әдістем. нұсқау айтқұл м.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ БІЛІМ, ЖАСТАР САЯСАТЫ
ЖӘНЕ ТІЛДЕРДІ ДАМЫТУ БАСҚАРМАСЫ
ШЫМКЕНТ АГРАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ
Ф-Е-10/4.3
«Ауыл шаруашылығын механикаландыру» кафедрасы
«Тракторды басқару»
Машықтану-тәжірибелік жұмыстарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Шымкент– 2015
1

ӘОЖ 631.302.Я78
А-32
Құрастырған: Айтқұл М. «Ауыл шаруашылығын
механикаландыру» кафедрасының оқытушылары.
Пікір жазғандар: Баймаханов К - М.Әуезов атындағы ОҚМУ доценті, т.ғ.к.
Алтынбеков.Е. - «Ауыл шаруашылығын
механикаландыру» кафедрасының
меңгерушісі, жоғары санатты оқытушы.
1510043 - «Техник - механик» мамандығының студенттеріне
«Тракторды басқару» жеке дара оқыту пәнінен машықтану-практикалық
сабақтарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау.
«Тракторды басқару» жеке дара оқыту пәнінің оқу жоспары және
типтік бағдарламасының талабына машықтану- практикалық сабақты
орындауға қажетті мәліметтер қамтылған.
Зертханалық-практикалық нұсқау 1510043- «Техник - механик»
мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған.
«Ауыл шаруашылығын механикаландыру» кафедрасының мәжілісінде
қаралды. Хаттама № 10 « 12 » 05 2015 ж.
Шымкент аграрлық колледжі оқу – әдістемелік кеңесінде талқыланып
басылымға ұсынылды. Хаттама № 5 « 29 » 05 2015ж.
2

МАЗМҰНЫ
Кіріспе.............................................................................................................4
Тақырып № 1 Трактористі жұмыс орындарымен таныстыру..............5
Тақырып № 2 Қозғалтқышты іске қосу...................................................7
Тақырып № 3 Педаль және рычагымен жұмыс істеу.............................9
Тақырып № 4 Тракторды орынан қозғалту бойынша
операцияларды орындау..................................................11
Тақырып № 5 Тракторды тура, оң және сол
бұрылыстарымен жүргізу..............................................13
Тақырып № 6 Тракторды тура, оң және сол
бұрылыстарымен жүргізу................................................15
Тақырып № 7 Жер жырту кезінде тракторды жүргізу...........................17
Тақырып № 8 Жер жырту кезінде тракторды жүргізу...........................19
Тақырып № 9 Өрге шығу немесе төмен түсу кезінде
тракторды жүргізу.............................................................21
Тақырып № 10 Өрге шығу немесе төмен түсу кезінде
тракторды жүргізу............................................................23
Тақырып № 11 Тракторды жоғары жылдамдықта (10 км/сағ)
тура және бұрылыстармен жүргізу...........................25
Тақырып № 12 Тракторды жоғары жылдамдықта (10 км/сағ)
тура және бұрылыстармен жүргізу.............................27
Тақырып № 13.Тракторды төмен және жоғары
жылдамдықта жүргізу..........................................................29
Тақырып № 14 Түнгі уақытта тракторды жүргізу....................................31
Тақырып № 15 Тіркемелі тракторды артқы жүріспен жүргізу...............33
Тақырып № 16 Тіркемелі тракторды артқы жүріспен жүргізу...............35
Пайдаланылған әдебиеттер............................................................................37
3

