ หนวย การ เรียนรู ยังมี การ วัด และ ประเมิน ผลการเรียน รู ทั้ง 3 ดาน ไดแก ดาน
ความรู​ ดาน คุณธรรม​ จริยธรรม​ และ จิต​วิทยาศาสตร​ และ ดาน ทักษะ/กระบวนการ ทำให ทราบ
ผลสัมฤทธิ์ ของ นักเรียน แตละ หนวย การ เรียนรู ได ทันที
​ คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​1​นี้ นำเสนอ เนื้อหา แบง เปน​3​ตอน​
คือ​
ตอนที่ 1 แนว ทางการ จัด แผนการ จัดการ เรียนรู​ ประกอบดวย​ แนว ทางการ ใช แผนการ จัดการ
เรียนรู​​แนวคิด​หลักการ ออกแบบ การ จัดการ เรียนรู แบบ​Backward​Design​แนว ทางการ จัดการ เรียนรู
กลุม สาระ การ เรียนรู วิทยาศาสตร​ตาราง วิเคราะห ความ สอดคลอง ของ เนื้อหา ใน หนวย การ เรียนรู กับ สาระ
มาตรฐาน การ เรียนรู วิทยาศาสตร​และ ตัว ชี้ วัด ชั้นป​และ โครงสราง การ แบงเวลา ราย ชั่วโมง ใน การ จัดการ
เรียนรู
ตอนที่ 2​แผนการ จัดการ เรียนรู ได เสนอ แนะแนว ทางการ จัดการ เรียนรู แตละ หนวย การ เรียนรู ใน
สื่อ การ เรียนรู​สมบูรณแบบ​และ หนังสือ เรียน รายวิชาพื้นฐาน ซึ่ง แบง เปน แผน ยอย ราย ชั่วโมง​แผนการ
จัดการ เรียนรู แตละ แผน มี องคประกอบ ครบถวน ตาม แนว ทางการ จัดทำ แผนการ จัดการ เรียนรู ของ
สถานศึกษา
ตอนที่ 3​เอกสาร/ความรู เสริม สำหรับ ครู​ประกอบดวย แบบทดสอบ ตาง ๆ และ ความรู เสริม สำหรับ
ครู ซึ่ง บันทึก ลง ใน ซีดีรอม​(CD-ROM)
หวัง เปน อยางยิ่ง วา คูมือ ครู​แผนการ จัดการ เรียนรู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​1​นี้ จะ เปน ประโยชน
ตอ การ นำไป ประยุกต ใช ใน การ จัดการ เรียนรู ให เหมาะสมกับ สภาพแวดลอม ของ นักเรียน ตอไป​
คณะ​ผูจัดทำ

4. สารบัญ
ตอนที่ 1 แนวทางการจัดแผนการจัดการเรียนรู กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร......................1
D แนวทางการใชแผนการจัดการเรียนรู................................................................................2
D แนวคิด​หลักการออกแบบการจัดการเรียนรูแบบ​Backward​Design​(BwD)......................7
D แนวทางการจัดการเรียนรู​กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร​ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551.........................................................................19
D ตารางวิเคราะหความสอดคลองของเนื้อหาในหนวยการเรียนรูกับสาระ​
​​​​​ มาตรฐานการเรียนรูวิทยาศาสตร​และตัวชี้วัดชั้นป​กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร​
​​ ​​ ชั้นมัธยมศึกษาปที่​1​...................................................................................................24
D​โครงสรางการแบงเวลารายชั่วโมงในการจัดการเรียนรู​กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร​
​​ ​​ ชั้นมัธยมศึกษาปที่​1​​..................................................................................................25
ตอนที่ 2 แผนการจัดการเรียนรูวิทยาศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 เลม 1 ............................27
หนวยการเรียนรูที่ 1 เซลลและกระบวนการดำรงชีวิตของพืช ..........................................28
​ ผังมโนทัศนเปาหมายการจัดการเรียนรูและขอบขายภาระงาน.................................................28
​ ผังการออกแบบการจัดการเรียนรูแบบ​Backward​Design....................................................29
ตอนที่ 1 โครงสราง​ของเซลล ..............................................................................38
แผนการจัดการเรียนรูที่​ 1​ลักษณะและรูปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต..........................................38
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​ 2​ โครงสรางของเซลล..................................................................43
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​ 3​การลำเลียงของสารผานเซลลโดยการแพร...................................48
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​ 4​การลำเลียงของสารผานเซลลโดยการออสโมซิส...........................52
ตอนที่ 2 การสรางอาหาร​ของ​พืช............................................................................56
แผนการจัดการเรียนรูที่​​5​คลอโรฟิลล กับการ สังเคราะห ดวย แสง........................................56
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่ 6 แสง กับ การ สังเคราะห ดวย แสง...................................................61
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่​ 7​คารบอนไดออกไซด กับ การ สังเคราะหดวย แสง............................66
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่​ 8​ปฏิกิริยา ที่ เกิดขึ้น ในการ สังเคราะห ดวย แสง.................................71
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่​ 9​ความ สำคัญ ของ การ สังเคราะห ดวย แสง ......................................76
ตอนที่ 3 ระบบ​ลำเลียง​ใน​พืช................................................................................81
