විශිෂ්ට සාමාර්ථ (A) ඔබේ දරුවා දුර්වලද? අඩු ලකුණු ගනීද? එසේ නම් PERIPATOS SCHOOL & EDUCATION INSTITUTE හි පුහුණුවට සහභාගී වී සියලු විෂයන්ට විශිෂ්ට සාමාර්ථ (A) ලැබිය හැකිය. මෙය අදියර 05 යුතු සති 04 ක මාසික පුහුණුවකි. 1. විභාග ආතතිය දුරු කර ගැනීම (Exam Stress Killer) 2. මතක සංවර්ධන ක්රුම (Memory Development) 3. විභාග රහස් (Exam Secrets) 4. අධිවේගී ඉගෙනුම් ක්ර ම (Speed Learning Methods) 5. කාල කලමනාකරණය (Time Management) පහත දැක්වෙන අයුරින් මේ වැඩසටහනට සහභාගි විය හැකිය. ආයතනය තුළ දී  පුද්ගලිකව (INDIVIDUAL) CLASSES  SMALL GROUP CLASSES  HOME VISITE (කොළඹ හා නුවර ද පිටපළාත්වල ද පැවැත්වේ) මේ පිළිබඳව වැඩි විස්තර පහත ලිපිනයෙන් විමසන්න : Principle, PERIPATOS SCHOOL & EDUCATION INSTITUTE 546/A, Peradeniya Road, Kandy Hot Line: 078-8189926

1. 1
01.පරිච්ඡේදය
බටහිර සංජානන විග්‍රහය
1.1.මානව සංජානනය යනු කුමක්ද
සංජානනය යන පදයට විවිධ අර්ථ තිඡේ. එඡසේම විවිධ විෂය ක්ඡෂේත්‍රව සංජානනය
යන්න බහු ව භාවිතා වන පදයකි. ශාස්ත්‍රීය අර්ථඡයහි හා සාමානය වයවහාරඡයහි සංජානන යන
පදයට බා දී ඇති විවිධ නිර්වචන තිඡේ. ඉන් වඩා සරළ අරුතින් සැ කුවඡහොත් වයවහාර ිංංහ
භාෂාඡේ සංජානනය යන්ඡනන් අදහස් වනුඡේ මනාව හා යහපත්ව දැන ගැනීමයි.1 ජානන යන
පදඡයන් අවඡබෝධය කිරීම, දැන ගැනීම යන අදහස් වයංගාර්ථවත් ඡේ. එය සං යන සපසර්ගය හා
සම්බන්ධවීම නිසා යහපත්ව දැන ගැනීම, මනාව දැන ගැනීම යන අර්ථ එක්වී තිඡේ. “ස”යනු
ස්වකීය තමා අයත් යන සපසර්ගයයි. එය සඡහේතුක ආදී ඡනොඡයක් තැන්හි යුක්ත යනාර්ථඡයහි
“ස” කාරයක් ඡපඡන්. එය සහ නිපාකඡයහි හ-කාරය ඡ ොප් කිරීඡමන් ිංදු වූවකැයි කියති.
සපසර්ගය වශඡයන් දැක්ඡවන්ඡන් “සං” යන්නයි.2 සං + ජාන + න = සඤ්ජානන යන්න නපංසක
ලංගාර්ථවත් වූ හැඳින ගැනීමයි. සඤ්ජානන්ත යනු තුන් ලංගාර්ථවත් වූ හැඳින ගනිමින් ; හැඳින
ගන්නා යන්නයි. එය සං + ඤා + නා = සඤ්ජානාති යන හැඳින ගනී ; මනා ඡසේ දැන ගනී යන
අදහස ඇති ක්‍රියා පදය සැකසී තිඡේ. සඤ්ජාත යනු ඡම් සංජානන යන්න පාල භාෂාඡේ සඤ්ජානන
යන පදඡේ අර්ථයටද සමානය. පාල භාෂාඡේ සඤ්ජානන යන්න ඡයදී ඇත්ඡත් හැඳිනීම යන
අදහස ඡගන දීම සඳහාය.3 ඉංග්‍රීිං භාෂාඡේ භාවිතා වනුඡේ Perception යන පදයයි.4 මින් දැකීම,
හැඟීම, අවඡබෝධය ; ප්‍රතයක්ෂ ාානය අදහස් ඡේ. Perceptionයන වචනය සකස්ව ඇත්ඡත් per –
sep – shun යන වචන තුනක අර්ථ මතය. ඡමය ජර්මන් භාෂාඡේ දැක්ඡවන per – sep – shun යන
වචන තුනක් එක් වී සකස් වූ තනි පදයකි.5 මින් අදහස් වනුඡේ කිිංයම් සංඡේදනයක් නිසා හට
ගැඡනන සංකල්ප පිළිබඳ ඇති ිංහිනුවණයි. ඡම් සංජානන ක්‍රියාවලය බාහිර පරිසරය අවඡබෝධ
කර ගැනීඡම් දී වැදගත් ඡේ. ඒ නිසා සංජානනය ප්‍රතයක්ෂය අඅවඡබෝධය ඡ ස ද හැඳින් ඡේ. ඡම්
අනුව කිිංයම් ජීවිඡයක් යනු ිංය මානිංක පසුබිම තුළ ිංදුවීම්, අරමුණු ඡහෝ ගුණය ප්‍රතයක්ෂක කර
ගන්නා අඡයකි.6 එබඳු ඡබොඡහෝ ඡේ ිංය මඡනෝ කායික ක්‍රියාවළිය මන්න් තහරුරු කර ගැනීම හා
ඒවාට විවිධ අර්ථකථන සැපයීම ිංදු වනුඡේ සංජානනය මන්නි.7 ජීවිඡයකු සතු ඉන්ද්‍රියන් නිසා
සංජානනය ිංදු ඡේ.
මඡනෝ විදයාවට සහ තනතන බටහිර විදයාවට අනුලව ව සංජානනය යනු අවඡබෝධය ැමම
පිණිස වූ ක්‍රියාදාමය ඡ ස දැක්විය හැකි ය. සංජානඡේදී ඡත්රුම් ගැනීම් ක්‍රියාදාමය ඡහෝ බාහිර
සත්ඡත්ජන මන්න් බා ඡදන ඡතොරතුරු හඳුනා ගැනීමට ස ස්වයි. ඡමය 50 වන සහ 60 වන දශක
ව සපකල්පනය කළ ප්‍රමාණයට ද වඩා සංකීර්ණ කටයුත්තක් බව තනතන මඡනෝ වවදය
විදයාඡේ සායනික පර්ඡේෂණ තුළින් තහරුරු වී තිඡේ. එම යුගය තුළ ප්‍රකාශයට පත් කළ සදාන
වාකයයක් ඡසේ සැ ඡකන මිනිස් මනඡසේ ක්‍රියාවළියට ස ම අතින්ම සමාන අවඡබෝධ කර ගැනීඡම්
කෘතිම බුේධිය සහිත මෘදුකාංග හා පරිගණක තැනීම සඳහා විශා කා යක් ගත ඡේ යන්න තව ම
යථාර්ථයක් කර ගැනීම ිංහිනයක් බවට පත්ව තිඡේ. සංජානන යන පදය තින් ඇඡමරිකානු
පර්ඡසපිඡයෝ යන්ඡනක් ස දුණකි. එයට අනුව සංජානනය යනු සත්ඡත්ජන බා ගැනීම, එකතු
කිරීම හා මනස ආධාරඡයන් ඡත්රුම් ගැනීම ඡ ස හැඳින්විය හැකි ය. සංජානනය මූලක
ිංේධාන්ත ඡදකක් මන්න් තවදුරටත් පැහැදිල කළ හැකි ය. එනම් අක්‍රිය සංජානනය හා ස‍රීය
සංජානනයයි. ඡරනි ඩිස්කාර්ට්ස් ට අනුව අ‍රීය සංජානනය යනු අන්‍ද්‍රිය සංජානනයයි. එහි දී

2. 2
ඡබොඡහෝ දුරට ඉ‍ද්‍රිය ආධාරයක් රහිත ඡ ස සංජානනය ිංදු ඡේ. එඡසේම කළාතුරකින් අවස්ථාව
දී නිරුත්සාහකව ද සංජානනය ිංදු ඡේ. නිදසුනක් ඡ ස දැඩි බැඳීමක් සහිත සමීපතමයින්
ඡදඡදඡනකු අතර ඇතිවන සංජානන ක්‍රියාවක දී ඡබොඡහෝවිට නිරුත්සාහකව හා ඉ‍ද්‍රිය ආධාරයක්
රහිතව යම් ඡතොරතුරු සන්නිඡේදනයක් ිංදු විය හැකි ය. එබඳ අවස්ථාවක දී ක්‍රියාත්මක වනුඡේ
අ‍රීය සංජානනය ඡ ස හැඳින්විය හැකි ය. ඇතැම් දර්ශනවාදීන්, මඡනෝ විදයාායින්, ස්නායු
විදයාායින් අනුමත කළ ද අ‍රීය සංජානනඡේ ප්‍රිංේධිය වර්තමානඡේ ඡබොඡහෝදුරට අු වී ඡගොස්
තිඡේ. මහාචාර්ය රිචට් ඡග්‍රගරිඡහ හැඟීම් මු ාවන් පිළිබඳව වැඩි දුරට කරනු ැබූ පර්ඡේෂණ නිසා
ස‍රීය සංජානනය යන ිංේධාන්තය ඡගොඩ නැඟී ඇත. ඡමම වාදය පර්ඡේෂණ මන්න් ද සනාථ
කරයි. ඡමොළය, පංඡච්‍ද්‍රිය සහ බාහිර පරිසරය අතර පවතින ක්‍රියාලිල ඡවනස් වන
සම්බන්ධතාවයක් ඡ ස කිව හැකි ය. මඡනෝ විදයාඡේම වූ පරාණත ම විෂය පථයක් ඡ ස
සංජානනය නම් කළ හැකි ය. එහි පරාණතම වාදයක් වන ඡවබර් / ඡෙෂ්නර් වාදය මන්න් බාහිර
පරිසර සත්ඡත්ජනඡේ ප්‍රබ තාවය හා ඒ මන්න් අපට අපට ඇති කර වන හැඟීම නිර්ණය කරයි.
ඡමම හැඟීම පිළිබඳ ිංදුකරන ද අධයයන් නිසා ඡගස්ඡටෝල්ට් මඡනෝ විදයා ගුරු කු ය බිහි විය.
