2. Bölüm Paralel Meridyen

1. HARİTALARIN DİLİ
DÜNYANIN ŞEKLİ
Dünya’nın kutuplardan basık Ekvatordan şişkin kendine
özgü şekline GEOİD denir.
PARALELLER VE ÖZELLİKLERİ:
Ekvatora paralel olarak uzanan ve dünyayı çepeçevre
dolanan dairelere paralel denir.
Özellikleri:
-90 Tane Güney yarımkürede 90 tane de Kuzey
yarımkürede olmak üzere toplam 180 tanedir.
-Kuzey yarımküredeki 90 tane paralel dairesine kuzey
paralelleri, Güney yarımküredeki 90 tane paralele
Güney paralelleri denir.

2. -En uzun paralel dairesi EKVATOR’dur.
-Paralellerin uzunlukları Ekvator’dan kutuplara doğru
azalır. 90° Kuzey ve 90° Güney paraleli nokta
şeklindedir.Paralellerin uzunluklannın azalmasına bağlı
olarak Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe Dünyanın
çizgisel hızı azalır.
-Paraleller arasındaki uzaklık dünyanın her yerinde eşit
olup 111 kilometredir.
Bazı özel paralel daireleri (enlemler) vardır;

3. Örnek 1:
Dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit parçaya
bölen hayali çizgi aşağıdakilerden hangisidir?
A)Kutup B)Ekvator C)Geoid D)Paralel

4. MERİDYENLER:
Bir kutuptan diğer kutuba ulaşan ve ekvator ile paralelleri
dik kesen yarım çemberlere meridyen denir.
Özellikleri:
-Başlangıç meridyeni İngiltere’de Londra yakınlarındaki
Greenwich kasabasındaki aynı adla anılan gözlem evinden
geçen meridyen yayı olarak kabul edilir.
-Greenwich’in dogusunda 180, batısında da 180 olmak
üzere toplam 360 tane batı meridyen yayı vardır.
Doğusundakilere Doğu meridyenleri, batısındakilere
Batı meridyenleri denir.

6. -Meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
-Meridyenlerin aralarındaki mesafe Ekvatordan
kutuplara doğru azalır. Meridyenler kutuplarda birleşir.
-Meridyenlerin dereceleri başlangıç meridyeninden
doğuya ve batıya doğru gittikçe artar
-Meridyenlerin birbirinden en uzak oldukları yer Ekvator
üzeridir. Burada iki paralel arası 111 km’dir.
-İki meridyen arasında 4 dakikalık yerel saat farkı vardır.
-Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda yerel saat
aynıdır.

7. Örnek 2:
Kelebeğin kanatlarında verilen bilgilerden hangileri
doğrudur?

8. Örnek 3:

10. KUTUP:
Yeryuvarlağının ekseninin her bir ucuna kutup
denir.Dünyanın Kuzey ve Güney olmak üzere iki kutbu
vardır.
KITALAR ve OKYANUSLAR:
(Dünya yüzeyinin % 71’i Okyanus ve denizlerle, %29’u
karalarla kaplıdır.)
Kıta: Kendine bağlı olan adalarla, etrafı denizlerle ve
okyanuslarla çevrili olan büyük kara parçalarına
denir.

11. Kıtalar
Asya ,Avrupa ve Afrika kıtalarına ‘Eski Dünya Karaları’ ,
daha sonra keşfedilen Kuzey Amerika , Güney Amerika ,
Antartika ve Okyanusya’ya ise ‘Yeni Dünya Karaları’
denir.

12. Okyanus:
Kıtalar arasındaki büyük çukurlarda kalan geniş ve derin
su kütlelerine denir.
Okyanuslar büyükten küçüğe;
Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ve
Hint Okyanusudur
NOT: Kuzey yarımkürede karalar güney
yarımküredekilerden daha fazladır. Bu nedenle Kuzey
yarımküre güney yarımküreye göre 1-2 derece daha
sıcaktır.

14. Etkinlik:
Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları balonların
içindeki bilgileri kullanarak doldurunuz.
-En büyük paralel dairesi .................. dur.
-Kendine bağlı yakın adalarla birlikte çevresi okyanuslarla
çevrili büyük kara parçalarına ................denir.
-Yeryuvarlağının ekseninin her bir ucuna ...............denir.
- Bir kutuptan diğer kutuba ulaşan ve ekvator ile paralelleri
dik kesen yarım çemberlere ..................denir.