Кіріспе
Техник- механиктің қызметі ауыл шаруашылық техникасында жұмыс
істеу және сенімді жағдайда тұрақты ұстап тұру және оны сақтап қалуын
қамтамасыз ету керек. Теориялық біліммен қатар оларда тракторлар,
автомобильдер және машина-трактор агрегаттарында жұмыс істеу бойынша
практикалық дағдылығы болу керек; тракторларды, автомобильдерді
машина-трактор агрегаттарын жұмысқа дайындау және ретке келтіруді білу
керек; жұмыс сапасын бақылауды білуі керек.
Машықтану- тәжірибелік сабақтар технологиялық нұсқау карта
түрінде көрсетілген, бұл оқушылардың жұмысты орындауын жеңілдетеді
және бағдарламда қарастырылған уақытты тиімді пайдалануды қамтамасыз
етеді.
Бұл еңбек «Тракторды басқару» жеке дара оқыту пәнінің оқу
бағдарламасын негізге ала отырып жазылды.
Әдістемелік нұсқаулықты дайындауда «Тракторды басқару» жеке дара
оқыту пәні бойынша жазылған көптеген еңбектер кеңінен пайдаланылды.
«Тракторды басқару» жеке дара оқыту пәнінің маңызын ескере
отырып, мына жағдайларға ерекше көңіл бөлінді:
- мәтін құрылымы нақтылыққа және ықшамдылыққа негізделді;
-әрбір мәтін мазмұны қарапайым, әрі түсінікті тілмен дайындалды;
-әдістемелік негізге сүйене отырып, жүйелік, талдау,бақылау
ұстанымдары қолданылды;
-әр машықтану-практкалық жұмыстың соңында студент білімін тексеру
мақсатында бақылау сұрақтары құрастырылып берілді.Студент жұмысты
орындай отырып,бақылау сұрақтарға жауап беруге дағдыланады.Бұл әдіс
студенттің есте сақтау қабілетін жақсартуға көмектеседі.
Әдістемелік нұсқаулық тиімді пайдалану жолдары:
-әр жұмыстың мәтінін мұқиат, зейін сала оқып шығып оның негізгі
мазмұнын, жұмысты қалай істеуін түсінуге көңіл бөліңіз.
-жұмысты орындап болғаннан кейін бақылау сұрақтарына жауап
беруге дайндалыңыз.
Бұл әдістемелік нұсқаулық қазақ тілінде тұнғыш жазылып
отырғандықтан кемшіліктері болуы мүмкін.
Осы әдістемелік нұсқаулық жайлы өздерінің ой-пікірлері мен сын-
ескртпелерін білдіргендерге кітап авторы алдын ала алғысын айтады.
4

Ф-Е-10/4.3.2
№ 1 Машықтану- тәжірибелік жұмыстың
технологиялық нұсқау картасы
Тақырыбы: «Трактористі жұмыс орындарымен таныстыру»
Жұмыстың мақсаты: Оқушыларды тракторды жүргізуге үйрету
Құралдар-жабдықтар: Трактор МТЗ-82.1.
Теориялық мағұлмат:
р/с Машықтану- тәжірибелік
жұмыстың орындалу реті
Жұмыстың орындалуы және
техникалық шарттары
1.
Техника және өрт қауіпсіздігі
шаралары
шараларын түсіндіру
2.
Тракторды сыртқы бақылау Толық жиынтықта болу
қажет.
3.
Қозғалтқышты іске қосу Бір қалыпты жұмыс істеу
қажет.
4.
Тежеуіш жүйесімен трансмиссияны
тексеру.
Тежеуіш және трансмиссия
мүлтіксіз жұмыс істеу қажет.
5.
Тракторды орнынан қозғау. Тракторды бір қалыпты
қозғалуын қамтамасыз ету.
6.
Оңға және солға бұру әрекетін
жасау.
Бұрылыс көрсеткіштері
толық істеп тұру қажет.
7.
Жылдамдықты арттыру және
төмендету.
Жылдамдықты ауыстырғанда
беріліс қорабына күштің
түсуін қамтамасыз ету.
8.
Тракторды тоқтату. Жәй тоқтату.
5

1-
рычаг; 2- шестернялар; 3-жұдырықшалы муфта; 4- ілініс муфтасы.
Қорытынды және есеп беру
Бақылау сурақтары
1. Қозғалтқышты іскеқосар алдында сырттай қалай бақылауға болады?
2. Оңғ ажән есолға бұру әрекетін неден бастаған дұрыс?
3. Жылдамдықты артыру мен төмендетуді қалай іске асырады?
6

Тақырыбы: « Қозғалтқышты іске қосу»
Теориялық мағылұмат:
7
р/с Машықтану- тәжірибелік жұмыстың
орындалу реті
1. Техника және өрт қауіпсіздігі
шаралары
2. Іске қосуі жүйесінің түрлерімен
танысу.
Іштен жану қозғалтқышын
тұтату үшін оның иінді
білігіне шағын айналу
жиілігін беру қажет.
3. Негізгі бөлшектерінің құрылысымен
танысу.
МТЗ – 82.1 тракторы,
Д – 240 дизелі,
ПД – 10У редукторы.
4. Д – 240 дизелін түтатуға,баптауға
дағдылану.
Плакат, Д – 240 дизелін іске
қосу,
ПД – 10У редукторы.
5. Д – 240 дизелінен ПД – 10 редукторын
ағытып алып тазалап қайта жинап алу.
ПД – 10У редукторын іске
қосу әдісі,
Стартермен іске қосу.
6. Редукторға май құю, бакке бензин
құю.
Құрал жабдықтар, жанар –
жағар май.
7. МТЗ – 82.1 тракторын шебердің
көмегімен тұтату.
Стартермен іске қосу.