แผนการจัดการเรียนรูที่​​10 ราก และ ขน ราก........................................................................81
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่ 11 การ ลำเลียง น้ำ .........................................................................85
​ แผนการ จัดการ เรียนรู ที่ 12 การ คายน้ำ ของ พืช....................................................................89

5. á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 13 ¡ÒÃÅÓàÅÕ§ÍÒËÒÃ....................................................................93
µÍ¹·Õè 4 ¡ÒÃÊ׺¾Ñ¹¸Ø ¢ÂÒ¾ѹ¸Ø áÅлÃѺ»Ãا¾Ñ¹¸Ø¾×ª áÅÐà·¤â¹âÅÂÕªÕÇÀÒ¾
㹡ÒÃà¾ÔèÁ¼Å¼ÅÔµ¾×ª.............................................................................97
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 14 ¡ÒÃÊ׺¾Ñ¹¸Ø¢Í§¾×ª ..................................................................97
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 15 ¡Òö‹ÒÂ(ÅÐÍͧ)àóÙ..............................................................102
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 16 ʋǹ»ÃСͺ¢Í§àÁÅç´...........................................................107
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 17 ¡ÒÃÊ׺¾Ñ¹¸ØáººäÁ‹ÍÒÈÑÂà¾È..................................................111
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 18 ¡ÒâÂÒ¾ѹ¸Ø¾×ªáÅÐà·¤â¹âÅÂÕªÕÇÀÒ¾
㹡ÒÃà¾ÔèÁ¼Å¼ÅÔµ¾×ª ............................................................115
µÍ¹·Õè 5 ¡Òõͺʹͧµ‹ÍÊÔè§àÌҢͧ¾×ª ................................................................119
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 19 ¡Òõͺʹͧ¢Í§¾×ªµ‹Í¤ÇÒÁª×é¹............................................119
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 20 ¡Òõͺʹͧ¢Í§¾×ªµ‹ÍáʧÊÇ‹Ò§ ...........................................124
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 21 ¡Òõͺʹͧ¢Í§¾×ªµ‹ÍÊÔè§àÃŒÒÀÒÂã¹ ......................................129
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 2 ÊÒÃÃͺµÑÇ ...........................................................................133
¼Ñ§Áâ¹·Ñȹà»‡ÒËÁÒ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒáÅТͺ¢‹ÒÂÀÒÃЧҹ...............................................133
¼Ñ§¡ÒÃÍ͡Ẻ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃٌẺ Backward Design..................................................134
µÍ¹·Õè 1 ÊÁºÑµÔ¢Í§ÊÒÃáÅÐẺ¨ÓÅͧ͹ØÀÒ¤¢Í§ÊÒÃ..............................................141
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 22 ÊÁºÑµÔ¢Í§ÊÒÃ.......................................................................141
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 23 Ẻ¨ÓÅͧ͹ØÀÒ¤¢Í§ÊÒÃ......................................................146
µÍ¹·Õè 2 ¡ÒèÓṡÊÒà .................................................................................151
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 24 ¡ÒèÓṡÊÒÃâ´Â㪌à¹×éÍÊÒÃ໚¹à¡³±....................................151
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 25 ¡ÒÃá¡ͧ¤»ÃСͺ¢Í§ÊÒÃà¹×éÍà´ÕÂÇ.....................................156
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 26 ¡ÒÃá¡ͧ¤»ÃСͺ¢Í§ÊÒÃà¹×éͼÊÁ .....................................161
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 27 ÊÒÃÅÐÅÒÂ............................................................................166
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 28 ¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧÊÒÃã¹µÑÇ·ÓÅÐÅÒµ‹Ò§¡Ñ¹..................................170
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 29 ¤ÇÒÁࢌÁ¢Œ¹¢Í§ÊÒÃÅÐÅÒÂ.....................................................175
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 30 ¤ÍÅÅÍ´áÅÐÊÒÃá¢Ç¹ÅÍÂ..................................................180
µÍ¹·Õè 3 ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§¢Í§ÊÒÃ........................................................................185
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 31 ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§Ê¶Ò¹Ð¢Í§ÊÒÃ...............................................185
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 32 ¾Åѧ§Ò¹¡Ñº¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§Ê¶Ò¹Ð¢Í§ÊÒà ..............................191
á¼¹¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 33 ¾Åѧ§Ò¹¡Ñº¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧÊÒÃ.................................................196

6. ​ แผนการจัดการเรียนรูที่​34​ปจจัยที่มีผลตอการละลายของสาร...........................................201