ඉන්ද්‍රියන් මන්න් විවිධ සංඡේදන අSenses ැබිය හැකි ය. ඉන්ද්‍රියන් ඇසුරින් බන ස ම
සංඡේදනයක් ම ඒ වූ අයුරින් ම සංජානනය ඡවතැයි කිව ඡනො හැකි ය. මන්ද සංජානන ක්‍රියාවළිය
සම්පූර්ණ වීමට ිංහි නුවණ ද ඒ සමඟම ඡයදිය යුතු බැවිනි. ිංහි නුවණ ඡනො තිබුණ ඡහොත්
සංඡේදන ඡකතරම් ැබුණ ද සංජානන ක්‍රියාවළියක් ිංදු ඡනො ඡේ. මන්ද සංඡේදන හඳුනා ගැනීමට
අසමත් වන බැවිනි. ඡම් නිසා සංඡේදනය පමණක් සංජානනය ඡනො වන බව පැහැදිල ය. ඡම් නිසා
සංජානනඡයහි පදනම හඳුනා ගැනීම බව ඡම් මන්න් පැහැදිල ඡේ. එඡසේම හුඡදක් ඉන්ද්‍රිය සංඡේදන
සාමානය දැනුම ඡ ස සැ කිය හැකි ය. මන්ද ඉන්ද්‍රියන් මන්න් බන සංඡේදන නිශ්චිත රටා ඡ ස
ඡහෝ විවිධ සබඳතා ඡ ස ඒවාඡේ කිිංයම් අර්ථයක් හඳුනාගනු බන්ඡන් සංජානනය මන්න් වන
නිසාය. සංජානනයක් ඡනොමැති විට සංඡේදන නිශ්චිත රටා ඡහෝ සබඳතා ඡ ස මනස විිංන් හඳුනා
ඡනො ගනී. යම් නිශ්චිත වූ රටා ඡහෝ සබඳතා සමූහයක් ඡහෝ හඳුනාගනු බන්ඡන් විඡශේෂිත
දැනුමකිනි. ඒ දැනුම සංඡේදනව ගැේව ඡනොතිබූ දැනුමකි. ඡම් ඡහේතුව නිසා සංජානන
ක්‍රියාවළිඡයහි පදනම සාමානය දැනීම තුළින් සුවිඡශේී දැනුමක් ැමමට හැක්ඡක් කුමන
සංඡේදනවලන් දැයි පැහැදිල කර ගැනීම ඡ ස දැක්විය හැකි ය. ිංංහ භාෂාඡේ ජානන යන පදය
අවඡබෝධය දැනගැනීම යන්න හැඳින්වීම සඳහා භාවිතා වන බව පැහැදිල කර දී තිඡේ. මීට "වි"
යන සපසර්ග එක් වූ ක එහි අරුත වැඩි දියුණු ඡකඡර්. ඒ අනුව වි+ජානන =විඡශේෂ දැනගැනීම ;
අවඡබෝධය ඡ ස දැක්විය හැකි ය. ඡම් අනුව සාමානය දැනීම ඉන්ද්‍රිය සංඡේදන මන්න් නිරූපණය
වන විට විඡශේෂ අවඡබෝධය විජානනය මන්න් නිරූපණය ඡේ. ඉන්ද්‍රිය මන්න් ඇතිවන සංඡේදන
දත්ත සම්ඡප්‍රේෂණයක් ඡ සද දැක් විය හැකි ය. මන්ද සංඡේදන නම් දත්ත මහත් රාශියක්
මස්තිෂ්කය ඇතුළු අදාළ සංඡේදන මධයස්ථාන ඡවත ැමම වන ඡහයිනි. ඡම් සංඡේදන
මධයස්ථාන ඡවත ැඡබන දත්ත මහත් රාශිය මනාව පිරිසැකසුම් ක්‍රියාවළියකට ක්කර ඉන්
විවිධ අර්ථ ැඡබන පරිදි සුදුසු ඡ ස ඡපළ ගස්වා වටහා ගැනීම සංජානනයයි. ඉන්ද්‍රිය සංඡේදන
ැමම සාමානය දැනුමයි. එය ඇසුරින් විඡශේෂ අවඡබෝධය ඡහවත් විජානනය ැමමට හැකි පරිදි ඒ
දත්ත ඡපළ ගස්වා හඳුනා ගැනීම සංජානන ක්‍රියාවළියයි. සංජානන ක්‍රියාවළිය සම්පූර්ණ කිරීම
සඳහා මානව සංඡේදන පේධතිඡේ හැකියාව ඉවහල් ඡේ. ඡම් සඳහා යම් ඡනො හැකියාවක් තිබිණි
නම් එහිදී සංජානනය නිිං පරිදි ිංදු ඡනො ඡේ. ඡම් අනුව සාමානය දැනුම තුළින් විජානනය ැමමට
මානව සංඡේදන පේධතියට හැකි දැයි අවඡබෝධ කර ගැනීමට ව යම් කිරීම සංජානනය ඡ ස
දැක්විය හැකි ය. ස්නායු පේධතිය හා එහි ක්‍රියාකාරීත්වය නිසා මානව සංඡේදන පේධතිය තුළින්
දත්ත සම්ඡප්‍රේෂණය ිංදු ඡේ. සංඡේදන අතර විවිධ සබඳතා හැඩත අර්ථවත්ව හඳුනා ගැනීම
සංජානනයයි. දත්ත මනසට ැබූ විට ප්‍රාථමික අවධිඡේ දී ඇත්ඡත් හුඡදක් නිශ්චිත පිළිඡව ක්
ඡනොමැති දත්ත ඡගොනු ඡ ස ය. ඒ දත්ත ඡගොනුව දත්ත විවිධ රටා සැකඡසන ඡසේ පිලඡව කට
තබා ඒ අතර විවිධ සබඳතා හැඩත හඳුනා ගැනීමට සංජානනය සපකාරී ඡේ. දත්ත නම් ඡමොළයට

3. 3
ැඡබන ඉන්ද්‍රීය අරමුණු හා ිංදුවීම් ය. කා ය යනුඡවන් ඡදයක් ඇති බව වැටඡහනුඡේ ඡම් ඉන්ද්‍රීය
අරමුණු හා ිංදුවීම් අතර පරතරයයි. ඒ ිංදුවීම් අතර අවකාශය කා ය නමින් හැඳින් ඡේ. කා ය
ඇති බව වැටඡහනුඡේ ිංදුවීම් අතර පරතර අවකාශය සංජානනය වීඡම් දී ය. ිංදුවීම් අතර පරතර
අවකාශය සංජානනය වනුඡේ අසමාන වූ ිංදුවීම් හා ඉන්ද්‍රීය අරමුණු සංජානනය වීඡම් දී ය. ඉන්ද්‍රීය
අරමුණු හා ිංදුවීම් සමාන ඡවත්ම පරතර අවකාශය අු වී යයි. ඡම් අනුව යම්කිිං ඉන්ද්‍රීය
අරමුණක ඡහෝ ිංදුවීමක මනස එල්බ ිංටීඡම් දී සමාන බව වැඩි වීම දියුණු වී යත් ම පරතර
අවකාශය යම්කිිං අවස්ථාවක ඡනොදැනීයයි. මනස ඒකාග්‍රවූ අවස්ථාවක් ඡ සට හැඳින්ඡවනුඡේ
මනස ඡමබඳු සංජානන ක්‍රියාකාරීත්වයක පවතින විටය. ගිනි පපරක් ඉතාම ඡේගඡයන් කර
කැවීඡම් දී ගිනි වළල් ක් ඡ සට ඡපඡන්. සමාන අරමුණු ඔස්ඡසේ ිංදු වන සංජානනය ද එපරිදිය.
ඡමහි දී වැදගත්ම ඡදය නම් කා ය යනු හුඡදක් සංජානනය නිසා ඇතිවන ඡදයක් බවයි.
එමන්න් පැවඡසනුඡේ කා ය යනු අරමුණු හා ිංදුවීම් සමඟ සම්බන්ධ අඛණ්ඩ ප්‍රවාහයක්
බවයි. ඡම් අඛණ්ඩ ප්‍රවාහය ගණනය කරනු බන නිශ්චිත රටාවකට අනුව සැකසී ඇති බවක් ද
ඡපනී යයි. සර්වසම සංඡේදන රාශියක් සම්ඡප්‍රේෂණය වීඡම් ප්‍රතිල ය කා ය පිළිබඳ වැටීමමද
ක්‍රමිකව අතුරුදහන් වී යාමයි. යමක් පිළිබඳ දැඩිව එල්බ ිංිනන අවස්ථාව දී කා ය පිළිබඳ
හැඟීමක් ඡනොදැඡනනුඡේ ඡම් නිසාය. හුඡදක් භාවනා කිරීඡම් දී පමණක් ඡනොඡේ. කුමන
කටයුත්තක දී රුව ද මුළු මනින්ම ිංදු කරන කටයුත්තට පමණක් අවධානය ඡයොමු කර ිංටීම නිසා
කා ය පිලබඳ වැටීමම දුරු වී යයි. ඡබොඡහෝවිට ඉන්ද්‍රිය සංඡේදන ිංදු ඡේේදී පවා සංජානනය ඡනො
වී තිබිය හැකි අවස්ථා ඡබොඡහෝ ඇත. එඡසේ වනුඡේ සංඡේදන ිංදුඡවේදී ඒ පිළිබඳ ිංහිය රඳා ඡනො
පැවන්ම නිසාය. සමහර සංඡේදන ැඡබේදී මතකඡේ ගබඩා වී පැවති ස්මරණ අවදි ඡේ. එවිට ඒ
ස්මරණ තුළින් නව දැනුමක් ැබිය හැකි ය. ඡම් නව දැනුම ඡතොරතුරු දැන ගැනීම පිළිබඳ බිහි
වන්නකි. ඡහොඳින් දැන හඳුනන අඡයකුඡහ කටහඬක් ශ්‍රවණය වීඡම් දී එක්වරම ඒ පේග යා
පිළිබඳ ගබඩා වී පැවති ඡතොරතුරු සේධරණය ඡේ. ඡම්වා ඡතොරතුරු ප්‍රතිග්‍රහණ සංඡේදන යන
නමින් හැඳින්ඡේ. සමහර අවස්ථාව දී ඡමබඳු සංඡේදන මන්න් සෘජුවම ඡතොරතුරු බා ගත හැකි
ය. නිදසුනක් ඡ ස තැපැල්කරුවා ළඟා වන විට ඡහෝ ඔරඡ ෝසුඡේ සීනු නාදය ශ්‍රවණය වන විට
එය නිරීක්ෂණය කිරීඡමන් ැඡබන ඡතොරතුරු සේධරණය පිළිබඳ වටහාගත හැකි ය. එය වක්‍ර
අයුරිනි. ඡමහි දී සංඡේදන විවිධ සංාා අSignals ව ස්වරූපඡයන් ක්‍රියා කරයි. සංාා ැමම
වටහා ගැනීම පමණක් ඡමහි දී සංජානනඡේ කාර්යභාරය ඡනො ඡේ. මන්ද සංාා මන්න් සත්ඡත්ජිත
ඡමොළය ස්මරණය තුළ ගබඩා වී පැවති නව වැටීමම් මුදා හැර ඡතොරතුරු සංජානනය කරන බැවිනි.