Электрлік стартермен іске қосу сұлбасы
1 аккумулятор батареясы;
2 - қосқыш (включатель);
3 - электр стартері;
4 - стартер шестернясы;
5 - қозгалтқыш маховигінің тісті тәжі
Карбюраторлы қозғалтқыштың көмегімен дизельді іске қоСу жүйесі
1.Қозғалтқышты іске қосудың неше әдісі бар?
2. ПД – 10У редукторын іске қосу әдісі.
3. Стартермен іске қосу.
8

Тақырыбы: «Педаль және рычагымен жұмыс істеу»
1. Техника және өрт қауіпсіздігі шаралары Техника және өрт қауіпсіздігі
2.
МТЗ-82.1 тракторының ілінісінің диск
фередоны жөндеу, жинастыру, реттеу,
педальмен,рычанпен реттеу
Муфта сцепление туралы
МТЗ-82.1
3.
Бәсеңдеткіш редуктордың құрылысмен
танысу
Бәсеңдеткіш редуктор
4.
Беріліс қорабын бөлшектеп, жетекші
білікті, аралық шлицалы білікті ретімен
жинастыру
Беріліс қорабының
бөлшектері
5.
Беріліс қорабының құрылысы Беріліс қорабын құрастыру
6.
Ілініс муфтасының құрылысын, реттеу
әдістерін оқу, іске қосу, асыру
Іліністі реттеу әдісі
9

1 - педаль рычагі; 2,10- тартқыштар;
3 - орнықтыргыш бұрандама; 4 - сұқпа; 5 - үш иықты оычаг: 6 - стакан: 7 —
сеовосепіппе: 8 - оеттегіш бмэамә
А,Б –саңылаулар; 1-жетектегі дискілер; 2,3-қысатын дискілер; 4-жетектегі дискілер; 5-кері
итергіш рычаг; 6-серіппе (отводки); 7-ашалар (вилки); 8-тартқыштар; 9-педальдар; 10-педальдар;
11-тартқыштар; 12-ашалар (вилки); 13-серіппе (отводки); 14-кері итергіш рычаг; 15-қысатын
серіппелер; 16-маховик.
1. МТЗ-82.1 тракторының ілінісінің құрылысы, атқаратын қызметі
2. Беріліс қорабының құрылысы
3. Іліністі реттеу әдісі
10

Тақырыбы: «Тракторды орнынан қозғалту бойынша операцияларды
орындау»
р/с
Машықтану- тәжірибелік жұмыстың
Жұмыстың орындалуы
және техникалық шарттары
1. Техника және өрт қауіпсіздігі шаралары Техника және өрт
қауіпсіздігі шараларын
түсіндіру
2. Доңғалақ жүрісінің тарту-ілінісу
қасиеттерін арттыру
Бұл типті іліністер МТЗ-80
және МТЗ-82.1
тракторларында
қолданылады.
3. Ілініс муфтасын бөлшектеу, жинастыру,
реттеу
Қималар, бәсеңдеткіш
редукторы
4. Негізгі саңылауларын өлшеп, реттеу ПИМ-1516 құралдар
жиынтығы
5. Беріліс қорабын бөлшектеп, жинақтау Кілт-құралдар
6. Істелінген жұмыс жөнінде есеп жазу.
11

1- пневматикалық камера; 2-диаграмма; 3-шайба; 4-серіппе; 5-шток; 6-тежегіш шкиві; 17,8-
рычагтар; 9-босатқыш; 10-айдалдырушы, аралық дискілер; 11-табан; 12-түтік; 13-педаль;
14-тартқыш; 15-түсікшелер; 16-пневматикалық күшейткіштің бақылау құрылғысы; А,Б-
саңылаулар
1. МТЗ-82.1 тракторының ілінісінің құрылысы, атқаратын қызметі
2. Беріліс қорабының құрылысы
3. Іліністі реттеу әдісі
12

