Mac ecs16.2021 h

1. ВАЛЮТЫН ХАНШ БА ТӨЛБӨРИЙН ТЭНЦЭЛ
I. Үнэн / Худал
Доорх асуудлуудын үнэн, худлыг нягтлан тунгааж, хариулт өг
1. IВМ корпорацийн англи дахь салбар нь өөрийн ашгийг АНУ руу шилжүүлбэл энэ нь Их Британий
төлбөрийн балансад кредит хэлбэрээр тусгагдана. Х
2. Алтан стандартын систем нь аяндаа экспорт ба импортын хэмжээг балансжуулдаг ба хэрэв улс оронд
алтны нөөц багасвал үнийн түвшин нь өсөх ба алтны нөөц өсвөл үнийн түвшин буурна. Ү
3. Төлбөрийн балансын дүн нь хатуу хэлэхэд ямагт тэг байдаг Ү
4. Бреттон- Будын систем нь алт ба долларыг олон улсын нөөцийн чанартай ашиглахаар тохирсон. Ү
5. Бид хэрэв гадаадын харилцагчиддаа зээл олговол энэ нь манай төлбөрийн балансад кредит хэлбэрээр
бичигдэнэ. Х
6. Улс орон өөрийн алтны үнийг бууруулахыг тэдний валютын ханшны уналт /үнэгүйдэл/ гэдэг Х
7. Төлбөрийн балансаа тэнцвэржүүлэхийн тулд улс дотоодынхоо үнийн ерөнхий түвшинг өөрчилж
болно. Ү
8. Хэрэв Америкийн IBM компани нь Санкт-Петрбургийн заводыг худалдан авбал энэ нь Оросын
төлбөрийн балансад кредит хэлбэрээр бичигдэнэ. Ү
9. Хэрэв Италичууд Францын вино, бяслаг, болон бусад бараа үйлчилгээний эрэлтээ ихэсгэвэл энэ нь
график дээр франц дах еврогийн эрэлт ба нийлүүлэлтийн шугам баруун тийш шилжинэ. Х
10. АНУ-ын гадаад валютын албан ёсны нөөц буурах нь төлбөрийн балансад дебет хэлбэрээр хасах
тэмдэгтэйгээр буюу импортын хэлбэрээр тусгагдана. Х
11. Уян хатан валютын ханшны систем нь дотоод эдийн засгийн тогтворгүй болгох, гадаад худалдааг
хязгаарлах, гадаад дахь хөрөнгө оруулалтын хэмжээг бууруулах зэрэг нөлөө үзүүлж болно. Ү
12. Урсгал ажиллагааны төлбөрийн балансын алдагдал нь хөрөнгийн цэвэр орлогоор санхүүждэг. Ү
13. Фунт стерлингийн доллараар илэрхийлэгдсэн ханш буурахыг долларын фунттэй харьцуулсан
үнэгүйдэл гэнэ. Х
14. 1971 оноос дэлхийн эдийн засагт валютын тогтмол ханшны систем үйлчилж байна. Х
15. Чөлөөтөй хөвөгч валютын ханш нь эрэлт нийлүүлэлтийн хориг саадгүй тогтсон байдаг. Ү
II.Тест
Зөв хариултын өмнөх үсгийг дугуйлна уу
1. Хэрэв Германы нэг евро доллартай харьцах ханш 50-аас 45 цент хүртэл буурвал Германд 150 еврогоор
худалдаж байгаа магнитофоны үнэ (доллараар)
а) 10 доллараар буурна
б) 7.50 доллараар буурна
в) 5.00 доллараар буурна
г) 7.50 доллараар өснө
д) Дээрх Бүх хариулт буруу
2. Тухайн орны төлбөрийн тэнцлийн үндсэн хэсэг болох төлбөрийн харилцах данс нь дараах зүйлсийн алийг
тусгадаггүй вэ?
а) Барааны экспорт
б) Хөрөнгө оруулалтын цэвэр орлого
в) Гадаад улсуудад үзүүлэх тээврийн үйлчилгээ
г) Тухайн орны гадаад дахь (хилийн чанд дахь) активын өөрчлөлт
д) Нэг талын шилжих төлбөр (буцалтгүй тусламж)
3. Францад еврогийн эрэлтийн муруйг баруун тийш хөдөлгөнө
а) Франц дахь бодит хүүгийн төвшин нь харьцангуй дээгүүр, инфляцийн төвшин харьцангуй

2. доогуур (бусад орнуудынхтай зэрэгцүүлэхэд) байхад
б) Франц дахь бодит хүүгийн төвшин нь харьцангуй доогуур, харин инфляцийн төвшин
харьцангуй өндөр байхад
в) Франц дахь бодит хүүгийн төвшин ба инфляцийн төвшин харьцангуй доогуур байхад
г) Франц дахь бодит хүүгийн төвшин ба инфляцийн төвшин харьцангуй өндөр байхад
д) Өмнөх бүх хариулт буруу.