ตอนที่ 4 สมบัติของสารละลายกรด–เบส ................................................................206
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​35​การวัดความเปนกรด–เบสของสารละลาย .................................206
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​36​อินดิเคเตอร..........................................................................211
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​37​สมบัติของสารละลายกรด.......................................................216
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​38​กรดในชีวิตประจำวัน..............................................................220
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​39​สมบัติของสารละลายเบสและเบสในชีวิตประจำวัน.....................224
​ แผนการจัดการเรียนรูที่​40​สาร​ทำความสะอาด.................................................................229
บรรณานุกรม .................................................................................................234

7. ตอนที่ 1
แนวทางการจัดแผนการจัดการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร

8. คูมือ​ครู​แผนการ​จัดการ​เรียน​รู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​12
1. แนวทางการใชแผนการจัดการเรียนรู
1​.​1​​องคประกอบ​ของ​คูมือ​ครู ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู
คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรู วิทยาศาสตร เลม นี้ จัด ทำขึ้น เพื่อ เปน แนวทาง ให ครู ใช ประกอบการ
จัดการ เรียนรู กลุม สาระ การ เรียนรู วิทยาศาสตร​ ชั้น มัธยมศึกษา ป ที่ 1 เลม 1 ตาม หลักสูตร แกนกลาง
การ ศึกษา ขั้น พื้นฐาน พุทธศักราช 2 5 5 1 ใน คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรู เลม นี้ แบง เนื้อหาเปน​ 2 หนวย
9 ตอน​ ซึ่ง แตละ หนวย จัด แบง การ จัดการ เรียนรู เปนราย ชั่วโมง สามารถ ใช ควบคู กับ สื่อ การ เรียนรู
วิทยาศาสตร​ ชั้น มัธยมศึกษา ป ที่ 1 เลม 1 และ หนังสือ เรียน รายวิชารายพื้นฐาน วิทยาศาสตร​ ชั้น มัธยมศึกษา
ป ที่ 1 เลม 1 ประกอบดวย หนวย การ เรียนรู ดังนี้
​ ​หนวย​การ​เรียนรู​ที่ 1​เซลล​และ​กระบวนการ​ดำรงชีวิต​ของ​พืช
ตอน ที่ 1 โครงสราง ของ เซลล
ตอน ที่ 2 การ สราง อาหาร ของ พืช
ตอน ที่ 3 ระบบ ลำเลียง ใน พืช
ตอน ที่ 4 การ สืบพันธุ​ ขยาย พันธุ และ ปรับปรุง พันธุพืช​ และ เทคโนโลยี ชีวภาพ
ใน การ เพิ่ม ผลผลิต พืช
ตอน ที่ 5 การ ตอบสนอง ตอ สิ่ง เรา ของ พืช
​​ หนวย​การ​เรียนรู​ที่ 2​​สาร​รอบตัว
ตอน ที่ 1 สมบัติ ของ ของ สารและ แบบจำลอง อนุภาค ของ สาร
ตอน ที่ 2 การ จำ แนก สาร
ตอน ที่ 3 การ เปลี่ยน แปลง ของ สาร
ตอน ที่ 4 สมบัติ ของ สารละลาย กรด–เบส
รูป แบบ ของ คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรู วิทยาศาสตร เลม นี้ แบง เนื้อหา เปน​ 3 ตอน​ คือ​
​ตอน​ที่ ​1​​แนว​ทางการ​จัด​แผนการ​จัดการ​เรียนรู กลุม​สาระ​การ​เรียนรู​วิทยาศาสตร
​ ​ ตอนนี้ เปน สวน ที่ นำเสนอ ภาพ กวาง ๆ ของ คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรู ทั้ง เลม ซึ่ง
ประกอบดวย
1 ) แนว ทางการ ใช แผนการ จัดการ เรียนรู
2 ) แนวคิด​ หลักการ ออก แบบ การ จัดการ เรียนรู แบบ B a c k w a r d D e s i g n (( BwD) ()
3 ) แนว ทางการ จัดการ เรียนรู กลุม สาระ การ เรียนรู วิทยาศาสตร ตาม หลักสูตร แกนกลาง
การ ศึกษา ขั้น พื้นฐาน พุทธศักราช 2 5 5 1
4 ) ตาราง วิเคราะห ความ สอดคลอง ของ เนื้อหา ใน หนวย การ เรียนรู กับ สาระ มาตรฐาน การ เรียนรู
วิทยาศาสตร​ และ ตัว ชี้ วัด ชั้นป​กลุม สาระ การ เรียนรู วิทยาศาสตร​ ชั้น มัธยมศึกษา ป ที่ 1
5 ) ​โครงสราง การ แบงเวลา ราย ชั่วโมง ใน การ จัดการ เรียนรู กลุม สาระ การ เรียนรู วิทยาศาสตร
ชั้น มัธยมศึกษา ป ที่ 1

9. คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 1 3
ตอน​ที่ ​2​​​แผนการ​จัดการ​เรียนรูวิทยาศาสตร ​ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ ​1
​ ​ ​​ตอนนี้​เปน​สวน​ที่​นำเสนอ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ราย​หนวย​การ​เรียนรู ​ซึ่ง​เปน​แนว​ทางการ​จัดการ​
เรียนรู​อยาง​ละเอียด​ตาม​เนื้อหา​ของ​แตละ​หนวย​การ​เรียนรู ​ซึ่ง​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​แตละ​แผนมี​
องคประกอบ​ครบถวน​ตาม​แนว​ทางการ​จัดทำ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ของ​สถานศึกษา
​ ​​​​หนวย​การ​เรียนรู​แตละ​หนวย​มี​รายละเอียด ​ซึ่ง​ประกอบดวย
​ ​ 1​.​ ​ผัง​มโนทัศน​เปาหมาย​การ​จัดการ​เรียนรู​และ​ขอบขาย​ภาระ​งาน
​ ​ 2​.​ ​ผัง​การ​ออก​แบบ​การ​จัดการ​เรียนรู​แบบ ​B​a​c​k​w​a​r​d​ ​D​e​s​i​g​n​ ​(​B​a​c​k​w​a​r​d​ ​D​e​s​i​g​n​​​
T​e​m​p​l​a​t​e​)​​เปน​กรอบ​แนวคิด​ของ​การ​จัดการ​เรียนรู​ใน​แตละ​หนวย​การ​เรียนรู ​แบง​เปน ​3​​ขั้น ​ได​แก
​ ​ ​ขั้น​ที่ ​1​ ​ผลลัพธ​ปลายทาง​ที่​ตองการ​ให​เกิด​ขึ้นกับ​นักเรียน
​ ​ ​ขั้น​ที่ ​2 ​ภาระ​งาน​และ​การ​ประเมิน​ผลการเรียน​รู ​ซึ่ง​เปน​หลักฐาน​ที่​แสดงวา​นักเรียน​มี​ผลการ
เรียน​รู​ตาม​ที่​กำหนด​ไว​อยาง​แทจริง ​
