ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΒΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

1. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | 0
Σχέδιο δράσης για την πρόληψη ή/και την καταπολέμηση του
ρατσισμού και των διακρίσεων κάθε είδους, την ανάδειξη της σημασίας
της διαφορετικότητας και την καταπολέμηση της βίας στα σχολεία
7085/14-05-2010 Απόφαση έγκρισης εκτέλεσης του έργου
20213/29-10-2010 Απόφαση ανάθεσης του έργου
 I-RED ΙΔΙΕτερο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, την ΙΣΟΤΗΤΑ & την ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ
 Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΕΚΔΙΒΙΜ του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και
Θρησκευμάτων
Πρότυπος Συμβουλευτικός Οδηγός
Βιβλιογραφία

2. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 1
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Άλκηστις (2008). Μαύρη αγελάδα, άσπρη αγελάδα: Δραματική τέχνη στην εκπαίδευση και
διαπολιτισμικότητα. Αθήνα: Τόπος
Αναστασόπουλος Ο. & Χατζητρύφων Ν. (2007). Ζητήματα πανεπιστημιακής διδασκαλίας θεμάτων που
αφορούν απαξιωμένους ερωτικούς προσανατολισμούς. Τόμος Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου:
Αποδοχή-Αποκλεισμός. Διαδικασίες ένταξης προσώπων και ιδεών στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλοι
διαφορετικοί - Όλοι ίσοι Θεσσαλονίκη, 7-8 Δεκεμβρίου, σ. 171-182. Θεσσαλονίκη: Εθνικό Συμβούλιο
Νεολαίας (ΕΣΥΝ).
Ανδρούσου Αλεξάνδρα & Νέλλη Ασκούνη (2011). Πολιτισμική ετερότητα και ανθρώπινα δικαιώματα.
Προκλήσεις για την εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο
Aρχοντόγλου Α. ( 2005). Σχολική επίδοση και συμπεριφορά των παιδιών από μονογονεικές οικογένειες
στο δημοτικό σχολείο. Θεσσαλονίκη: Α/φοι Κυριακίδη
Βαρνάβα-Σκούρα Τ. ( 2008). Πρόλογος. Στο Βαρνάβα-Σκούρα Τ ( Επ.). Παιδαγωγικές δράσεις και
διδακτικές προσεγγίσεις σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον: το παράδειγμα του 132ου Δημοτικού Σχολείου
Αθηνών. Αθήνα: Εκδόσεις Ντουντούμη
Βλάχου Α & Μαυροπαλιάς Τ. ( 2008). Εκπαίδευση και σχολική ένταξη παιδιών με αναπηρίες: Η οπτική των
γονέων. ( σελ. 87-121) Στο Ε. Φτιάκα ( επ.) Περάστε για έναν καφέ. Αθήνα: Ταξιδευτής.
Γκότοβος, Α. (1996). Ρατσισμός. Κοινωνικές, ψυχολογικές και παιδαγωγικές όψεις μιας ιδεολογίας και
μιας πρακτικής. Αθήνα: ΓΓΛΕ
Δαφέρμος, Μ. ( 2006). Περιθωριοποίηση και εκπαιδευτική ένταξη: Οι Τσιγγάνοι
του Ηρακλείου. Αθήνα: Ατραπός.
Δεδούλη, Μ. (2002). Βιωματική μάθηση – Δυνατότητες αξιοποίησής της στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης.
Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τομ. 6, 145 – 159.
Δημητρίου Α., Λαγοπούλου Β., Πετρίδης Τ. ( 2003). “ Εμείς” και οι “ άλλοι”: εμπειρίες εκπαιδευτικών. Στο
Εκπαίδευση Μουσουλμανόπαιδων. Κλειδιά και Αντικλείδια. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-Πανεπιστήμιο Αθηνών (
http://www.kleidiakaiantikleidia.net)
Δήμου Μ. & Ορκοπούλου Ε. (2007). Προσεγγίζοντας τους γονείς στο διαπολιτισμικό σχολείο. Στο
Σεβασμός στη Διαφορά ( πρακτικά ημερίδας της ΕΑΔΑΠ). Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη

3. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 2
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού ( 2010). Κατάλογος παιδικών βιβλίων για τα Δικαιώματα του
Παιδιού με την οπτική της διαφορετικότητας: Βλέποντας τον κόσμο με διαφορετικά μάτια. Aθήνα:
Ανατολικός
Δραγώνα, Θ. (2003). Ταυτότητα και Εκπαίδευση. Στο Εκπαίδευση Μουσουλμανόπαιδων. Κλειδιά και
Αντικλείδια. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-Πανεπιστήμιο Αθηνών ( http://www.kleidiakaiantikleidia.net)
Δραγώνα Θ. & Φραγκουδάκη Α. ( 2008). Πρόσθεση όχι αφαίρεση, πολλαπλασιασμός όχι διαίρεση. Η
μεταρρυθμιστική παρέμβαση στην εκπαίδευση της μειονότητας της Θράκης. Αθήνα: Μεταίχμιο
Εταιρεία για την ανάπτυξη και τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών (2004). Μαζί: Παιδαγωγοί και
γονείς στο διαπολιτισμικό σχολείο. Αθήνα: Τυπωθήτω
Ευαγγέλου, Ο. & Κάντζου, Ν. (2005). Πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικός ρατσισμός. Σχέδια εργασίας
για το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό σχολείο. Αθήνα: Δίπτυχο.
Ευαγγέλου, Ο. (2007). Διαπολιτισμικά Αναλυτικά Προγράμματα. Αθήνα: Τυπωθήτω-ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ
Ζώνιου-Σιδέρη, Ζ. & Ντεροπούλου-Ντέρου Ε. (2008). Συνεργασία σχολείου και οικογένειας: Aνάλυση
λόγου των εμπειριών γονέων παιδιών με αναπηρίες. Στο Ε. Φτιάκα ( επ.) Περάστε για έναν καφέ. Αθήνα:
Ταξιδευτής.
Καμαρινού, Δ. (1998). Βιωματική Μάθηση στο Σχολείο. Αθήνα: Paper graph.
Καραμίντζιου, Α. (2008). Εικόνα Σώματος Και Σχολικός Εκφοβισμός: Με Ποιο Τρόπο Οι Μορφές
Θυματοποίησης Και Βίας Σχετίζονται Με Την Εκτίμηση Για Το Βάρος Και Τη Γενικότερη Εξωτερική
Εμφάνιση Σε Κορίτσια Και Αγόρια Ηλικίας 14-16 Ετών. Πτυχιακή Εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης, Τμήμα Φιλοσοφικής. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2010, από
http://invenio.lib.auth.gr/record/110583/files/gri-2009-2207.pdf
Κογκίδου Δ. ( 1995). Μονογονεικές οικογένειες. Πραγματικότητα-Προοπτικές-Κοινωνική Πολιτική. Αθήνα:
Νέα Σύνορα Λιβάνη
Κογκίδου, Δ., με τις Ε. Κανταρτζή & Β. Πλιόγκου (2006) (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη).
Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία-
Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό για τα Σχολικά Εγχειρίδια Μαθημάτων Θεωρητικής Κατεύθυνσης του
Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.comitech/isotita_epeaek.gr
Κογκίδου, Δ., με τις Κανταρτζή E. & Πλιόγκου B. (2007) (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη).
Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία-
Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια Μαθημάτων
Θεωρητικής Κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα:
http://www.isotita-epeaek.gr/ipostirktiko_iliko/Dhmot_Theoritikis_7.pdf
Κογκίδου, Δ. & Πλιόγκου, Β. (2008). «Τι περιμένεις; Παιδί χωρισμένων είναι!». Μόνες-μητέρες /
εκπαιδευτικοί μιλούν για την εκπαίδευση των παιδιών τους. Τόμος Πρακτικών του Επιστημονικού
Συνεδρίου: “Αποδοχή-Αποκλεισμός. Διαδικασίες Ένταξης Προσώπων και Ιδεών στο Χώρο της

4. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 3
Εκπαίδευσης. Όλοι διαφορετικοί - Όλοι ίσοι” , Θεσσαλονίκη 7-8.12.2007, σ. 251-260. Θεσσαλονίκη:
Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ).
Κουκουνάρας- Λιάγκης Μ. (2007). Θρησκευτική ετερότητα στο σχολείο και το θέατρο. Τόμος Πρακτικών
του Επιστημονικού Συνεδρίου: Αποδοχή-Αποκλεισμός. Διαδικασίες ένταξης προσώπων και ιδεών στο
χώρο της εκπαίδευσης. Όλοι διαφορετικοί - Όλοι ίσοι Θεσσαλονίκη, 7-8 Δεκεμβρίου, σ. 145-158.
Θεσσαλονίκη: Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ).
Λαμπροπούλου, Β. (1997). Οι απόψεις και οι εμπειρίες των κωφών μαθητών από τη φοίτησή τους σε
σχολεία ειδικής και γενικής εκπαίδευσης. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 93, 60-69.
Μαυροσκούφης Δ. Το άξενο παρόν ενός άφαντου παρελθόντος: Έλληνες Εβραίοι και ιστορική μνήμη.
Τόμος Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου: Αποδοχή-Αποκλεισμός. Διαδικασίες ένταξης προσώπων
και ιδεών στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλοι διαφορετικοί - Όλοι ίσοι Θεσσαλονίκη, 7-8 Δεκεμβρίου, σ.
273-282. Θεσσαλονίκη: Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ).
Μπακιρτζής, Κ (2000). Βιωματική εμπειρία και κίνητρα μάθησης. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 30.
Μπαμπάλης, Θ. ( 2005). Παιδιά μονογονεικών οικογενειών. Αθήνα: Ατραπός.
Μπερερής, Π., Σιασιάκος, Κ., Λαζακίδου Γ. (2007). Πολυπολιτισμική εκπαίδευση- αξιοποίηση των
τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών. Αθήνα: Ελληνοεκδοτική.
Οικονομίδης, Β. & Ελευθεράκης, Θ. ( 2009). Εκπαίδευση, Δημοκρατία και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Αθήνα:
Ατραπός.
Παλαιολόγου, Ν. και Ευαγγέλου, Ο. ( 2011). Διαπολιτισμική Παιδαγωγική. Εκπαιδευτική πολιτική για
παιδιά μεταναστών. Αθήνα: Πεδίο
Παπαδόπουλος Θ. ( 2009). Μαθητές, πολιτική και δικαιώματα: Προβληματισμοί με βάση τα
αποτελέσματα μιας ενδοσχολικής μαθητικής έρευνας στο Πειραματικό Λύκειο του Πανεπιστημίου Κρήτης
( σελ. 314-333). Στο Οικονομίδης, Β. & Ελευθεράκης, Θ. (επ). Εκπαίδευση, Δημοκρατία και Ανθρώπινα
Δικαιώματα. Αθήνα: Ατραπός.
Πλιόγκου, Β. ( 2008). Η Επίδραση της Μονογονεϊκότητας στην Εκπαιδευτική Επιτυχία των Παιδιών.
Διδακτορικό Δίπλωμα στις Επιστήμες της Αγωγής. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του
Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Πολίτης Φώτης ( 2006). Οι « ανδρικές ταυτότητες» στο σχολείο. Ετεροσεξουαλικότητα, ομοφυλοφοβία
και μισογυνισμός. Αθήνα: Επίκεντρο
Πρωτονοτάριου Σ., Χαραβιτσίδης Π. ( 2008α).132ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών: Προσπαθειες για την
εκπαίδευση και την ένταξη όλων των παιδιών στο σχολείο. Στο Βαρνάβα-Σκούρα Τ. ( Επ.) Παιδαγωγικές
δράσεις και διδακτικές προσεγγίσεις σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον: το παράδειγμα του 132ου
Δημοτικού Σχολείου Αθηνών. (2008). Αθήνα: Εκδόσεις Ντουντούμη
Πρωτονοτάριου Σ. και Χαραβιτσίδης Π. ( 2008β).

5. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 4
Προσωπική και κοινωνική εκπαίδευση των μαθητών: ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας. Στο Βαρνάβα-
Σκούρα Τ (Επ.). Παιδαγωγικές δράσεις και διδακτικές προσεγγίσεις σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον: το
παράδειγμα του 132ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών. ( 2008). Αθήνα: Εκδόσεις Ντουντούμη
Τρέσσου, Ε., με τις Ε. Κανταρτζή & Β. Πλιόγκου (2006) (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη).
Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία-
Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό για τα Σχολικά Εγχειρίδια Μαθημάτων Θετικής Κατεύθυνσης του
Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.comitech/isotita_epeaek.gr
Τρέσσου, Ε., με τις Κανταρτζή E., Πλιόγκου B., Πάτκου E. (2007) (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε.
Μαραγκουδάκη). Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική
Διαδικασία - Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια
Μαθημάτων Θετικής Κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα:
http://www.isotita-epeaek.gr/ipostirktiko_iliko/Dhmot_Thetikis_7.pdf
Τριλίβα, Σ. & Αναγνωστοπούλου, Τ. (2008). Βιωματική μάθηση: Ένας πρακτικός οδηγός για
εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.
Τριλίβα, Σ. Ξαρλή, Π. & Σπινθάκη, Α. (υπό δημοσίευση). Πλάθοντας ταυτότητες: Από τη μαθητεία στη
διδασκαλία. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο.
Τσιάκαλος, Γ. (2000). Οδηγός αντιρατσιστικής εκπαίδευσης. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Φραγκουδάκη, Α. ( 2007). Το πρόγραμμα για τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης των παιδιών της
μειονότητας της Θράκης. Τόμος Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου: Αποδοχή-Αποκλεισμός.
Διαδικασίες ένταξης προσώπων και ιδεών στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλοι διαφορετικοί - Όλοι ίσοι
Θεσσαλονίκη, 7-8 Δεκεμβρίου, (σ. 127-136). Θεσσαλονίκη: Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ).
Χατζηχρήστου, Χ. ( 1999). Ο χωρισμός των γονέων, το διαζύγιο και τα παιδιά. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Χολέβα, Ν. Εκπαιδευτικό Θέατρο/Δράμα και Διαφορετικότητα. Δράσεις του Πανελλήνιου Δικτύου για το
θέατρο στην εκπαίδευση. Τόμος Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου: Αποδοχή-Αποκλεισμός.
Διαδικασίες ένταξης προσώπων και ιδεών στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλοι διαφορετικοί - Όλοι ίσοι
Θεσσαλονίκη, 7-8 Δεκεμβρίου, (σ. 137-144). Θεσσαλονίκη: Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ).

6. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 5
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ
Amara, M. Azaiza, F., Hertz-Lazarowitz, R. & Mor-Sommerfeld, A. (2009). A new bilingual education in the
conflict-ridden Israeli reality: Language practices, Language and Education, 23(1), 15-35.
Amey-Taylor, M. (1997). Diversity Trainers: Personal Profiles, Paradigms and Practices (Doctor of
Education). Temple University, Philadelphia.
Anderson, J., & Chung, Y-C. (2011). Finding a voice: arts-based creativity in the community languages
classroom, International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 14(5), 551-569.
Artiles, A. J., Kozleski, E., Dorn, S., & Christensen, C. (2006). Learning in inclusive education research: Re-
mediating theory and methods with a transformative agenda. Review of Research in Education, 30, 65-108.
Bancroft, M. (2005). Lifting Victims Through Service and Collaboration: Training the Trainer. State of Ohio
Office of Criminal Justice Services. Retrieved from
http://publicsafety.ohio.gov/links/ocjs_TraintheTrainerCurriculumprint.pdf
Banks, J. A., & Banks, C. A., M. (2004). Handbook of research on multicultural education (2nd Ed.). New
York: Jonh Wiley & Sons.
Banks J. ( 2004). Εισαγωγή στην Πολυπολιτισμική εκπαίδευση. Κουτσουβάνου Ε. ( επιμ) Αθήνα: Εκδόσεις
Παπαζήση
Banks, J. A. (2010). Multicultural education: Characteristics and goals. In J.A. Banks & C. A. Banks (Eds.)
Multicultural education: Issues and perspectives (7
th
ed., pp. 3-32). Boston, MA: Allyn & Bacon.
Bell, D. (1987). And we are not saved: The elusive quest for racial justice. New York, NY: Basic Books.
Bennett, J., & Keating, F. (2009). Training to redress racial disadvantage in mental health care: racial
equality or cultural competence? Journal of Public Mental Health, 8 (2), 40-48.
Berman, G., & Paradies, Y. (2010). Racism, disadvantage, and multiculturalism: towards effective anti-
racism praxis. Ethnic and Racial Studies, 33 (2), 214-232.
Boldt, M. G. (2002). Toward a reconceptualization of gender in an elementary classroom. Current issues
in comparative education, 5(1), 7-23.
Bonnett, A., & Carrington, B. (1996). Constructions of anti-racist education in Britain and Canada.
Comparative education, 32(3), 271-288.
Bourdieu, P. & Passeerson, J. C. (1977). Reproduction in education, society and culture. London: Sage.
Burgnage (1989). Runnymede Trust. Racism, anti-racism and schools; as summary of the Burnage Report.
London: Runnymede Trust.
Childress, D. C. (2011). Play behaviors of parents and their young children with disabilities. Topics in Early
Childhood Special Education, 31(2), 112-120.

7. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 6
Chodorow, N. (1978). The Reproduction of Mothering: Psychoanalysis and the sociology of gender.
Berkeley: University of California Press.
Clements, P., & Jones, J. (2008). The Diversity Training Handbook: A Practical Guide to Understanding and
Changing Attitudes (3rd ed.). London and Philadelphia: Kogan Page.
Coehlo E. ( 2007). Διδασκαλία και μάθηση στα πολυπολιτισμικά σχολεία. Αθήνα: Επίκεντρο.
Connell, R. W. (1987). Gender and power. Cmbridge; Polity Press.
Connell, R. W. (1995). Masculinities. Cambridge: Polity Press.
Council of Europe (2006). Education of Roma children in Europe: texts and activities of the Council of
Europe concerning education. Belgium, The Council of Europe.
Council of Europe (2010). The Strasbourg Declaration on Roma. Belgium: Council of Europe.
Crane, J. & Barg, M. (2003). Do early childhood intervention programs really work?
www.evidencebasedprograms.org.
Cross, E. (2003). Evaluating competencies of diversity consultants and trainers. The Diversity Factor, 11 (2),
3-6.
Dadzie, S. (1997). Blood, Sweat and Tears: A Report of the Bede Anti-Racist Detached Youth Work Project.
Youth Work Press. Retrieved from http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails
Dalton, J. H., Elias, M. J., & Wandersman, A. (1996). Empowerment
evaluation: Knowledge and tools for self-assessement and accountability.
Thousand Oaks, CA: Sage Publications
Dei, G. (1996). Antiracism Education: Theory and Practice. Halifax: Fernwood Publishing.
DET (2000). Racism. No way! A guide for Australian Schools, Conference of Education Systems Chief
Executive Officers. Department of Education and Training, Australia, NSW
Derman-Sparks, L. ( 1989). Καταπολεμώντας τις προκαταλήψεις. Παιδαγωγικά Εργαλεία. Αθήνα: Κέντρο
Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης “ Σχεδία".
DiAngelo, R. (2010). Why can't we all just be individuals?: countering the discourse of individualism in anti-
racism education. interActions: UCLA Journal of Education and Information Studies, 6 (1). Retrieved from
http://www.escholarship.org/uc/item/5fm4h8wm?display=all
Eisenberg, M. E., Neumark- Sztainer, D., & Story, M. (2003). Associations of Weight- Based Teasing and
Emotional Well- being Among Adolescents. Archives of Pediatric and Adolescent Medicine, 157, 733-738.
Estable, A., Mechthild, M, & Pon, G. (1997). Teach me to Thunder: A Training Manual for Anti-racism
Trainers. Ottawa, Canada: Canadian Labour Congress.

8. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 7
European Agency for Development in Special Needs Education (2006). Εξατομικευμένα σχέδια
μετάβασης: Υποστηρίζοντας τη μετάβαση από το σχολείο στην εργασία. www.european-agency-
org/transit/
European Agency for Development in Special Needs Education (2005). Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση
Ανάλυση των Καταστάσεων στην Ευρώπη: Βασικές απόψεις και συστάσεις. www.european-
agency.org/eci.html
European Agency for Development in Special Needs Education (2005). Συνεκπαίδευση και πρακτικές στην
τάξη στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. www.european-agency.org/iecp_intro.html
European Agency for Development in Special Needs Education (2005). Young views on special needs
education: Results of the European Parliament Hearing.
European Agency for Development in Special Needs Education (2003). Special education across Europe in
2003.
European Agency for Development in Special Education & National Eurydice Groups (2003). Εδική αγωγή
στην Ευρώπη: Θεματική Έκδοση.
European Agency for Development in Special Education (2003). Συμμετοχική Εκπαίδευση και Πρακτικές
στη Σχολική Τάξη. www.european-agency.org/iecp/iecp_intro.thml.
European Agency for Special Needs Education (2009). Key principles for promoting quality in inclusive
education: Recommendations for policy makers. Brussels, Belgium: WWW.European-agency.org.
European Commission against Racism and Intolerance (2011). On combating anti-Gypsyism and
Discrimination Agaist Roma. Belgium, Council of Europe.
Freire, P. (1972). Pedagogy of the oppressed. Harmondsworth: Penguin.
Freire, P. (1996). Letters to Christina: Reflections on my life and work. London: Eoutledge.
Freire, P. (2006). Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν (Τάσος Λιάμπας: Επιμέλεια-
θεώρηση-πρόλογος). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο.
Gallagher, C. (1997) White Racial Formation: Into the twenty-first century, in: R. Delgado &
J. Stefancic (eds). Critical White Studies: Looking behind the mirror. Philadelphia: Temple University Press.
Philadelphia, Temple
Genesee, F. & Hamayan, E.V. (1994). Classroom-based assessment. In Genesee. F., ( ed) Educating second -
language children: The whole child, the whole curriculum, the whole community. New York NY:
Cambridge University Press.
Gerouki, M (2010). The boy who was drawing princesses: primary teachers’ accounts of children’s non-
conforming behaviours. Sex Education 10(4), pp. 335-348
Ginsberg, A. (2002). Building on student knowledge: a new frame for gender equity in education that
trnascends the sameness/difference dichotomy. Current issues in comparative education, 5(1), 24-37.
Green, L. S., & Casale-Giannola, D. (2011). 40 active learning strategies for the inclusive classroom, grades
K-5. Thousand Oaks, CA: Corwin Press

9. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 8
Haines, J., Neumark- Sztainer, D., Eisenberg, M. E., & Hannan, P. J. (2006). Weight Teasing and Disordered
Eating Behaviors in Adolescents: Longitudinal Findings From Project EAT (Eating Among Teens). Pediatrics,
117, 209-215.
Harrison, A. & Lindsay, N. (2008). Promising Practices and New Directions in Multiculturalism and Anti-
Racism Programming: A Scoping Review. Prepared for the Multiculturalism and Inclusive Communities
Branch, British Columbia Ministry of the Attorney General. Retrieved from
http://www.amssa.org/ancie/docs/14.pdf
Hatz, J. (2003). White Awareness: Handbook for Anti-Racism Training (2nd ed.). Norman, Oklahoma:
University of Oklahoma Press.
Holladay, C. (2004). An Evaluation of Diversity Training: Effects of Trainer Characteristics and Training
Focus. Ph.D. dissertation, Rice University. Retrieved from
http://scholarship.rice.edu/bitstream/handle/1911/18641/3122482.PDF?sequence=1
Hollinsworth, D. (2006). Confronting Racism in Communities: Guidelines for Anti-Racism Training
Workshops. Australia: University of the Sunshine Coast.
Horowitz, C. (2011). The Authoritarian Roots of Corporate Diversity Training. National Legal and Policy
Center. Retrieved from http://www.nlpc.org/pdfs/DiversityTraining.pdf
Irby, B. J., Tong, F., & Lara-Alecio, R. (2011). The mutual symbiosis between inclusive bi-lingual education
and multicultural education, Multicultural Perspectives, 13 (3), 130-137.
Ishiyama, F. (2006). Active Witnessing for Prejudice Reduction and Community Development: Trainers'
Manual for Facilitating Anti-Discrimination Response Training (A. R. T.). Microtraining Inc. Retrieved from
http://www.emicrotraining.com/product_info.php?products_id=265
Jablonski, H., Luthi, E., Matoba, K., Plett, A. et al., (2007). Training manual for diversity management.
International Society for Diversity Management-idm. WWW.idm-diversity.org
Janssen, I., Craig, W. M., Boyce, F. W., & Pickett, W. (2004). Associations Between Overweight and Obesity
With Bullying Behaviors in School-Aged Children. Pediatrics, 113, 1187- 1194.
Johnson, C. (2008). It's more than the five to do's: Insights on diversity education and training from
Roosevelt Thomas, a pioneer and thought leader in the field. Academy of Management Learning &
Education, 7 (3), 406-417.
Johnson, L., Antle, B., & Barbee, A. (2009). Addressing disproportionality and disparity in child welfare:
Evaluation of an anti-racism training for community service providers. Children and Youth Services Review,
31 (6), 688-696.
Junge, S. K., Managlallan, S., & Raskauskas, T. (2003). Building life skills through after school participation
in experiential and cooperative learning, Child Study Journal, 33, 105-114.
Kailin, J. (2002). Anti-racist education: From theory to practice. Lanham, MD: Rowman & Littlefield
Keil, M., Amershi, B., Holmes, S., Jablonski, H., Luthi, E., Matoba, K., Plett, A., et al. (2007). Training Manual
for Diversity Management. European Community Actionprogramme to combat discrimintation. Retrieved
from http://www.specialpopulations.org/Vol%2030-3%20Chapters/JVSNEVol30-
3_Spring08_Lichtenstein.pdf
Knowles, E. & Ridley, W. (2005). Another Spanner in the Works: challenging

10. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 9
prejudice and racism in mainly white schools. Stoke-on-Trent: Trentham Books.
Kolb, D. A. (1984). Experiential Learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Ladson-Billings, G. & Gillborn, D. ( 2004). The RoutledgeFalmer reader in
multicultural education. New York, Routledge/Falmer.
Ladson-Billings, G. & Tate, W. F. (1995). Toward a critical race theory of education. Teachers College
Record, 97(1), 47-68.
Kohls, R.L., & Brussow, H. H. (1995). Training know-how for cross-cultural and diversity trainers.
Duncanville, TX: Adult Learning Systems.
Lampropoulou, V. (1995). The Integration of Deaf Children in Greece: Results of a Needs Assessment
Study. In Weisel, A. (Ed.), Proceedings of the 18th International Congress on Education of the Deaf Vol.1.
Tel- Aviv, Israel.
Lara-Alecio, R, Bass, J., & Irby, B. J. (2001). Ethnoscience: Considering Mayan culture and astronomy. The
Science Teacher, 68 (3), 48-51.
Lewis, I., & Hyder, T. (2005). Making a Difference: Training Materials to Promote Diversity and Tackle
Discrimination. Save The Children UK. Retrieved from http://www.allindiary.org/pool/resources/scfuk-
making-a-difference-training-materials-to-promote-diversity-and-tackle-discrimination.pdf
Lindholm-Leary, K. 2005. Review of Research and Best Practices on Effective Features of Dual Language
Education Programs.
Washington, DC: Center for Applied Linguistics. http://www.lindholm-
leary.com/resources/review_research.pdf
Lindsay, G., (2003). Inclusive education: a critical perspective. British Journal of Special Education, 30(1),
3-12.
Low, G. R., & Nelson, D. W. (2005). Emotional intelligence: the role of transformative learning in academic
excellence. Texas Study of Secondary Educatiion, 15, 1-10.
Lulquisen, M., & Schaff, K. (2008). Module III: Undoing Racism Facilitators' Guide. Alameda County Public
Health Department. Retrieved from
http://www.acphd.org/healthequity/training/documents/modIII_Sample_Facilitators_Guide.pdf
MacBeath, J., Galton, M., Steward, S., MacBeath, A., & Page, C. (2006) The Costs of Inclusion: A study of
inclusion policy and practice in English primary, secondary and special schools. Cambridge: University of
Cambridge.
McFarland, W. P., & Dupuis, M. (2003). The legal duty to protect gay and lesbian students from violence in
schools. In T. P. Remley, M. A. Hermann, & W. C. Huey (Eds.), Ethical and legal issues in school counseling
(2nd ed., pp. 341-357). Alexandria, VA: American School Counselor Association.
Mock, K. R. (1991). Race Relations Training: A Manual and Resource Guide for Practitioners and
Consultants. Prepared for the Anti-racism Secretariat, Ontario Ministry of Citizenship.

11. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 10
Monshengwo, K. (2001). Guidelines on the Content and Delivery of Anti-Racism and Intercultural Training.
National Committee on Racism and Interculturalism (NCCRI).
North Shore Multicultural Society. (2003). People Power: Youth Anti-Racism Training Facilitator's Manual.
Retrieved from http://www.nsms.ca/Downloads/People_Power_booklet.pdf
Nuyaba, M. (2007). Train the Trainer Manual: A Resource for Mobilizing Communities. Hamilton's Center
for Civic Inclusion. Retrieved from
http://www.hcci.ca/pdfs/resource_pdf/Train_the_Trainer_Manual_A_Resource_for_Mobilizing_Communi
ties_March2007.pdf
O'Mara, J. (2007). Experiential Learning in Diversity Training. In The Handbook of Experiential Learning,
Pfeiffer's Essential Tools (p. 402). John Wiley & Sons, Inc.
Patton, M. Q. (1997). Utilization-focused evaluation. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Penn State Cooperative Extension. (2008). Diversity Activities for Youth and Adults. The Pennsylvania State
University. Retrieved from http://pubs.cas.psu.edu/FreePubs/pdfs/ui335.pdf
Puhl, R. & Brownell, K. D. (2001). Bias, discrimination, and obesity. Obesity Research, 9(123), 788-805.
Quinlan, N. P., Hoy, M. B., & Costanzo, P. R. (2008). Sticks and Stones: the Effects of Teasing on
Psychosocial Functioning in an Overweight Treatment-seeking Sample. Social Development, 18, 978- 1001.
Riley-Tilman, T. C., Chafouleas, S. M., Eckert, T., & Kelleher, C.
(2005). Bridging the gap between research and practice a framework for
building research agendas in school psychology. Psychology in the
schools, 42(5), 459-473.
Roberson, L., Kulik, C., & Pepper, M. (2001). Designing effective diversity training: influence of group
composition and trainee experience. Journal of Organizational Behavior, 22 (8), 871-885.
Sclafani, R. (2001). Anti-Racism Training EPTO Style. European Peer Training Organisation. Retrieved from
http://www.ceji.org/press/COYOTE5_RobinSclafani.pdf
Senesac, B. V. (2002). Two-Way Bilingual Immersion: A Portrait
of Quality Schooling. Bilingual Research Journal, 26(1).
Shields, C. M. (2000). Learning from difference: considerations for schools as communities. Curriculum
Inquiry, 30, 275-294.
Shirts, G. (2009). Train the Trainer: When Used For Diversity. Simulation Training Systems. Retrieved from
http://www.stsintl.com/business/Bafa-Diversity-10-01-09.pdf
Silberman, M. (2007). The handbook of experiential learning. San Francisco, CA: Pfeiffer/John Wiley &
Sons.
Sippola, A. (2007). Developing culturally diverse organizations: a participative and empowerment-based
method. Women in Management Review, 22 (4), 253-273.
Slee, R. (2008). Beyond special and regular schooling? An inclusive education reform agenda.
International Studies in Sociology of Education, 18(2), 99-116.

12. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 11
Slee, R. (2010). Revisiting the politics of special education needs and disability studies in education with
Len Barton. British Journal of Sociology of Education, 31(5), 561-573.
Sleeter, C. E., & Delgado Bernal, D. (2004). Critical pedagogy, critical race theory, and antiracist education:
Implications of multicultural education. In J. A. Banks & C. M. Banks (Eds.), Handboodk of research in
multicultural education (pp.240-258). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Swann, Μ, ( 1994). Design criteria for pedagogic language rules. Στο Bygate, M., Tonkyn, A. & Williams, E. (
Eds.) Grammar and the Language Teacher. UK: Prentice Hall.
Sweeting, H., & West, P. (2001). Being Different: Correlates of the Experience of Teasing and Bullying at
Age 11. Research Papers in Education, 16 225-246.
Tambalis, K. D., Panagiotakos, D. B., Kavouras, S.A., et al., (2010). Eleven-year prevalence trends of obesity
in Greek children. First evidence that the prevalence of obesity is leveling off. Obesity, 18 (1), 161-166.
The Evidence-Based Intervention Work Group (2005). Theories of change and adoption of innovations: the
evolving evidence-based intervention and practice movement in school psychology. Psychology in the
schools, 42(5), 475-4994.
Tong, F., Lara-Alecio, R., Irby, B., Mathes, P., & Kwok, U. (2008). Accelerating early academic oral language
English development in transitional bilingual and structures English immersion programs. American
Education Research Journal, 45(4), 1011-1044.
Tulin, D. (2005). Diversity Training Do's and Don'ts. Tulin DiversiTeam Associates. Retrieved from
http://www.diversiteam.com/pdfs/webDoDont.pdf
UNESCO (2003). Overcoming exclusion through inclusive approaches in education: a challenge and a
vision. Conceptual paper. Retrieved from http://unesdoc.unesco.ogr/images/0013/001347/134785.e.pdf.
UNESCO (2006). Session two inclusive education. Retrieved form
http://www.forumsec.org.fj/resources/uploads/attachments/documents/FEDMM%2006%20Inclusive%20
Education.pdf.
Unicef ( 2001). Διακρίσεις-ρατσισμός-ξενοφοβία και ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Έρευνα της ΚΑΠΑ
RESEARCH A.E. για λογαριασμό της Unicef, http://www.unicef.gr/reports/racism/htm#ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ
United Nations Division for the Advancement of Women (2004). The roles of men and boys in achieving
gender equality. http://www.un.org/womenwatch/daw/egm/me n-boys2003/.
United Nations High Comissioner for Human Rights, ABC, teaching human rights. Practical activities for
primary and secondary schools. Internet: www.unhchr.ch/html/menu6/2/abc.htm
Uribe, V., & Harbeck, K. (1991). Addressing the needs of lesbian, gay, and bisexual youth: The origins of
PROJECT 10 and school-based intervention. Journal of Homosexuality, 22(3/4), 9-28.
Vartanian, L. R. (2010). Disgust and perceived control in attitudes toward obese people. International
Journal of Obesity, 34, 1302-1307.
Vaught, S. E., & Castango, A. E. (2008). “I don’t think I’m racist”: Critical race theory, teacher attitudes,
and structural racism. Race Ethnicity and Education, 11(2), 95-113.
Vedantam, S. (2008, January 28). Most diversity training ineffective, study finds. Washington Post.
Washington, D.C. Retrieved from http://www.nctq.org/nctq/research/1201712586210.pdf

13. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 12
Villegas, A., & Lucas, T. (2002). Preparing culturally responsive teachers: Rethinking the curriculum.
Journal of Teacher Education, 53(1), 20-32.
Vismara, L., & Rogers, S. (2008). Evidence-based comprehensive treatments for early autism. Journal of
Clinical Child & Adolescent Psychology, 37(1), 8-38.
Walcott, R..(1994).The Need for a Politics of Difference: Challenging MonolithicNotions.Orbit,25(2),13-15.
Ward, G. (2008). What Kind of Diversity Training Really Works? Workforce Diversity Network. Retrieved
from
http://www.workforcediversitynetwork.com/docs/Articles/Article_WhatKindofDiversityTrainingWorks_W
ard_8.08.pdf
Watson, J. (2008, January 24). When diversity training goes awry. Diverse Online. Retrieved from
http://www.thefire.org/public/pdfs/ade247c91e1796027bee956f7175ebc4.pdf?direct
Weiler, E. M. (2003). Making school safe for sexual minority students. Principal Leadership, 10, 10-13.
Weiler, E. M. (2004). Legally and morally, what our gay students must be given. The Education Digest, 69,
38-43.
Wildermuth, C., & Gray, S. (2005). Diversity Training. ASTD Workshop Training Series. ASTD Press.
Young, E. Y. (2011). The four personae of racism: educators’ (mis)understanding of individual vs. systemic
racism, Urban Education, 46(6), 1433-1460.

14. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 13
Ομάδα παραδοτέου
- Σοφία Τριλίβα, PSY.D. Επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
- Τάνια Αναγνωστοπούλου, Ph.D. Κλινική Ψυχολόγος, Ινστιτούτο Ψυχολογίας και Υγείας,
Θεσσαλονίκη
- Αθανάσιος Μαρβάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας ,
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής
Εκπαίδευσης
- Βασιλική Πλιόγκου, M.Sc.-Δρ. Επιστημών Αγωγής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής
Εκπαίδευσης Α.Π.Θ. (συμμετοχή στην αξιολόγηση των προγραμμάτων)
- Μίλτος Παύλου, Κοινωνιολόγος, Διευθυντής i-RED (επιμελ.τελικού παραδοτέου)

15. i-RED - Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα
i-RED | Βιβλιογραφία 14
Ομάδα Έργου
Συνολικός Υπεύθυνος
Έργου
Μίλτος Παύλου Κοινωνιολόγος-Νομικός, Διευθυντής i-RED
Επιστημονική
Υπεύθυνη Έργου
Σοφία Τριλίβα Επίκουρος Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, Τμήμα
Ψυχολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστήμων, Πανεπιστήμιο
Κρήτης
Κύρια ερευνήτρια Αναστασία Αναγνωστοπούλου Διεύθυνση Iνστιτούτου Ψυχολογίας και Yγείας
Ερευνητής Αθανάσιος Μαρβάκης Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας ,
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγικό
Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Συντονιστής
Καταγραφής
Δημήτρης Παρσάνογλου Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών,
Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, Εργαστήριο Σπουδών Φύλου και
Ισότητας
Ερευνητής Μιχάλης Μεντίνης Ph.D., Manchester Metropolitan University
Eρευνήτρια Στέλλα Μπουχούνα M.Sc. Πτυχιούχος Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σχολικής-
Εξελικτικής Ψυχολογίας, Α.Π.Θ.
Eρευνήτρια Βασιλική Πλιόγκου M.Sc.-Δρ. Επιστημών Αγωγής Παιδαγωγικού Τμήματος
Δημοτικής Εκπαίδευσης Α.Π.Θ.
Eρευνήτρια Όλγα Καλογερίδου Καταγραφή διαδικτυακών πρακτικών