4. Аливаа орон өөрийн валютын ханшийг бууруулах тухай ярих нь доорх агуулгатай болно.
а) Алтан стандартаас татгалзсан
б) Валютын нэгж тутмын дотооддоо худалдан авах үнээ нэмэгдүүлсэн
в) Засгийн газар алт худалдан авах үнээ нэмэгдүүлсэн
г) Улс оронд худалдааны тэнцлийн алдагдал бий болсон
д) Тухайн орны валютаар илэрхийлсэн гадаадын хэд хэдэн валютын үнэ унасан
5. Швейцарын франкийн АНУ-ын доллартай харьцах солилцооны ханш 4 франкаас 3 франк болсон гэвэл
франкийн үнэ:
а) 25 центээс 33 цент хүртэл нэмэгдэж, харин франктай харьцах долларын ханш өснө
б) 33 центээс 25 цэнт хүртэл унаж, харин франктай харьцуулахад доллар үнэ цэнээ алдана
в) 25 центээс 33 цент хүртэл нэмэгдэж, харин франктай харьцуулахад долларын ханш буурна
г) 25 центээс 33 цент хүртэл нэмэгдэж, харин франктай харьцуулахад доллар үнэ цэнээ алдана
д) 33 центээс 25 цент хүртэл унаж, харин франктай харьцах долларын ханш өснө
6. Алтны стандартын систем мөрдөгдөнө. “А” орон “Б” оронд гаргадаг барааныхаа экспортыг нилээд
хэмжээгээр нэмэгдүүлсэн гэвэл энэ нөхцөлд:
а) “А” оронд үнийн төвшин буурч, “Б” оронд өөрчлөгдөж магадгүй, үгүй ч байж магадгүй
б) “А” оронд үнийн төвшин өөрчлөгдөж магадгүй, үгүй ч байж магадгүй, харин “Б” оронд бол буурна.
в) “А” оронд үнийн төвшин өсч, “Б” оронд буурна
г) “А” оронд үнийн төвшин буурч, “Б” оронд өснө
д) Өмнөх бүх хариулт буруу
7. Гадаадын валютаар (жишээ нь фунт стерлингээр) илэрхийлэгдэх АНУ-ын долларын үнэ мэдэгдэхүйц
буурсан явдал түүний экспорт, импортын биет хэмжээнд яаж нөлөөлөх вэ?
а) Экспорт, импорт өснө
б) Экспорт өсч, импорт буурна
в) Экспорт, импорт буурна
г) Экспорт буурч, импорт өснө
д) Экспортын ч, импортын ч хэмжээнд онц нөлөө үзүүлэхгүй
8. АНУ ба Канадын хооронд чөлөөтөй хөрвөх валютын ханшын журам тогтоосон бол, хэрэв Канадын
долларын эрэлт өссөн бол энэ нь:
а) Канадын долларын нийлүүлэлт буурсан буюу буурч байгааг
б) АНУ-ын валютаар илэрхийлэгдэх Канадын долларын үнэ унаж байгааг
в) АНУ-ын долларын нийлүүлэлт буурсаны
г) Канадын валютаар илэрхийлэгдэх АНУ-ын долларын үнэ унаж байгааг
д)АНУ-ын долларын ханш буурсныг илэрхийлнэ
9. АНУ-ын ҮНБ-ний хэмжээ буурвал валютын чөлөөтөй солилцох ханшийн системийн үед:
а) Импорт буурч, ам.долларын үнэ өснө
б) Импорт болон ам.долларын үнэ буурна
в) Импорт болон ам.долларын үнэ өснө
г) Импорт өсч, ам.долларын үнэ буурна.