​ ​ ​ขั้น​ที่ ​3 ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู ​ซึ่ง​ใช​แนวคิด​การ​จัดการ​เรียนรู​แบบ ​W​H​E​R​E​T​O​ ​ผสมผสาน​
กับ​การ​จัดการ​เรียนรู​ที่​สอดคลองกับ​ธรรมชาติ​ของ​กลุม​สาระ​การ​เรียนรู​วิทยาศาสตร ​ทั้งนี้​ได​ระบุ​วา​ใน​หนวย​
การ​เรียนรู​นี้​แบง​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ไว​กี่​แผน ​และ​แตละ​แผน​ใชเวลา​ใน​การ​จัด​กิจกรรม​กี่​ชั่วโมง
​ 3​.​ ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ราย​ชั่วโมง ​เปน​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​แบบ​เรียง​หัวขอ ​ซึ่ง​ประกอบดวย
​ ​ ​3​.​1​ ชื่อ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู ​ประกอบดวย​ลำดับ​ที่​ของ​แผน ​ชื่อ​แผน ​​เวลา​เรียน สาระที่ ชั้น
และหน่วยการเรียนรู้ ​เชน ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ที่ ​1​ ​เรื่อง ​ลักษณะและรูปร่างของเซลล์สิ่งมีชีวิต
​เวลา ​1 ชั่วโมง สาระที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับกระบวนการดำรงชีวิต ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ ​1 หน่วยการเรียนรู้
ที่ 1 เซลล์และกระบวนการดำรงชีวิตของพืช ​
​ ​ ​3​.​2​ สาระสำคัญ ​เปน​ความคิด​รวบยอด​ของ​เนื้อหา​ที่​นำมา​ใช​จัดการ​เรียนรู​ใน​แตละ​แผนการ​
จัดการ​เรียนรู
​ ​ ​3​.​3​ ตัว​ชี้​วัด​ชั้นป ​เปนตัว​ชี้​วัด​ที่​ใช​ตรวจสอบ​นักเรียน​หลังจาก​เรียนจบ​เนื้อหา​ที่​นำเสนอ​ใน​แตละ​
แผนการ​จัดการ​เรียนรู​นั้น ​ๆ​​ซึ่ง​สอดคลองกับ​มาตรฐาน​การ​เรียนรู​ของ​หลักสูตร
​ ​ ​3​.​4​ จุดประสงค​การ​เรียนรู ​เปน​สวน​ที่​บอก​จุด​มุงหมาย​ที่​ตองการ​ให​เกิดขึ้น​แก​นักเรียน​ภายหลัง​
จาก​การ​เรียนจบ​ใน​แตละ​แผน ​ทั้ง​ในดาน​ความรู ​(​K​)​​ดาน​คุณธรรม ​จริยธรรม ​และ​จิตวิทยาศาสตร์ ​(​A​)​​
ดาน​ทักษะ/​กระบวนการ ​(​P​)​ ​ซึ่ง​สอดคลอง​สัมพันธกับ​ตัว​ชี้​วัด​ชั้นป​และ​เนื้อหา​ใน​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​
นั้น ​ๆ​
​ ​ ​3​.​5 ​ การ​วัด​และการ​ประเมิน​ผลการเรียน​รู ​เปนการ​ตรวจสอบ​ผล​การ​จัดการ​เรียน​รูวา​หลังจาก​
จัดการ​เรียนรู​ใน​แตละ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​แลว ​นักเรียน​มี​พัฒนาการ ​มี​ผลสัมฤทธิ์​ทางการ​เรียน​ตาม​
เปาหมาย​ที่คาดหวัง​ไว​หรือ​ไม ​และ​มี​สิ่ง​ที่​จะ​ตอง​ไดรับ​การ​พัฒนา​ปรับปรุง​สงเสริม​ในดาน​ใด​บาง ​ดัง​นั้น​ใน​
แตละ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​จึง​ได​ออก​แบบ​วิธีการ​และ​เครื่องมือ​ใน​การ​วัด​และ​ประเมิน​ผลการเรียน​รู​ดาน​
ตาง ​ๆ​​ของ​นักเรียน​ไว​อยาง​หลากหลาย ​เชน ​การ​ทำ​แบบทดสอบ ​การ​ตอบ​คำ​ถาม​สั้น ​ๆ​​การ​ตรวจ​ผลงาน​
การ​สังเกต​พฤติกรรม​ทั้ง​ที่​เปน​รายบุคคล​และ​กลุม ​เปนตน ​โดย​เนน​การ​ปฏิบัติ​ให​สอดคลอง​และ​เหมาะสม
กับ​ตัว​ชี้​วัด​และ​มาตรฐาน​การ​เรียนรู
​ ​วิธีการ​และ​เครื่องมือ​ใน​การ​วัด​และ​ประเมิน​ผลการเรียน​รู​เหลานี้ ​ครู​สามารถ​นำไป​ใช​ประเมิน​นักเรียน​
ได​ทั้ง​ใน​ระหวาง​การ​จัดการ​เรียนรู​และ​การ​ทำ​กิจกรรม​ตาง ๆ​​ตลอดจน​การนำ​ความรู​ไป​ใช​ใน​ชีวิตประจำวัน

10. คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 14
​ ​ ​3​.​6​ สาระ​การ​เรียนรู ​เปน​หัวขอยอย​ที่​นำมา​จัดการ​เรียนรู​ใน​แตละ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​
ซึ่ง​สอดคลองกับ​สาระ​การ​เรียนรู​แกนกลาง
​ ​ ​3​.​7​ ​แนวทาง​บูรณาการ ​เปนการ​เสนอ​แนะ​แนว​ทางการ​จัด​กิจ​กรรมการ​เรียนรู​ใน​เรื่อง​ที่​เรียนรู​
ของ​แตละ​แผน​ให​เชื่อมโยง​สัมพันธกับ​สาระ​การ​เรียนรู​อื่น ​ๆ​​ได​แก ​ภาษาไทย ​คณิตศาสตร สุขศึกษา​และ​
พลศึกษา ​ศิลปะ ​การ​งานอาชีพ​และ​เทคโนโลยี ​และ​ภาษา​ตางประเทศ ​ทั้งนี้​เพื่อ​ให​นักเรียน​ได​ศึกษา​คนควา​
อยาง​กวางขวาง​และ​สราง​องคความรู​ได​เต็ม​ตาม​ศักยภาพ​ของ​แตละคน ​
​ ​ ​3​.​8​ ​กระบวนการ​จัดการ​เรียนรู ​กระบวนการ​จัดการ​เรียนรู​เปนการ​เสนอ​แนว​ทางการ​จัด
​กิจ​กรรมการ​เรียนรู​แตละ​เรื่อง ​มี​ขั้นตอน​หลัก ​3​​ขั้น ​ได​แก ​1.​​ขั้น​นำ​เขาสู​บทเรียน ​2.​. ​ขั้นจัด​กิจ​กรรมการ​
เรียนรู ​และ ​3.​ ​ขั้น​สรุป ​โดย​ขั้น​จัดกิจกรรมการ​เรียนรูเนน​การ​จัดการ​เรียนรู​โดย​การ​สืบเสาะ​หาความรู​
(​I​n​q​u​i​r​y​ ​P​r​o​c​e​s​s​)​ ​ที่​ประกอบดวย​ขั้นตอน​หลัก ​5​ ​ขั้นตอน ​ได​แก ​ขั้น​สราง​ความ​สน​ใจ ​ขั้น​สำรวจ​และ​
คนหา ​ขั้น​อธิบาย​และ​ลง​ขอสรุป ​ขั้น​ขยาย​ความรู​ และ​ขั้น​ประเมิน ​ซึ่ง​รายละเอียด​ของ​การ​จัด​การ​เรียนรู​
ดังกลาว​ครู​สามารถ​ศึกษา​ได​จาก​แนว​ทางการ​จัด​การ​เรียนรู​วิทยาศาสตร ​ชั้น​มัธยมศึกษา​ป​ที่ ​1​ ​ใน​ตอน​
ตอไป ​
​ ​ ​3​.​9​ กิจกรรม​เสนอ​แนะ​ ​เปน​กิจกรรม​เสนอ​แนะ​สำหรับ​ให​นักเรียน​ได​พัฒนา​เพิ่มเติม​ในดาน
​ตาง ​ๆ​ ​นอกเหนือ​จาก​ที่​ได​จัดการ​เรียนรู​มา​แลว​ใน​ชั่วโมง​เรียน ​กิจกรรม​เสนอ​แนะ​มี ​2​ ​ลักษณะ ​คือ​
กิจกรรม​สำหรับ​ผู​ที่​มี​ความ​สามารถ​พิเศษ​และ​ตองการ​ศึกษา​คนควา​ใน​เนื้อหา​นั้น ​ๆ​ ​ให​ลึกซึ้ง​กวางขวาง​
ยิ่งขึ้น ​และ​กิจกรรม​สำหรับ​ผู​ที่​ยัง​ไม​เขา​ใจ​เนื้อหา​หรือยัง​ไม​เกิด​การ​เรียนรู​ตาม​เปาหมาย ​ซึ่ง​มี​ลักษณะ​
เปนการ​เรียน​ซ้ำ​หรือ​ซอม​เสริม
