1. ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY 2013
KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Pierwszy zintegrowany raport korporacyjny przygotowany zgodnie ze standardami
raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju określonymi w ramach Światowej
Inicjatywy Sprawozdawczej (z ang. Global Reporting Initiative, GRI)
Raport prezentuje dane za rok obrotowy 2011/2012 dotyczące środowiskowych, społecznych,
gospodarczych i ekonomicznych aspektów działalności jednej z największych spółek branży
spożywczej w Polsce, jak również informacje na temat norm i regulacji dotyczących zarządzania
Spółką.
Wyróżnione aspekty
· Środowiskowe: Wydajność procesów w KSC jest dziesięć razy wyższa w zestawieniu ze stosowanymi
technologiami konwencjonalnymi, jeśli chodzi o ilość zużywanej trakcie produkcji energii i wody.
W ciągu ostatnich pięciu lat zużycie wody zostało zmniejszone o 67%, a energii elektrycznej i cieplnej
odpowiednio o 9% i 21%. Spółka prowadzi także badania nad możliwością wykorzystywania odpadów
z biomasy do wytwarzania energii oraz planuje kolejne inwestycje usprawniające proces produkcji,
które przyniosłyby korzyści zarówno firmie jak i środowisku. Spółka poczyniła również postępy
w kierunku osiągnięcia wyznaczonych celów redukcji emisji gazów.
· Społeczne: Blisko 100% pracowników Spółki zrzeszonych jest w związkach zawodowych i objętych
systemem świadczeń socjalnych. Poziom bezpieczeństwa w miejscu pracy wzrósł o ponad 85%
w stosunku do danych sprzed pięciu lat. KSC wspiera także organizacje charytatywne oraz społeczności
lokalne i utrzymuje stały kontakt z ponad 16 000 plantatorów buraka cukrowego z całej Polski.
· Ekonomiczne: 80% akcji KSC S.A. należy do Skarbu Państwa, stąd też 80% zysku spółki trafia do budżetu
Państwa, przyczyniając się do rozwoju infrastruktury i sektora usług publicznych.
· Finansowe: Poziom zadłużenia KSC jest niski, a sytuacja finansowa spółki jest bardzo stabilna.
· Zarządzanie i bezpieczeństwo żywności: KSC wykracza ponad wymagane przez UE czy państwo polskie
minimum w kwestii przyjętych regulacji dotyczących zarządzania, przejrzystości procedur, jakości
i bezpieczeństwa. Spółka dobrowolnie przyjęła i sumiennie przestrzega norm ISO, ale wdrażane są
również inne programy i standardy działań. Przykładem na ponadprogramowość podejmowanych
przez KSC wyzwań może być podjęcie wysiłku nad stworzeniem niniejszego raportu we współpracy
ze studentami SGGW.

2. 1
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Członkowie zespołu: Zofia Szewczy, Wojciech Kowalczyk, Martin Zaehrl, Giovany Castellanos,
Adam J. Sulkowski, Anna Huszcza-Podgórska, Valentyna Kapitanchuk
Raport zawiera informacje dostarczone przez Krajową Spółkę Cukrową S.A., bardziej znaną pod
nazwą „Polski Cukier” lub - po prostu - KSC. Materiały zostały zgromadzone i skompilowane przez
studentów biorących udział w tygodniowych warsztatach w ramach międzynarodowego programu
MBA „Zarządzanie w Agrobiznesie”, zorganizowanych przez Szkołę Główną Gospodarstwa
Wiejskiego w czerwcu 2013 roku.
Niniejszy dokument zgodny jest z wytycznymi G4 dotyczącymi sprawozdawczości w zakresie
zrównoważonego rozwoju w ramach Światowej Inicjatywy Sprawozdawczej (z ang. Global Reporting
Initiative, GRI - www.globalreporting.org), czyli zaktualizowaną wersją najpopularniejszego
narzędzia raportowania skutków ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Standardy
sprawozdawczości GRI są wykorzystywane przez ponad 80% z 250 największych firm na świecie
i ponad 4000 organizacji. Zgodnie z naszym stanem wiedzy jest to pierwszy na świecie przeznaczony
do publikacji raport korporacyjny stworzony zgodnie z wytycznymi G4. Ponieważ dokument ten
zawiera również dane finansowe i analizy, może być traktowany jako raport zintegrowany.
Studenci biorący udział w tworzeniu niniejszego raportu reprezentują następujące instytucje:
· Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (http://www.sggw.pl/?lang=en)
· Czeski Uniwersytet Rolniczy w Pradze (http://www.czu.cz/en/)
· Narodowy Uniwersytet Kijowski im. Tarasa Szewczenki,
(http://nubip.edu.ua/en/)
Opiekunem projektu był prof. Adam J. Sulkowski, (Katedra Business Law & Sustainable Development
Uniwersytetu Massachusetts w Dartmouth, USA), gdzie od 2010 roku jako mentor nadzoruje zespoły
studentów przygotowujących raporty zrównoważonego rozwoju (w tym pierwsze dotyczące
uniwersytetów raporty na świecie, które w ramach wytycznych G3 systemu GRI osiągnęły poziomy
aplikacji A oraz A+ oraz raporty przygotowane dla amerykańskich miast Fall River i Dartmouth, które
również jako pierwsze na świecie osiągnęły poziom aplikacji A i jako pierwsze jednostki samorządowe
w USA wykorzystały Ramowe Zasady Raportowania GRI). Wszelkie pytania dotyczące niniejszego
raportu można kierować na adres mailowy profesora Sulkowskiego: asulkowski@umassd.edu.
Warsztaty nadzorowali: Bruce Ahrendsen, profesor Agricultural Economics & Agribusiness na
Uniwersytecie Arkansas w USA oraz wykładający na SGGW, prof. Edward Majewski.

3. 2
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Zgodność niniejszego raportu z wytycznymi G4
Niniejszy raport został sporządzony zgodnie z wytycznymi G4 dotyczącymi sprawozdawczości
w zakresie zrównoważonego rozwoju w ramach Światowej Inicjatywy Sprawozdawczej (z ang. Global
Reporting Initiative, GRI. Na stronie www.globalreporting.org znajdują się wyjaśnienia zasad
i kryteriów warunkujących zgodność raportu z metodologią GRI. Zaprezentowane poniżej Dane
Ogólne są elementem koniecznym do zakwalifikowania raportu jako dokumentu zgodnego z głównymi
wytycznymi GRI. Przedstawione na następnych stronach Dane Szczegółowe dotyczą aspektów działań
firmy uznanych za istotne dla interesariuszy. Aby dokument ten mógł być zaklasyfikowany jako
zintegrowany raport, zostały w nim ujęte także wyniki finansowe i ich analiza oraz sugestie dotyczące
działalności firmy. Według wytycznych G4 wymagany jest także Wskaźnik GRI G4-32.
Poniższa tabelka przedstawia Indeks Wskaźników GRI (G4-32) a zarazem Spis Treści raportu:
DANE OGÓLNE Strona
STRATEGIA I ANALIZA
G4-1 Wypowiedź Prezesa 4
PROFIL ORGANIZACYJNY
G4-3 Nazwa organizacji 5
G4-4 Podstawowe marki, produkty i usługi 7
G4-5 Siedziba centrali organizacji 5
G4-6 Liczba krajów, w których działa organizacja 5
G4-7 Forma prawna i charakter własności 5
G4-8 Obsługiwane rynki 5
G4-9 Skala działalności organizacji 5
G4-10 Struktura zatrudnienia 20
G4-11 Procentowy udział pracowników objętych umowami zbiorowymi 20
G4-12 Łańcuch dostaw 8
G4-13 Istotne zmiany wprowadzone od czasu poprzedniego raportu 8
G4-14 Czy zasady ostrożności są uwzględniane przez organizację (jeśli tak, to w jaki sposób) 8
G4-15
Podpisane lub zatwierdzone przez organizację karty, zbiory zasad i inne inicjatywy dotyczące
zagadnień ekonomicznych, środowiskowych i społecznych, opracowane przez instytucje
zewnętrzne
8
G4-16 Członkostwo w stowarzyszeniach, w których organizacja znajduje się na szczeblu organizacyjnym 8
ZIDENTYFIKOWANE ISTOTNE ZAGADNIENIA I OGRANICZENIA
G4-17
Podmioty włączone do skonsolidowanego sprawozdania finansowego organizacji
lub równoważnych dokumentów
10
G4-18 Zdefiniowanie zawartości raportu 10
G4-19 Istotne zagadnienia 10
G4-20 Aspekty związane z ograniczeniami wewnątrz organizacji 10
G4-21 Aspekty związane z ograniczeniami na zewnątrz organizacji 10
G4-22 Skutki wszelkich korekt informacji zawartych w poprzednich raportach i przyczyny takich korekt 10
G4-23
Znaczne zmiany w stosunku do poprzednich okresów sprawozdawczych w zakresie istotnych
zagadnień i ograniczeń
10
ZAANGAŻOWANIE INTERESARIUSZY
G4-24 Lista grup interesariuszy organizacji 11
G4-25 Podstawa identyfikacji i wyboru kluczowych interesariuszy 11
G4-26 Komunikacja z interesariuszami 11
G4-27 Kluczowe zagadnienia i problemy poruszone z interesariuszami 11
CHARAKTERYSTYKA RAPORTU
G4-28 Okres sprawozdawczy 11
G4-29 Data publikacji ostatniego raportu 11
G4-30 Cykl sprawozdawczy 11
G4-31 Możliwość kontaktu w przypadku pytań dotyczących raportu i jego treści 1 & 11
G4-32 Zapewnienia 11
G4-33 „Opcja zgodności” i indeks zawartości GRI 2-3 &11
ZARZĄDZANIE