15. COĞRAFİ KONUM
1-) Özel Konum: Bir ülkenin bulunduğu kıta, komşu
ülkeler, çevresindeki denizler, ticaret yollarına göre
durumunu açıklar.
Türkiye'nin Özel Konumu Ve Sonuçları
1.Üç tarafı denizlerle çevrili, yer şekilleri bakımından
zengin iki yarım adadan oluşur.
2.Türkiye Avrupa’dan iki, Asya’dan ise altı devletle
komşudur.
3.Dünya petrollerinin %60’nın çıkarıldığı Ortadoğu
ülkelerine komşudur.
4.60’dan fazla maden çeşidi, zengin su kaynakları, 70
milyonun üzerindeki genç nüfusu ve gelişmekte olan
ekonomik gücü ile stratejik önemi artmıştır.

16. 5.Türkiye’nin ortalama yükseltisi batıdan doğuya doğru
gittikçe yükselti artar.
*Sıcaklık değerleri batıdan doğuya gittikçe azalır.
*Karasallık değerleri batıdan doğuya gittikçe artar.
6.Türkiye’nin dağları genellikle Doğu-Batı istikametinde
uzanmaktadır.
İç kısımlara deniz etkisi fazla sokulamaz.
*D-B yönünde ulaşım kolaylıkla sağlanırken, K-G yönünde
ancak bazı geçitlerden faydalanılır.

18. 2-Matematik Konum: Bir ülkenin enlem ve boylamlarla
ifadesidir.
Türkiye’nin Matematik Konumu:
36°-42°kuzey enlemleri, 26°-45° doğu boylamları
arasında yer alır.

19. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları;
1-Güneyden kuzeye doğru gidildikçe güneş ışınlarının
geliş açısı küçülür ve sıcaklık azalır.
2-Kuzeyden esen rüzgarlar soğuktur ve sıcaklığı düşürür,
güneyden esen rüzgarlar ise sıcaktır ve sıcaklığı artırır.
3-Güneyden kuzeye doğru gidildikçe deniz suyu
tuzluluğu azalır. Örneğin Karadeniz Akdenizden daha az
tuzludur.
4-Türkiye Orta Kuşakta yer almasından dolayı dört
mevsim belirgin olarak yaşanır.

20. ETKİNLİK:
Öğrencilerin verdiği
bilgilerden doğru
olanların
yanlarındaki kırmızı
daire içerisine artı
işareti koyunuz.

22. İKLİMLER VE İNSANLAR
İKLİM:
Belli bir yerde, sıcaklık, nem, yağış, basınç, rüzgâr ve
bulutluluk gibi hava olaylarının mevsimlik, yıllık gidişlerinin
uzun yıllar boyunca gösterdikleri ortalama duruma denir.
Bu ortalama durum uzun yıllar içinde çok büyük deği-
şikliğe uğramaz.
Hava Durumu:
Sıcaklık, rüzgâr ve yağış gibi hava olaylarının bir yerde
gösterdiği kısa süreli değişime de hava durumu denir.

23. İklimin insan ve doğal çevreye etkisi

24. Dünya Üzerinde Sıcaklık Kuşakları:
Yeryüzünde sıcaklık,nem,yağış,basınç ve rüzgar gibi iklim
elemanlarının farklılık göstermesi farklı iklim
tiplerinin görülmesine yol açmıştır.Yeryüzündeki iklimleri
sıcaklık yönüyle
*Sıcak İklimler
*Soğuk İklimler
*Ilıman İklimler, olarak gruplandırabiliriz.

26. 1-SICAK İKLİMLER
Ekvatoral İklim:
*Ekvator çevresinde görülür. Sıcaklık ve yağış ortalaması
fazladır.
*Güneş ışınlarının sürekli dik ve dike yakın açıyla
gelmesinden dolayı mevsimler belirgin olarak görülmez.
*Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık değişimi azdır.
*Doğal bitki örtüsü geniş yapraklı ve uzun boylu ağaçların
oluşturduğu yağmur ormanlarıdır.
*Kahve, kakao, kauçuk, ananas, şeker kamışı, soya
fasulyesi, turunçgiller yetiştirilir.

