berbat bilgiler

2. SU
 Suların %3ü tatlı sudur.
 Tatlı suların %68,3’ü buzullar, %31,4’ü yer altı suyu,
%0,3’ü yüzey suyudur.
 Yüzey sularının %87si göller %11 bataklık %2 nehirdir.
A) OKYANUS VE DENİZLER
 Denizler iç deniz ve kenar deniz olarak 2ye ayrılır.
 Üç okyanus vardır. Bunlar Büyük (Pasifik), Atlas
(Atlantik) ve Hint Okyanusudur.

3. B) GÖLLER:
 Göller acı, tatlı, tuzlu ve sodalı olabilir…
 *İklim, kayaç yapısı,
 *Gölün gideğeninin olması
 *Beslenme kaynağı göllerin acı mı tatlı mı olacağında
etkilidir.
Oluşumuna göre göller:
1) Doğal Göller:
 a) Tektonik Göller: Tektonik hareketler sonucu oluşan
çukurların su dolmasıyla oluşur. Bu graben veya
senklinal olabilir. Ör: Manyas, Ulubat, İznik, Lut,
Baykal, Aral, Tuz Gölü

5.  b)Karstik Göller: Obruk, dolin ve Polye tabanında
oluşan göllerdir. Ör: Kestel, Salda
 c)Volkanik: Kaldera, maar, krater, gibi çukurların su
dolmasıyla oluşur. Nemrut, Acıgöl, Meke Tuzlası…
 d)Buzul Gölleri: Sirk çukurunun su ile dolması ile
oluşur. Aynalı, Karagöl gölleri…

6. Salda Gölü (Karstik)

13.  e)Set Gölleri:
 *Heyelan Set Gölleri: Heyelan sonucu vadinin
kapatılmasıyla oluşur. Ör: tortum, sera, uzungöl
 *Alüvyal Set: Alüvyonların koy ve körfezi kapaması
veya vadiyi kapaması ile oluşur.
 Ör: Mogan, Eymir, Çamiçi
 *Volkanik Set:Lavın havzayı tıkaması sonucu ile
oluşur. Ör: Van gölü
 *Kıyı Set: Koy ve körfezin deniz kordonu ile
kapatılması ile oluşur. Ör:Büyük ve küçük çekmece,
Terkos, ölüdeniz

18. 2)Yapay Göller:
 Bu kısma barajlar girer.
Yapay göllerin faydaları;
 Erozyonu yavaşlatır.
 İklimi yumuşatır.
 Turizm ve balıkçılık yapılır.
 Sulama ile tarımda dalgalanmalar önlenir, nadas alanı
azalır.
 Sanayi bitkileri ekilir.
 İçme suyu sağlanır.
 Elektrik elde edilir.

20. C) AKARSULAR
1) Rejimine göre akarsular:
 *Akım miktarına debi denir.
 *Akımda görülen değişmelere rejim denir.
 *Akım yıl içinde çok değişirse düzensiz, tersi ise
düzenlidir.
2) Döküldüğü yere göre akarsular
 Akarsuyun su topladığı alana havza denir. Denize
ulaşıyorsa açık, ulaşmıyorsa kapalı havzadır.
Ulaşamamasının iki nedeni vardır. Tamam da nedir?

22.  Komşu havzaları birbirinden ayıran sınıra su bölümü
çizgisi denir.

23. 3) Beslenme kaynağına göre akarsular:
 *Kaynak yeraltı suyu, yağmur suyu, göller, kar ve buz
suyu olabilir.
 *Farklı iklim bölgelerinden geçen akarsulara karma
rejimli akarsu denir.
Ör: Fırat, Nil, Kızılırmak, Sakarya

24.  D) YER ALTI SULARI
Geçirimsiz tabaka üzerinde biriken sulara yeraltı
suyu bu suların bulunduğu boşluklara Akifer denir.
 1)Artezyen Kaynak: İki Geçirimsiz tabaka arasındaki
suyun sondaj yolu ile dışarı fışkırması ile oluşur.