නමුදු තව සමහර අවස්ථාව ඡපොතක හා පවත්පතක වූ වැදගත් ිංදුවීම් පිළිබඳව කියවේදී ඡහෝ ිංය
විඡේකඡේ දී තමා දුටු ඡේ විස්තර කරන අඡයකුට සවන් ඡදේදී සෘජුවම ඡතොරතුරු සංජානනය කළ
හැකි ය.8
ඒ ඡකඡසේ ඡවතත්, සාමානය සංඡේදන ඉක්මවා යේදී විවිධාකාර ගැටළුව ට මුහුණප මට
ිංදු ඡේ.9 එහිදී කුමක් ප්‍රතයක්ෂ වන්ඡන්දැයි ඇතැම් විට පැහැදිල ඡනො වීම එක් ගැටළුවකි. සැබ
ප්‍රතයක්ෂය හා සපකල්පන පැහැදිල ඡ ස ඡවන් කර ගැනීමට සුදුසු සාධක පිළිබඳව නිිං ඡ ස
සැ කිලමත් ඡනො වීම ද ගැටළුවකි. සපකල්පන සැබ ප්‍රතයක්ෂ ඡ ස වරදවා හඳුනා ගැනීම ද
තවත් එක් ගැටළුවකි. අපඡහ ස බ ප්‍රතයක්ෂයන් සැබවින් ම සැබ ඡ ෝකඡේ පවතින ඒවාමදැයි
ඡමවැනි ඇතැම් අවස්ථාව දී අතිඡර්ක ගැටළුද පැණ නගී. සංජානන දැනුඡම් විවිධ ස්වරූප
කුමක්දැයි දැන ගැනීම ඡම් තත්වය අවම කිරීමට ගත හැකි එක් ප්‍රාඡයෝගික විසඳුමකි. අපඡහ
ඉන්ද්‍රීය සංජානනයට අවශයවනුඡේ කුමන හැඩත ඡේ ස්වරූපයක්දැයි ඡම් මන්න් වටහා ගැනීමට
මඳ පිිනවහ ක් ඉන් ැඡේ. ඡම් කරුණ සංකල්පිත ඡහෝ ාාන විභාගයීය එළඹුමක් සඳහා
ඡබොඡහෝවිට අදාළ ඡේ. එඡසේම එය එඡසේ එළඹිය හැකි ාාන විභාගයීය විසඳුම් සඳහා මඟ
ඡපන්වන්නක් ද ඡේ. ඡම් ආකල්ප නිසා සංජානන විෂය පිළිබඳ පර්ඡේෂණාත්මක අධයයනයන්
ඡභෞතික විදයාව හා මඡනෝ විදයාව අතර ඡදෝළනය ස්වරූපයක් ද විදයමාන ඡේ. එය එක්තරා

4. 4
ආකාරයක දර්ශනයකි. විෂය අනුව නම් කළ ඡහොත් එය සංජානන දර්ශනය නමින් හැඳින්විය හැකි
ය. ඡම් සඳහා මානවයාඡහ ජීව විදයාත්මක ක්‍රියාකාරීත්වයද ඉතා වැදගත් ය. එය අධයයනය ඡනො
කර සංජානනය පිළිබඳ නිිං අවඡබෝධයක් ැබිය ඡනො හැකි ය.10
දර්ශනඡේ දී අහා මඡනෝ විදයාඡේ දී සංජානනය යන වදන භාවිතා වනුඡේ තාක්ෂණ
ක්‍රමඡේදයට සමාන සංිංේධියක් හැඳින්වීම සඳහා ය. ඉන් අදහස් වනුඡේ සංඡේදන මන්න් දැනුම
අත්පත් කරගැනීමයි. සංඡේදනය කුමක්ද යන අවඡබෝධය ඡනො මැති නම් එවිට ඡමකී සංඡේදන
ශිල්පය මන්න් සංජානන පරමාර්ථය සාක්ෂාත් කළ ඡනො හැකි ය. අප නිතර ඡනොදකින හඳුනා ඡනො
ගන්නා ඡේ අපට ශ්‍රවණයට හා ස්පර්ශයට ැඡබන නමුදු, ඒවා මැනවින් තහරුරු කරගනු බන
ඡතක් ඒ පිළිබඳ ප්‍රතයක්ෂ අවඡබෝධයක් ඡනො ැඡේ. ඉන් අදහස් වනුඡේ අප දකින, ශ්‍රවණය වන
හා ස්පර්ශ වන ස ම ඡදයක්ම තහරුරු කර ගන්නා ඡතක් අපට ඒ පිළිබඳ ප්‍රතයක්ෂ අවඡබෝධයක්
ැබිය ඡනො හැකි බවයි. යම් පේග ඡයකු විිංන්ඉටු කර ගැනීමට අඡප්ක්ෂිත ප්‍රධාන පරමාර්ථ හා
ඉන් ඉටු කර ගැනීමට හැකි වූ ඡේ අතර පවතිනුඡේ පරතරයකි. මින් පැහැදිල වන එක් ඡදයක් ඡේ.
නිදසුනක් නම් ඡකඡනකු මිනිඡසකුව සපත බා බන අවඡබෝධඡේ දියුණුව ඡහෝ පිරිීමම ඒ
පේග යාඡහ දැකීඡම් දියුණුවට ඡහෝ පිරිීමමට සමානුපාතික වන බවයි. යම් යම් සංකල්ප ඒවාඡේ
අනනයතා ක්ෂණ මන්න් පැහැදිලව ඡවන් කර හඳුනා ගැනීමට හැකිවීම ඡහෝ ඡනොහැකිවීම මත
සංජානනඡේ ඡම් දියුණුව ඡහෝ පිරිීමම රඳා පවතින බව ඡපඡන්. ඒ ඡවනුවට ගත හැකි ඡවනත්
කිිංදු විකල්ප ක්‍රියා මාර්ගයක් ද නැත. විකල්ප ක්‍රියා මාර්ග යනුඡවන් ඡමහිදී දක්වා ඇත්ඡත්
ඡකඡනකු තමන්ඡහ ස්ව ශක්තිඡයන් යමක් අවඡබෝධ කර ගැනීමට දක්වන කැමැත්තට පරිබාහිර
කරුණුය. සමහරු අන්ධ විශ්වාසය මත යම් යම් කරුණුව දෘෂ්ින ග්‍රාීමව එල්ග ගැනීම මීට
නිදසුනකි. එබඳු විකල්ප ක්‍රියා මාර්ග තිබුණ ද ඒවා භාවිතා ඡකොට ප්‍රතයක්ෂ අවඡබෝධයක් ැබිය
ඡනො හැකි ය. පතඡපොත පරිලි නය හා සුත දැනුම මන්න් සංජානනය ිංදුවීම තවත් විකල්ප
සංජානන අවස්ථාවකි. නමුත් ඡම් කිිංවක් ප්‍රතයක්ෂ සංජානනය තරම් සසස් නැත. සංජානනය
කරන්නා මනුෂයඡයකු රුවද එය අර්ථ සම්පන්න වනුඡේ මිනිසත් බවට සචිත අයුරින් ඒ ක්‍රියාවළිය
ඡමඡහය රුවඡහොත් පමණක් බව ඡමහි ගැේ වන අර්ථයයි. මනුෂයඡයකුව සපත ැබූව ද ඒ
පේග යා ඡමඡ ොව ජීවත්ව ිංිනනා තාක්කල් මනුෂය භවයට සචිත සංජානනයට වඩා පහළ
මට්ටඡම් සංජානනයකින් සමන්විතව ිංටීම ආධයාත්මිකව මනුෂයත්වයට වඩා පහළ මට්ටමට
අයත්වීම නිදසුනකි. මනුෂය කයක් ඇතිව සාමානය මනුෂය සංජානනයට වඩා ඉහළ සංජානන
මට්ටමක පසුවීම ආධයාත්මිකව මිනිසත්බවට වඩා සසස් මට්ටමකට අයත්වූවකි. ඡම් අනුව
මිනිඡසකුව ඉපිද ිංිනය ද ආධයාත්මිකව මිනිසත් බවට වඩා පහළ එනම් තිරිසන් සත්ව, යක්ෂ ඡප්‍රේත
සංජානන මට්ටමකට අයත්ව විසීම දැක්විය හැකි ය. එඡසේම මනුෂයඡයකුව සපත බා සාමානය
මනුෂය සංජානන මට්ටමට වඩා සසස් සංජානන මට්ටමක් ඇතිව විසීඡමන් ආධයාත්මිකව ඡේව,
බ්‍රහ්ම වැනි ඉහළ සංජානන පසුබිමක මනස පවත්වා ගැනීඡම් හැකියාව ඇති ඡේ. දැකීඡම් කාර්යය
තිරිසන් සඡතකුට රුවද ිංදු කළ හැකි ය. මිනිඡසකුට ද දැකීඡම් හැකියාව තිඡේ. තිරිසන් සතාඡහ
දැකීඡම් හැකියාඡවන් මිනිස් දැකීම ඡවනස්වනුඡේ සංජානනය අනුවය. නිිං දෘෂය සංජානනය
සම්පූර්ණව ිංදුවනුඡේ මනුෂය දැකීම තුළ බව ඡමහි අදහසයි. සත්ව දාෂය සංජානනය
අසම්පූර්ණය. ඡම් අනුව විවිධ සතුන් තුළ ඇති සංජානන හැකියා අසම්පූර්ණ බවින් විවිධ ඡේ.
ඇතැම් සතුන්ට වර්ණ දෘෂය සංජානන හැකියාවක් නැත. ඇතැම් සතුන්ට වර්ණ එඡක් ිංට
කිහිපයක් දක්වා පමණක් දැකිය හැකි ය. ඇතැම් සතුන්ට හැඩත පමණක් හඳුනාගත හැකි ය.
තවත් සත්ව වර්ග ච නය අනුව දෘෂය සංජානනය පිළිබඳ අවඡබෝධයක් බා ගනී. ආඡ ෝකයට
හා අඳුරට පමණක් සංඡේදී දෘෂය සංජානන සහිත සත්ව වර්ග ද ඡේ.11
සංඡේදිත අරමුණ හා ප්‍රතයක්ෂ අරමුණ අතර පවතින විවිධත්වයන් හඳුනා ගැනීම ඉතා
වැදගත්ය. ඒ සඳහා නිශ්චිත හා සංශයවාදී ආකල්ප පවා ඡගොඩනැඟී ඇත. ඡකඡසේ රුවද එකී විවිධ
තර්ක විතර්ක අඡප් භවය ප්‍රතයක්ෂයට එඡරහිව රුව ද සපක්‍රමලිී අයුරින් හැිංරවිය හැකි ය. නමුත්

5. 5
ඒවාඡේ සාවදය හා නිරවදය බව පිළිබඳ ගැටළු ඇතිවීම ඡනො වැළැක්විය හැකි කරුණක් වනු ඇත.
සංජානනය කිිංයම් විකෘතිවීමකට ක්වනුඡේ ඡභෞතික අඡප්ක්ෂා ඡපරදැරිව සංජානනය කිරීම
නිසාය. ඡම්වා විවිධ අංශයවලන් ක්ෂණික සම්බන්ධතා හා අසම්බන්ධතා නිසා ඇති නැති වන
අඡප් දෘෂය, ශ්‍රවය හා ස්පර්ශ වැනි සංඡේදන ව ට සම්බන්ධ බව ඡපඡන්. ඡමහි අදහස නම් ඉන්ද්‍රිය
සංඡේදන කැඩි කැඩී ඇතිවන බවයි. සංඡේදන අඛණ්ඩව රඳ ඡනො පවතියි. ඒවා ඇති වන්ඡන් කැඩි
කැඩී ගමන් කරන ඉඡ ක්ඡරෝන ධාරාවකට සමාන අයුරිනි. විදයුතය සන්නායකයක් තුළින් ගමන්
කරනවා යන්ඡන් සැබ අර්ථය නම් ඡමඡසේ කැඩි කැඩී ගමන් කරන ඉඡ ක්ඡරෝන ධාරාවක් පියවි
ඡ ෝකඡේ දී අර්ථකථනය කරන ස්වරූපයයි. දාර්ශනික සංශයවාදීන් සඳහා නිදසුනක් ඡ ස
ඡරඡන් ඡදකාත් අRene Descartes හා ඡේවිේ හියුම් අDavid Hume ඡපන්වාදිය හැකි ය.