Тақырыбы: «Тракторды тура, оң және сол бұрылыстармен жүргізу»
р/с
шаралары
2. Трактордың өткізгіштігін арттыру
туралы түсінің беру
МТЗ-.1 т ракторының
өткізгіштігі қандай
көрсеткіштермен
сипатталады.
3.
Табандылық енін реттеуді, жол
ашықтығын реттеу
Табандылық енін қалай
реттелетінін МТЗ- 82.1
тракторында мысалы ретінде
реттеу.
4.
Агротехникалық ашықтықты реттеуге
дағдыландыру
№ 2 сұлба бойынша №2 есепті
шығарып.
5. МТЗ-82.1 ілінісу-тарту жүгін азайту
6. Әр түрлі өлшемдегі шиналарды
қолдану
7. Трактордың ілініс салмағын арттыру
8. Жетекші доңғалақтарға топыраққа
ілінгіштерді қолдану
13

Доңғалақты тракторлардың бұрылу кинематикасы
а-бағыттаушы доңғалақтардың бұрылу әсерінен
б- жарты раманың топса қозғалуы салдарынан
о- бұрылу кіндігі;
R- бұрылу радиусы;
R1 – горизонталь өткіштік радиусы:
L – трактор базасы.
1. Жол ашықтығы және агротехникалық ашықтық қалай реттелінеді?
2. Табан аралық енінің қалай реттелетінін тракторда көрсет
14

Тақырыбы: «Тракторды тура, оң және сол бұрылыстармен жүргізу»
р/с
шаралары
2.
Трактордың өткізгіштігін арттыру
туралы түсінің беру
МТЗ-.1 т ракторының
өткізгіштігі қандай
көрсеткіштермен
сипатталады.
3.
Табандылық енін реттеуді, жол
ашықтығын реттеу
Табандылық енін қалай
реттелетінін МТЗ- 82.1
тракторында мысалы ретінде
реттеу.
4.
Агротехникалық ашықтықты реттеуге
дағдыландыру
№ 2 сұлба бойынша №2 есепті
шығарып.
5. МТЗ-82.1 ілінісу-тарту жүгін азайту
6. Әр түрлі өлшемдегі шиналарды
қолдану
7. Трактордың ілініс салмағын арттыру
8. Жетекші доңғалақтарға топыраққа
ілінгіштерді қолдану
15

1-бағыттаушы доңғалақ; 2-шынжыртабан; 3-асқыш ролик; 4-жетекші жұлдызша; 5-тірек
катоктары; 6-амортизатор; 7-сызғыш; 8-реттегіш бұрама; 9-серіппелер; А, Б, В, Г – жүріс
бөлігінің майлау нүктелері.
Жартылай қатты асқыш (толчки-сіокіністер)
1. Жол ашықтығы және агротехникалық ашықтық қалай реттелінеді?
2. Табан аралық енінің қалай реттелетінін тракторда көрсет
16

Тақырыбы: «Жер жырту кезінде тракторды жүргізу»
шаралары
2. Гидарвликалық жүктегіштің
құрылысы
Гидросистеманың сызбасы
3. Машина-трактор агрегаттарын
эксплуатация кезінде жетекші
доңғалақтың жұмысы
Цилиндрдің берілу күші
4. Трактор соқамен жұмыс істеген кезде
кіші цилиндрге берілетін сұйық
Майдың қысымы 300-350-ге
дейін (Н)
5. Соқаны көтеру үшін цилиндрдің
көтеру күші
Қозғалу принципі
6. Ілініс салмағының гидроүстемесінің
құрылысы
Атқаратын қызметі
7. Жүктегіш тетігін «қосу»
17

Гидравликалық жүктегіштің сұлбасы (мсалы, ГСВ-МТЗ-80)
Гидравликалық жүктегіштегі гидравлика жүйесінің сүлбасы:
1 - сорғы; 2 - бак; 3 - таратқыш; 4 - рычаг; 5, 8, 14 - клапандар; 6 - серіппелер; 7 - қысым
аккумуляторы; 9, 13- золотниктер; 10- маховичок; 11 - рычаг; 12- корпус, 15- күш цилиндрі
ПЛН-4-35 соқасы
1- рама, 2- шолақ түрен, 3 - қайырма, 4 - винтті механизм, 5 – аспалы механизм
1. Доңғалақты трактордың жетекші доңғалақтарын не себептен жүктейді?
2. Механикалық жүктегіш неге негізделген?
3. Ілініс салмағының гидрүстемесінің құрылысы
4. Гидравликалық жүктегіш әрекетінің сұлбасы
18
Ги
др
ок
уш
ей
ткі
ш
Гчдравликапық жүктегішті азайту және
күшейту кестесі