27. Çöl İklimi:
*Arabistan yarımadası, Büyük Sahra Çölü, Avustralya'nın iç
kısımları, Meksika Çölleri, Peru Çölleri, Kızılkum, Karakum ve
Taklamakan Çölleri bu iklimin görüldüğü yerlerdir.
*Yağış miktarı yok denecek kadar azdır.
*Doğal bitki örtüsü olarak kurakçıl otlar ve kaktüslerdir.
*Çöl ikliminin simgesi hurmadır. Yeraltı suyunun yüzeye çıktığı
yerler olan vahalarda sulama ile pamuk, yer fıstığı, tahıl
ve üzüm yetiştirilir.

28. 2-SOĞUK İKLİMLER
Kutuplara yakın bölgelerde görülen ve sıcaklık
ortalamasının düşük olduğu iklimlerdir.
Kutup İklimi:
*Güneş ışınlarının eğik açıyla gelmesinden dolayı sıcaklık
ortalaması yıl boyunca 0 derecenin altındadır.Yıllık yağış
miktarı az olup yağışlar kar şeklindedir.

30. Kutup Altı (Tundra)İklimi:
*Ilıman kuşak ile soğuk kuşak arasında 60 derece
paralelleri çevresinde görülür.Kanadanın kuzeyi ve Sibirya
da görülür.Yaz mevsiminde sıcaklık 0 derecenin üzerine
çıkınca donmuş toprak çözülür ve bataklıklar oluşur.Buna
Tundra denir.

31. 3-ILIMAN İKLİMLER
Yıllık ortalama sıcaklık değerleri soğuk iklimlere göre daha
yüksek sıcak iklimlere göre daha düşüktür.Orta kuşakta
görülen bu iklimlerde mevsimler daha belirgin olarak
görülür.Bunlar;
Okyanusal İklim:
*Batı Avrupa ve Kuzey Amerika kıtasının batı kıyılarında
görülür.
*Her mevsim yağışlı geçer.
*Yazlar serin,kışlar ılık geçer.
*Doğal bitki örtüsü ormandır.

32. DÖRT MEVSİM TÜRKİYE
AKDENİZ İKLİMİ:
*Akdeniz ,Ege ve Marmara Denizi kıyılarında görülür.
*Yazlar sıcak ve kurak,kışlar ılık ve yağışlı geçer.
*Yağışların büyük çoğunluğu kış ayında olurken yazın
neredeyse hiç yağış olmaz.
*İklimin bitki örtüsü her mevsim yeşil kalabilen kısa boylu
ağaç ve otlardan oluşan Makidir.

34. KARADENİZ İKLİMİ
*Karadeniz kıyılarında görülür.
*En büyük özelliği her mevsim yağışlı olması ve yağışların
mevsimler arasında dengeli dağılmasıdır.
*Bitki örtüsü ormandır.

35. KARASAL İKLİM
*Denizlerden uzak iç kesimlerde görülür.
*Yazlar sıcak ve kurak ,kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer.
*İklimin karakteristik bitki örtüsü bahar yağışları ile
yeşerip yaz sıcakları ile kuruyan bozkırdır.

36. ÜLKEMİZDE ÜÇ FARKLI İKLİM TİPİNİN GÖRÜLMESİNİN
NEDENLERİ:
*Coğrafi konum:Ülkemiz kuzey yarım kürede olduğu için
güneyinden kuzeyine gittikçe yıllık sıcaklıklar azalır.
*Yükselti:Yükselti arttıkça ortalama sıcaklık düşer ve kışlar daha
sert geçer.
*Denize göre konum: Ülkemizde denize yakın yerlerde yaz kış
sıcaklık farklarının az olduğu ılıman iklim görülür.Denizden
uzaklaştıkça karasal iklimin etkileri görülür.
*Dağların uzanış şekli: Ülkemizin kuzeyi ve güneyinde(Karadeniz
ve Akdeniz bölgelerinde) dağlar denize paralel uzandığı için
denizin yumuşatıcı etkisi içerilere kadar sokulamaz. Ege
Bölgesinde ise dağlar denize dik uzandığı için buradaki deniz etkisi
içerilere kadar sokulabilir.