ඔරුන්ඡහ විඡශේෂ ක්ෂණයනම් අඡප් සංඡේදන පේධතිඡේ ගැේව ඇති වරදිනසුළු බව සමඟ තර්ක
විතර්ක කිරීමයි. එනම් අඡප් සංඡේදන ව ට අප ජීවත් වන වටාපිටාව පිළිබඳ වඩාත්ම නිවැරදි
ඉන්ද්‍රීය ඡගෝචර දැනුමක් බා දීමට හැකියාවක් ඡනො මැතිවීමයි. අඡප් ශාරීරික ඉන්ද්‍රියන්ට ඡගෝචර
වනුඡේ ඡ ෝකඡේ ඇති සැබ අරමුණුවලන් ඉතා සුළු ප්‍රමාණයක්වීම මීට ඡහේතුවයි.දෘෂය
සංජානනය ගත්විට අඡප් ඇසට ඡ ෝකඡේ ඇති ිංයළුම ඡේ ඡනොඡපඡන්.ඉතා ිංයුම් අංශු,ජීවීන්
වැනි කුඩා ඡේ පියවි මිනිස් ඇසට දර්ශනය ඡනො ඡේ. ශේද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ ආදී ඡසසු සංජානන
පිළිබඳව රුව ද දැක්වීමට ඇත්ඡත් මීට සමාන තත්වයකි. ඡමබඳු ඇතැම් සංජානන පියවි මානව
ඉන්ද්‍රියන්ට ඡගෝචර ඡනොඡේ. එබඳු සංජානන විවිධ හැඩඡයන්, විවිධ වර්ණඡයන්,විවිධ
ස්වරූපඡයන් පැවතිය හැකි ය. දෘෂය සංජානනය සම්බන්ධව සැ ලව විට පියවි මිනිස් ඇසට
දර්ශනය වනුඡේ ඡ ෝකඡේ පවතින වර්ණවලන් ඡකොටසක් පමණි. ප්‍රිස්මය බඳු සපකරණයක්
භාවිතා කළ විට තවත් වර්ණ ඇසට ඡගෝචර ඡේ. සාමානයඡයන් පියවි මිනිස් ඇස සුදු ආඡ ෝකය
ඡ ස දකිනුඡේ වර්ණ රැසක් එක්වී සැකසුණු වර්ණාවලයකි. ඡම් අනුව මිනිස් ඉන්ද්‍රියන්
සංජානනය කරන ස්වරූපයට වඩා සැබ තත්වය ඡවනස් විය හැකි ය. අපඡහ සංජානනය සමඟ
බේධවූ දෘෂ්ිනයක් ිංර ගත වීමට ද අපට ිංදු වී තිඡේ. සැබ තත්වය නම් මතුපිිනන් ඡපඡනන
ස්වරූපයට වඩා ඡවනස් ඡදයක් සැබ ව විය හැකි බවයි. සංජානනය හා බැඳුනු දෘෂ්ිනව ිංරගතව
ජීවත්වීමට මිනිසුන් හුරුව තිඡේ. එය එක් දෘෂ්ිනයක් බව පවා පහසුඡවන් වටහා ගැනීමට ඡමොරුන්
අසමත්ය. ඡපඡනන, දකින, ඇඡසන, ස්පර්ශ වන ිංයල් වරදවා ඡහෝ අුපාුකම් සහිතව
සංජානනය කර ගැනීම නිසා දෘෂ්ින බිහි ඡේ. ඒවාඡේ විවිධ ස්වරූපව ට ඡහේතුව සංජානනඡේ විවිධ
බවයි. ඉන්ද්‍රියන්හි අුපාුකම් නිසා සංජානනය ඉන් සෘජු සංජානනයක් ඡනො ැඡේ. එබැවින් එය
වක්‍ර සංජානනයකි. ඒ නිසා ඉන්ද්‍රීය සංජානනඡේ මතුපිිනන් ඡපඡනන වක්‍ර ස්වරූපයට වඩා ඒවා
සැබ වින්ම සෘජුබව වටහා ගත යුතුය.12 සක්කාය දිට්ඨිය ඇති වීමට ඡහේතුවද වක්‍ර සංජානනයයි.
ඉන්ද්‍රීය සංජානනය ඡනො මැති පේග ත්වයක් බිහි කර ගනිමින් සංජානනය කිරීම නිසා සාවදය
සංජානනයක් ිංදු ඡේ. එය සක්කාය දිටඨිය බිහිවීමට ඡහේතුවයි.
සංජානනය මන්න් ඉන්ද්‍රිය ප්‍රතයක්ෂය වඩාත් සංවර්ධනය ඡකඡර්. දැනුම, නුවණ, ප්‍රාාව
යැයි හඳුන්වනුඡේ ඡමඡසේ සංවර්ධනය වන ප්‍රතයක්ෂයටය. සංජානනය යනු මනාව දැන ගැනීමයි.
එඡසේ රුවද සංජානනය මන්න් ිංයල් දැනගත හැකි යැයි කිව ඡනො හැකි ය. ඡහේතුව සංජානනය
ඉතා ප්‍රශස්ත මට්ටමකින් ිංදුවීමට නම් ිංහිය අවශය වීමයි. නමුත් ස බ ජීවිතඡේදී ිංහිඡේ සපරිම
අවස්ථාව කරා පැමිණීමට අඡපොඡහොසත්වීම සාමානය ඡදයකි. වඩා දියුණු සංජානනය කරා යාමට
නම් ඡකඡනකු ිංහිය දියුණු කළ යුතුය. මන්ද යමක් හඳුනා ගැනීමට සපකාරී වන්ඡන් ිංහිය වන
බැවිනි. ඡමහි දී මතකය හා ිංහිය යන කරුණු ඡදඡක් පවතින ිංයුම් ඡවනස පිළිබඳවද අවධානය
දැක්වීම වැදගත්ය. මතකය නැතඡහොත් ස්මරණ ශක්තිය නම් සංජානනඡේ පවතින සුවිඡශේී
හැකියාවකි. එය දත්ත පහසුඡවන් අවශය අවස්ථාක දී සේධරණය කර ගැනීඡම් පහසුව තකා
වැදගත්ය. නමුදු යමක් සංජානනය කරගැනීඡම්දී ස්මරණයට වඩා වැදගත් වන්ඡන් ිංහියයි. ිංහිය
නම් ක්ෂණිකව හඳුනා ගැනීමයි. හඳුනා ගැනීමට සංජානනඡේ ප්‍රමුඛ ස්ථානය හිමි ඡේ.
සංජානනඡේ ප්‍රධානතම ක්ෂණය නම් හඳුනා ගැනීම ඡ ස ඡම් නිසා දැක්විය හැකි ය. සාමානය

6. 6
හඳුනාගැනීම සංජානනය වන විට විඡශේෂ හඳුනාගැනීම විජානනඡයන් ිංදු ඡේ. විජානන යන
පදඡයන් අදහස් වන්ඡන් යමක ඇති සුවිඡශේෂිතා වහා ග්‍රහණය කර ගැනීමයි. ඡමහි දියුණුවට පත්
ිංහිය මන්න් ිංදු කරන කාර්යයකි. ිංහිය දියුණුවත්ම විජානන ක්ෂණය නුවණ, ාාණය හා
ප්‍රාාව දක්වා ඡමහි වර්ධනයක් දැකිය හැකි ය. ඡමහි විඡශේෂ ක්ෂණය වන්ඡන් ඡමවැනි සංවර්ධිත
සංජානන අවස්ථා යළිත් වරක් ඡවනස්ව ඡනො යාමයි. ිංහිය සපරිම වර්ධනය වූ අවස්ථාව දී එය
ාාණය හා ප්‍රාාව ඡ ස හැඳින්ඡේ. එඡසේම පේග ඡයකුඡගන් තවත් පේග ඡයකුට සංජානනය
කරන ස්වභාවය ඡවනස් ඡේ. විවිධ පේග ඡපෞරුෂත්ව බිහිවනුඡේ ඡම් නිසාය. යමක් සංජානනය
කරන ආකාරය මත ඡවනස් හැඩත නිර්මාණය ඡේ. එකම සංජානන වස්තුව රුවද පේග යින්
ඡදඡදඡනකු ඡදයාකාර ස්වරූපයකින් සංජානනය කළහැකි ය. නිර්මණලිී අදහස් හා ආකල්ප
බිහිවීමට ඡමවැනි ඡවනස් හැඩත සංජානනය වැදගත්ඡේ. බුේධිමත්කඡම් ක්ෂණය
නිර්මාණලිී ත්වය ඡ ස හැඳින්ඡවන්ඡන් ඡම් ඡවනස් හැඩත මනාව මානිංක ග්‍රහණයට නතු
කරවිය හැක්ඡක් එක්තරා මානිංක සංවර්ධනයක් අත්පත් කරගත් අඡයකුට මිසක ඡසසු
පේග යින්ට එය කළ හැකි ඡනො වන නිසාය. සංජානනය සංවර්ධනය වීම යනුඡවන් අදහස්
වන්ඡන් ඡම් ක්‍රියාවළිය ිංදුවීමයි. ඡම් අයුරින් සංවර්ධනය වන ප්‍රතයක්ෂය අනුක්‍රමිකව වඩා නිවැරදි
මට්ටම දක්වා පරිවර්තනය ඡේ. ඡම් ක්‍රියාවලය අඛණ්ඩව ිංදු ඡේ. සංඡේදන කිහිපයක් අතර
තාවකාලක සබඳතා ඡගොඩ නැඟීඡම්දී ඡේ ාව යන ප්‍රස්තුතය පිළිබඳව ද සංජානනය ඡේ. ඡේ ාව
සැබවින්ම නැති ඡදයකි.එය එක්තරා සම්මතයක් පමණි. ඡේ ාව සංජානනය වනුඡේ සංජානන
කිහිපයක් අතර පරතරය නිසාය. මීට සමාන සංජානන රාශියක් තව ඇත. කා ය, අවකාශය,
අභයාවකාශය, දුර ආදී ක්ෂණ සංජානනය කරනුඡේ සංජානන කිහිපයක් අතර පවතින
සාඡප්ක්ෂක බව සැ කිල් ට ඡගනය.ඡම් නිසා ඡමබඳු සංජානන නිශ්චිත ස්වරූපයක් ඡනො දරයි.
සංජානනය කරනු බන්නා ිංිනන ස්ථානය, සංජානන කරනු බන ස්වරූපය අනුව ඡමබඳු
සංජානනව දී ැඡබන දැනුම වරින්වර ඡවනස් ඡේ. ඡගස්ඡටෝල්ට් මූ ධර්ම මන්න්
සංවිධානාත්මක සංජානනය ප්‍රාථමික නැඹුරුතාඡේ ිංට සංකීර්ණ ත ය දක්වාම ආවරණය කරනු
ැඡේ. එහි ප්‍රතිල ය නම් සංජානනඡේ ගැේවන විවිධ ස්වරූප විදයාත්මකව අධයයනය කිරීමයි.
ඡම් ස්වරූප නම් සන්දර්භය, සංච තාව, වයස, ලංගිකත්වය, සංස්කෘතිය, අඡප්ක්ෂා, අභිඡප්‍රේරණ,
හා ගැටුම්කාරී ස්වරූප ඡ ස හඳුනාගත හැකි ය. මූලක සංජානනය ඡම් ස්වරූපව ට අනුව ඡවනස්
විය හැකි ය. ඡම් නිසා සංජානනය හඳුනා ගැනීඡම් දී ඡමකී ස්වරූප පිළිබඳ කරුණු දැන ගැනීමද
වැදගත්ය. එඡසේම ඡම් ස්වරූපව ට අනුරූප වන පරිදි සංජානනඡේ ඇති විය හැකි ඡවනස්කම්
ව ට ගැ ඡපන ඡ ස ඡගස්ඡටෝල්ට් මූ ධර්ම ඡවනස් විය හැකි බව ද ඡමහිදී අමතක ඡනො කළ
යුතුය.13
සර ව ගතඡහොත්, සංජානනය මන්න් ඡපන්නුම් කරනුඡේ මඡනෝ විදයාතනලව විධි ක්‍රමයක්
පිළිබඳ වූ එක්තරා විදයාත්මක සැකැස්මකි. ඒතුළ මඡනෝ විදයාත්මක අර්ථකථනව ට ජීව විදයාඡේ
අනුබ ය ැම තිඡේ. එඡසේම දාර්ශනික ප්‍රශ්න පිළිබඳ ගැඹුරු කතිකාවත් ඒ තුළ ඡගොඩනැඟී තිඡේ.
සංජානනඡේ විදයාත්මක පදනම ඡහළි කර ගැනීම සඳහා ඡම් ිංයල් පිළිබඳ අවධානය ඡයොමු
කිරීම අවශයය. ඡමවැනි කටයුත්තකදී විෂය කිහිපයක දායකත්වය බාගැනීමට රුවමනා ඡේ.