4. 3
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
G4-34 Struktura zarządzania organizacją 9
ETYKA I UCZCIWOŚĆ
G4-56 Wartości, zasady, standardy i normy zachowania, które reprezentuje organizacja 24
DANE FINANSOWE, ANALIZA I REKOMENDACJE ZESPOŁU AKADEMICKIEGO 25-31
DANE SZCZEGÓŁOWE Strona
EKONOMICZNE
G4-DMA PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA 12
G4-EC1 Bezpośrednia wartość ekonomiczna wytworzona i podzielona 13
G4-EC2
Implikacje finansowe i inne ryzyka oraz szanse dla działań organizacji
wynikające ze zmian klimatycznych 13
G4-EC4 Wsparcie finansowe uzyskane od państwa 13
G4-EC5
Wskaźniki standardowego wynagrodzenia na poziomie podstawowym
według płci w porównaniu z lokalną płacą minimalną w głównych
lokalizacjach organizacji 13
G4-EC9 Udział wydatków przeznaczonych na usługi lokalnych dostawców 13
ŚRODOWISKOWE
G4-DMA PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA 14-15
G4-EN1 Wykorzystane surowce/materiały według wagi i objętości 15
G4-EN3 Zużycie energii wewnątrz organizacji 15
G4-EN5 Wskaźniki energochłonności 15
G4-EN6
Zmniejszenie zużycia energii wskutek efektywności prowadzonych
inicjatyw 15-17
G4-EN8 Całkowity pobór wody 17
G4-EN10
Procent i łączna objętość wody podlegającej recyklingowi i ponownemu
wykorzystaniu 17
G4-EN11
Grunty, na których prowadzona jest działalność organizacji,
zlokalizowane w obszarach o dużej wartości pod względem
bioróżnorodności 17
G4-EN13 Siedliska chronione lub zrewitalizowane 17
G4-EN14 Liczba zagrożonych gatunków na obszarach oddziaływania organizacji 17
G4-EN15 Bezpośrednia emisja gazów cieplarnianych (GHG) 18
G4-EN19 Redukcja emisji GHG 18
G4-EN21 Inne znaczące emisje do powietrza 18
G4-EN22 Całkowita objętość ścieków 18
G4-EN23 Całkowita waga odpadów według ich rodzaju 18
G4-EN24 Łączna liczba i objętość istotnych wycieków 18
G4-EN25
Waga transportowanych lub przetworzonych odpadów uznanych za
niebezpieczne 18
G4-EN27
Inicjatywy służące zmniejszeniu wpływu produktów i usług na
środowisko 19
G4-EN28 Procent materiałów odzyskanych z opakowań 19
G4-EN29
Kary pieniężne i sankcje pozafinansowe za nieprzestrzeganie prawa i
regulacji dotyczących ochrony środowiska 19
G4-EN30
Wpływ transportu produktów i innych dóbr oraz materiałów na
środowisko 19
G4-EN31 Wydatki i inwestycje przeznaczone na ochronę środowiska 19
G4-EN34 Liczba skarg na temat wpływu na środowisko 19
SPOŁECZNE
G4-DMA PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA 20-22

5. 4
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
& 24
G4-LA1 Liczba pracowników 23
G4-LA2 Świadczenia dla pracowników pełnoetatowych 23
G4-LA4
Minimalne wyprzedzenie, z jakim informuje się o istotnych zmianach
operacyjnych 23
G4-LA5
Odsetek pracowników reprezentowanych w formalnych komisjach (w
których skład wchodzi kierownictwo i pracownicy) ds. bezpieczeństwa i
higieny pracy 23
G4-LA6 Wskaźnik urazów 23
G4-LA8
Kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy, uwzględnione w formalnych
porozumieniach zawartych ze związkami zawodowymi 23
G4-LA14
Odsetek nowych dostawców sprawdzonych pod względem kryteriów
praktyk zatrudnienia 23
G4-HR7
Odsetek pracowników ochrony wyszkolonych pod względem
przestrzegania praw człowieka 24
G4-SO4 Komunikacja i szkolenie w sprawie praktyk i procedur antykorupcyjnych 24
G4-PR1
Odsetek produktów, których wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo został
oceniony jako wymagający poprawy 24
G4-PR2
Liczba przypadków niezgodności produktów z regulacjami i kodeksami w
zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa produktów 24

6. 5
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Strategia i analiza
G4-1 Wypowiedź Prezesa
Z przyjemnością przekazuję Państwu pierwszy
Zintegrowany Raport Roczny Krajowej Spółki
Cukrowej S.A. Przedstawia on dane na temat
zarządzania i sytuacji finansowej Spółki oraz
aspektów ekonomicznych, społecznych
i środowiskowych naszych działań, jak również
celów i strategii zrównoważonego rozwoju.
Z radością świętowaliśmy 10-lecie istnienia KSC S.A. Nasza duma była tym większa, iż każdy z nas wie,
jaką drogę przeszła Spółka, a wraz z nią Pracownicy i Plantatorzy. To dzięki ich zaangażowaniu firma
sprostała wielu wyzwaniom, z jakimi przyszło nam się mierzyć, i osiągnęła zamierzone cele, w tym
utrzymanie pozycji lidera rynku cukrowniczego w Polsce.
Spółka zgodnie z założeniami osiągnęła również znakomite wyniki finansowe. Przychody ze sprzedaży
w roku obrotowym 2011/2012 wzrosły w stosunku do poprzedniego roku o ponad 30 %, osiągając
poziom 2 330 881 tys. zł. Spółka wypracowała zysk netto 561 081 tys. zł. i EBITDA (zysk przed
odliczeniem odsetek, podatków i amortyzacji) w wysokości 806 049 tys. zł.
Przytoczone powyżej podstawowe wyniki finansowe nie są jedynym pozytywnym efektem strategii
rozwoju Spółki. Równie istotnymi, nierozerwalnie z nimi związanymi celami były działania zmierzające
do obniżenia kosztów produkcji, zwiększania bezpieczeństwa Pracowników oraz wyeliminowania
niekorzystnego wpływu na środowisko. Dzięki zrealizowanym inwestycjom udało się obniżyć zużycie
energii cieplnej o 7,2%, energii elektrycznej o 6,7% oraz zwiększyć średni przerób dobowy o ponad 6%.
W Oddziałach Krajowej Spółki Cukrowej S.A. skupiono i przerobiono ponad 4 500 000 ton buraków.
Pragnę podziękować naszym Kontrahentom, Plantatorom, Pracownikom, Radzie Nadzorczej
i Zarządowi za trud, wsparcie i lojalność, bez których osiągnięcie tak dobrych wyników przez naszą
Spółkę nie byłyby możliwe.
Zapraszam do lektury Zintegrowanego Raportu Rocznego KSC S.A., który będzie dla Państwa źródłem
informacji na temat zrównoważonego rozwoju i finansów naszej Spółki.