38. ESKİ ÇAĞLARDA ANADOLU
Anadolu; sahip olduğu coğrafi konum açısından son
derece önemli bir bölgedir. Bu durum en eski devirlerden
başlayarak çeşitli toplumların Anadolu'ya göç etmesine ve
yerleşmesine yol açmıştır. Bu nedenle Anadolu toprakları
birçok uygarlığın kesişme noktası olmuştur.
Anadolu'nun tarih boyunca önemli bir yerleşim bölgesi
olmasında şu faktörler etkili olmuştur:
• İklim özelliklerinin insan hayatı için uygun olması
• Topraklarının insan yerleşimi ve tarım üretimi için
elverişli olması
• Çok sayıda akarsuya sahip bulunması
• Asya ile Avrupa arasında göç yolları üzerinde
yer alması

39. Anadolu'nun sahip olduğu bu özellikler pek çok toplumu
bu bölgeye çekmiştir. Anadolu toprakları günümüzün
binlerce yıl öncesinden başlayarak Hitit, Lidya, Frig,
Urartu, İyon, Pers, Helen, Roma, Bizans, Selçuklu, Os-
manlı gibi önemli uygarlıklara beşiklik etmiştir.
Tarih Öncesi Devirlerde Anadolu’da Yerleşim Yerleri:
Yontma Taş Devri'ne ait mağaralar: Karain, Beldibi,
Belbaşı Öküzini.
Cilalı Taş Devri’ne ait ilk yerleşim yerleri: Çatalhöyük,
Hacılar.
Maden Devri’ne ait yerleşim yerleri: Truva, Alişar,
Alacahöyük.

40. TARİHİN BAŞLANGICI VE DEVİRLERİ
İnsanlık tarihi M.Ö. 3200 yılında yazının bulunması esas
alınarak iki bölüme ayrılır.
1.Tarih Öncesi Devirler :Yazının bulunmasından önceki
devirler
2. Tarih Devirleri: Yazının icadıyla başlayan devirler
!!!Tarihin çağlara ayrılması, tarihin incelenmesini
öğrenilmesini kolaylaştırmıştır.

42. TARİH ÖNCESİ DEVİRLER
Bu dönemle ilgili bilgiler daha çok kalıntılara
dayanmaktadır. Tarih öncesi devirler insanların
kullandıkları araç ve gereçlerin malzemelerine göre
bölümlere ayrılır.

43. TAŞ DEVRİ
Taş Devri kendi içerisinde üç bölüme ayrılır.
1-Kaba Taş Devri
2-Yontma Taş Devri
3-Cilalı Taş Devri
Kaba Taş Devri:
İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir. Bu dönemde iklim
elverişli olduğu için insanlar ağaç gölgelerinde yaşadılar;
barınaklara ihtiyaç duymadılar.
Bu dönemde yapılan aletler kaba ve ilkeldir.

44. Yontma Taş Devri:
• İlkel bir hayat tarzı yaşandı. İnsanlar doğadaki hazır
gıdalarla ve hayvanları avlayarak beslendiler.
• Devrin sonlarına doğru ateşi buldular. Ateşi ısınma,
aydınlanma, yiyeceklerini pişirme amacıyla kullandılar.
• Mağaralarda ve büyük ağaçların kovuklarında barındılar.
• Taşları ve kemikleri yontarak kullanacakları ilkel aletler
yaptılar.
• Mağara duvarlarına avladıkları hayvanları simgeleyen
resimler yaptılar.
!!! İnsanların avcılık ve toplayıcılıkla geçinmeleri tüketici
bir toplum yapısının olduğunun göstergesidir.

46. Örnek1:
Öğrencilerden hangisi yada hangilerinin
öğretmenin sorusuna doğru cevap verdiği
söylenebilir?
A)Yalnız Ali
B)Yalnız Zafer
C)Aslı ve Zafer
D)Ali ve Ayşe

47. Cilalı Taş Devri:
• Bu dönemde insanlar tarımsal faaliyetlere
başladılar ve hayvanları evcilleştirdiler.
• İlk köyleri ve kentleri kurarak yerleşik yaşama
geçtiler.
• Üretim hayatı ile birlikte ticari faaliyetlere
başladılar.
• Topraktan çanak, çömlekler ve aletler yapmaya
başladılar.
• Bitki liflerinden giysiler yaparak dokumacılık
faaliyetlerine başladılar.
• Tekerleği icat ettiler.
• İlkel aile tipleri ortaya çıktı.
• Kültürel etkileşim arttı.

48. Çatalhöyük; Dünyanın ilk şehir yerleşmesi
Orta Anadolu'da, günümüzden 9 bin yıl önce yerleşim yeri olmuş, çok
geniş bir Neolitik Çağ ve Kalkolitik Çağ yerleşim yeridir. Dünyanın en
eski yerleşimlerinden biri olan bu yerleşimin sakinleri, ilk tarımcı
topluluklardan da biridir. Bu özelliklerinin bir sonucu olarak 2009
yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne
önerilmiştir. UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Miras Listesi'ne
dahil edilmesine karar verilmiştir.