විෂයයන් රැසක දැනුම් පරාසය මත සංජානනය වඩාත් අර්ථ සම්පන්න ඡ ස වටහාගත හැකි ය.
සංජානනය අනිවාර්යඡයන්ම ිංතට සම්බන්ධය. එඡසේම චර්යාව වඩාත් නිරරුල්ව ඡත්රුම්ගැනීමට
සංජානනය සපකාරී ඡේ. චර්යාව මන්න් පේග ඡයකුඡහ හැිංරීම විස්තර කරන බැවින්
නාටයානුසාරී ක්ෂණ එහි විදයාමාන විය හැකි ය. එඡසේම එය සමාජය තුළ පේග භූමිකාව
නිරූපණය කිරීමට අතයවශය සාධකයකි. එහිදී සංජානනය ටට සම්බන්ධවනුඡේ පේග චර්යාඡේ
ගාමක බ ඡේගය වන ඡච්තනාඡේ ස්වරූපය සකස්වීමට එය සපකාරී වන බැවිනි. මින් අදහස්
වනුඡේ යමක් සංජානනය කරගන්නා ආකාරය අනුව ඡච්තනාඡේ හැඩත සකස් වන බවය.
යඡමකු තුළ පේග පරමාදර්ශ පැවතිය හැකි ය. එකී පේග පරමාදර්ශ සමඟ ඡච්තනාඡේ
සබඳතාවක් තිඡේ. යඡමකුඡහ ඡච්තනාඡේ ස්වරූපය අනුව පේග පරමාදර්ශ ක්‍රියාවට නැඡේ.

7. 7
සංජානනය නාටය පිටපතක් වන විට ඒ පිටපත ඇසුරින් නාටය රඟ දැක්වීම චර්යාව මන්න් ිංදු ඡේ.
සංජානනයට ජීව විදයාත්මක පැතිකඩක් තිඡේ. එඡසේම දාර්ශනික පැතිකඩක් තිඡේ. මඡනෝ
විදයාව හා ජීව විදයාව එකතු වන ස්ථානය නම් සංජානනයයි. නමුදු පේග ඡච්තනාඡේ ිංට
චර්යාව දක්වා ිංයල් සඳහා ඡබොඡහෝවිට බ පානුඡේ මානිංක පැතිකඩයි. යම් කිිං පේ ඡයකු
තුළ තිබිය හැකි සුළු කායිකා දුබ තාවයක් හැඡරන්නට චර්යාඡේ ප්‍රබ ඡවනසක් ජීව විදයාත්මක
පැතිකඩ මන්න් ආවරණය ඡනොඡේ.14 සංජානනය යනු එක්තරා අයුරකට පිළිඡයළ වී ඇති
සංඡේදන බා ගැනීඡම් ජීව විදයාත්මක සැ ැස්මකි. ිංඡත් ඡගොඩනැඟී ඇති, ිංන්මට අවශය කරන
පිළිඡව කට දත්ත නිර්මාණලිී ව හා සංවිධානාත්මකව ඉදිරිපත් වන සැ සුමක් සංජානනය
මන්න් අර්ථවත් ඡේ. සංජානනය මානවයාට සේගත වන විවිධ ගැටළුව ට විසඳුම් සැපයීමට හා
නව දැනුම ඡගොඩනැඟීමට සපකාරී කර ගත හැකි ය.15
සංජානනයට නිශ්චිත අර්ථයක් දිය ඡනො හැකි තරමට අතිශයින්ම පළුල් අරුතක් ඇති
පදයක් බවට පත්ව තිඡේ. මන්ද විවිධ විෂය ඡක්ඡෂේත්‍රව සංජානනය විවිධ ඡසේ අර්ථකථනය වී
ඇත. ඡම් අනුව මඡනෝ විදයාව, දර්ශනය, සමාජ විදයාව, ජන සන්නිඡේදනය ආදී විවිධ ඡක්ෂ්ත්‍රව
සංජානනය අර්ථකථනය වී ඇත්ඡත් එකී විෂයව මූලක අරමුණුව ට ගැ ඡපන පරිේඡදනි.
සාමානය අරුතින් ගතඡහොත් බාහිර පරිසරය මිනිසා ඡත්රුම් ගැනීඡම් දී මානව මනස තුළ ිංදුවන
ජීව විදයාත්මක ක්‍රියාවලය සංජානනය ඡ ස හැඳින්විය හැකි ය. මානව මනඡසේ ජීව යාන්ත්‍රික
ක්‍රියාවළිය අNeurology-Mechanism නම් සංජානනයයි. බාහිර පරිසරඡයන් සංඡේදන ඡසේ මානව
මනසට ැම පිරිසැකසුම් වන අProcess දත්ත අතර විවිධ නව සබඳතා හඳුනා ගැනීඡමන් එහි
අරුත් වටහා ගැනීඡම් ක්‍රියාවලය සංජානනයයි. හුඡදක් ස්නායු සම්ඡප්‍රේෂණය මන්න් මානව මනසට
දත්ත ැමම පමණක් සංජානනය ඡනොඡේ. නමුදු එය සංජානන ක්‍රියාවළියට අයත් එක් පියවරකි.
ඡමබඳු පියවර රැසක් සංජානන ක්‍රියාවලයට අන්තර්ගත ඡේ. මඡනෝ විදයාායින් විිංන් සංජානනය
පිළිබඳ විවිධ පර්ඡේෂණ ිංදුකර තිඡේ. සංජානනය පිළිබඳ බහු ව පර්ඡේෂණ ඡමඡහයවූ මඡනෝ
විදයා ගුරු කු පවා ඇති වී ඇත. ඡගස්ඡටෝල්ට් සම්ප්‍රදාය ඡම් අතරින් සුවිඡශේී වැදගත්කමක්
ගනී.16
මඡනෝ විදයාායින් විිංන් සංජානනය ඡසොයා ගැනීම ඇරමටමට දිගු ක කට ඡපර විවිධ
දාර්ශනිකයන් අතර වස්තු විශ්ඡල්ෂණය සෘජුවම දැනගන්ඡන් ඡකඡසේදැයි ප්‍රශ්නයක් පැවතිනි. දහ
නව වන ිංයවඡසේදී ඡ ොක් අLoke , බාක්ඡල් අBerkeley හා හයුම් අHume වැනි සංඝටනවාදී
මඡනෝ විදයාායින් විිංන් සංජානනය හා අවඡබෝධය පිළිබඳ ඡපොදු ිංේධාන්ත ඡයෝජනා කර
තිබුණි. ඔරුන් ඡයෝජනා කරන ේඡේ යථාර්ථය පිළිබඳ බාගත හැක්ඡක් සංාා හරහා බවයි.
මානව මධය ස්නායු පේධතිය සකස්ව ඇත්ඡත් සරළ දැනීම් ව ිංට අපට ඇති වන ඡබොඡහෝ
සංකීර්ණ අදහස් දක්වා ඉඡගන ගත හැකි පරිදි එක්තරා ජීව විදයාත්මත සැ සුමකට අනුවය. ඡමහි
දී සංජානනය ිංදුවනුඡේ මානව අවඡබෝධයට අයත් ිංයළු පැතිකඩ මනාව ආවරණය වන පරිදිය.
ස්නායු සංඡේදන සම්ඡප්‍රේෂණ එක්තරා රටාවක අනුව ිංදු ඡේ. සංාාවක ඇතිවීම හා නැතිවීම
අඛණ්ඩව ිංදු ඡවමින් සම්ඡප්‍රේෂණ කාර්යය සම්පූර්ණ ඡේ. ඡමය සංඝටන ක්‍රමඡේදයක් ඡ ස අර්ථ
දැක්විය හැකි ය. මන්ද එක් සම්ඡප්‍රේෂණ ප්‍රවාහයක් ඡ ස දිස් රුව ද ස්නායු සම්ඡප්‍රේෂණ ිංදුවනුඡේ
වරින් වර කැඩි යළි ඇති ඡවමින් අඛණ්ඩව ිංදු වන ජවන් ප්‍රවාහයක් අනුව වන බැවිනි. ඡමබඳු
සංජානනයක් තුළ පවා අවඡබෝධයට අවශය මූලකාංග සම්පූර්ණවීම ිංදු ඡේ. ඉන්ද්‍රියන් කරා
පැමිඡණන ස්නායු සංඡේදන ප්‍රතයක්ෂ අවඡබෝධය සඳහා පදනම් වන බව ඉහත සඳහන්
දාර්ශනිකඡයෝ දැඩිව අවධාරණය කරති. බ්‍රිතානය අනුභූතිවාදීන් ඡ ස හැඳින්ඡවනුඡේද ඡම්
දාර්ශනිකයින්ය. සංජානනඡේ දී පේග ඡච්තනාව ප්‍රධානත්වය ගන්නා ආකාරය ඔරුන්ට වැදගත්
ඡනොවින. නමුදු යථාර්ථය නම් අවඡබෝධඡේ ප්‍රධාන භූමිකාව සසු නුඡේ ඡච්තනාව හා බේධ වූ
සංජානනය බවයි. නමුදු මුල් කාී නව දාර්ශනිකයින්ට ඡචතානාඡේ වැදගත්කම ඡනො වැටහින. ඒ
ඡවනුවට ඔරුන්ඡහ අවදානය ඡයොමුවූඡේ ක්‍රියාවටය.17

8. 8
ඡමහිදී රුන්ේට් අWundt හා ිනච්නර් අTitchener යන ඇතැම් පැරණි මඡනෝ විදයාායින්
විිංන්ද ඡමබඳු සපකල්පන පිළිඡගන තිඡේ. ඉකුත්වූ 18 වන ිංයවඡසේ දී ඔරුන් ව යම් කඡල් ද
එකඟතාව දැක්වූඡේද ඉඡගනුම මන්න් ිංදුවන සංජානන පහුණුව පිළිබඳ කරුණු අධයයනයටය.
ඉඡගනුම යනු සංජානනය පිළිබඳව වූ එක්තරා පහුණුවකි. එමන්න් මනඡසේ ඇඳී ඇති සංජානන
සටහන් වාර්තාගත කිරීමට හා සංජානනය පිළිබඳ නිරීක්ෂකයින් පහුණු කිරීමට සත්සාහ ගැනීමට
හැකි ය. සංජානනය නම් ප්‍රාථමික සංඡේදන ප්‍රතයක්ෂය කිරීමයි. ඡනොඡයකුත් ක්‍රමව ට
නවීකරණය කළ හැකි එඡසේම ඡබොඡහෝ වැඩි දියුණු කළ හැකි ක්ෂණ ඡමබඳු ප්‍රාථමික සංඡේදන
තුළ ගැේව ඇත. එහි දී මඡනෝ විදයාත්මක ප්‍රතයක්ෂයට අයත් මූලකාංග පිළිබඳ නිවැරදි අත්දැකීම්
බා ගැනීම පිණිස අන්තරාවඡ ෝකනය විෂය යටඡත් ක්‍රමික පහුණුවීම් කළ යුතු බව ඔරුහු තරඡේ
විශ්වාස කරති.18
ඡබොඡහෝ ම ත කාී නව, රැඩිකල්වාදී මත ඉදිරිපත් කළ ඇතැම් චර්යාවාදීහු සැබ
ඡ ොඡවන් බා ගන්නා සෘජු සංාා දත්ත හා සංජානන අත්දැකීම් අතර ඡවනස ඔස්ඡසේ පර්ඡේෂණ
ව නියැී තනතන මඡනෝ විදයාවට වගකීම් සහගත ස්ථානයක් සකස් කර දීමට ව යම් කළහ.