7. 6
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Profil organizacyjny
G4-3 Nazwa firmy: Krajowa Spółka Cukrowa Spółka Akcyjna. Spółka może używać skrótu firmy
„KSC” i wyróżniającego ją znaku graficznego „Polski Cukier”.
Krajowa Spółka Cukrowa należy do grona 15 najdroższych korporacji w Polsce i największych
polskich firm sektora spożywczego. Posiada 40% udział w sprzedaży cukru na rynek krajowy, co daje
jej pozycję lidera, oraz trzecie miejsce wśród przetwórców buraków cukrowych w Unii Europejskiej.
Firma powstała w 2002 r. z połączenia trzech spółek
cukrowych należących do Skarbu Państwa. Od 30
września 2003 r. KSC funkcjonuje jako ogólnopolski
koncern branżowy, posiadający siedem Oddziałów
produkcyjnych.
Cukrownie KSC działają w pięciu województwach
i rocznie przerabiają w przybliżeniu 4 000 000 ton
buraków cukrowych, dostarczanych przez około 17 000 Plantatorów, co przekłada się na obszar upraw
powyżej 78 000 ha.
Cukrownie KSC znajdują się w siedmiu następujących miastach:
Malbork
Kluczewo
Nakło
Kruszwica
Dobrzelin
Werbkowice
Krasnystaw
G4-5 Siedziba centrali organizacji Toruń, Polska
G4-6 Liczba krajów, w których działa organizacja 2 (Polska i Mołdawia)
G4-7 Forma prawna i charakter własności Spółka Akcyjna (Skarb Państwa: 79.66% własności,
pozostali akcjonariusze: 20.34%)
G4-8 Obsługiwane rynki Polska i inne kraje europejskie
G4-9 Skala działalności organizacji Przychód ze sprzedaży w 2012 r.: 2 330 881 zł. Patrz także: dane w
G4-1 (s. 5), G4-3 (powyżej) oraz dostawcy i obszar dostaw na nast. str.

8. 7
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.

9. 8
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
Liczba Plantatorów dostarczających surowiec do KSC
(na Oddział, 2011)
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
Obszar upraw, na Oddziały KSC (2011, w ha)

10. 9
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
G4-4 Produkty, usługi i łańcuch dostaw
Marka podstawowa
Produkty i usługi
Polski Cukier
Produkcja i sprzedaż cukru
CUKIER BIAŁY KRYSZTAŁ CUKIER DROBNY (RÓŻNE FRAKCJE) CUKIER PUDER MELASA
LUZEM LUZEM TORBY PAPIEROWE
(25 kg)
CYSTERNY
SAMOCHODOWE
BIG-BAGI (1t) BIG-BAGI (1t) CYSTERNY
KOLEJOWE
TORBY PAPIEROWE (25
kg)
TORBY PAPIEROWE (25 kg)
TORBY
POLIPROPYLENOWE I
PAPIEROWE (50 kg)
TORBY POLIPROPYLENOWE I
PAPIEROWE (50 kg)
PRODUKT OPAKOWANIE
CUKIER BIAŁY 1 kg
CUKIER DROBNY 1 kg
CUKIER TRZCINOWY DEMERARA 0,5 kg
CUKIER TRZCINOWY DOYPACK 0,5 kg
CUKIER TRZCINOWY KOSTKA 0,5 kg
CUKIER BIAŁY KOSTKA 0,5 kg
CUKIER PUDER 0,5 kg

11. 10
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Celem zapewnienia najwyższych standardów obsługi klienta
wdrożono nowy System Obsługi Zamówień, który
udoskonalił proces dystrybucji cukru i melasu.
Nowy system umożliwia nadzór i optymalizację
wykorzystania magazynów i paczkarek oraz moderowanie
poszczególnych procesów.
Przeprowadzono również szereg inwestycji w zakresie
magazynowania. Ukończono budowę nowego silosu na
cukier o pojemności 50 000 t w Oddziałach „Cukrownia
Dobrzelin”, „Cukrownia Nakło” i „Cukrownia Krasnystaw”.
G4-12 Łańcuch dostawców Surowiec jest dostarczany z pól do cukrowni.
G4-13 Istotne zmiany Zakup 70% akcji Przedsiębiorstwa Zbożowo-Młynarskiego “PZZ”
w Stoisławiu.
G4-14
Czy zasady ostrożności są uwzględniane
przez organizację (jeśli tak, to w jaki sposób)
Zasady bezpieczeństwa są wpisane w całokształt działalności firmy.
W ramach Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością
i Systemu Bezpieczeństwa Żywności przeprowadza się audyty
certyfikujące. Produkty podlegają kontroli zgodnie z wymogami
standardów sprzedaży oraz normami jakości BRC (British Retail
Consortium) w przemyśle spożywczym i handlu żywnością.
G4-15
Podpisane lub zatwierdzone przez organizację
karty, zbiory zasad i inne inicjatywy dotyczące
zagadnień ekonomicznych, środowiskowych
i społecznych, opracowane przez instytucje
zewnętrzne
Certyfikaty potwierdzające wdrożenie systemów zarządzania:
- jakością (ISO 9001:2008),
- bezpieczeństwem żywności (ISO 22000:2005),
- środowiskiem (ISO 14001:2004),
- bezpieczeństwem i higieną pracy (PN-N 18001:2004),
oraz wdrożenie
- standardów IFS i BRC (patrz także: G4-14, powyżej).
G4-16 Członkostwo w organizacjach KSC przynależy do poniższych organizacji:
- Europejskie Stowarzyszenie Cukrowników (ESST),
- Europejski Komitet Producentów Cukru (CEFS),
- Stowarzyszenie Techników Cukrowników (STC),
- Związek Producentów Cukru (ZPC).

12. 11
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.

13. 12
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
G4-34 Władze, struktura i ład korporacyjny
Właściciele firmy
· Skarb Państwa: 781,237,527 akcji stanowiących 79.52 %
kapitału własnego firmy
· Pozostali akcjonariusze: 201,161,632 akcji stanowiących
20.48 % kapitału własnego firmy
Władze Krajowej Spółki Cukrowej S.A. stanowią:
· Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
· Rada Nadzorcza
· Zarząd
W skład Zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. wchodzą:
· Prezes: Marek Dereziński
· Członek Zarządu: Krzysztof Kowa
· Członek Zarządu: Tomasz Olenderek
W skład Rady Nadzorczej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. wchodzą:
· Przewodnicząca Rady Nadzorczej: Anna Miazek
· Wiceprzewodnicząca Rady Nadzorczej: Justyna Banaczkowska
· Sekretarz Rady Nadzorczej: Zdzisław Salus
· Członek Rady Nadzorczej: Anna Bartosik
· Członek Rady Nadzorczej: Adrian Charzyński
· Członek Rady Nadzorczej: Zbigniew Jezierski
· Członek Rady Nadzorczej: Wojciech Kałużny
· Członek Rady Nadzorczej: Andrzej Leszczyński
· Członek Rady Nadzorczej: Dominika Lipska
· Członek Rady Nadzorczej: Józef Pawela
KSC pozostaje wierna wysokim
standardom zarządzania i kultury
korporacyjnej, stosując
odpowiednie kodeksy dobrych
praktyk, zasady odpowiedzialności,
przejrzystości
i uczciwości oraz zapewniając
efektywne, odpowiedzialne i
etyczne zarządzanie,
uwzględniające interesy wszystkich
zainteresowanych stron. Władze
Spółki dokładają starań, aby
powyższe standardy były stosowane w wszelkich obszarach działalności KSC, poprzez realizację
szeregu polityk i procedur monitorowania we wszystkich swoich oddziałach
i cukrowniach, działając zgodnie z obowiązującymi przepisami, uznanym zbiorem dobrych praktyk, jak
również kodeksem praktyki biznesowej.
Zidentyfikowane istotne zagadnienia i ich ograniczenia

14. 13
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
G4-17 Jednostki uwzględnione w skonsolidowanym zeznaniu
finansowym firmy bądź równoważnych dokumentach
Fabryka Cukierków "Pszczółka", KSC
"Bioenergetyka" i ICS "Zahar
Moldova" SRL
G4-18 Zdefiniowanie treści raportu:
Treść niniejszego raportu została zdefiniowana w oparciu o wytyczne raportowania wyników organizacji wg
Global Reporting Initiative (GRI):
· Aspekty i wskaźniki standardu G4 zostały opracowane na podstawie ich relatywnego wpływu na
interesariuszy.
· Dane nt wyników ekonomicznych, środowiskowych i społecznych zostały ukazane w kontekście
zrównoważonego rozwoju.
· Raport opisuje ważne aspekty firmy, ukazujące jej wpływ na gospodarkę, środowisko i społeczeństwo.
· Raport zawiera omówienie istotnych aspektów i ich granice.
G4-19 Istotne zagadnienia:
· Ekonomiczne: Wyniki finansowe, Pozycja rynkowa, Praktyki zamówieniowe.
· Dotyczące środowiska: Surowce, Energia, Woda, Bioróżnorodność, Emisje, Ścieki i odpady, Produkty
i usługi, Przestrzeganie norm, Transport, Ogólne, Procedury reklamacyjne.
· Społeczne: Zatrudnienie, Relacje Pracownik-Zarząd, Opieka medyczna i bezpieczeństwo pracy, Ocena
praktyk zawodowych przez dostawcę, Praktyki dotyczące bezpieczeństwa, Antykorupcja, Zdrowie
i bezpieczeństwo klienta
G4-20 Aspekty związane z ograniczeniami wewnątrz organizacji:
W firmie nie da się określić granic powyższych aspektów (patrz G4-19).
Aspekty społeczne, środowiskowe, gospodarcze, finansowe i zarządzania są nierozerwalnie powiązane ze sobą
i konieczne dla długoterminowego, zrównoważonego rozwoju i funkcjonowania firmy.
G4-21 Aspekty związane z ograniczeniami na zewnątrz organizacji:
Wszystkie powyższe aspekty określone jako istotne (patrz G4-10) są odczuwalne głównie w Polsce. Ponieważ
firma sprzedaje swoje produkty również poza granice kraju, aspekt Zdrowie i bezpieczeństwo klienta ma wpływ
na zagranicznych konsumentów (zwłaszcza w Unii Europejskiej).
G4-22 Skutki wszelkich korekt informacji zawartych w poprzednich raportach i
przyczyny takich korekt
Brak wcześniejszych raportów
G4-23 Znaczne zmiany w stosunku do poprzednich okresów sprawozdawczych
w zakresie istotnych zagadnień i ograniczeń
Brak wcześniejszych raportów