50. MADEN DEVRİ
Bakır Devri:
Doğada bol miktarda bulunan bakır madeni insanlar tarafından
bulunarak işlendi. Bakırdan çeşitli aletler ve süs eşyaları yapıldı.
Tunç Devri:
Bakırın kalay ile karıştırılması sonucunda tunç elde edildi. Tunç bakıra
göre daha sağlam olduğu için insanlar daha dayanıklı aletler yaptılar.
Demir Devri:
Devrin sonlarına doğru demir bulundu. Demirin bulunup işlenmesiyle
birlikte tunca göre daha dayanıklı olan aletler yapıldı.
!!! Maden devrine ait kalıntılar, Yozgat (Alişar), Çorum
(Alacahöyük), Çanakkale (Truva), Kayseri (Kültepe), Burdur (Hacılar
Höyüğü) ve Van (Tilkitepe)'da bulunmuştur.

52. Truva Efsanesi;
Ege Bölgesinde bulunan Truva şehrinin kralı Priamos’un oğlu Paris,
Sparta Kralı Menelaos’un eşi Helen’i kaçırmıştır. Bunu duyan
Menelaos ordusunu toplamış ve Truva’ya doğru yola çıkmıştır. Bir
savaş çıkacağını anlayan Truva şehri ise savunmaya hazırlanmıştır. O
günden itibaren savaş başlamış ve uzun yıllar sürmüştür.
Ardından Akhalılar bir yöntem belirlemişlerdir. Odyseus tahtadan bir
at yapmaya karar vermiş ve bu atada askerlerini doldurmuştur. Atı
bir asker ile Truvalılara göndermiş ve savaş ganimeti olduğunu
bildirerek almalarını istemiştir. Truvalılar savaşı yendiğini düşünerek
atı almış ve kutlamalara başlamışlardır. Geceye doğru alkol almaya
da başlayan Truvalılar iyice kendilerinden geçmiştir. Bunu anlayan
Odyseus ve askerleri attan çıkmış ve sınırda bekleyen askerleri de
içeri almışlardır. Ardından şehri talan ederek savaşta yöntemleri
sayesinde galip gelmişlerdir.

54. Örnek2:

55. Örnek3:

56. TARİH DEVİRLERİ
Yazının icadından günümüze kadar geçen zamana tarih
devirleri denir.
İlk Çağ (M.Ö. 3200 - M.S. 375)
M.Ö. 3200 yılında Sümerlerin yazıyı icat etmesi ile başlayıp
M.S.375 yılındaki Kavimler Göçü'ne kadar süren dönemdir.
Orta Çağ (375 -1453)
Kavimler Göçü ile başlayıp, İstanbul’un fethine kadar süren
dönemdir.
Yeni Çağ (1453-1789)
İstanbul'un fethinden, Fransız İhtilali’ne kadar süren
dönemdir.
Yakın Çağ (1789 -.....)
Fransız İhtilali'nden günümüze kadar süren dönemdir.

58. Milat: Dünya'nın Güneş çevresinde bir defa dönmesi ile
geçen süre Güneş yılıdır. Güneş yılına göre düzenlenen
takvimde Milat Hz. İsa'nın doğumudur ve (0) başlangıçtır.
Hz. İsa'nın doğumundan önceki tarihler milattan önce
(M.Ö.), doğumundan sonraki tarihler ise milattan sonra
(M.S.) şeklinde belirtilir.
Yüzyıl: Zamanın yüzer yıllık bölümlere ayrılmasıdır.
!!! Tarihin çağlara ayrılmasında insanlık tarihinde
meydana gelen ve bütün insanlığı etkileyen büyük
olaylar ölçü alınmıştır.

59. KİMLER GELDİ, KİMLER GEÇTİ?
HİTİTLER (MÖ 1200-MÖ 200)
• Başkentleri Hattuşaş'tır (Çorum-Boğazköy).
• M.Ö. 1700'lerde Kızılırmak yayı içerisinde kurulmuşlardır.
• Devleti krallar yönetirdi, fakat Pankuş adı verilen meclis ise
krala yardımcı olmaktaydı. Gerektiğinde bu meclis kralın
işlerini denetlerdi.
• Tavananna adlı kraliçelerde yönetimde etkiliydi.
• Anal, adı verilen kral yıllıkları bulunmaktaydı.
• Medeni hukuk gelişmişti.
• Ekonomileri tarım ve hayvancılığa dayanmaktaydı.