ඔරුන්ඡහ ඡමම මතවාදඡේ පඡරෝගාමීව ක්‍රියා කළ ඡවොට්සන් ඇතුළු ඡබොඡහෝ මඡනෝවිදයාායින්
විිංන් සංජානනය පිළිබඳ ඡමබඳු නව ආකල්ප ඔස්ඡසේ ිංය පර්ඡේෂණ කාර්යය ඡමඡහයවන දී.
මානවයා චර්යාවන් මන්න් පමණක්ම හසුරු වන බව පැවසූ ඔරුහු ටට ඡපර පැවති ඡබොඡහෝ මතවාද
ප්‍රතික්ඡෂේප කළහ. ම. එේ. ස්කිනර් පැහැදිල කරනු ැබුඡේ සංජානනය නම් සැබ ඡ ොව සමඟ
චර්යාව මන්න් ඇති කර ගන්නා සෘජු ප්‍රතිචාර බවයි. ඡච්තනාඡේ වැදගත්කම පිළිබඳ ඔරුන් එතරම්
සනන්දුවක් දක්වා නැත. ස්කිනර් අSkinner1974 ඡහ මතය වූඡේ සංජානනය නම් ඡ ෝකය ස්වීය
ඡ ස ග්‍රහණය කිරීඡම් ක්‍රියාවලය බවයි. යම් පේග ඡයකුඡහ මධය ස්නායු පේධතිය ඔස්ඡසේ
පැමිඡණන ස්නායු සම්ඡප්‍රේෂණ ඡමොළය කරා පැමිණීඡමන් පසුව ඡමොළය එය හඳුනාගනු බන
ස්වරූපය සංජානනය ඡ ස ඡම් මතය අනුව නිරූපනය ඡේ. ඡමහි දී ඡච්තනාඡේ වැදගත්කම ඡනො
ස කා හැර තිඡේ.19
එී නා ගිේසන් අEleanor Gibson1969 දක්වන අන්දමට සංජානනය නම් අඛණ්ඩව
සම්ඡප්‍රේෂණය වන ස්නායු සංඡේදන දත්ත සමූහයකි. ඡම්වා සෘජු සත්ඡත්ජන ඡ ස ඡමොළය කරා
පැමිඡණ්. මානව ඡමොළය විිංන් එම දත්තව ඇති අවශය, අනවශය ද ඡතෝරා ඡතොරතුරු ක්‍රමිකව
ඡපළ ගස්වන බව ඡමහි දී ඡපන්වාඡදනු ැබිණ.20 එඡසේම අවශය ඡතොරතුරු පහසුඡවන්
සේධරණය කළ හැකි අයුරින් ක්‍රමවත්ව ගබඩා කිරීඡම් කාර්යයකද ඡමොළය නියැඡ න බව ඡමහිදී
සඳහන්ය. නිදසුනක් වශඡයන් මීට අප ඡපර දැක නැති මිනිසුන් කණ්ඩායමක් හමුවී විටක දී, ඒ
ස ම අඡයකුම නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමට ඡනො හැකි වනුඡේ ඒ මිනිසුන් පිළිබඳ මීට ඡපර බාගත්
දත්ත අපඡහ ඡමොළය තුළ ඒ අවස්ථාඡේදී ගබඩා වී නැති බැවිනි. කලන් දැක පරුදු අය නම් දුටු
විගස හඳුනා ගැනීමට ඉඩ ැඡබනුඡේ ඒ ස ම අඡයකු පිලබඳව අවශය කරන දත්ත සංජානනය
ඇසුඡරන් අඡප් ඡමොළය තුළ ගබඩා වී පවතින බැවිනි. ඡම් අයුරින් අප දකින ස ම අඡයකුඡහම යම්
විඡශේෂ ක්ෂණ හඳුනා ගැනීම ඉඡගන ගැනීමට ඉඩකඩ ැඡේ. එකී චරිත ක්ෂණ මන්න් ඔරුන්
හඳුනා ගත හැකි ය. මතක ගබඩාඡේ තැන්පත්ව ඇති ඡතොරතුරු ඇසුරින් ඔරුන් අඡනක් අය අතරින්
ඡවන් කර හඳුනා ගත හැකි ය. ඡම් හැඳිනීම බාඡදනුඡේ එක් පේග ඡයකුඡගන් තවත්
පේග ඡයකු ඡවනස් වන පේග අනනයතා ක්ෂණඡයනි. සංජානනය ආ්‍රිතව ඡම් ිංයළු
ඡතොරතුරු ආරම්භඡේ ිංටම සදාවිය හැකි නව තත්ව දක්වා අනිවාර්යඡයන්ම බා ගත හැකි බව ද
ගිේසන්ඡහ ප්‍රකාශය අනුව පැහැදිල ඡේ. ඡම් අනුව යම් පේග ඡයකු හඳුනා ගැනීමට අපට හැකි
වනුඡේ ඒ පේග යා අන් අයඡගන් ඡවනස්වන නිසාය. නැතඡහොත් ඡසසු අයට සාඡප්ක්ෂකව ඒ
පේග යාතුළ විදයමාන කැී ඡපඡනන ඡවනස නිසාය. ිංයළු සංජානන ඡමොළය තුළ පිළිඡව කට
අනුව ස්ථානගත කළ විට ඒ අතර ඇති සමාන ඡමන්ම ඡවනස් ක්ෂණ පවා පැහැදිලව කැී
ඡපඡන්. සංජානනය පිළිඡව කට අනුව ඡපළගැසීම වැදගත්වනුඡේ ඒ නිසාය. එවිට එහි ඇති

9. 9
සුවිඡශේී ස කුණු අනුව ඡසසු ඡතොරතුරු පවා සේධරණය කරගත හැකි ය. ඡමහිදී අවශය
ඡතොරතුරු කරා ළඟා වීමට ඡමන්ම අනවශය ඡතොරතුරු බැහැර කිරීමට පවා සංජානනය අර්ථවත්ව
ඡපළ ගැස්වීම තුළින් හැකියාව සැ ඡසේ.21
අපඡහ ඡබොඡහෝ ප්‍රතයක්ෂ අපඡහ සැබ සංජානන භාවනාමය යැයි අනුමාන කළ හැකි ය.
එය එඡසේ පැවසීමට ඡහේතුව සංජානනය වූ කී සැමවිටකදීම බාහිර ඡ ෝකඡේ සෘජු ප්‍රතිබිම්බ
ඡනොවන නිසාය. නමුදු එය ප්‍රකාශයට පත්ව ඇත්ඡත් ඡ ෝකඡයන් බාහිරව බා ගන්නා ඡතොරතුරු
මත ඡගොඩනැඟුනු ඡේවල් විය හැකි බව මතයි. එවැනි එක් ඡදයක් නම්, බාහිර ඡ ෝකය සමඟ
සැසඳීඡම් දී අපඡහ වදනික සංජානන ඡබොඡහෝමයක් අධික ඡ ස වැරදි සහගත බව අපි
දන්ඡනමු. අප මායා ඡතොරතුරු පරීක්ෂා කරන විට ඒවාට අපව නිරීක්ෂණය කළ හැකිව ඇත.
එඡසේම අපඡහ දැනුඡම් සාවදය එදිරිවාදිකම් ඒවාට වටහා ගත හැකි වී තිඡේ.22
සංජානනය නිවැරදිව අරුත් ගන්වන්නට විවිධ නිර්වචන රාශියක් බිහිව තිඡේ. ටට ඡහේතු වී
ඇත්ඡත් සංජානනය විවිධ අංශ හා විෂය ක්ඡෂේත්‍රය යටඡත් සාකච්ාාවට බඳුන්වීමයි. යම්
පේග ඡයකු විිංන් පරිසර පසුබිම තුළ දී ඇස, කණ, නාසය, දිව, සම හා මනස යන ිංය ඉන්ද්‍රිය
අනුසාරඡයන් බා ගන්නා සත්ඡත්ජන යම් කිිං අර්ථයක් දිය හැකි ඡතොරතුරු බවට පත් කිරීඡම් දී
අනුක්‍රමඡයන් එළැඡගන අවස්ථාවන් ඡතොරතුරු ඡත්රීම අSelection , සංවිධානය අOrganization ,
හා අර්ථකථනය අInterpretation යන පැතිකඩ තුනකින් යුතු ක්‍රියාවලයක් ඡ ස ඡරෙේ තනතන්ස්
අ2002 විිංන් සංජානනය අPerception නිර්වචනය කර තිඡේ.23 ඡමහිදී ඡපඡනන්ඡන් සංජානනය
ඡතොරතුරු සන්නිඡේදන තාක්ෂණ ක්‍රියාවළියකට සමාන ක්ෂණ ඡපන්වන බවයි. මනඡසේ දත්ත
සම්ඡප්‍රේෂණය හා ඡතොරතුරු සන්නිඡේදන තාක්ෂණ ක්‍රියාවලය සංජානනය ඡ ස හැඳින්රුව ද කිිංදු
වරදක් නැත. ඡතොරතුරක් ඡහෝ කිිංයම් දත්තයක් කිිංයම් විධිමත් අදහසක් ඡගන ඡදන පරිදි මනාව
සංවිධානය කිරීම, විචාර පූර්වක නිරීක්ෂණ මන්න් එහි නව සබඳතා පිළිබඳ අර්ථකථන,
සේධරණය කිරීමට සුදුසු ඡතොරතුරු අවඡශේෂ දත්ත අතරින් නිවැරදිව ඡතෝරා ගැනීම ආදී පියවර
රාශියක්ම ඡම් සංජානන ක්‍රියාවලයට අයත් ඡේ. සංජානනය යනු දැනුම බුේධිය බවට පත් කිරීඡම්
ක්‍රියාවලය ඡ ස හැඳින්රුව ද වරදක් නැත.24
සංජානනය මඡනෝ විදයාව තුළ බහු ව සාකච්ාාවට බඳුන්වන විෂය ක්ඡෂේත්‍රයකි. ඇස,
කණ, නාසය, දිව, සම හා මනස යන ඉන්ද්‍රිය මන්න් බා ගන්නා සංඡේදනය අSensation මනසට
වාර්තා ඡකඡර්. සමහරු සංඡේදනය හා සංජානනය එකම අර්ථ ඡගන ඡදන්ඡන් යැයි සැ කුවද එහි
ඡවනස් ඇත. සංඡේදනය යනු පේග ඡයකු විිංන් ිංය ඉන්ද්‍රිය ඇසුරින් බාහිර පරිසරඡයන් යම් යම්
දත්ත හා දළ සත්ඡත්ජන බා ගැනීමයි. ඡමය සැකසූ ඡහෝ සංවිධානාත්මක දත්ත අRow Data
සමූහයක් පමණි. නමුදු සංජානනය මන්න් මීට වඩා වැඩි කාර්යභාරයක් මනස තුළ ිංදු කරයි. ඡම්
අසංවිධිත දත්ත යම් සංවිධිත ඡතොරතුරක් බවට පත් කිරීම හා ඒවාට අනුව පේග යින් විවිධ
ප්‍රතිචාර දැක්වීම ඡතක් මනස තුළ ිංදු වන ක්‍රියාවලය සංජානනය නමින් හැඳින්ඡේ. එබඳු වාර්තා
මනා අවධානය සහිතව මනිංන් ග්‍රහණය ඡකොට අවඡබෝධ කිරීම සංජානනය යනුඡවන්
හැඳින්ඡේ.25 මින් පැහැදිල වනුඡේ හුඡදක් සංඡේදන වාර්තා ැමම පමණක් සංජානනය ඡනොවන
බවයි. සංජානනය ිංදු වීමට මානිංක ඒකාග්‍රතාවය හා චිත්ත සඡමෝධානය අතයවශයය.26
ිංතා මතා ඡතෝරා ගන්නා ද කිිංයම් අරමුණක් ඡකඡරහි අදිටන් සහිතව ඡයොමු කරනු
ැබූ අවධානය ඉච්ඡිත අවධානය අDesideratum Advertence ඡ ස හැඳින්ඡේ. ඡමහි සඳහන් වන
ඉච්ඡිත අවධානය පහුණුඡේ හා අවධානඡේ ප්‍රතිල යකි. එබඳු මානිංක තත්වයක් නිරායාසඡයන්
ඇති ඡනොඡේ. යමක් ඡකඡරහි දැඩි අවධානයක් ඇතිවීමට ඒ සඳහා ඡපර පහුණුවක් තිබිය යුතුය.