Тақырыбы: «Жер жырту кезінде тракторды жүргізу»
шаралары
2. Гидарвликалық жүктегіштің
құрылысы
Гидросистеманың сызбасы
3. Машина-трактор агрегаттарын
эксплуатация кезінде жетекші
доңғалақтың жұмысы
Цилиндрдің берілу күші
4. Трактор соқамен жұмыс істеген кезде
кіші цилиндрге берілетін сұйық
Майдың қысымы 300-350-ге
дейін (Н)
5. Соқаны көтеру үшін цилиндрдің
көтеру күші
Қозғалу принципі
6. Ілініс салмағының гидроүстемесінің
құрылысы
Атқаратын қызметі
7. Жүктегіш тетігін «қосу»
19

Трактордағы гидравликалық көтеру жүйесінің сұлбасы
Гидрожүйедегі майдың жүру жолы: 1-сорғы; 2-майға арналған бак; 3-таратқыш; 4-таратқыш
золотнигі; 5-золотник тұтқасы; 6-гидроцилиндр; 7-май өткізгіштер; 8-көтеру механизмі
ДВК-жетекші доңғалақтардың механикалық салмақтатқышы
1-жоғары тартқыш; 2-кронштнйн; Р-тартқыш бойымен әсер ететін күш, Рв,Рr – тік, көленең
бөліктері; R- машинаның жүру бағытына кері әсер ететін жер қыртысы күші.
1. Доңғалақты трактордың жетекші доңғалақтарын не себептен жүктейді?
2. Механикалық жүктегіш неге негізделген?
3. Ілініс салмағының гидрүстемесінің құрылысы
4. Гидравликалық жүктегіш әрекетінің сұлбасы
20

Тақырыбы: «Өрге шығу немесе төмен түсу кезінде тракторды жүргізу»
шаралары
Техника және өрт
түсіндіру
2. Тракторды өрге жүргізу кезіндегі
беріліс қорабын өзгерту
Беріліс қорабын іске қосу
күшейткішті ауыстыру
Күшейткіштің құрылысы
4. Трактормен төмен қарай тұсу кезінде
төменгі берілсіке салу
Беріліс қорабының жұмыс
істеуі
5. Төмен қарай түсу кезінде трактор
қозғалтқышы мен беріліс қорабының
жұмысы
6. Тракторды техникалық байқауды өткіз
21

1. Беріліс қорабының жұмыс істеуі
2. Күшейткіштің құрылысы
3. Трактордың КПП құрылысы
22

Тақырыбы: «Өрге шығу немесе төмен түсу кезінде тракторды жүргізу»
шаралары
Техника және өрт
түсіндіру
беріліс қорабын өзгерту
Беріліс қорабын іске қосу
күшейткішті ауыстыру
Күшейткіштің құрылысы
4. Трактормен төмен қарай тұсу кезінде
төменгі берілсіке салу
Беріліс қорабының жұмыс
істеуі
5. Төмен қарай түсу кезінде трактор
қозғалтқышы мен беріліс қорабының
жұмысы
6. Тракторды техникалық байқауды өткіз
23

1. Беріліс қорабының жұмыс істеуі
2. Күшейткіштің құрылысы
3. Трактордың КПП құрылысы
24

Тақырыбы: «Тракторды жоғары жылдамдықта (10 км/сағ) тура және
бұрылыстармен жүргізу»
25
2. Жылдамдық реттегішінің атқаратын ісі Жылдамдық реттегіш
3. Жылдамдық репттегіштің құрылысы Трактордың ілгерілмелі
жылдамдығын өзгерту
4. Жылдамдық рететгішьің іс-әрекеті Құрылысы
5. Қозғалтқыштың тиімсіз режиммен жұмыс
істеуі
Реттеу