25.  2)Karstik Kaynak: Erime sonucu oluşan boşluklardaki
suyun yeryüzüne çıkmasıyla oluşur.
 Tuzlu ve kireçlidir. En çok Akdeniz bölgesinde görülür.

26.  3)Fay kaynak: Kırıklara bağlı olarak oluşan kaynaktır.
Kaplıca, ılıca veya termal kaynak da denir. Mineral
bakımından zengin olup hemen hemen her bölgede bulunur.

27.  4)Yamaç Kaynakları:

28.  5)Gayzer Kaynak: Volkanik arazilerde ısından yeraltı
suyunun yeryüzüne sıcak ve basınçlı bir şekilde
çıkmasıyla oluşur. Türkiye’de yoktur.

29. TOPRAK
 *Yer kabuğunun fiziksel, kimyasal, biyolojik olarak ayrışmasıyla
oluşan örtüdür.
 *Fiziksel çözünme günlük sıcaklık farklarının yüksek olduğu
yerlerde oluşur. Kimyasal çözünme su ve sıcaklığın etkisiyle oluşur.
Fiziksel ve kimyasal çözünme nerede olur, örnek veriniz.
Toprağın oluşumunda etkili olan faktörler:
 1) İklimin etkisi
 *Soğuk yerlerde toprak geç oluşur.
 *En kalın toprak oluşumu ekvatordadır.
 *Yağışlı bölgelerde toprak tuz kireç ve besin yönünden fakirdir.
 *Kurak bölgelerde toprak tuzlu ve kireçlidir.
 *Humus: Bitkilerin çürümesiyle oluşan verimliliği artıran organik
maddedir. Humus iklime göre değişir.

30. 2) Ana kayanın Etkisi
 *Rengi, kimyasal ve fiziksel özelliği ana kaya belirler.
 *Şistli arazide killi toprak oluşur
 *Kayaç sert ise toprak oluşumu yavaştır. Kalker varsa kırmızı
toprak oluşur.
3)Zaman
 *Toprak oluşumu uzun zaman ister.
 *1cm için 100–150 yıl arası bir süre gerekir.
4) Canlılar ve Bitki örtüsünün etkisi:
 *Bitki örtüsü gelişmiş ise:
 Humus miktarı fazladır.
 Erozyona karşı korur
 Köklerdeki asit oluşumunu hızlandırır.
 *Tarla faresi, köstebek, solucan, üstteki toprağı aşağı,
aşağıdaki toprağı yukarı iter. Toprağın havalanmasını sağlar.

31. 5) Yer şekillerinin Etkisi:
 *Yükselti arttıkça ısı, yağış değişeceği için toprağın
yapısı da değişir
 *Eğimli yüzeyde toprak kalınlaşamaz, düz yüzeylerde
kalınlaşır. Sebebi erozyondur.

32.  Horizonlar:
Toprağın katmanlarına horizon denir
A Horizonu:
 *Organik maddeler yoğundur.
 *Yıkanmıştır, rengi koyudur, toprak oluşum süreci
bitmiştir. Humusça zengindir.
B Horizonu:
 *Toprak oluşumu devam etmektedir. Demir, Kil, tuz
genelde bu katmandadır
C Horizonu:
 *Anakaya parçalara ayrılmıştır.
D Horizonu
 *Anakayanın kendisidir.

34. TOĞRAĞIN SINIFLANDIRILMASI:
A) Zonal topraklar: Tüm horizonlara sahiptir yerel
topraklardır
1) Laterit: Ekvator çevresindedir. Verimsizdir
2) Podzol: Soğuk ve nemli bölgelerde bulunur.
Verimsizdir. Rusya ve Kanada’da bulunur.
3) Kahverengi Orman: Orta kuşakta bulunur ve
verimlidir. Muson bölgesinde bulunur.
4) Kahverengi ve Kestane Renkli Step: Kireçli ve
tuzludur. Verimsizdir. Orta Asya’da bulunur.
5) Terra-Rossa: Kalkerli arazide oluşur. Demir oksitten
dolayı rengi kırmızıdır. Akdeniz İklimine özgü
topraktır.