ඡබොඡහෝ ඡදඡනකු ඡම් පිළිබඳව ඡනො දනිති. එබැවින් ඡම් ගැන වැඩි සනන්දුවක් ඡහෝ අවධානයක්
ඡයොමු ඡනො කරන බව ඡපඡනන්නට තිඡේ. ප්‍රබ අධිෂ්ාානයත්, දැඩි ඒකාග්‍රතාවක් හා මනා
චරිතයක් ඇති අඡයකු හඳුනාගත හැකි ක්‍රමය නම් ඒ පේග යා තුළ වූ අවධානයයි. සාමානය

10. 10
වයවහාරඡේ දී ඡම් අවධානය අර්ථ දැක්ඡවනුඡේ අධිෂ්ාාන ශක්තිය ඡ සටය. ඡම් අධිෂ්ාාන
ශක්තිය ද ඉච්ඡිත අවධානඡේ සංවර්ධිත ස්වරූපයක් බව මඡනෝ විදයාායින් විිංන් පැහැදිලව
දක්වා තිඡේ. බ වත් අධිෂ්ාාන ශක්තියක් ඇති විට තමා පසක් කර ගැනීමට බ ාඡපොඡරොත්තු වන
අරමුණ ඡකඡරහිම එල්බ ිංටීම සාමානය ඡදයකි. එය අධිෂ්ාාන කළ ඡදය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට
සපකාරී ඡේ.27
සංජානනඡේදී වැදගත් වනුඡේ ඡම් ඉච්ඡිත අවධානයයි. මන්ද ස ම සංඡේදනයක්ම
සංජානනය ඡනො කරන ඡහයිනි. මනසට ඡයොමුවන සංඡේදන අතරින් වඩාත් අවධානයට ඡයොමු වූ
කරුණු හා ප්‍රස්තුත ඡකඡරහි පමණක් මානිංක ක්‍රියාකාරීත්වය ිංදුවීම සාමානය ස්වභාවයයි. ඡසසු
සංඡේදන ඡකඡරහි අවධානය අල්ප බැවින් ඒවා හුඡදක් සංාා ඡ ස පමණක් මනසට දැනී නැතිව
යයි. මනසට සංඡේදනය වන කරුණු අතරින් ඉච්ඡිත අවධානයට ක් වූ කරුණ පමණක් ප්‍රතයක්ෂ
කිරීම මනඡසේ සාමානය ස්වභාවයයි. සංජානනය ඡ ස හැඳින්ඡවනුඡේ ඡමඡසේ ඉච්ඡිත අවධානයට
ක්ව ප්‍රතයක්ෂය කරා ඡයොමුවන කරුණු ඇතු ත් මානිංක ක්‍රියාකාරීත්වයට අදාළ ිංයළු ඡේය. ඒ
ඉච්ඡිත අවධානය ිංහිය අConscientiousness ඡ සද හැඳින්විය හැකි ය. ිංහිය යනුද ඡම් ඉච්ඡිත
අවධානඡේම තවත් එක් සංවර්ධිත රූපයකි. ිංහිය ඇතිවිට පමණක් අවධානය ඡයොමු වන බැවිනි.
අවධානය හා ිංහිය වනාීම එකම කරුඡණහි ේවිවිධ ස්වරූප බව වටහාගත හැකි ය. එඡසේම ිංහිය
අවධානඡේ හා අධිෂ්ාානඡේම සංවර්ධිත ස්වරූපයක් බව ද මඡනෝ විදයාායින් විිංන් පැහැදිල කර
දී තිඡේ. ිංහිය අඳුර ඇති විටක ආඡ ෝකයක් ඡමනි. අඳුඡරහි ඇති ඡේ ඡපඡනනුඡේ අඡ ෝකඡයනි.
එඡසේම ිංහිය නිසා අවධානයට හා අධිෂ්ාානයට ඡගෝචරවන කිිංයම් අරමුණක මනස තදින් බැඳී
පවතින අතර ඒ අරමුඡණහි යථා ස්වරූපය හඳුනාගැනීමද ිංදුඡේ. එඡසේම අවධානය හා අධිෂ්ාානය
සංවර්ධනය වීඡම්දී ප්‍රාාව එකතු වීඡම් කාර්යය ිංදුවනුඡේ ිංහිය මන්නි. ිංහිය වනාීම සාමානය
සංඡේදනව ිංට අවධානය දක්වා මනඡසේ අවඡබෝධ කිරීඡම් කාර්යයන් ප්‍රාාවඅInsight දක්වා
රැඡගන යාමට සමත්වන බුේධිමය ඡමව මකි.28
සංජානනය විිංන් ඇස, කණ, නාසය, දිව, සම හා මනස යන සංඡේදන ඉන්ද්‍රිය මන්න්
විවිධ කාර්යය ව ට අදාළ අමුද්‍රවය බා ගනු ැඡේ. ඒවා මනඡසේ භාවිතය මන්න් ප්‍රකාශයට
පත්ඡේ. සංඡේදනය හා සංජානනය ඡවන් කර ගැනීඡම් දී ඡබොඡහෝ අය දුෂ්කරතාවයට පත් ඡවති.
ඒ ඒවාඡේ ඡවනස ිංයුම් වන බැවිනි. සංඡේදනය යනු සවිාානකව බා ගන්නා ඉන්ද්‍රියයන්ඡහ
සර වාර්තාය. ඡම් සර වාර්තා අනුපිළිඡව හා සංවිධානය මන්න් නිවැරදි විචාර පූර්වක
ඡතොරතුරු හා දත්ත සේධරණය කරනු ැඡේ. ඒ ඡතොරතුරු හා දත්ත ආශ්‍රඡයන් නව විශ්ඡල්ෂණ
ිංදු කිරීමට හැකි ය. සංජානනය යනු සංඡේදනඡයන් ඇති වන වින්දනය තුළින් හට ගන්නා
ිංතුවිලය. එඡසේම සංජානනඡේදී විවිධ සංඡේදන ගණනාවක් එක් ිංතුවිල් ක් ඡහවත් සංාාතයක්
තුළ ඡගොනු කරනු ැඡේ. මනස සංඡේදන මන්න් විඳ ගනී. සංජානනය මන්න් එඡසේ විඳ ගන්නා බව
මනස දැන ගනී.29
සංජානනඡේදී දැනීම් වශඡයන් මානව ඡමොළය ඡවත සම්ඡප්‍රේෂණය වන ස්නායු ආඡේග
කිිංයම් නිශ්චිත වූ පිළිඡවළකට වර්ගීකරණය කිරීම හා ටට අනුගතව දත්ත අතර නව සබඳතා
හඳුනා ගැනීම ිංදුඡේ. ස්නායු ආඡේග මන්න් ැඡබන විවිධ රටාව දත්ත හා වයුහ අතර ඇති
සබඳතා නිසා නව දැනුම ඡගොඩනැඡේ. ඉඡගනුම ිංදුවීමට සබඳතා හැද රීම ප්‍රඡයෝජනවත්ය.
ප්‍රාථමික දත්ත සංජානනය සපඡයෝගී කර ඡගන දැනුඡම් විවිධ හැඩත මනස තුළ ඇති කරයි.
සංජානනය වූ කී එක්තරා අයුරකින් සංවිධානාත්මක පහුණුවකි. ඡක්ව වශඡයන්හා අන්තර්
පේග වශඡයන් සංජානනඡේ දී වයස, ලංගිකත්වය, සංස්කෘතිය, අඡප්ක්ෂා, අභිඡප්‍රේරණ හා ගැටුම්
ආදී ඡේ අනුව එම සංජානන ඡවනස් ඡේ. ඡගස්ඡටෝල්ට් මඡනෝවිදයාායින් විිංන් අන්තර් පේග
සංජානනඡේ දී ිංදුවිය හැකි ඡම් ඡවනස්කම් පිළිබඳ ඡබොඡහෝ පර්ඡේෂණ ිංදුකර තිඡේ.30

11. 11
ඡ ෝකඡේ ඡසසු සත්ව විඡශේෂව ට සාඡප්ක්ෂකව මිනිසුන්ඡහ ඉන්ද්‍රීය සංජානනය න්‍ර හා
ප්‍රබ ඡනොඡේ. මිනිසුන්ඡහ දියුණුම ඉන්ද්‍රීය ඡමොළයයි. මිනිස් ඡේහයට සාඡප්ක්ෂකව අති විශා
ඡමොළයක් මිනිසුන් සතුව පවන්. සත්ව ඡ ෝකඡේ ිංය ඡේහයට සාඡප්ක්ෂකව මිනිසුන් තරම් විශා
ඡමොළයකට හිමිකම් ඇති ඡවනත් සත්වඡයකු නැත. ඒ නිසා මිනිසුන් ිංය සංජානනය ප්‍රබ හා න්‍ර
කර ගැනීම සඳහා භාවිතා කරනුඡේ ඡමොළයයි. සුවිශා හා දියුණු ඡමොළඡේ ක්‍රියාකාරීත්වය නිසා
මානව සංජානනය ඉතා දියුණු තත්වයකට පත්ව තිඡේ. මානව ඡමොළය ඉතා නිර්මාණලිී ය.
එඡසේම තාර්කික බවින් අතනනය. ඡම් ඡද අංශයම එහි සපරීමව ගැේ ඡේ. එනිසා මානව සංජානනය
අවඡශේෂ ඡවනත් කිිංදු සත්වඡයකුඡහ සංජානනයට වඩා සමබර හා පරිපූර්ණය. නිර්මාණලිී බව
බුේධිමත්කම මනිනු බන එක්තරා මිණුම් ඒකකයකි. ක ාව, සාහිතය ආදී විවිධ විෂය ක්ඡෂේත්‍රව
මානවයා බා ඇති දියුණුවට නිර්මාණලිී බව ප්‍රබ ව දායක වී තිඡේ. නිර්මාණලිී බව සාහිතයය
හා ක ාව තුළ පමණක් ඡනොව දිවි ඡපඡවත තුළ ස ම කටයුත්තක දීම වැදගත්වන ඡදයකි.
තනතනය තුළ ශුේධ විදයා අධයයන ක්ඡෂේත්‍රයට අයත් විෂයය තුළ පවා නිර්මාණලිී බව වැදගත්
සාධකයකි.31
මානව ඡමොළය අර්ධ වයුහ ඡදකකින් සමන්විතය. ඒ දකුණු හා වම් ඡමොළ අර්ධය. මින් වම්
පස පිහිින ඡමොළ අර්ධ වයුහය මන්න් තාර්කික පසුත යට අදාළ මානව සංජානන හැකියාව
ක්‍රියාත්මක ඡේ. එඡසේම දකුණුපස පිහිින ඡමොළ අර්ධ වයුහය මන්න් නිර්මාණලිී බවට අදාළ මානව
සංජානන හැකියාව ක්‍රියාත්මක ඡේ. සමබර ඡපෞරුෂයකට ඡම් මානව සංජානන හැකියා ඡදක එක
ඡ ස ක්‍රියාත්මකවීම වැදගත්ය. නමුදු ඡබොඡහෝවිට සමාජඡේ විදයමාන පේග යින් තුළ ඡම් හැකියා
ඡදක එක හා සමානව විදයමාන වන අවස්ථා විර ය. ඇතැම් අය තුළ තාර්කික පසුත යට අදාළ
මානව සංජානන හැකියාව අධිකය. එබඳු අය විශිෂ්ට ගණඡේ ක්ෂණික න්රණ ගත හැකි අය ඡවති.