60. • Çok tanrılı dinlere inanmışlardı
• Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma olan Kadeş
Antlaşmasını Mısır ile M.Ö 1280'de imzalamışlardır.
• Frigyalılar tarafından yıkılmışlardır.
• Hitit kralları hem başkomutan, başrahip ve baş yargıç idi.
Askeri, dini ve hukuki otoriteye sahiptiler.
• Halk yöneticiler, rahipler, hürler ve köleler gibi sosyal
sınıflara ayrılmıştı.
• Hititlerde din çok tanrılıdır. Hitit ülkesine “Bin tanrı ili”
denirdi.
• Çivi ve hiyeroglif (resim) yazıları olmak üzere iki çeşit yazı
kullanmışlardır.

62. !!!Hititler Kralların bir yıl boyunca yaptıkları faaliyetleri
«Anal» adı verilen yıllıklara yazarak kaydetmişler ve böylece
tarih yazıcılığını başlatan kavim olarak kabul edilmişlerdir.
(Kadeş Antlaşması)

63. İYONLAR (MÖ 1200-MÖ 700)
• Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. En önemli şehir devletleri, Efes, Milet,
Foça, Bodrum ve İzmir'dir.
• Kurulan şehir devletlerinde sırası ile krallık, oligarşik ve demokratik yönetim
şekilleri görülmüştür. Kurulan şehir devletleri arasında siyasi bir birlik yoktur.
• Demokratik ve özgür ortam gelişmiştir.
• Bilim ve felsefede gelişmişlerdir.
• Önemli bilim adamları arasında; Herodot, Pisagor, Tales ve Hipokrat yer
almaktadır.
• Deniz ticaretinde gelişmişlerdir. Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler (ticaret
şehirleri) kurmuşlardır.
• Çok tanrılı dine inanmışlardır.
!!! Oligarşi: Yönetimin belli bir zümreye ait olduğu yönetimdir.

64. !!!Artemis tapınağı önemli sanat eserlerinden biridir. İyon
edebiyatının en önemli eseri İlyada ve Odessa
destanlarıdır.
Efes'te İyonlar tarafından yapılan "Artemis Tapınağı",
dünyanın yedi harikasından biri sayılmaktadır.

66. LİDYALILAR (MÖ 700 - MÖ 546)
• Gediz ve Büyük Menderes ırmakları arasında kurulmuşlardır.
• Başkentleri Sard' tır (Manisa- Salihli).
• Efes’ten başlayıp Mezepotamya’ya kadar giden Kral Yolu’nu
kullanarak ticaretle uğraşmışlardır.
• Alışverişte değiş-tokuş (takas) usulüne son vererek ilk parayı
bulmuşlardır.
• Tüccarlara devlet güvencesi getirerek, tarihteki ilk sigor-
tacılığı yapmışlardır.
• Fenike alfabesini kullanmışlardır.
• İlk bankacılık faaliyeti de bu dönemde ortaya çıkmıştır.
• Ordularını paralı askerlerden oluşturmaları Lidyalıların
yıkılışının en önemli sebebidir. Persler tarafından
yıkılmışlardır.

67. !!! Lidyalıların paralarının altından yapılmış olması
zeginliklerinin bir kanıtıdır.

68. URARTULAR (MÖ 900 -MÖ 600)
• Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Van Gölü çevresinde
kurulmuştur.
• Başkentleri Tuşpa'dır (Van).
• Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır.
• Anadolu'da bilinen ilk sulama kanallarını yapmışlardır.
• Maden işlemeciliği, mimari ve el sanatlarında
ilerlemişlerdir.
• Öldükten sonra dirilmeye (ahiret) inanmışlardır.
• Mezarları ev ve oda şeklinde yaparak içlerine ölüleri ile
birlikte eşyalarını da koymuşlardır.
• İstilalara karşı şehirlerinin etrafını surlarla çevirmişlerdir.
Medler tarafından ortadan kaldırılmışlardır.

70. Örnek 4:

71. FRİGLER (MÖ 750 – MÖ 600)
• Sakarya ve çevresinde kurulmuşlardır.
• Başkentleri Gordion'dur (Kütahya).
• Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlar ve bu faaliyetleri korumak için
sert kanunlar yapmışlardır (Örnek : Bir öküz kesenin veya saban
kıranın cezası ölümdü)
• Tapetes adlı kilimler üretmişlerdir.
• Midas meşhur krallarındandır.
• Çok tanrılı dinlere inanmışlardır. Kibele en büyük toprak ve bereket
tanrıçasıydı.
• Marangozluk, maden işlemeciliği ve müzik önemli uğraşılarıdır.
• Orduları genellikle yaya askerlerden oluşurdu.
• Persler tarafından yıkılmışlardır.