​ ​ ​3​.​1​0​ สื่อ/​แหลง​การ​เรียนรู ​เปน​รายชื่อ​สื่อ​การ​เรียนรู​ทุก​ประเภท​ที่​ใช​ใน​การ​จัดการ​เรียนรู ​ซึ่ง​
มี​ทั้ง​สื่อ​ธรรมชาติ ​สื่อ​สิ่งพิมพ ​สื่อ​เทคโนโลยี ​และ​สื่อ​บุคคล ​เชน ​หนังสือ ​เอกสาร​ความรู ​รูปภาพ
​เครือขาย​อินเทอรเน็ต ​วีดิทัศน ​ปราชญ​ชาวบาน ​เปนตน
​ ​ ​3​.​1​1​ บันทึก​หลัง​การ​จัดการ​เรียนรู ​เปน​สวน​ที่​ให​ครู​บันทึก​ผล​การ​จัดการ​เรียน​รูวา​ประสบ​
ความ​สำเร็จ​หรือ​ไม ​มี​ปญหา​หรือ​อุปสรรค​อะไร​เกิดขึ้น​บาง ​ได​แกไข​ปญหา​และ​อุปสรรค​นั้น​อยางไร ​และ​
ขอเสนอ​แนะ​สำหรับ​การ​จัดการ​เรียนรู​ครั้ง​ตอไป
​ ตอน​ที่ ​3​​เอกสาร/​ความรู​เสริม​สำหรับ​ครู
​​ ​ ​ประกอบดวย​แบบทดสอบ​ตางๆ​ ​และ​ความรู​เสริม​สำหรับ​ครู​ได​บันทึก​ลง​ใน​ซีดีรอม ​โดย​มิได​
พิมพ​ไว​ใน​เลม​คูมือ​ครู ​เพื่อ​ความ​สะดวก​ของ​ครู​ใน​การ​นำไป​ใช​ประกอบการ​จัด​กิจ​กรรมการ​เรียนรู ซึ่ง​
ประกอบดวย
​ ​ ​1​) มาตรฐาน​การ​เรียนรู ​ตัว​ชี้​วัด​ชั้นป ​และ​สาระ​การ​เรียนรู​แกนกลาง ​กลุม​สาระ​การ​เรียนรู​
วิทยาศาสตร ​ประกอบดวย
​ ​ ​ (​1​)​ มาตรฐาน​การ​เรียนรู ​เปน​ขอกำหนด​คุณภาพ​ของ​นักเรียน​ดาน​ความรู ​ความคิด ​ทักษะ/​
กระบวนการ ​คุณธรรม ​จริยธรรม ​และ​เจตคติ​ทางวิทยาศาสตร​ เมื่อ​จบ​การ​ศึกษา​ขั้น​พื้นฐาน
​ ​ ​ (​2​)​ ตัว​ชี้​วัด​ชั้นป ​เปนตัว​ระบุ​สิ่ง​ที่​นักเรียน​พึง​รู​และ​สามารถ​ปฏิบัติ​ได ​รวม​ถึง​คุณลักษณะ​
ของ​นักเรียน​ใน​แตละ​ระดับชั้น ​ซึ่ง​สอดคลองกับ​มาตรฐาน​การ​เรียนรู​ของ​หลักสูตร
​ ​ ​(​3​)​ ​สาระ​การ​เรียนรู ​ประกอบดวย ​องคความรู ​ทักษะ/​กระบวนการ​เรียนรู​และ​คุณลักษณะ​
อัน​พึงประสงค ​ซึ่ง​กำหนด​ให​นักเรียน​ทุกคน​ใน​ระดับ​การ​ศึกษา​ขั้น​พื้นฐาน​จำเปน​ตอง​เรียนรู ​ซึ่ง​กลุม​สาระ​
การ​เรียนรู​วิทยาศาสตร​แบง​เปน ​8​​สาระ

11. คูมือ​ครู​แผนการ​จัดการ​เรียน​รู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​1 5
2​)​กระบวนการ​จัดการ​เรียนรู​ที่​ใช​ใน​กลุม​สาระ​การ​เรียนรู​วิทยาศาสตร เปน วิธีการ หรือ เทคนิค
ที่ นำมา ใช ใน กระบวนการ เรียนรู วิทยาศาสตร
​3​)​แ¿ม​สะสม​ผลงาน ​(​P​o​r​t​f​o​l​i​o​)​ เปนการ เก็บ รวบรวม ผลงาน ของ นักเรียน โดย แสดง ขั้นตอน
ใน การ จัดทำ แฟม สะสม ผลงาน และ วิธีการ คัดเลือก ผลงาน เพื่อ เก็บ ใน แฟม สะสม ผลงาน
​4​)​ผัง​การ​ออก​แบบ​การ​จัดการ​เรียนรู​แบบ ​B​a​c​k​w​a​r​d​ ​D​e​s​i​g​n เปน แบบฟอรม เพื่อ ให ครู
สามารถ ปรับปรุง แผนการ จัดการ เรียนรู ให สอดคลองกับ สภาพ ความ พรอม ของ นักเรียน และ สถานการณ
เฉพาะหนา รวม ทั้ง ใช เปน ผลงาน เพื่อ เลื่อน วิทยฐานะ ได แผนการ จัดการ เรียนรู นี้ ได อำนวย ความ สะดวก
ให ครู​ โดย ได พิมพ โครงสราง แผนการ จัดการ เรียนรู ที่ ออก แบบ การ เรียนรู แบบ B a c k w a r d D e s i g n ให ครู
เพิ่มเติม เฉพาะ สวน ที่ ครู ปรับปรุง เอง ไว ดวย แลว
​5​)​​รูป​แบบ​แผนการ​จัดการ​เรียนรู​ราย​ชั่วโมง เปน รูป แบบ การ เขียน การ จัดการ เรียนรู ที่ บอก
รายละเอียด ใน แตละ หัวขอ ที่ ปรากฏ อยู ใน แผนการ จัดการ เรียนรู ราย ชั่วโมง
​6​)​​ใบ​งาน ​วิทยาศาสตร ​ม.​​1​​เลม ​1 เปน กิจกรรม ที่ ฝก ให นักเรียน ได ปฏิบัติ จริง เพื่อ ให เกิด
การ เรียนรู ดวย ตน เอง​ ซึ่ง แบง เปน กิจ กรรมการ ทดลอง​ กิจกรรม สังเกต กิจกรรม สำรวจ และ กิจกรรม
สืบคน ขอมูล
7​)​​แบบทดสอบ​กอน​เรียน​และ​หลัง​เรียน เปน แบบทดสอบ แบบ ปรนัย และ อัตนัย​ เพื่อ ใช วัด
ความรู ของ นักเรียน กอน และ หลัง เรียน
8​)​เครื่องมือ​ประเมินผลการ​เรียนรู​ดาน​คุณธรรม ​จริยธรรม ​และเจตคติทาง​วิทยาศาสตร
เปน เครื่องมือ ที่ มี ลักษณะ เปน แบบ ตรวจสอบ รายการ และ มาตร ประมาณคา​ โดย ใช วิธีการ สังเกต สอบถาม​
หรือ สัมภาษณ​ ซึ่ง ครู สามารถ นำไป ใช ประเมิน คุณลักษณะ อัน พึงประสงค ของ นักเรียน ได ทั้ง ใน ระหวาง
การ จัดการ เรียนรู และ การ ปฏิบัติ กิจกรรม ตาง ๆ ซึ่ง ได ใช ตัวบงชี้ คุณลักษณะ อัน พึงประสงค ของ
จิต วิทยาศาสตร
​9​)​​เครื่องมือ​ประเมิน​ผลการ​เรียนรู​ดาน​ทักษะ/​กระบวนการ เปน เครื่องมือ ที่ มี ลักษณะ เปน
แบบ ตรวจสอบ รายการ และ แบบ มาตร ประมาณคา​ โดย ใช วิธีการ สังเกต สอบถาม​ หรือ สัมภาษณ​ ซึ่ง ครู
สามารถ นำไป ใช ประเมิน ทักษะ/ กระบวนการ ของ นักเรียน ได ทั้ง ใน ระหวาง การ จัดการ เรียนรู และ การ ปฏิบัติ
กิจกรรม ตาง ๆ ซึ่ง ได ใช ตัวบงชี้ คุณลักษณะ อัน พึงประสงค ของ จิต วิทยาศาสตร
​1​0​)​​เครื่องมือ​ประเมิน​สมรรถนะ​ทาง​วิทยาศาสตร​และ​ภาระ​งาน​ของ​นักเรียน​โดย​ใช​มิติ​คุณภาพ​
(​R​u​b​r​i​c​s​)​ เปน เครื่องมือ สำหรับ การ ประเมิน ตาม สภาพ จริง ที่ ประกอบดวย รายการ ที่ ใช ประเมิน หรือ เกณฑ
ใน การ พิจารณา และ คำ อธิบาย ระดับ คุณภาพ​ มี ตัวอยาง เครื่องมือ หลายประเภท​ เชน แบบ สังเกต
แบบ สำรวจ แบบ ประเมิน การ ทดลอง​ แบบ ประเมิน การ ศึกษา คนควา​ แบบ ประเมิน โครงงาน วิทยาศาสตร​
โครงงาน ทั่วไป​ และ แบบ ประเมิน แฟม สะสม ผลงาน
1​.​2​ วิธีก​าร​ใช​แผนการ​จัดการ​เรียนรู
การ จัดการ เรียนรู ครู ควร ศึกษา คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรูวิทยาศาสตร​ ม. 1 เลม 1 และ
ศึกษา สื่อ การ เรียนรู ที่ จะ ใช ประกอบการ จัดการ เรียนรู หลังจาก นั้น จึง วาง แผน เตรียม จัด กิจ กรรมการ เรียนรู
ก็ จะ ชวย ใหการ จัดการเรียนรู ของ ครู เปนไป อยาง มี ประสิทธิภาพ