15. 14
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Zaangażowanie interesariuszy
KSC S.A. dostrzega fakt, że realizację długoterminowego celu
zrównoważonego rozwoju wspiera głębokie zaangażowanie
wszystkich zainteresowanych stron w rozwiązywanie kwestii
będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Firma
współpracuje
z lokalnymi dostawcami surowców, a także z pracownikami, akcjonariuszami i klientami.
G4-24 Lista interesariuszy współpracujących
z firmą
Klienci, pracownicy i ich przedstawiciele w związkach
zawodowych, partnerzy, konkurencja, właściciele,
w tym pośrednio poprzez Skarb Państwa, wszyscy
obywatele polscy.
G4-25 Podstawa identyfikacji i wyboru kluczowych
interesariuszy
Analiza łańcucha dostaw, konsumentów, prowadzenia
działalności, struktury własności, organizacji
wewnętrznej i środowiska zewnętrznego.
G4-26 Komunikacja z interesariuszami Firma angażuje interesariuszy poprzez:
- Publikację sprawozdań finansowych w Monitorze
Polskim B Statutu Spółki,
- Negocjacje Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy
dla Pracowników Krajowej Spółki Cukrowej S.A.,
- Fundusz Socjalny KSC S.A.
- Współpracę z organizacjami dobroczynnymi
i wspólnotami (patrz: Wskaźniki społeczne na str. 20-
24).
G4-27 Kluczowe zagadnienia i problemy
poruszone z interesariuszami
Wyniki finansowe, polityka dywidendowa, misja
i strategia Spółki, perspektywy, dostawy surowca
i warunki zatrudnienia.
Profil raportu
G4-28 Okres sprawozdawczy Fiskalny 2012 (od 1 października 2011 do 30 września
2012, określany też jako rok finansowy 2011/2012).
G4-29 Data publikacji ostatniego raportu Brak wcześniejszych raportów
G4-30 Cykl sprawozdawczy Roczny
G4-31 Możliwość kontaktu w przypadku
pytań dotyczących raportu i jego
treści
Źródła informacji obejmują:
Departament Ekonomiczno-Finansowy, Departament
Organizacji i Zarządzania, Departament Techniczno-
Surowcowy, Departament Analiz i Kontrollingu.
Pełnomocnik Zarządu ds. Systemów Zarządzania oraz
Specjalista ds. Bezpieczeństwa. Profesor Adam
J. Sulkowski jest dostępny w sprawie raportu pod
adresem mailowym: asulkowski@umassd.edu
G4-33 Zapewnienia Firma może w przyszłości chcieć rozważyć
zapewnienia zewnętrzne.
G4-34 „Opcja zgodności”
i indeks zawartości GRI
Niniejszy raport został przygotowany w oparciu o podstawowy
standard G4. Spis treści znajduje się na str. 2 i 3.

16. 15
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Wskaźniki ekonomiczne
Cele
Krajowa Spółka Cukrowa S. A. wyznaczyła sobie następujące cele jeśli chodzi o rozwój ekonomiczny:
· Zwiększenie udziału w rynku
· Zwiększenie udziału w rynku cukru „bio”
· Dalsze wdrażanie praktyk CRS i zrównoważonego rozwoju,
które zwiększają dochody i efektywność firmy, wpływają na
wzrost i stabilność zatrudnienia, poprawę zdrowia,
bezpieczeństwa, zadowolenia i retencji Pracowników.
Polityka firmy
Powyższe cele nie mogą zostać osiągnięte bez podejmowania działań ukierunkowanych na
zrównoważony rozwój. Stąd też poprawa efektywności i bezpieczeństwa pracowników oraz ich
zadowolenia z pracy wpływa na zmniejszenie kosztów związanych z wykorzystaniem energii
i surowców, obniża częstotliwość występowania wypadków w miejscu pracy oraz wpływa na
zmniejszenie rotacji pracowników. Innymi słowy działania ukierunkowane na zrównoważony rozwój
nie stanowią zagrożenia dla sukcesu finansowego firmy, lecz wręcz przeciwnie – pozytywnie na niego
wpływają. Ponadto, ponieważ większościowy pakiet akcji znajduje się w rękach Skarbu Państwa,
takowy sukces finansowy zapewnia środki niezbędne do finansowania rozwoju programów socjalnych
i infrastruktury. Spółka jest także aktywnie zaangażowana w życie społeczności lokalnych, w rejonach,
w których działa.
Poprzez działalność sponsoringową
i społeczną KSC tworzy powiązania między
pracownikami a mieszkańcami oraz szkołami
i innymi instytucjami, tworząc tym samym
warunki do rozwoju dwukierunkowego
strumienia komunikacji społecznej.
DANE DOTYCZĄCE SPOSOBU ZARZĄDZANIA

17. 16
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Wyniki ekonomiczne
G4-EC1 Bezpośrednia wartość ekonomiczna wytworzona i podzielona
W ostatnich latach firma odnotowała wzrost zysków i obrotów. W okresie od roku 2006
do 2008 nastąpiła redukcja kosztów będąca rezultatem inwestycji mających na celu
zwiększenie wydajności. Poniżej znajdują się dane finansowe dotyczące raportowanego
okresu:
· Przychody netto ze sprzedaży produktów, nieruchomości i materiałów (2 367 277 000 PLN)
· Koszty sprzedanych produktów, nieruchomości i materiałów (1 424 289 000 PLN)
· Pozostałe przychody operacyjne (59 099 000 PLN)
· Pozostałe koszty operacyjne (109 383 000 PLN)
· Podatek dochodowy (133 657 000 PLN)
· Zysk netto (561 996 000 PLN)
G4-EC2 Implikacje finansowe i inne ryzyka oraz szanse dla działań organizacji wynikające ze zmian
klimatycznych.
Zmiany klimatyczne mogą mieć negatywny wpływ na jakość i dostępność surowca do produkcji
cukru (buraki cukrowe), a także na niektóre inne rośliny uprawne wrażliwe na zmiany pogody.
Dlatego też firma zdaje sobie sprawę, iż w jej interesie leży podejmowanie przedsięwzięć
i inwestycji mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych.
G4-EC4 Wsparcie finansowe uzyskane od państwa
Spółka funkcjonuje bez jakiejkolwiek pomocy ze strony rządu polskiego. Sytuacja jest
odwrotna, gdyż głównym akcjonariuszem Spółki jest Skarb Państwa, któremu firma zapewnia
stałe dochody z tytułu dywidendy.
Obecność na rynku
G4-EC5 Wskaźniki standardowego wynagrodzenia na poziomie podstawowym według płci
w porównaniu z lokalną płacą minimalną w głównych lokalizacjach organizacji
Nie ma obecnie statystyk badających tą kwestie, ale mogą być one dostępne w przyszłości.
Spółka poważnie traktuje kwestie równości płci, a Dział Kadr czuwa nad tym, by wysokość
wynagrodzenia była proporcjonalna do posiadanych przez poszczególnych pracowników
kwalifikacji.
Praktyki zamówieniowe
G4-EC9 Udział wydatków przeznaczonych na usługi lokalnych dostawców w głównych lokalizacjach
organizacji
Choć dane nie pochodzą ze źródeł oficjalnie monitorowanych, w rzeczywistości wydatki firmy
w 100 % wspierają dostawców lokalnych.