72. !!! Doğa Tanrıçası Kibele
Tanrıların en büyüğü olarak doğa tanrıçası Kibele yi kabul
etmişlerdir.Bereketin ve çoğalmanın sembolü olarak
gördükleri Kibele nin sonbaharda öldüğüne, ilkbaharda ise
doğa ile birlikte dirildiğine inanmışlardır.

74. Mezopotamya Medeniyetleri
Mezopotamya, tarihte Fırat ve Dicle nehirleri arasına
verilen isimdir.
A)SÜMERLER
*Mezopotamya uygarlığının temelini atmışlardır.
*Şehir devletleri halinde yaşamışlardır.En önemlileri
Ur,Uruk,Lagaş,Kiş’dir.
*Şehir devletlerini yönetenlere Patesi adı verilmiştir.Bu
patesiler hem dini hem de siyasi güce sahipti.
*Yazıyı kullanan ilk uygarlık Sümerlerdir.Kullandıkları yazı
çiviye benzediğinden çivi yazısı denmiştir.
*Tarihte bilinen ilk yazılı kanunlar Sümer kralı
Urgakina tarafından yapılmıştır.

75. *Bataklıklar kurutularak tarım arazisine dönüştürüldü.
*Çok tanrılı bir dine inanıyorlardı.
*Şehirlerini Ziggurat adını verdikleri tapınakların çevresine
kurmuşlardır.
*Edebiyat alanında günümüze kadar ulaşan en önemli
eserleri Yaradılış,
Tufan ve Gılgamış destanlarıdır.
*Ay yılına dayalı ilk takvimi buldular.
*Akadlar tarafından yıkılmıştır.

76. B)BABİLLER
• Başkenti Babil dir.
• En parlak devirleri Hammurabi devridir.
• Hammurabi Mezopotamya’daki yasaları bir araya
getirerek ilk Anayasayı yaptı.
(Kısas esasına dayanır)
• En önemli eserleri Babil’in Asma Bahçeleri ve Babil
Kulesi’dir.
• Persler tarafından yıkılmışlardır.

78. !!! Babil’in Asma Bahçeleri
Milattan önce 7. yüzyılda Babil kralı Nebukadnezar
tarafından yaptırılmıştır. Babil’in çorak Mezopotamya
çölünün ortasında, ağaçlar, akan sular ve egzotik bitkilerin
bulunduğu çok katlı bir bahçedir.

79. C)ASURLULAR
• Yukarı Mezopotamya’da bugünkü Güney Doğu
Anadolu’da kurulmuştur.
• Başkenti Ninova’dır.
• Asurlular ticaretle uğraşmışlardır.
• Anadolu’ya gelen Asurlu tüccarlar çivi yazısını da
Anadolu’ya getirmişlerdir.Böylece Anadolu’da tarih
çağları başlamıştır.
• Asurlulara ait yazılı tabletler Kayseri (Kültepe)’de
bulunmuştur.
• Persler tarafından yıkılmıştır.

80. !!! Ninova Kütüphanesi
Dünyada bilinen ilk kütüphane olan Ninova Kütüphanesi,
Asurlular tarafından kurulmuş ve ülkedeki tüm çivi yazısı
ile yazılmış eserler burada toplanmıştır.

82. Örnek5:

83. Örnek 6:

84. KONU TESTİ:
1)Eşit büyüklükteki kağıtlara çizilen
aşağıdaki haritalardan hangisinde
kullanılan ölçek daha küçüktür?
A)Marmara Bölgesi Haritası
B)Türkiye Haritası
C)Asya Kıtası Haritası
D)Dünya Haritası

86. 2)Aşağıda aynı büyüklükteki kağıtlara kağıdın
tamamını kaplayacak şekilde çizilen iki harita
verilmiştir.
Haritalar kıyaslandığında ;
I. II.Haritada hata oranı daha azdır.
II.I.Haritada ayrıntı gösterme gücü daha fazladır.
III.II.Haritanın ölçek paydası daha büyüktür.
Haritalarla ilgili verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri
doğrudur?
A)Yalnız I B)I ve II C)II ve III D)I,II ve III
DOĞU
ANADOLU
BÖLGESİ
TÜRKİYE