12. สัญลักษณหลักของกลุมสาระการเรียน​รูวิทยาศาสตร
การสืบคนขอมูล​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนสืบคนขอมูลจากแหลงเรียนรูตาง​ ๆ​
แลวใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร​เชน​การลงสรุปขอมูล​เพื่อใหเกิดองคความรู
ดวยตนเอง
การสำรวจ​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนสำรวจปรากฏการณตาง​ ๆ​ ตามความคิด
รวบยอดของแตละหัวเรื่อง​ แลวใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร​ เชน​ การสังเกต
การจัดกระทำและสื่อความหมายขอมูล​การลงสรุปขอมูล​เพื่อใหเกิดองคความรูดวยตนเอง
การทดลอง เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนไดปฏิบัติการทดลองเพื่อพิสูจนความ คิด
รวบ ยอดที่เรียนรู​โดยการออกแบบการทดลอง​ดำเนินการทดลอง​และสรุปผลการทดลอง​
แลวใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร​เชน​การสังเกต​การพยากรณ​การจัดกระทำ
และสื่อความหมายขอมูล​การลงสรุปขอมูล​เพื่อใหเกิดองคความรูดวยตนเอง
การสังเกต​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนสังเกตปรากฏการณตาง​ ๆ​ ตามความคิด
รวบยอดของแตละหัวเรื่อง​แลวใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร​เชน​การจำแนก
การลงสรุปขอมูล​เพื่อใหเกิดองคความรูดวยตนเอง
สัญลักษณเสริมของกลุมสาระการเรียน​รูวิทยาศาสตร
โครงงาน เ ปนกิจกรรมโครงงานคัดสรรที่นำหลักการ​ แนวคิดของความคิด รวบ ยอดใน
หัวเรื่องที่เรียนรูมาใชแกปญหา
คูมือ​ครู​แผนการ​จัดการ​เรียน​รู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​16
การ จัดการ เรียนรู ตาม แนวทาง ของ คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรูวิทยาศาสตร​ ม. 1 เลม 1 เลม นี้
จะ มี ประสิทธิภาพ และ ประสิทธิผล อยาง สูงสุด ก็ตอเมื่อ ครู ได เตรียมการ ลวงหนา และ เลือก วิธีการ จัดการ
เรียนรู ให เหมาะสมกับ นักเรียน ที่ สำคัญ สถานศึกษา แตละ แหง มี สภาพ แวดลอม การ เรียนรู และ สภาพ
นักเรียน ที่ แตกตาง กัน จึง เปนไป ไมได ที่ คูมือ ครู​ แผนการ จัดการ เรียนรู เลม ใด ๆ จะ เหมาะสม และ ดีเยี่ยม
สำหรับ สถานศึกษา ครู​ และ นักเรียน ทุกคน​ ดัง นั้น จึง เปน หนา ที่ ของ ครู ที่ จะ ตอง เตรียมการ จัดการ เรียนรู
พิจารณา ปรับ และ เลือกสรร แผนการ จัดการ เรียนรู ให เหมาะสมกับ สภาพ การ เรียน รูจริง ของ นักเรียน และ
สถานศึกษา
1​.​3​​สัญลักษณ​กระบวนการ​เรียนรู
สัญลักษณ ตาง ๆ ที่ กำหนด ไว ที่ กิจกรรม นั้น มี จุด มุงหมาย และ จุด เนน ที่ แตกตาง กัน ตาม ลักษณะ
ของ กระบวนการ เรียนรู ที่ ตองการ ให นักเรียน ได เรียนรู ซึ่ง มี ความ สอดคลองกับ ธรรมชาติ ของ กลุม สาระ
การ เรียนรู และ จุด เนน ของ หลักสูตร ดัง นั้น สัญลักษณ จึง เปน แนวทาง ที่ เอื้อ ประโยชน ตอ นักเรียน ที่ จะ ศึกษา
หาความรู ตาม รายละเอียด ของ กิจกรรม ใน สื่อ การ เรียนรู วิทยาศาสตร​ สมบูรณ แบบ ชุด นี้ ได กำหนด
สัญลักษณ ไว เปน​ 2 กลุม ดังนี้

13. การพั²นากระบวนการคิด​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนไดใชกระบวนการคิดเพื่อ
เพิ่มพูนทักษะการคิดของตนเอง
การประยุกตใชในชีวิตประจำวัน​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนตองนำหลักการ​
แนวคิดของความคิด รวบ ยอดในหัวเรื่องที่เรียนรูมาใชแกปญหาในสถานการณจริงของ
ชีวิตประจำวัน
การทำประโยชนใหสังคม​เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนนำความรูที่ไดจากการเรียนรู
ไปปฏิบัติเพื่อใหตระหนักในการทำประโยชนใหสังคม
การปฏิบัติจริง/ฝกทักษะ​ เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนไดฝึกปฏิบัติเพื่อใหเกิดและ
เพิ่มพูนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
ความคิดสรางสรรค เปนกิจกรรมที่กำหนดใหนักเรียนไดใชความคิดสรางสรรคในการ
สรางสรรคภาระงานเพื่อเพิ่มพูนทักษะการคิดของตนเอง
​ การจัดการเรียนรูหรือการสอนเปนงานที่ครูทุกคนตองใชกลวิธีตาง​ๆ​ มากมายเพื่อใหนักเรียน
สนใจที่จะเรียนรูและเกิดผลตามที่ครูคาดหวัง​ การจัดการเรียนรูจัดเปนศาสตรที่ตองใชความรูความ
สามารถตลอดจนประสบการณอยางมาก​ ครูบางคนอาจจะละเลยเรื่องของการออกแบบการจัดการ
เรียนรูหรือการออกแบบการสอน​ซึ่งเปนงานที่ครูจะตองทำกอนการเขียนแผนการจัดการเรียนรู
การออกแบบการจัดการเรียนรูทำอยางไร ทำไมจึงตองออกแบบการจัดการเรียนรู
​ ครูทุกคนผานการศึกษาและไดเรียนรูเกี่ยวกับการออกแบบการเรียนรูมาแลว​ในอดีตการออกแบบ
การเรียนรูจะเริ่มตนจากการกำหนดจุดประสงคการเรียนรู​ การวางแผนการจัดการเรียนรู​ การดำเนิน
การจัดการเรียนรู​และการวัดและประเมินผลการเรียนรู​ปจจุบันการเรียนรูไดมีการเปลี่ยนแปลงไปตาม
สภาพแวดลอม​เศรษฐกิจ​และสังคม​รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีที่เขามา
มีบทบาทตอการเรียนรูของนักเรียน​ ซึ่งนักเรียนสามารถเรียนรูไดจากสื่อและแหลงเรียนรูตาง​ๆ​ ที่มี
อยูรอบตัว​ ดังนั้นการออกแบบการจัดการเรียนรูจึงเปนกระบวนการสำคัญที่ครูจำเปนตองดำเนินการให
เหมาะสมกับศักยภาพของนักเรียนแตละบุคคล
​ วิกกินสและแม็คไท​ นักการศึกษาชาวอเมริกันไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการออกแบบการจัดการ
เรียนรู​ ซึ่งเขาเรียกวา​ Backward​ Design​ ซึ่งเปนการออกแบบการจัดการเรียนรูที่ครูจะตองกำหนด