Түрлі жұмыстардағы тракторлардың
жұмыстық жылдамдықтары
р/с
№
Жұмыс түрлері Жұмыстық
жылдамдықтың
аралығы, км/сағ.
1 Жер жырту 4,5...12
2 Сыдыра жырту 8...12
3 Тісті тырмалармен тырмалау 5...13
4 Минералдық тыңайтқыш енгізу:
-тыңайтқыш сепкіштермен
8...20
-шашқыштармен 10...13
6 Дәнді дақылдар егу 7...14
7 Жүгері, күнбағыс егу 4,5...12
8 Қызылша егу 6...8
9 Картоп егу 4...10
10 Шөп шабу 6...12
11 Бидау ору 6...8
12 Жүгері жинау: - сүрлемге 5...12
- дәнге 4...10
14 Картоп жинау: - комбайнмен 1...5
- қазғыштармен 2...8
15 Комбайнмен қызылша жинау 3...9
16 Машинамен мақта жинау 3,2...4
1. Жылдамдықты реттегіш не үшін қажет ?
2. Жылдамдық реттегіштің іс-әрекеті
3. Еңбек өнімділігінің іс-әрекеті
26

Тақырыбы: «Тракторды жоғары жылдамдықта (10 км/сағ) тура және
бұрылыстармен жүргізу»
Доңғалақты тракторлардың техникалық сипаттамасы
27
істеуі
Реттеу

Көрсеткіштер МТЗ-82 Т-150К К-700А К-701
Берілістердегі есепті жылдамдығы, Vт , км/сағ
1 2,5
1,89
8,53 2,82
5,48
2,89
7,08
2
4,26
3,22
10,08 3,42
6,64
3,51
8,57
3
7,24
5,48
11,4 4,14
8,01
4,23
10,33
4
8,90
6,73
13,38 4,96
9,62
5,09
12,44
5
10,54
7,97
18,65 8,95
17,45
7,85
19,4
6 12,33
9,33
22,0 10,85
21,1
9,51
23,26
7
15,15
11,46
24,9 13,1
25,5
11,47
28,04
8
17,95 30,1 15,74
30,8
13,81
33,75
9 33,38 - - -
1. Жылдамдықты реттегіш не үшін қажет ?
2. Жылдамдық реттегіштің іс-әрекеті
3. Еңбек өнімділігінің іс-әрекеті
28

Тақырыбы: «Тракторды төмен және жоғары жылдамдықта жүргізу»
істеуі
Реттеу
29

Шынжыр табанды тракторлардың техникалық сипаттамасы
Көрсеткіштер ДТ-75М Т-4А Т-150 Т-130
Берілістердегі есепті жылдамдығы, Vт , км/сағ
1
5,3 3,55 7,65 3,17
2 5,91 5,12 8,62 3,77
3 6,58 4,77 9,72 44,38
4 7,31 5,32 10,62 5,22
5 8,16 6,5 11,44 6,37
6 9,16 7,54 12,91 7,60
7 11,18 8,73 14,54 8,79
8 - 9,74 15,89 10,45
Аңыздағы берілістер бойынша ілгектегі
номианалдық тарту күші , кН
1 34,84 50 442,5 94
2 30,63 50 37,0 77
3 26,94 50 32,2 65
4 23,68 442,5 29,1 53
5 20,08 34,9 26,6 42
6 17,46 29,3 23,1 33
7 13,04 24,5 20,0 27,3
8 - 21,3 17,8 21,0
1. Трактордың электр жабдықтарына не жатады?
2. Генератор қай уақытта жұмыс істейді ?
3. Аккумулятор батареясы қандай жағдайда ток береді?
30

Тақырыбы: «Түнгі уақытта тракторды жүргізу»
р/с Машықтану-практикалық жұмыстың
2. Трактордың электр жабдықтарын дұрыс
жалғай білу
Сызба
3. Трактордың оталдыру жүйесін электрлік
сұлбасы бойынша жалғау
Трактордың электр жүйесінің
құрылысы
4. Катушка қызметі Катушка қызметі
5. Стартер қызметі Стартер құрылысы
6. Бөлгіш-айырғыш үзгіш Сызба
31

1
—
дыбыс сигналы, 2 — генератор, 3 — фара, 4 — реле- реттеуіш, 5 — амперметр, 6 — бұрылу
сигналнзаторы, 7 — дыбыс сигналынық қосқышы, 8 — бүрылу сигнал- дарын ауыстырып
қосқыш, 9 — фонарь, 10 — нөмір белгісін жарықтандыру фонары, 11 — штепсельді ро- зетка,
12 —«масса» қосқышы, 13 —тоқтату сигналын қосқыш, 14 — стартер, 15 — сақтандырғыш
қорабы
1. Трактордың электр жабдықтарына не жатады?
2. Генератор қай уақытта жұмыс істейді ?
3. Аккумулятор батареясы қандай жағдайда ток береді?
Тақырыбы: «Тіркемелі тракторды артқы жүріспен жүргізу»
32
Трактордағы электр жабдықтарының монтажды схемасы:

2. Тракторды артқы беріліске қосу Рычагпен және педальмен
жұмыс істеу
3.
Артқы беріліске қосқан кездегі
трактордың дыбыс беру және жарық беру
құралдары
Электр жүйесін іске қосу
4.
Трактордың аспалы жүйесі мен тіркемені
құрастыру
Тіркемені аспалы жүйеге
жалғап, саусақты орнату
5.
Гидрожүйені іске қосу Шлангаларды гидрожүйеге
жалғау
6.
Тіркеменің айналмалы шеңберін тексеріп,
бақылау саусағын орнату
Айналмалы шеңберді
құрастыру
33

10.3 - сурет. КТУ-ІОА азыктараткмшы жұмысынын технологиялык сулбасы:
а - бүйірінен тарату: 1 - екі жагынан, 2 - бір жагына; б - бойлык тарату
1. Тракторды тіркемемен артқы жүріспен жіргенде нелерді іске қосу керек ?
2. Тіркеменің айналмалы шеңбері не үшін қажет?
3. Трактордың аспалы жүйесі мен тіркемені қалай қосады ?
Тақырыбы: «Тіркемелі тракторды артқы жүріспен жүргізу»
2. Тракторды артқы беріліске қосу Рычагпен және педальмен
жұмыс істеу
35

3.
Артқы беріліске қосқан кездегі
трактордың дыбыс беру және жарық беру
құралдары
Электр жүйесін іске қосу
4.
Трактордың аспалы жүйесі мен тіркемені
құрастыру
Тіркемені аспалы жүйеге
жалғап, саусақты орнату
5.
Гидрожүйені іске қосу Шлангаларды гидрожүйеге
жалғау
6.
Тіркеменің айналмалы шеңберін тексеріп,
бақылау саусағын орнату
Айналмалы шеңберді
құрастыру
36

*
10.1 - сурет. Жылжымалы мықгаратқыіитармен жемшөп тарату
тасқынды - тсхнологиялық желісі сүлбасының негізгі нүсқалары:
1 - жылжымалы азыктаратқыш, 2 - тұракты азықтаратқыш,
3 - науадан тысқары орнатылған азықтаратқыш, 4 - тасгіалы азықтаратқыш
1. Тракторды тіркемемен артқы жүріспен жіргенде нелерді іске қосу керек ?
2. Тіркеменің айналмалы шеңбері не үшін қажет?
3. Трактордың аспалы жүйесі мен тіркемені қалай қосады ?
37

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Родичев В.А. «Тракторлар мен автомобилдер» М.Агропромиздат,
1987ж.
2. Тельман Б.М., Москвин М.В. «Ауыл шаруашылық тракторлары
мен автомобилдері, М.Агропромиздат, 1987 ж.
3. Ксенович И.П., Кустович С.Л., Степанюк П.Н. «МТЗ-80 және
МТЗ-82 тракторалры», М.Колос, 1984 ж.
4. Ксенович И.П., Степанюк П.Н. «МТЗ-102 және МТЗ-100
тракторлары» М.Агропромиздат, 1986 ж.
5. Богатырев А.В. «Шынжыр табанды тракторлар», М.Колос , 1984ж.
6. Болтинский В.Н. «Тракторлар және автомобилдер
қозғалтқыштарының теориясы, конструкциясы және есебі»,
М.1982ж.
7. Гурьевич А.М., Сорокин Е.М. «Тракторлар мен автомбильдер»
М.Колос, 1978ж
8. Рогоцев В.Л. «Тракторлар мен автомобильдер», М.1986 ж.
9. Скотников В.А. «Тракторлар және автомобилдер»,
М.Агропромиздат, 1985ж
10. Галкин Е.В. «Тракторлар мен автомобилдер бойынша
лабораториялық-практикалық әдістемесі», 1983ж
38

әдістем. нұсқау айтқұл м.

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Вспомогательный образовательный сайт

More from Вспомогательный образовательный сайт (20)

әдістем. нұсқау айтқұл м.