18. 17
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Wskaźniki środowiskowe
Cele
Działalność Krajowej Spółki Cukrowej jako największego
producenta cukru w Polsce wywiera duży wpływ na środowisko
naturalne. Procesy produkcji wymagają znacznego zużycia wody,
generują dużą ilość odpadów stałych i przyczyniają się do
zwiększenia emisji gazów cieplarnianych i ścieków. Dzisiejszym
wyzwaniem i kluczowym elementem polityki KSC jest znalezienie
sposobów, by produkcja cukru odbywała się w sposób, który nie
niszczy naszego ekosystemu.
KSC dokłada starań, aby w toku codziennej pracy, przy wykorzystaniu kompleksowych systemów do
zarządzania jakością, zmniejszać negatywny wpływ swojej działalności na środowisko. KSC ma na celu:
•ograniczenie wpływu działalności Spółki na środowisko poprzez zmniejszenie zużycia wody i energii
w wyniku prac remontowych i działań inwestycyjnych;
•osiągnięcie wyznaczonego celu "zero odpadów" poprzez optymalne wykorzystanie zasobów;
•osiągnięcie najwyższej efektywności energetycznej poprzez wprowadzenie najnowocześniejszych
technologii;
•czterokrotne zmniejszenie emisji pyłów do atmosfery do końca 2015 r.;
•przeznaczenie kwoty 265 020 000 PLN na inwestycje w latach 2011-16 mające na celu ochronę
środowiska naturalnego;
•ciągłe modernizowanie linii produkcyjnych celem ograniczenia emisji hałasu.
Polityka firmy
W ciągu ostatnich 10 lat systemy zarządzania gospodarką środowiskową w KSC ewoluowały, a ich
wydajność znacznie się poprawiła. Niemniej jednak założeniem Spółki jest ciągłe doskonalenie
i wdrażanie coraz efektywniejszych technologii. Poprzez wprowadzenie norm działania i procedur
kontrolnych KSC zapewnia przestrzeganie zasad etycznych dotyczących praktyk biznesowych we
wszystkich sferach swej działalności. Firma ma świadomość, że zakres jej wpływów wykracza poza ramy
polityki wewnętrznej firmy. Dlatego też KSC przestrzega nie tylko wewnętrznych wytycznych, ale
respektuje również dyrektywy wynikające z inicjatyw zewnętrznych.
Krajowa Spółka Cukrowa zaangażowała się także w kilka inicjatyw zewnętrznych. Jednym z najbardziej
istotnych jej dokonań jest zdobycie certyfikatu „Dobra Firma 2012" za prowadzenie działalności
gospodarczej uwzględniającej potrzeby środowiska oraz tytułu „Lidera Społecznej Odpowiedzialności
Biznesu” – certyfikatu przyznawanego jest przez redakcję Forum Biznesu, dodatku do Gazety Prawnej.
Odpowiedzialność organizacyjna
· Odpowiedzialność za działania związane ze środowiskiem naturalnym spoczywa w rękach
Dyrektorów Oddziałów i Inspektorów ds. Ochrony Środowiska przy każdej z cukrowni.
Szkolenia i rozwój technologiczny
· Pracownicy cukrowni są odpowiednio wyszkoleni i posiadają bieżącą wiedzę na temat
podejmowanych w Spółce działań na rzecz ochrony środowiska;
· Standardy techniczne zarówno dla istniejących jak i nowych maszyn i instalacji używanych
w cukrowniach podlegają ciągłej optymalizacji, a sprzęt jest na bieżąco modernizowany.
Monitoring i jego następstwa
· Zmniejszanie negatywnego wpływu działalności Spółki na środowisko jest osiągane poprzez
realizację celów krótko- i długoterminowych;
DANE DOTYCZĄCE SPOSOBU ZARZĄDZANIA

19. 18
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
· Monitorowanie i raportowanie kwestii dotyczących zgodności podejmowanych działań
z przepisami i regulacjami związanymi z ochroną środowiska;
· Zachowanie międzynarodowych standardów dotyczących jakości i bezpieczeństwa żywności:
British Retail Consortium – BRC (Kruszwica, Krasnystaw, Werbkowice) oraz International Food
Standard – IFS (Kluczewo);
· Członkostwo w systemie Supplier Ethical Data Exchange (SEDEX), będącym platformą wymiany
informacji na temat podmiotów w łańcuchu dostaw;
· Przeprowadzenie kontroli w 7 cukrowniach należących do spółki w grudniu 2010 roku przez
Sedex Members Ethical Trade Audit (SMETA).
Energooszczędny silos na cukier
Wskaźniki środowiskowe
Surowce i materiały
G4-EN1 Wykorzystane surowce
materiały według
wagi i objętości
W roku obrotowym 2012 przerób buraków cukrowych wyniósł
około 3 800 000 ton (t). Na każde 6,96t surowca przypadała 1t
wyprodukowanego cukru, zaś zużycie wody na każdą tonę
przerobionego surowca wynosiło 0,03 m3
, podczas gdy normy wg
BAT dopuszczają maksymalne zużycie na poziomie 0,7 m3
*BAT (ang. Best Available Techniques – Najlepsze Dostępne
Techniki) – zgodnie z dyrektywą IPPC standard służący określaniu
wielkości emisji zanieczyszczeń dla większych zakładów
przemysłowych w UE
Energia
G4-EN3 Zużycie energii wewnątrz organizacji w tym
przyjęte normy, metodologie i założenia
Cieplna: 241 kWh/t surowca
Elektryczna: 22.22 kWh/t surowca
(Norma wg BAT wynosi w Polsce 200 - 600
kWh/t surowca)
G4-EN5 Wskaźniki energochłonności i rodzaje
wykorzystywanych źródeł energii
Energia zawarta w węglu kamiennym, średnia
wartość opałowa 23 - 24 MJ/kg
G4-EN6 Zmniejszenie zużycia energii wskutek
efektywności prowadzonych inicjatyw
W ciągu ostatnich 5 lat zmniejszono zużycie:
· wody o 67 %,
· energii cieplnej o 21 %,
· energii elektrycznej o 9%

20. 19
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Overall thermal energy consumption in the sugar factories that belong to KSC S.A. in
years 2003 - 2012
Total consumption of thermal energy for beets (kWh) (left axis)
Number of sugar factories
Average daily production in tonnesx100 (right axis)
Całkowite zużycie energii elektrycznej do przerobu buraków (kWh) (lewa oś)
Liczba cukrowni
Średnia dzienna produkcja w tonach x100 (prawa oś)
Całkowite zużycie energii cieplnej w cukrowniach należących do KSC S.A.
-dane za lata 2003-2012
Całkowite zużycie energii elektrycznej w cukrowniach należących do KSC S.A.
-dane za lata 2003-2012
Całkowite zużycie energii cieplnej do przerobu buraków (kWh) (lewa oś)
Liczba cukrowni
Średnia dzienna produkcja w tonach x100 (prawa oś)

21. 20
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Woda
G4-EN8 Całkowity pobór wody wg źródeł w tym przyjęte
normy, metodologie i założenia
Całkowity pobór wody w roku 2012:
469 000m3
G4-EN10 Procent i łączna objętość wody podlegającej
recyklingowi i ponownemu wykorzystaniu
Recykling wody w oparciu o założenia
wydajności obiegu mycia i transportu
buraków i obiegu chłodniczego wynosi
28800 % (około 300 razy)
Bioróżnorodność
G4-EN11 Grunty, na których prowadzona jest działalność
organizacji, zlokalizowane w obszarach o dużej
wartości pod względem bioróżnorodności
Brak lokalizacji na obszarach chronionych
G4-EN13 Siedliska chronione lub zrewitalizowane Nie występują na obszarach będących
własnością KSC, w których prowadzi się
produkcję
G4-EN14 Liczba zagrożonych gatunków na obszarach
oddziaływania organizacji
Nie występują na obszarach będących
własnością KSC, w których prowadzi się
produkcję
67%
21%
9%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Water consumption Thermal energy Electrical energy
Redukcja zużycia zasobów
2012 2007
Zużycie wody Energia cieplna Energia elektryczna