87. 3)Aşağıdaki ölçeklerden hangisi ile çizilen
Türkiye haritasında Aydın-İzmir arası
mesafe birbirine daha yakındır?
A)1/5.000.000
B)1/15.000.000
C)1/10.000.000
D)1/20.000.000

88. 4)1/800.000 ölçekli bir haritada 4 cm olan
iki kent arası gerçekte kaç km’dir?
A)64 B)32 C)16 D)8

90. 5)Karadeniz Bölgesi’nin fiziki haritası
aşağıdaki ölçeklerden hangisiyle
çizildiğinde ayrıntı daha az olur?
A)1/250.000
B)1/500.000
C)1/750.000
D)1/1.000.000

91. 6) -Ölçek kullanılır,
-Kuşbakışı görünüşü yansıtır,
-Düzlem üzerine çizilir.
Verilen bilgiler aşağıdaki kavramlardan
hangisinin özellikleri arasındadır?
A)Plan
B)Kroki
C)Harita
D)Atlas

92. 7)I.Ağrı Dağı’nın yükseltisi
II.Türkiye’de nüfusun dağılışı
III.İzmir’in komşu olduğu iller
IV.Türkiye’nin yeraltı kaynakları
Bu özellikleri bulabileceğimiz harita çeşitleri aşağıdaki
seçeneklerden hangisinde sırasıyla doğru olarak
eşleştirilmişlerdir?
I II III IV
A)Fiziki Beşeri Ekonomik Siyasi
B)Fiziki Beşeri Siyasi Ekonomik
C)Siyasi Fiziki Beşeri Ekonomik
D)Siyasi Beşeri Ekonomik Fiziki

94. A)Yalnız I B)I ve II C) II ve IV D)III ve IV
8)Aşağıda verilen bilgilerden hangisi ya
da hangileri Türkiye’nin Matematik
Konumu’nun sonuçlarını verir?
Üç tarafı
denizlerle
çevrilidir.
I
Yükselti
batıdan
doğuya
doğru artar.
II
Kuzeyi ile
güneyi
arasında
kuşuçuşu
uzaklık 666
km’dir.
III
Doğusu ile
batısı
arasında 76
dakika
zaman farkı
vardır.
IV

95. 9) I.İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir.
II.Avrupa ve Orta Doğu ülkeleri arasında yer alır.
III.Önemli kara ve deniz yolları üzerinde yer alır.
Türkiye’nin Özel Konumu’nun Sonuçları konusunu
doğru olarak hazırlayabilmek için verilen bilgilerden
hangileri kullanılmalıdır?
A)I ve II
B)II ve III
C)I,II ve III
D)I,II,III ve IV

96. 10)I.İki paralel arası kuşuçuşu uzaklık her yerde
111 km’dir.
II.İki meridyen arasındaki zaman farkı 4
dakikadır.
III.En büyük paralel dairesi Ekvator’dur.
Yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da
hangileri doğrudur?
A)I ve II
B)I ve III
C)II ve III
D)I,II ve III

98. 11)I.Akdeniz ikliminin bitki örtüsü
……………dır.
II.Ege bölgesinde dağlar denize
…………… uzanır.
III.Türkiye ………………kuşakta yer aldığı için
dört mevsimi belirgin olarak yaşar.
Verilen bilgilerde boş bırakılan yerlere
aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A)Bozkır-paralel-sıcak
B)Maki-dik-ılıman
C)Orman-paralel-soğuk
D)Maki-dik-sıcak

99. 12) I. Frigya-tarım
II. Urartu-madencilik
III. İyonya-denizcilik
IV. Lidya-hayvancılık
Yukarıda numaralandırılan İlkçağ Anadolu
uygarlıklarından hangisinin uğraş alanı yanlış
verilmiştir?
A)I B)II C)III D)IV

100. 13)Parayı bularak ticarette takas usulüne
son veren uygarlık aşağıdakilerden
hangisidir?
A)Frig B)Urartu C)Lidya D)İyon

102. 14)Aşağıdaki buluşlardan hangisi ile tarihi
devirler başlamıştır?
A)Ateş B)Yazı C)Barut D)Mürekkep

103. 15)Aşağıda verilen kavramlardan hangisi
Frigler ile ilgili değildir?
A)Fibula B)Kibele C)Tapates D)Kral yolu