ඡබොඡහෝවිට ඡමබඳු අය ක්‍රියාත්මක වනුඡේ තමාට සංජානනය වූ ඡතොරතුරු කිිංයම් තර්කාතනලව
සංවිධිත පිළිඡව ක් මත ඡගොනු කර අනුපිළිඡව ඔස්ඡසේ යා හැකි තාර්කික පියවර මන්නි. ගණිතය
හා ශුේධ විදයාවට බහු නැඹුරු බවක් දක්වනුඡේ ඡමබඳු අයයි. වියුක්ත සංකල්ප පිළිබඳව කටයුතු
කිරීමට වැඩි නැඹුරුතාවක් දක්වනුඡේද ඡමබඳු පේග යින්ය. ඡම් අය අධි විශ්ඡල්ෂණ හැකියාවක්
ඇති පේග යින්ය. ඕන ම කරුණක ගැේවන දත්ත විශ්ඡල්ෂණය කර සංජානනය කිරීමට දක්ෂතා
දක්වනුඡේ ඡම් අයයි. ඡමබඳු මානිංක වයුහයක් සහිත අය පරිපා න ක්ඡෂේත්‍රඡේදී දක්ෂතා දැක්වීම
විඡශේෂඡයන් කැී ඡපඡන්. මන්ද දැනට බා ඇති දත්ත හා ඡතොරතුරු අනුව ක්ෂණික න්රණව ට
එළමටඡම් හැකියාව වඩාත් අධිකව ඇත්ඡත් එබඳු අයට බැවිනි. එබඳු වෘත්න්න්ව දී වෘත්න්ය
හැකියා ඡ ස ක්ෂණික න්රණ ගැනීඡම් අවශයතාව වඩාත් බහු ව ඇතිවන ඡහයිනි.32
අඡනක් පේග ඡකොට්ාාශය තුළ නිර්මාණලිී බවට අදාළ සංජානන හැකියා ඡසසු අයට
වඩා අධිකව ඇත. ඡමබඳු අය නිර්මාණලිී පේග යින් ඡ ස සැ ඡක්. ක ාකරුවන්, සාහිතය
කටයුතුව නියැල අය, මානව ශාස්ත්‍ර අධයයනයට අදාළ විවිධ විෂය ක්ඡෂේත්‍රයන්හි නිරත පිරිස් බඳු
අය ඡම් ගණයට අයත්ය. ඡම් අයතුළ විදයමාන සුවිඡශේී ත්වය වනුඡේ විශ්ඡල්ෂණ හැකියාවට වඩා
සංශ්ඡල්ෂණ හැකියාව අධිකව පිහිින බවයි. සංශ්ඡල්ෂණය යනු දත්ත හා ඡතොරතුරු අතර
සබඳතාව දැකීමයි. විශ්ඡල්ෂණඡේදී විග්‍රහය ිංදු වන අතර සංශ්ඡල්ෂණඡේ දී අන්තර් සබඳතා අතර
සමානතා දැකීම ිංදු ඡේ. ඡම් නිසා වඩා නිර්මාණලිී ඡ ස ිංය කාර්යයන්හි නිරතවීමට ඡමබඳු
අයට හැකියා ඇත. සංශ්ඡල්ෂණය මන්න් විවිධ විෂය පරාස අතර විවිධ සබඳතා හැඩත අවඡබෝධ
කර ගැනීමට පහසුඡවන් හැකි ඡේ.33
සංශ්ඡල්ෂණ හැකියාව අධික අයට නිර්මාණලිී ඡ ස ආකල්ප, ිංතිවිල පහ වනුඡේ ඡම්
දත්ත අතර ඡතොරතුරුව විවිධ වූ සබඳතා හැඩත සුවිශා ප්‍රමාණයක් අවඡබෝධ කර ගැනීමට
හැකි බැවිනි. ඡමමන්න් දත්තව ඡවනත් අයට ඡනො දැකිය හැකි එඡසේම අවඡබෝධ කරගත ඡනො
හැකි වූ විවිධ සබඳතාව විශා පරාසයක් දක්වා පහසුඡවන් වටහා ගැනීමට හැකි ඡේ. බුේධිමය

12. 12
හැකියාව ඡ ස තනතනඡේ අර්ථ දැක්ඡවනුඡේ දත්ත විශ්ඡල්ෂණ හැකියාව ඡනොව දත්ත
සංශ්ඡල්ෂණ හැකියාවයි. ඡම් නිසා ගණිතයට දක්ෂතා දක්වන අය බුේධිමතුන් ඡ ස සැ ලව යුගය
පසුකර තනතන යුගය නිර්මාණලිී දක්ෂතා ප්‍රකට කරන අය බුේධිමතුන් ඡ ස ස කන යුගයකට
එළග ිංිනන බව දත යුතුය. ඡ ෝකඡේ නව නිපැයුම් බිහිවනුඡේ නිර්මාණලිී හැකියාව අධික අය
නිසාය. තාර්කිකව නිගමන ව ට එළමටඡම් හැකියාව වැදගත්වනුඡේ විශ්ඡල්ෂණ කාර්යඡේදීය. ඡම්
නිසාම ගණිතඡේ දී තාර්කිකව පියවර බේධව නිගමනව ට එළමටඡම් හැකියාව වැදගත් ඡේ.34
විශ්ඡල්ෂණඡේදී තිඡබන දත්ත විශ්ඡල්ෂණය කිරීම ිංදුඡේ.එහි අවසාන නිෂ්ාාව ද වියුක්ත
සංකල්ප ඡගොඩනැගීමය. ඡම් නිසා විශ්ඡල්ෂණ හැකියාව අධික අය තුළ වියුක්ත සංකල්ප ඡගොඩ
නැඟීඡම් හැකියාව මනාව ඇත. අවසාන විග්‍රහඡේදී වියුක්ත සංකල්ප අර්ථකථනය කළ යුතු
වනුඡේ සමස්තය සමඟය. සමස්තය සමඟ සන්සන්දනය කිරීම යනු යල සංශ්ඡල්ෂණයට පිවිසීමයි.
ඡම් නිසා වියුක්ත සංකල්ප ඡගොඩනැඟීම තුළින් සමස්ත අවඡබෝධ කාර්යයට එතරම් අනුබ යක්ද
ඡනො සැ ඡසේ.35 යමක් වියුක්තව අවඡබෝධ කිරීම එතරම් ල දායීද ඡනොඡේ. වඩා ල දායී වනුඡේ
එය සමස්තය සමඟ ග පා ගත් විටය. සමස්තය පිළිබඳ පළුල්ව අධයයනය කරනුඡේ සංශ්ඡල්ෂණ
මන්න් නිසා විශ්ඡල්ෂණයට වඩා සංශ්ඡල්ෂණය සපඡයෝගීතාවක් ඇති ක්‍රමඡේදයක් බව පිළි
ගැනීමට ක් වී තිඡේ. යමක් පිළිබඳ අධයයනය කිරීඡම් දී පවා ිංදුකරනුඡේ දත්ත අතර
විවිධ සබඳතා පිළිබඳ නව නිර්මාණලිී එළඹුම් සකස් කර ගැනීමයි. ඉන් පවතින සබඳතා නව
දෘෂ්ින ඡකෝණයකින් හැඩයකින් යුතුව දැකීමට හැකියාව ැඡේ. ඡම් නිසා අධයාපනය ක්‍රියාවළිය
මන්න් නිර්මාණලිී බව වර්ධනය කළ හැකි බව වර්තමානඡේ පිළිගැනීමට ක්ව තිඡේ.36
1.2.මානව සංජානනඡේ විවිධ සීමා
මානවයාඡහ ඉන්ද්‍රීය ස්වභාවය අනුව සංජානනඡේ විවිධ සීමා පවන්. ඇතැම් සීමා ඡභෞතික
වන අතර ඇතැම් සීමා ආධයාත්මික ඡේ. යම් කිිං ඡදයක් කිරීඡම් දී එය කරන ක්‍රමය පිළිබඳ
ිංන්මට ඡබොඡහෝ අය පරුදුව ිංිනති. ඡබොඡහෝ අරුරුදු ගණනකට ඡපර ඡගස්ඡටෝල්ට් මඡනෝ
විදයාායින් පවා ඡමඡසේ ප්‍රශ්න නැඟීමට හුරුව ිංිනයහ. ඡම් ප්‍රශ්න සරළ රුවද ටට දිය යුතු පිළිතුර
නම් සංකීර්ණ විය හැකි ය. ශේද, ඡේදනා, රස හා ආඝ්‍රාණ බඳු සංජානනයන් ිංයළු සංජානනව ට
දෘෂය සංජානනය මූලක ඡේ. ඡම්නිසා දෘෂය සංජානනය මන්න් ඡ ෝකයට අයත් ඡසසු ඉන්ද්‍රීය
සංජානන පිළිබඳ මූලක අවඡබෝධයක් ැබිය හැකි ය. එඡසේම පේග ඡයකු තුළ ඇතිවන ක්ෂණික
අවඡබෝධය ද සංජානනයට තවත් නමක් ඡ ස සැ කිය හැකි ය.37 සංජානනඡේදී බා ගනු බන
දත්ත අතර කිිංයම් අනුපිළිඡව ක් ක්‍රමවත් සංවිධානාත්මක බවක් තිබිය යුතුය. බාගත් දත්ත
සපඡයෝගී කර ගනිමින් නව දැනුමක් බිහිකර ගත හැක්ඡක් එවිටය. නිර්මාණලිී බඡේ පදනම
අළුතින් දැනුම නිර්මාණය කිරීමයි. එය බුේධිමය හැකියාවකි.ඇතැම් අය තුළ ඡම් හැකියාව අධිකව
ඇත. සමහරු විශ්ඡල්ෂණඡේහි දක්ෂරුව ද ඡමකී නිර්මාණලිී හැකියාව අු අයයි. ඇතැම් අය තුළ
ඡම් හැකියා ඡදකම එක පමණට වැඩී ඇත.38
ඉන්ද්‍රියන් මන්න් ස්නායු සංඡේදන සම්ඡප්‍රේෂණයවීම සංජානනඡේ ප්‍රථම පියවරයි. සංඡේදන
ක්‍රියාවලය නිවැරදිව ිංදුවීමට ස්නායු ක්‍රියාකාරීත්වය නීඡරෝගීව පැවතිය යුතුය. ඉන්ද්‍රියන්ඡහ ිංට
ශරීරය අභයන්තර තුළින් ඡමොළය දක්වා විහිඡදන අති දැවැන්ත ජා මය ස්නායු තන්තු වයුහයක්
මිනිසාට හිමිව තිඡේ. ඡම් ස්නායු තන්තු වයුහය මන්න් සංඡේදන නිදහඡසේ ඡමොළ අභයන්තරය කරා
සම්ඡප්‍රේෂණය ඡේ. සංජානනය ිංදුවනුඡේ ඡම් ස්නායු තන්තු හරහා ිංදුවන දත්ත සම්ඡප්‍රේෂණ ක්‍රියාව
මන්නි. ඒ නිසා සංජානනය පිළිබඳ නිවැරදි වැටීමමක් බා ගැනීමට නම් පළමුව ස්නායු
ක්‍රියාකාරීත්ව රටාව පිළිබඳ ජීව විදයාත්මක අධයයනයක නිරතවීඡම් අවශයතාව ද මතු ඡේ.39