22. 21
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Kocioł parowy
Emisja gazów i zanieczyszczeń
G4-EN15 Bezpośrednia emisja gazów cieplarnianych
(GHG) (Scope 1).
w roku 2012 emisja CO2 wynosiła 448 613 t
G4-EN19 Inicjatywy podjęte w celu redukcji emisji
gazów cieplarnianych
Zmniejszenie zużycia węgla służącego do
produkcji energii cieplnej i elektrycznej
poprzez inwestycje w gospodarce cieplnej
i technologii produkcji. Celem Spółki na
najbliższe lata jest zmniejszenie emisji CO2
(z kotłowni technologicznej) o 11,8 kg CO2 /1 t.
surowca do roku 2016.
G4-EN21 Inne znaczące emisje do powietrza Czterokrotne zmniejszenie emisji pyłów do
atmosfery do 2014/15 roku
Ścieki i odpady
G4-EN22 Całkowita objętość ścieków według
rodzaju oraz miejsca docelowe
1 028 000 m3
docelowe miejsca ścieków:
rzeki i oczyszczalnie miejskie
G4-EN23 Całkowita waga odpadów według rodzaju
odpadu i metody postępowania z odpadem
613 000t odpadów zostało wywiezionych na
składowiska, poddanych rekultywacji lub
przekazanych uprawnionym podmiotom
G4-EN24 Łączna liczba i objętość istotnych wycieków Brak istotnych wycieków
G4-EN25 Waga transportowanych, importowanych,
eksportowanych lub przetworzonych
odpadów uznanych za niebezpieczne.
19 t - przekazano uprawnionym podmiotom

23. 22
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Produkty i usługi
G4-EN27 Inicjatywy służące zmniejszeniu wpływu
produktów i usług na środowisko
Produkty takie jak cukier, wysłodki czy
melas nie mają negatywnego wpływu
na środowisko, jeżeli są używane zgodnie
z przeznaczeniem
G4-EN28 Procent odzyskanych materiałów z opakowań
produktów sprzedanych według kategorii
Poziom odzysku materiałów z opakować
na poziomie 57% (dane za rok 2012)
Zgodność z regulacjami
G4-EN29 Wartość pieniężna kar i całkowita liczba sankcji
pozafinansowych za nieprzestrzeganie prawa
i regulacji dotyczących ochrony środowiska
W roku 2012 całkowita kwota kar
wyniosła 1 685 zł
Transport
G4-EN30 Wpływ na środowisko wywierany przez
transport produktów i innych dóbr oraz
materiałów, z których korzysta organizacja
w swej działalności oraz transport pracowników.
Zużycie paliw płynnych i gazowych
w roku 2012 wyniosło 798t.
Wydatki ogółem
G4-EN31 Łączne wydatki i inwestycje przeznaczone na
ochronę środowiska
Według planu na lata 2011 - 2016 na
działania związane z ochroną
środowiska zaplanowano przeznaczyć
w sumie 265 020 000 zł
Mechanizmy składania skarg dot. tematyki środowiskowej
G4-EN34 Liczba skarg na temat wpływu na środowisko
złożonych i rozpatrzonych przy wykorzystaniu
formalnych mechanizmów składania skarg
W roku 2012 złożono jedną skargę.

24. 23
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Aspekty społeczne
Cele
· Troska, otwartość, uczciwość, szacunek
i zaangażowanie w relacjach z pracownikami
i ich przedstawicielami.
· Pomoc pracownikom w pełnej realizacji ich
potencjału i rozwoju umiejętności
przywódczych.
· Budowa światowej klasy kultury korporacyjnej
obejmującej kwestie bezpieczeństwa oraz
promocję zdrowia i dobrego stylu życia wśród pracowników.
· Zapewnianie uczciwego, etycznego, niedyskryminującego miejsca pracy.
Polityka firmy
· Główne wartości KSC zawierają: opiekę nad pracownikami i ich rozwój zawodowy.
· Polityka zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.
Odpowiedzialność organizacyjna
· Dział kadr KSC jest odpowiedzialny za siłę roboczą i stanowiska pracy, rozwój umiejętności
przywódczych i kultury korporacyjnej wśród pracowników oraz wypełnianie przepisów
związanych z zatrudnieniem i kodeksem pracy.
· KSC promuje rozwój pracowników i styl przywództwa oparty na coachingu oraz szkolenie
zewnętrznie certyfikowanych coachów.
Zatrudnienie
Zatrudnienie w roku obrotowym 2012 (pełne etaty) wyniosło średnio 1545 osób, w tym 1536
pracowników i 9 pracowników sezonowych. Zatem łączna średnia liczba pracowników w roku
obrotowym 2012 spadła w porównaniu do poprzedniego roku o 243 (14%) - 92 mniej stałych
pracowników i 160 mniej pracowników sezonowych.
G4-10 Struktura zatrudnienia 99.5% stałych pracowników i 0.5%
Pracowników sezonowych, 58.8%
pracowników zatrudnionych przy produkcji
i 41.2% pozostałych
G4-11 Odsetek pracowników objętych
pracowniczym układem zbiorowym
99.5%
DANE DOTYCZĄCE SPOSOBU ZARZĄDZANIA

25. 24
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Działalność społeczna
Krajowa Spółka Cukrowa jest ważnym partnerem instytucji publicznych i organizacji społecznych.
W roku obrotowym 2012 firma wspierała organizacje dobroczynne i pozarządowe. Darowizny
otrzymały:
• stowarzyszenia promujące kulturę i sztukę,
• organizacje promujące aktywność fizyczną i sport,
• szkoły podstawowe, ponadpodstawowe i domy dziecka,
• organizacje dobroczynne, hospicja i kościoły,
• związki zawodowe działające przy KSC,
• jednostki samorządu terytorialnego.
W roku obrotowym 2012 Krajowa Spółka Cukrowa przekazała darowizny o charakterze pieniężnym
oraz rzeczowe (głównie cukier, cukierki, a także m.in. nieodpłatne przekazanie nieruchomości).
Darowizny finansowe zasiliły głównie stowarzyszenia i organizacje dobroczynne, ale Spółka udzielała
też bezpośredniego wsparcia Pracownikom i ich najbliższym rodzinom w razie wypadków losowych,
trudnych warunków bytowych bądź długotrwałej choroby (pomoc w pokryciu kosztów leczenia).
Poprzez działalność sponsoringową w roku obrotowym 2012 KSC budowała także swój pozytywny
wizerunek oraz umacniała więzi z lokalnymi społecznościami, klientami i partnerami biznesowymi.
W tym okresie firma zaadoptowała i wdrożyła Plan prowadzenia działalności sponsoringowej
w Krajowej Spółce Cukrowej na rok podatkowy 2012, zgodny z wytycznymi prawnymi Modelu regulacji
działalności sponsoringowej spółek z udziałem Skarbu Państwa.
Zgodnie z postanowieniami ww. Planu, Spółka podejmowała działania sponsoringowe dedykowane
przede wszystkim lokalnym inicjatywom i potrzebom, dbając o rozwój wszystkich regionów
i obszarów, z którymi jest związana (cukrowniami i obszarami plantatorskimi). Spółka jako firma
ogólnopolska, włączyła się także w realizację inicjatyw o zasięgu ogólnopolskim i regionalnym,
wspierając rozwój gospodarczy, społeczny, naukowy i kulturalny.

26. 25
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
KSC systematycznie sponsoruje i promuje następujące instytucje związane
ze sportem, kulturą i inne inicjatywy wspierające rozwój:
Sponsoring w obszarze sportu:
• GKS Wybrzeże S.A.
• Klub Sportowy „Pomorzanin” Toruń
• Klub Piłkarski „Gopło” Kruszwica
• Klub Sportowy „Ciechan” i Szymon Kołecki
• Klub Wioślarski „Gopło” Kruszwica
• Stowarzyszenie Piłki Ręcznej „Pomezania” Malbork
• Stowarzyszenie Klub Sportowy MARWIT, Toruń
• Zakładowy Klub Sportowy „Kluczevia” Stargard Szczeciński
• Zakładowy Klub Sportowy „Cukrownik” Lublin
• Zakładowo-Gminny Klub Sportowy Brat-Cukrownik Siennica Nadolna
• Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Kryształ Werbkowice
• Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy Pierniki
• Klub Sportowy Toruń Unibax S.A.
Kultura:
• Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu”
• World Press Photo 2011
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Gospodarka:
• Stowarzyszenie Integracja i Współpraca
• Fundacja Instytut Studiów Wschodnich