д) Дээр дурдсан бүх хариултууд буруу
10. Хэрэв Америкийн корпорациуд гадаадынханд өндөр ноогдол ашиг (доллараар) төлж байгаа бол

3. а) Энэ нь долларын үнэ цэнэ буурахад хүргэнэ
б) Энэ нь долларын ханш өсөхөд хүргэнэ
в) АНУ-д гадагш гарсан долларыг алтаар нөхөх орлуулах болно
г) АНУ-д хилийн чанадад гарсан долларыг нөхөж, импорт өсөх болно
д) Өмнөх бүх хариултууд буруу
11. Төлбөрийн тэнцлийн активын үлдэгдэл дараах нөхцөлд өснө. Үүнд:
а) Бодит хүүгийн төвшин буурвал
б) Ханш уналтын хурдац өсвөл
в) Эдийн засгийн өсөлтийн хурдац өсвөл
г) Дээр дурдсан бүх үзэгдэл явагдаж байвал
д) Дээр дурдсан ямар ч үзэгдэл явагдахгүй байвал
12. Испани улс төлбөрийн тэнцлийн алдагдлыг бууруулахын тулд гадаад худалдаандаа хяналт тавихаар
шийдвэрлэсэн. Үүний үр дүнд:
а) Ханш уналтын төвшин буурна
б) Эдийн засгийн өсөлтийн хурдац саарна
в) Экспортын хэмжээ буурна
г) Импортын хэмжээ буурна
д) Худалдааны тэнцлийн үлдэгдлийг багасгана
13. Хэрэв валютын хатуу ханш тогтоогдсон тохиолдолд Япон дахь инфляцийн төвшин бусад орнуудынхаас
дээгүүр байвал:
а) Японы экспорт ба импорт буурах болно.
б) Японы экспорт ба импорт өсөх болно
в) Японы экспорт өсөж, харин импорт буурах болно
г) Японы экспорт буурч, харин импорт өсөх болно
д) Японы төлбөрийн тэнцлийн актив үлдэгдэл их буюу алдагдал бага болно.
14. Хэрэв тухайн улсын валют ямар ч хязгаарлалтгүйгээр гадаад орнуудын валютаар солигдож
байвал энэ нь юуг илэрхийлдэг вэ?
а) Дотооддоо хөрвөх чадвартай
б) Гадаадад хөрвөх чадвартай
в) Чөлөөтэй хөрвөдөг
г) Хэсэгчилсэн хөрвөх чадвартай
д) Хөрвөх чадваргүй
15 Тухайн улсын үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн үнэ буурсан тохиолдолд
энэ нь экспорт, импортод хэрхэн нөлөөлөх вэ?
а) Экспорт, импорт хоёул өснө
б) Экспорт, импорт хоёул буурна
в) Экспорт өсч, импорт буурна
г) Экспорт буурч, импорт өснө
д) Экспорт, импортын аль алинд нь нөлөө үзүүлэхгүй
III. Бодлого
I. 1кг үхрийн мах Монголд 2350 ₮, Америкт 17$ , ам долларын төгрөгтэй харьцах нэрлэсэн ханш 1210
төгрөг бол төгрөгийн бодит ханшийг ол.
Бодолт:
𝐸 =
𝑒 ∙ 𝑃𝑑
𝑃𝑓

4. Е - Тухайн улсын валютын бодит ханш
е - Тухайн улсын валютын нэрлэсэн ханш
𝑃𝑑 - Тухайн барааны дотоодын үнэ, эсвэл тухайн улсын үнийн ерөнхий түвшин
𝑃𝑓 - Тухайн барааны гадаад дахь үнэ, эсвэл нөгөө улсын үнийн ерөнхий түвшин
𝐸 =
𝑒∙𝑃𝑑
𝑃𝑓
=
(
1$
1210₮
) ∙2350₮
17$
= 0.11
Монголын 1кг үхрийн мах Америкийн 0,11кг үхрийн махаар солигдох чадвартай.
II. “А” орон болон бусад орнуудын хоорондын эдийн засгийн гадаад үйл ажиллагааг доор
жагсаажээ.(сая.долл)
1. “А” орны худалдан авсан гадаадын пүүсүүдийн үнэт цаас 50
2. “А” орны бараа, үйлчилгээний импорт 100
3. “А” орны бараа, үйлчилгээний экспорт 120
4. “А” оронд бусад орнуудаас шилжүүлсэн мөнгө 30
5. “А” орны пүүсүүдээс гадаадыханд зарсан үнэт цаас 60
6. “А” орны алтны импорт 60
“А” орны төлбөрийн тэнцлийг зохионо уу ?
Бодолт:
Дебит Кредит
сая.долл
Импорт 100
Экспорт 120
Худалдан авсан үнэт
цаас
50
Зарсан үнэт цаас 60
Шилжүүлсэн мөнгө 30
Алтны импорт 60
Бүгд 210 210
III. Нэгэн улсын долларын эрэлт, нийлүүлэлтийн функц нь
𝑄𝑑 = 1000 − 25𝑒, 𝑄𝑠 = 400 + 25𝑒 бол
Олох нь:
a) Валютын ханшийг тодорхойл.
b) Цэвэр экспорт 𝑁𝑥 = 150 − 50𝑒 функцээр өгөгдсөн үед валютын тэнцвэрт ханшийн
нөхцөлд цэвэр экспорт ямар болох вэ?