37. 6) Çernezyom: Gür çayırların olduğu yerde oluşur. En
verimli topraktır. Orta Avrupa, Güney Sibirya, ABD ve
Arjantin’de bulunur.
7) Çöl: Tarıma uygun değildir. Tuzlu oranı yüksektir.
8) Tundra: Kışın donar, yazın bataklık haline gelir tarıma
elverişsizdir. Kutuplara yakın kesimlerde görülür.

41. B) İntrazonal: Genelde “A” ve “C” horizonludur.
1)Halomorfik: Kurak ya da yarı-kurak bölgelerde tuz
karbonat gibi maddelerin birikmesiyle oluşur.
Tuzlu, tuzlu sodik (Alkali) olarak ayrılırlar.
2)Hidromorfik: Bataklık ve sazlık gibi yerlerde oluşur
3)Kalsimorfik: Kil taşı (vertisoller) ve kireç
taşı(rendzina) üzerinde gelişir

46. C) Azonal:
*Dış kuvvetler ile taşınan topraklardır
1)Alüvyal: Akarsular tarafından oluşturulur.
2)Kolüvyal: Yamaçlarda fiziksel ufalanma sonucu oluşan
malzemenin dağ eteğinde birikmesiyle oluşur.
3)Regesoller: Akarsu ve volkanlardan kaynaklanan kum
boyutundaki malzeme üzerinde oluşur.
4)Lösler: Rüzgâr taşıması ile oluşur
5)Morenler: Buzul biriktirmesi ile oluşur.

50. BİTKİ
BİTKİLER
Dağılışını Etkileyen Faktörler
1) İklim
Ana etkendir. Bitki örtüsü bize o yerin iklimini verir.
2) Yer şekilleri
İklimi etkiler, bakı ve yağış koşullarını etkiler.
3) Toprak
4) biyolojik Faktörler
Yerleşim yeri, tarla açma, baraj yapma gibi ihtiyaçlardan
dolayı bitki tahrip edilir.
* Orman tahribi: Antropojen bozkır (Ergene)
* Maki ’ ’ : Garig

51. BİTKİ FORMASYONLARI
A) Ağaç Formasyonu:
1) Ekvatoral yağmur ormanları: Ekvatoral iklim bölgelerinde yoğun
olarak görülür. Rejim düzenli olduğu yerde doğal olarak yetişir.
2) Muson ormanları
Bu ormanlar Muson Asyasında görülür. En önemli özellikleri yaprak
döken ormanlar olmasıdır.
3) Orta kuşak karışık ormanları
Ilıman Okyanus iklimi çevresinde ve yağışın 1000mm’yi aştığı
yerlerde görülür. (Batı Avrupa, Karadeniz)
4) Tayga ormanları
Rusya, İskandinavya, Kanada ve Alaska boyunca uzanır. İğne
yapraklıdır. Yaprak hiç dökmez.

52. B)Çalı Formasyonu
1) Maki
Akdeniz İklimi bölgesinde görülür. (defne, keçiboynuzu,
mersin, zakkum)
2) Garig
Makinin tahrip edildiği yerlerde görülür.
3) Psödomaki
Orman tahribi sonucu makiye benzeyen bitki örtüsüdür.
Ama makilerle herhangi bir bağı yoktur.

53. C) Ot Formasyonu:
1) Savan
Savan iklimin görüldüğü yerde yağışlı dönemde oluşan
gür ot topluluğudur.
2) Step
Yağışlı dönemde yeşeren yazın kuruyan kısa boylu ot
topluluğudur.

54. 3) Çayır
Dağ zirvelerinde veya yüksek kesimlerde yaz yağışları ile
yeşeren gür ot topluluğudur.
4) Tundra
Kutuplara yakın kesimde yazın toprağın çözülmesiyle
oluşan kaya yosunu, kısa boylu çalılardan oluşan bitki
örtüsüdür. (Sibirya sahilleri, Grönland ve kuzey
Kanada kıyıları)
5)Çöl
Kuraklığa dayanıklı kaktüs ve cılız otlardan oluşur.
(kuzey Afrika, orta Asya, Arap yarım adası)