27. 26
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Zatrudnienie
G4-LA1 Łączna liczba i stawki nowych pracowników zatrudnionych w okresie sprawozdawczym,
z uwzględnieniem grup wiekowych, płci i miejsca zatrudnienia
KSC zawarło umowę o pracę z 1513 pracowników, z czego 1459 jest zatrudnionych na czas
nieokreślony (stała umowa o pracę).
G4-LA2 Świadczenia na rzecz pracowników pełnoetatowych, którymi nie są objęci pracownicy
tymczasowi i zatrudnieni na niepełny etat
Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników Krajowej Spółki Cukrowej S.A. zawiera
świadczenia motywacyjne i program opieki zdrowotnej.
Relacje Pracownik/Zarząd
G4-LA4 Minimalny okres wypowiedzenia w przypadku zmian operacyjnych
oraz czy jest to określone w Układzie Zbiorowym
Zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zdrowie, bezpieczeństwo i higiena pracy
G4-LA5 Odsetek łącznej liczby pracowników reprezentowanych w formalnych komisjach
(w których skład wchodzi kierownictwo i pracownicy) ds. bezpieczeństwa i higieny pracy
100%. Komisja Wewnętrzna ds. Bezpieczeństwa składa się z reprezentantów
Pracowników i związków zawodowych.
G4-LA6 Rodzaj obrażeń, wskaźnik urazów, chorób zawodowych, dni straconych i absencji
oraz liczba wypadków śmiertelnych związanych z pracą
Patrz wykres i dane poniżej. Roczna liczba wypadków w miejscu pracy uległa obniżeniu
o ponad 85% w ciągu 5 lat, osiągając poziom 5 wypadków w ciągu całego roku
obrotowego 2012.
Liczba wypadków w pracy
G4-LA8 Kwestie zdrowia i bezpieczeństwa adresowane w oficjalnych porozumieniach
ze związkami zawodowymi
Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników KSC S.A. pośród innych warunków
zatrudnienia zawiera kwestie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.
Ocena praktyk zawodowych dostawców
G4-LA14 Odsetek nowych dostawców sprawdzanych pod względem spełniania kryteriów
praktyk zawodowych
Każdy nowy dostawca jest poddawany kontroli zgodnie z przepisami wewnętrznymi.

28. 27
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Praktyki bezpieczeństwa
G4-HR7 Odsetek pracowników ochrony wyszkolonych w zakresie przestrzegania praw
człowieka i innych procedur istotnych dla działalności firmy
100% jest przeszkolonych zgodnie z wymogami przepisów.
Antykorupcja
G4-SO4 Komunikacja i szkolenie w sprawie praktyk i procedur antykorupcyjnych
Odbywa się to zgodnie z obowiązującym prawem.
G4-56 Wartości, zasady, standardy i normy
zachowania obowiązujące w firmie
Spółka posiada Kodeks Etyki, który szczegółowo
opisuje obowiązujące wartości i zasady, a z
którym zaznajomieni są wszyscy pracownicy.
Odpowiedzialność za produkt
Cele
· Wypełnienie w większym nawet niż to wymagane zakresie wymogów dotyczących
bezpieczeństwa żywności i uczciwości, tym samym zapewniając klientom produkt
o niezmiennie wysokiej jakości, możliwie jak najbardziej bezpieczny i godny zaufania
Jakość żywności i polityka bezpieczeństwa
· KSC wdrożyła system HACCP oraz otrzymała certyfikaty systemu zarządzania jakością zgodne
z normą ISO 9001:2000 w 2003 roku.
· W sierpniu 2006 KSC rozpoczęła, a w 2008 zakończyła, wdrażanie Zintegrowanego Systemu
Zarządzania Jakością i Bezpieczeństwa Żywności w oparciu o normy ISO 9001:2000 i ISO
22000:2005.
· KSC stosuje się do dwóch standardów jakości i bezpieczeństwa żywności: British Retail
Consortium - BRC (Kruszwica, Krasnystaw, Werbkowice) i International Food Standard - IFS
(Kluczewo).
· KSC jest członkiem Supplier Ethical Data Exchange System (SEDEX), a w grudniu 2010 firma
przeprowadziła audyty etyczne SMETA w 7 cukrowniach.
· Aby wyrazić troskę o klienta i jakość produktów, KSC przyjęła własną dodatkową politykę
jakości i bezpieczeństwa żywności.
· KSC produkuje i sprzedaje cukier zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej oraz dobrej
praktyki sanitarnej.
· KSC przestrzega wszystkich przepisów prawnych dotyczących sektora cukrowniczego.
· KSC zmienia cele strategiczne w mierzalne cele jakościowe.
· W celu spełnienia wymagań i oczekiwań klientów KSC stale podnosi standardy i tworzy
świadomość produktową odnośnie przestrzegania standardów wysokiej jakości
i bezpieczeństwa żywności wśród wszystkich Pracowników Spółki.
Zdrowie i bezpieczeństwo klienta
G4-PR1 Odsetek produktów, których wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo został oceniony jako
wymagający poprawy
100%. Działając zgodnie z przyjętymi standardami i polityką jakości KSC poważnie traktuje
potrzebę ciągłego doskonalenia produktów.
G4-PR2 Całkowita liczba przypadków niezgodności z regulacjami oraz dobrowolnymi kodeksami
dot. zdrowia i bezpieczeństwa produktów i usług w czasie ich cyklu życia wg rodzaju skutków
Nie odnotowano.

29. 28
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
DANE FINANSOWE
KSC udostępniła audytowane dane finansowe za rok obrotowy 2011 i 2012 (1 października 2011 – 30
września 2012). Jeśli nie jest to wyszczególnione inaczej, poniższe dane przedstawiają liczby
w milionach polskich złotych (PLN).
Celem tego zestawienia jest porównać najważniejsze wskaźniki finansowe w latach 2011 i 2012.
Obliczono poniższe dane finansowe: zwrot na aktywach, zwrot z kapitału, rentowność sprzedaży,
wskaźnik płynności, łączny obrót aktywów, wskaźnik zadłużenia, wskaźnik zadłużenia kapitału
własnego, wskaźnik spłaty odsetek oraz stopień przeinwestowania. Po analizie zawarto oryginalne
audytowane bilanse dochodów i strat (oświadczenia za rok 2011 i 2012).
Wskaźniki finansowe
Poniższe wskaźniki oparte są bezpośrednio na sprawozdaniach finansowych. Skróty stosowane
w tabelach: HA - analiza pozioma, VA - analiza pionowa, N/D - nie dotyczy
ANALIZA WSKAŹNIKÓW Z BILANSU
L.p. Tytuł 2011 2012 HA Tendencja VA
A AKTYWA TRWAŁE
B.I wartości niematerialne i prawne 50,89 39,00 -23,38% 1,47%
B.II rzeczowe aktywa trwałe 1135,61 1121,57 -1,24% 42,29%
B.III długoterminowe aktywa obrotowe 72,71 65,41 -10,04% 3,10%
C.I zapasy 169,95 203,93 20,00% 7,69%
C.II należności długoterminowe 0,00 0,00 N/D N/D N/D
C.III należności krótkoterminowe 353,35 424,32 20,08% 16,00%
C.IV krótkoterminowe aktywa obrotowe 755,34 767,3 1,58% 28,93%
D.I rozliczenia międzyokresowe 37,78 30,80 -18,46% 1,16%
AKTYWA 2576,00 2652,00 100,00%
A kapitał (fundusz) własny 2016,00 2108,63 4,59% 79,51%
A.I kapitał (fundusz) podstawowy 988,88 990,68 0,18% 37,36%
A.II kapitał (fundusz) zapasowy 643,8 460,92 -28,41% 17,38%
A.III pozostałe fundusze rezerwowe 100,17 100,17 0,00% 0,00%
A.IV zysk (strata) z lat ubiegłych 0,00 0,00 N/D N/D 0,00%
A.V zysk (strata) netto 283,47 556,86 96,45% 21,00%
B zobowiązania 559,27 543,70 -2,78% 20,50%
B.I rezerwy na zobowiązania 191,24 170,98 -10,60% 6,45%
B.II zobowiązania długoterminowe 3,84 2,82 -26,58% 0,11%
B.III zobowiązania krótkoterminowe 350,32 357,03 1,92% 13,46%
B.IV kredyty i pożyczki 0,00 0,00 N/D N/D 0,00%
C.I rozliczenia międzyokresowe 13,86 12,87 -7,17% 0,49%
PASYWA RAZEM 2576,00 2652,00 2,95% 100,00%