ผลลัพธปลายทางที่ตองการใหเกิดขึ้นกับนักเรียนกอน​ โดยเขาทั้งสองใหชื่อวา​ ความเขาใจที่คงทน
(Enduring​Understanding s)​เมื่อกำหนดความเขาใจที่คงทนไดแลว​ครูจะตองบอกใหไดวาความเขาใจ
ที่คงทนของนักเรียนนี้เกิดจากอะไร​นักเรียนจะตองมีหรือแสดงพฤติกรรมอะไรบาง​ครูมีหรือใชวิธีการวัด
อะไรบางที่จะบอกวานักเรียนมีหรือแสดงพฤติกรรมเหลานั้นแลว​จากนั้นครูจึงนึกถึงวิธีการจัดการเรียนรู
ที่จะทำใหนักเรียนเกิดความเขาใจที่คงทนตอไป
คูมือ​ครู​แผนการ​จัดการ​เรียน​รู​วิทยาศาสตร​ม.​1​เลม​1 7
2. แนวคิด หลักการออกแบบการจัดการเรียนรูแบบ Backward Design (BwD)

14. คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 18
แนวคิดของ Backward Design
Backward Design เป็นการออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่ใช้ผลลัพธ์ปลายทางเป็นหลัก ซึ่งผลลัพธ์
ปลายทางนี้จะเกิดขึ้นกับนักเรียนก็ต่อเมื่อจบหน่วยการเรียนรู้ ทั้งนี้ครูจะต้องออกแบบการจัดการเรียนรู้
โดยใช้กรอบความคิดที่เป็นเหตุเป็นผลมีความสัมพันธ์กัน จากนั้นจึงจะลงมือเขียนแผนการจัดการเรียนรู้
ขยายรายละเอียดเพิ่มเติมให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพต่อไป
กรอบความคิดหลักของการออกแบบการจัดการเรียนรู้โดย Backward Design มีขั้นตอนหลักที่
สำคัญ 3 ขั้นตอน คือ
ขั้นที่ 1 กำหนดผลลัพธ์ปลายทางที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียน
ขั้นที่ 2 กำหนดภาระงานและการประเมินผลการเรียนรู้ซึ่งเป็นหลักฐานที่แสดงว่านักเรียนมี
ผลการเรียนรู้ตามที่กำหนดไว้อย่างแท้จริง
ขั้นที่ 3 วางแผนการจัดการเรียนรู้
ขั้นที่ 1 กำหนดผลลัพธ์ปลายทางที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียน
ก่อนที่จะกำหนดผลลัพธ์ปลายทางที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียนนั้น ครูควรตอบคำถามสำคัญ
ต่อไปนี้
– นักเรียนควรจะมีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถทำสิ่งใดได้บ้าง
– เนื้อหาสาระใดบ้างที่มีความสำคัญต่อการสร้างความเข้าใจของนักเรียนและความเข้าใจที่คงทน
(Enduring Understandings) ที่ครูต้องการจัดการเรียนรู้ให้แก่นักเรียนมีอะไรบ้าง
เมื่อจะตอบคำถามสำคัญดังกล่าวข้างต้น ให้ครูนึกถึงเป้าหมายของการศึกษา มาตรฐานการเรียนรู้
ด้านเนื้อหาระดับชาติที่ปรากฏอยู่ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 รวมทั้ง
มาตรฐานการเรียนรู้ระดับเขตพื้นที่การศึกษาหรือท้องถิ่น
การทบทวนความคาดหวังของหลักสูตร​แกน​กลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
เนื่องจากมาตรฐานแต่ละระดับจะมีความสัมพันธ์กับเนื้อหาสาระต่าง ๆ ซึ่งมีความแตกต่างลดหลั่น
กันไป ด้วยเหตุนี้ขั้นที่ 1 ของ Backward Design ครูจึงต้องจัดลำดับความสำคัญและเ​ลือกผลลัพธ์
ปลายทางของนักเรียน ซึ่งเป็นผลการเรียนรู้ที่เกิดจากความเข้าใจที่คงทนต่อไป
ความเข้าใจที่คงทนของนักเรียน
ความเข้าใจที่คงทนคืออะไร ความเข้าใจที่คงทนเป็นความรู้ที่ลึกซึ้ง ได้แก่ ความคิดรวบยอด
ความสัมพันธ์ และหลักการของเนื้อหาและวิชาที่นักเรียนเรียนรู้ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งเป็นความรู้ที่อิง
เนื้อหา ความรู้นี้เกิดจากการสะสมข้อมูลต่าง ๆ ของนักเรียน และเป็นองค์ความรู้ที่นักเรียนสร้างขึ้นด้วย
ตนเอง
การเขียนความเข้าใจที่คงทนในการออกแบบการจัดการเรียนรู้
ถ้าความเข้าใจที่คงทนหมายถึง สาระสำคัญของสิ่งที่จะเรียนรู้แล้ว ครูควรจะรู้ว่าสาระสำคัญ
หมายถึงอะไร คำว่า สาระสำคัญ มาจากคำว่า Concept ซึ่งนักการศึกษาของไทยแปลเป็นภาษาไทยว่า
สาระสำคัญ ความคิดรวบยอด มโนทัศน์ มโนมติ และสังกัป ซึ่งการเขียนแผนการจัดการเรียนรู้นิยม
ใช้คำว่า สาระสำคัญ

15. ประโยชน์ของสัตว์
ด้านการใช้แรงงาน
ลักษณะของสัตว์ที่นำมา
ใช้แรงงาน
ตัวอย่างสัตว์ที่นำมาใช้
แรงงานแต่ละด้าน
ด้านการใช้​เปนอาหาร
ส่วนต่าง ๆ ของสัตว์ที่นำมาใช้
เป็นอาหาร
คุณ​คาทางอาหาร​ที่ได​รับจาก
การบริโภค​เนื้อสัตว
ด้านการ​เลี้ยง​ไว​ดูเลน
ลักษณะของสัตว์ที่เลี้ยง
ไว้ดูเล่น
ตัวอย่างของสัตว์ที่เลี้ยง
ไว้ดูเล่น
คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 1 9
สาระสำคัญเป็นข้อความที่แสดงแก่นหรือเป้าหมายเกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เพื่อให้ได้ข้อสรุป
รวมและข้อแตกต่างเกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง โดยอาจครอบคลุมข้อเท็จจริง กฎ ทฤษฎี ประเด็น และ
การสรุปสาระสำคัญและข้อความที่มีลักษณะรวบยอดอย่างอื่น
ประเภทของสาระสำคัญ
1. ระดับกว้าง (Broad Concept)
2. ระดับการนำไปใช้ (Operative Concept หรือ Functional Concept)
ตัวอย่างสาระสำคัญระดับกว้าง
– สุขภาพของตัวอ่อนในครรภ์ขึ้นอยู่กับการปฏิบัติตนของมารดา
– พืชมีหลายชนิด มีประโยชน์ต่างกัน
ตัวอย่างสาระสำคัญระดับ​การ​นำไปใช้
– สุขภาพของตัวอ่อนในครรภ์ขึ้นอยู่กับการปฏิบัติตนของมารดาในด้านการรับประทานอาหาร
การเคลื่อนไหว และการรักษาสุขภาพจิต
– พืชมี 2 ประเภท คือ พืชล้มลุก และพืชยืนต้น พืชมีประโยชน์ในการทำให้มีความสมดุล
ทางธรรมชาติ เป็นที่อยู่อาศัย เป็นยารักษาโรค เป็นเครื่องนุ่งห่ม และทำให้โลกสวยงาม
แนวทางการเขียนสาระสำคัญ
1. ให้เขียนสาระสำคัญของทุกเรื่อง โดยแยกเป็นข้อ ๆ (จำนวนข้อของสาระสำคัญจะเท่ากับ
จำนวนเรื่อง)
2. การเขียนสาระสำคัญที่ดีควรเป็นสาระสำคัญระดับการนำไปใช้