𝑐 ) 𝑒 = 20 бол валютын зах зээлд ямар өөрчлөлт болох вэ?
Бодолт:
a) Qd = Qs → 1000 − 25e = 400 + 25e → 50e = 600 → e*
= 12
Qd = 1000 − 25e = 1000 – 25 ∙ 12 = 700
Qs = 400 + 25e = 400 + 25 ∙ 12 = 700
Q*
= Qd = Qs = 700

5. b) Nx = 150 − 50e → Nx = 15 0 − 50 ∙ 12 = − 450
c) Qd = 1000 − 25e = 1000 – 25 ∙ 20 = 500
𝑄𝑠 = 400 + 25𝑒 = 400 +25 ∙ 20 = 900
Илүүдэл = 𝑄𝑠 - 𝑄𝑑 = 900 - 500 = 400
IV. Худалдааны тэнцэл тэнцвэртэй байх үед экспортын функц 𝑋 = 450 − 10𝑒, импортын функц
𝑀 = −200 + 10𝑒 гэж өгөгджээ.
Олох нь:
a) Валютын тэнцвэрт ханш
b) Засгийн газраас валютын ханшийг 20 гэж тогтоосон бол худалдааны тэнцэл хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?
Бодолт:
a) NX = 0
NX = X – M = 0 → X = M
X = 450 − 10e
M = −200 + 10e
X = M → 450 − 10e = −200 + 10e → 20e = 650 → e = 32.5
𝑋 = 450 − 10𝑒 = 450 – 10 ∙ 32.5 = 125
𝑀 = −200 + 10𝑒 = - 200 +10 ∙ 32.5 = 125
NX = X – M = 125 – 125 = 0
b) 𝑒 = 20
𝑋 = 450 − 10𝑒 = 450 - 10 ∙ 20 = 250
𝑀 = −200 + 10𝑒 = - 200 +10 ∙ 20 = 0
NX = X – M = 250 – 0 = 250
V. Эдийн засгийн дараах мэдээлэл өгөгдөв.
1. Бүтээгдэхүүний экспорт 19650$
2. Бүтээгдэхүүний импорт 21758$
3. Тухайн улсын иргэд гадаадад хийсэн хөрөнгө оруулалтаас хүүгийн төлбөр хэлбэрээр
3621 ам доллар олдог.
4.Тухайн улс гадны хөрөнгө оруулагчдад хүүгийн орлого 1394 ам долл өгдөг.
5. Тухайн улсын иргэдийн аялал жуулчлалд гаргасан зардал 1919$
6. Тухайн улс аялал жуулчлалаас 1750 ам доллар олдог
7. Улсын нэг талын шилжүүлэг 2388$
8. Улс орноос гарах хөрөнгийн урсгал 4174$
9. Улс оронд орох хөрөнгийн урсгал 6612$
а. Энэ мэдээллийг ашиглан улс орны хэмжээний урсгал тооцооны, капиталын тооцооны
болон төлбөрийн балансын зөрүүг тооц
б. Улс орны албан ёсны валютийн нөөцийн хэмжээ ямар өөрчлөлттэй байх вэ ?
Бодолт:
а. Урсгал тооцооны балансын зөрүү = ( Бүтээгдэхүүний экспорт + Жуулчлалын экспорт + Гадаадаас
орж ирэх үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн орлого ) – (Бүтээгдэхүүний импорт +үйлчилгээний
импорт + гадны хөрөнгө оруулагчдад төлөх хүүгийн төлбөр + нэг талын шилжүүлэг) =
( 19650 + 1750 + 3621) - ( 21758 +1919 + 1394 +2388) = - 2438

6. Капитал тооцооны балансын зөрүү = Хөрөнгийн орох урсгал – Хөрөнгийн гарах урсгал =
= 6612 – 4174 = 2438
Төлбөрийн балансын зөрүү = Урсгал тооцооны балансын зөрүү - Капитал тооцооны балансын
зөрүү = - 2438 + 2438 = 0
б. Урсгал тооцооны алдагдал капиталын цэвэр орох урсгалаар санхүүждэг учраас албан ёсны
валютын нөөцөд өөрчлөлт орохгүй.