3. สาระสำคัญต้องครอบคลุมประเด็นสำคัญครบถ้วน เพราะหากขาดส่วนใดไปแล้วจะทำให้
นักเรียนรับสาระสำคัญที่ผิดไปทันที
4. การเขียนสาระสำคัญที่จะให้ครอบคลุมประเด็นสำคัญวิธีการหนึ่งคือ การเขียนแผนผัง
สาระสำคัญ
​ ตัวอยาง​การเขียน​แผนผัง​สาระสำคัญ​

16. คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 110
สาระสำคัญของประโยชน์ของสัตว์: ประโยชน์ของสัตว์แบ่งเป็น 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการใช้แรงงาน
ด้านการใช้เป็นอาหาร และด้านการเลี้ยงไว้ด​ูเล่น
5. การเขียนสาระสำคัญเกี่ยวกับเรื่องใดควรเขียนลักษณะเด่นที่มองเห็นได้หรือนึกได้ออกมาเป็น
ข้อ ๆ แล้วจำแนกลักษณะเหล่านั้นเป็นลักษณะจำเพาะและลักษณะประกอบ
6. การเขียนข้อความที่เป็นสาระสำคัญ ควรใช้ภาษาที่มีการขัดเกลาอย่างดี เลี่ยงคำที่มีความหมาย
กำกวมหรือฟุ่มเฟือย
ตัวอย่างการเขียนสาระสำคัญ เรื่อง แมลง
แมลง ลักษณะ​จำเพาะ ลักษณะ​ประกอบ
มีสี – 3
มี 6 ขา 3 –
มีพิษ –​ 3
ร้องได้ – 3
มีปีก 3 –
ลำตัว​เปนปลอง 3 –
มีหนวด​คลำ​ทาง 2 เสน 3 –
เปนอาหาร​ได – 3
ไม​มี​กระดูกสันหลัง 3 –
สาระสำคัญของแมลง : แมลงเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ลำตัวเป็น 3 ปล้อง มี 6 ขา มีหนวด
คลำทาง 2 เส้น มีปีก 2 ปีก ตัวมีสีต่างกัน บางชนิดร้องได้ บางชนิดมีพิษ และบางชนิดเป็นอาหารได้
ขั้นที่ 2 กำหนดภาระงานและการประเมินผลการเรียนรู้ซึ่งเป็นหลักฐานที่แสดงว่านักเรียนมี
ผลการเรียนรู้ตามที่กำหนดไว้อย่างแท้จริง
เมื่อครูกำหนดผลลัพธ์ปลายทางที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียนแล้ว ก่อนที่จะดำเนินการขั้นต่อไป
ขอให้ครูตอบคำถามสำคัญต่อไปนี้
– นักเรียนมีพฤติกรรมหรือแสดงออกในลักษณะใด จึงทำให้ครูทราบว่านักเรียนบรรลุผลลัพธ์
ปลายทางตามที่กำหนดไว้แล้ว
– ครูมีหลักฐานหรือใช้วิธีการใดที่สามารถร​ะบุได้ว่านักเรียนมีพฤติกรรมหรือแสดงออกตาม
ผลลัพธ์ปลายทางที่กำหนดไว้
การออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามหลักการของ Backward Design เน้นให้ครูรวบรวมหลักฐาน
การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ที่จำเป็นและมีหลักฐานเพียงพอที่จะกล่าวได้ว่า การจัดการเรียนรู้ทำให้
นักเรียนเกิดผลสัมฤทธิ์แล้วไม่ใช่เรียนแค่ให้จบตามหลักสูตรหรือเรียนตามชุดของกิจกรรมการเรียนรู้
ที่ครูกำหนดไว้เท่านั้น วิธีการของ Backward Design ต้องการกระตุ้นให้ครูคิดล่วงหน้าว่า ครูควรจะ
กำหนดและรวบรวมหลักฐานเชิงประจักษ์อะไรบ้างก่อนที่จะออกแบบหน่วยการเรียนรู้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง

17. คูมือ​ครู แผนการ​จัดการ​เรียน​รู วิทยาศาสตร ม. 1 เล่ม 1 11
หลักฐานดังกล่าวควรจะเป็นหลักฐานที่สามารถใช้เป็นข้อมูลย้อนกลับที่มีประโยชน์สำหรับผู้เรียนและครู
ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ครูควรใช้วิธีการวัดและประเมินแบบต่อเนื่องอย่างไม่เป็นทางการและเป็น
ทางการ ตลอดระยะเวลาที่ครูจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้แก่นักเรียน ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดที่ต้องการให้
ครูทำการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เรียกว่า สอนไปวัดผลไป
จึงกล่าวได้ว่าขั้นนี้ ครูควรนึกถึงพฤติกรรมหรือการแสดงออกของนักเรียน โดยพิจารณาจาก
ผลงานหรือชิ้นงานที่เป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่านักเรียนเกิดผลลัพธ์ปลายทางตามเกณฑ์
ที่กำหนดไว้แล้วและเกณฑ์ที่ใช้ประเมินควรเป็นเกณฑ์คุณภาพในรูปของมิติคุณภาพ (Rubrics) อย่างไร
ก็ตาม ครูอาจจะมีหลักฐานหรือใช้วิธีการอื่น ๆ เช่น การทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน การสัมภาษณ์
การศึกษาค้นคว้า การฝึกปฏิบัติขณะเรียนรู้ประกอบด้วยก็ได้
การกำหนดภาระงานและการประเมินผลการเรียนรู้ซึ่งเป็นหลักฐานที่แสดงว่านักเรียนมีผลการ
เรียนรู้ตามผลลัพธ์ปลายทางที่กำหนดไว้แล้ว
หลังจากที่ครูได้กำหนดผลลัพธ์ปลายทางที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียนแล้ว ครูควรกำหนดภาระ
งานและวิธีการประเมินผลการเรียนรู้ ซึ่งเป็นหลักฐานที่แสดงว่านักเรียนมีผลการเรียนรู้ตามผลลัพธ์
ปลายทางที่กำหนดไว้แล้ว
ภาระงาน หมายถึง งานหรือกิจกรรมที่กำหนดให้นักเรียนปฏิบัติ เพื่อให้บรรลุตามจุดประสงค์การ
เรียนรู้/ตัวชี้วัดชั้นปี/มาตรฐานการเรียนรู้ที่กำหนดไว้ ลักษณะสำคัญของงานจะต้องเป็นงานที่สอดคล้อง
กับชีวิตจริงในชีวิตประจำวัน เป็นเหตุการณ์จริงมากกว่ากิจกรรมที่จำลองขึ้นเพื่อใช้ในการทดสอบ ซึ่ง
เรียกว่า งานที่ปฏิบัติเป็นงานที่มีความหมายต่อ​นักเรียน (Meaningful Task) นอกจากนี้ งานและ
กิจกรรมจะต้องมีขอบเขตที่ชัดเจน สอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้/ตัวชี้วัดชั้นปี/มาตรฐานการเรียนรู้ที่
ต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียน
ทั้งนี้เมื่อได้ภาระงานครบถ้วนตามที่ต้องการแล้ว ครูจะต้องนึกถึงวิธีการและเครื่องมือที่จะใช้วัด
และประเมินผลการเรียนรู้ของนักเรียนซึ่งมีอยู่มากมายหลายประเภท ครูจะต้องเลือกให้เหมาะสมกับภาระ
งานที่นักเรียนปฏิบัติ
ตัวอย่างภาระงานเรื่อง อาหารหลัก 5 หมู่ และสารอาหารในอาหารหลัก 5 หมู่ รวมทั้งการกำหนด
วิธีการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ของนักเรียน ดังตาราง