30. 29
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
ANALIZA RACHUNKU WYNIKÓW
L.p. Tytuł 2011 2012 Tendencja
I. Przychody netto ze sprzedaży 1776,09 2330,88
N. Odsetki 0,30 0,30
** Zysk (strata) z działalności gospodarczej 357,26 694,49
*** EAT (Earnings after taxes) 283,00 561,00
**** EBT (Earnings before taxes) 357,26 694,49
EBIT (Earnings before interest and taxes) 357,56 694,79
Komentarz
Aktywa
Najważniejszymi aktywami są środki trwałe, należności krótkoterminowe oraz krótkoterminowe
aktywa obrotowe. Stanowią one w sumie ponad 87% aktywów, więc ważne jest, aby odpowiednio je
monitorować. Z wyjątkiem należności krótkoterminowych zmiany między rokiem obrotowym 2011
a 2012 są niewielkie. Należności krótkoterminowe wzrosły o 20%, co było związane ze wzrostem
przychodów.
Kapitał (fundusz) własny i zobowiązania
Warto odnotować, że firma nie zachowała zysków z lat ubiegłych. Zostały one rozprowadzone wśród
właścicieli. Firma nie jest mocno zadłużona; 80% całości pasywów stanowi wysoki kapitał własny.
Firma ma niewielkie zobowiązania długoterminowe, co jest bardzo pozytywne, choć z drugiej strony
może ograniczać jej potencjał rozwoju. Głównymi zobowiązaniami są zobowiązania krótkoterminowe.
Rachunek zysków i strat
W przypadku wszystkich wskaźników widać pozytywne zmiany. Obroty wzrosły o około 30%, a zysk
o blisko 100%, co m. in. oznacza, że firma była w stanie zwiększyć sprzedaż w 2012 roku z minimalnym
wzrostem (lub spadkiem) kosztów w porównaniu do roku poprzedniego.
Wyniki działalności operacyjnej
Return on Assets, czyli wskaźnik rentowności aktywów: Earnings Before Interest and Taxes (EBIT), czyli
zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem, w porównaniu do sumy aktywów z bilansu. Wskaźnik ten
mierzy wydajność operacyjną i pokazuje w ujęciu procentowym, ile jednostek zysku zostało
wygenerowanych przez każdą jednostkę zainwestowanego kapitału. Wskaźnik na poziomie 5% lub
wyższym oznacza dobrą kondycję firmy. W przypadku KSC wskaźnik ten podwoił się między rokiem
2011 a 2012 osiągając poziom 26,2%.
Return on Equity, czyli wskaźnik rentowności kapitału jest to relacja kapitału do Earnings After Taxes
(EAT), czyli zysków po opodatkowaniu. Wskaźnik ten odnotowuje delikatny wzrost, gdyż Spółka nie jest
mocno zadłużona.
Return on Sales, czyli rentowność sprzedaży to wskaźnik porównujący Earnings After Taxes (EAT)
z całkowitym dochodem, ukazujący, ile jednostek zysku wynika z jednostki przychodów. W niektórych
firmach wskaźnik ten ma wartość ujemną z powodu kosztów odsetek. Wskaźnik ten jest bardzo
pozytywny w przypadku KSC.
2011 2012
ROA return on assets 13,9% 26,2%
2011 2012
ROE return on equity 14,0% 26,6%
2011 2012
ROS return on sales 15,9% 24,1%

31. 30
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
Wskaźnik gotówkowy
Mierzy zdolność do spłaty kwot należnych natychmiast. KSC jest pod tym względem w bardzo dobrej
sytuacji.
Wskaźniki efektywności
Total Assets Turnover, czyli wskaźnik rotacji majątku jest miarą wykorzystania majątku jednostki.
Mimo dynamicznego wzrostu obrotów w 2012 roku, wydaje się, że aktywa Spółki mogą być
wykorzystywane bardziej efektywnie. Wskaźnik ten powinien być większy niż 1. Zmianę w 2012 r.
w porównaniu do 2011 można oceniać jako pozytywną.
Wskaźniki zadłużenia
Debt ratio, czyli wskaźnik ogólnego zadłużenia pokazuje, jaki odsetek sumy aktywów jest finansowany
ze zobowiązań. Nie jest niczym niezwykłym, jeśli zbliża się on bądź nawet przekracza 80%. W KSC
mamy jednak do czynienia z sytuacją odwrotną: wysokim kapitałem własnym, co należy oceniać jako
zdrowe i bezpieczne. Z drugiej strony, KSC nie jest firmą zadłużającą się w sposób agresywny.
Debt ratio on equity, czyli wskaźnik zadłużenia kapitału własnego: Jest to stosunek kapitału własnego
do zobowiązań. Pokazuje on, że w 2011 i 2012 r. zobowiązania pozostały na poziomie około 25%
kapitału własnego.
Interest coverage ratio, czyli wskaźnik pokrycia odsetek pokazuje stopień, w jakim odsetki są spłacane
z zysków (na podst. EBIT). Jego wysoka wartość oznacza stabilność finansową. Minimalna wartość
wskaźnika wynosi sześć. Wzrost odnotowany w 2012 r. jest pozytywny. Tak wysoka wartość jest
wynikiem niskiego zadłużenia firmy.
Kapitalizacja
Firma jest na ogół uważana za przeinwestowaną, jeśli wskaźnik ten przekracza jeden. Jego wysokość
sugeruje, że KSC mogłaby uzyskać dodatkowe przychody i zysk dla akcjonariuszy.
Podsumowanie
Statystyki ujawniają wyjątkową stabilność i bezpieczeństwo finansowe firmy w wielu aspektach.
Kolejne trzy strony zawierają oryginalne sprawozdania finansowe dostarczone przez KSC.
2011 2012
CR cash ratio 215,6% 214,9%
2011 2012
total assets turnover 0,69 0,88
2011 2012
DR debt ratio 21,71% 20,50%
2011 2012
debt ratio on equity 27,74% 25,78%
2011 2012
ICR interest coverage ratio 1212,07 2315,97
2011 2012
capitalization 1,70 1,82

32. 31
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.

33. 32
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.

34. 33
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.

35. 34
ZINTEGROWANY RAPORT ROCZNY – KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A.
ZALECENIA DLA KRAJOWEJ SPÓŁKI CUKROWEJ S.A.
Finansowe/Ekonomiczne
Wskaźniki finansowe Spółki są dobre, czasem nawet wzorcowe. Pokazują, że firma jest finansowo
zdrowa i silna na tyle, aby być w stanie stawić czoło różnego rodzaju ryzykom. Zalecenia obejmują:
• Zwiększenie dźwigni finansowej - pewne inwestycje mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć wydajność
i / lub produkcję.
• Wykorzystanie dużych ilości odpadów biomasy w dążeniu do niezależności energetycznej – jednym
z obszarów zalecanego inwestowania jest stworzenie niezależnych źródeł energii. Produktem
ubocznym w tej branży jest biomasa, opał w zasadzie bezpłatny. Warto rozważyć budowę biogazowni
przy każdej z siedmiu fabryk firmy celem dostarczania im energii elektrycznej i ciepła. Zmniejszyłoby to
uzależnienie Spółki od zewnętrznych dostawców energii, pozwoliło w pełni wykorzystać zasoby
i potencjalnie stworzyło nowe źródło przychodów ze sprzedaży nadwyżki wyprodukowanej energii.
• Dążenie do zwiększenia udziału w rynku produktów cukrowych o większej wartości dodanej –
produkty o wyższej rafinacji i ekologiczne często sprzedają po wyższych cenach, co może pozwolić na
zwiększenie marży.
Społeczne
Celem zwiększenia motywacji Pracowników, KSC nadal powinno budować ich poczucie tożsamości
z firmą i jej misją.
• Zaangażowanie interesariuszy jest przemyślanym dialogiem z Pracownikami i innymi osobami,
celem omawiania bieżących kwestii, wartości, wyzwań i rozwiązań. Taka rozmowa może zwiększyć
zaufanie Pracowników, a także dać im większą jasność w kwestii wzajemnych oczekiwań. Ponadto
dyskusja będzie tworzyć silniejsze powiązania między Pracownikami, wzmacniając ich zaangażowanie
i poczucie lojalności. Mówienie o wspólnych wartościach i sposobach wcielania ich w życie może
generować wcześniej niewyobrażalne korzyści, usprawnienia procesów i konkretnych działań.
• systematyczna ocena i szkolenie Pracowników powinno być koordynowane i nadzorowane przez
Dział Kadr i inne departamenty KSC.
• rozpoczęcie monitorowania i raportowania kwestii związanych z wyrównywaniem szans wśród
Pracowników, w tym kadry zarządzającej, ze względu na płeć, wiek, przynależność do mniejszości oraz
inne wskaźniki różnorodności może upewnić Pracowników, że firma działa na zasadach
merytokratycznych, co z kolei może pomóc przyciągnąć, utrzymać i zmotywować utalentowane osoby
należące do wymienionych grup demograficznych.
• KSC powinno wdrażać dostępne systemy doskonalenia jakości i zwiększania wolumenu buraków
cukrowych, dzieląc się wiedzą z ponad 16 000 plantatorami dostarczającymi surowiec do Spółki.
Zwiększenie wydajności i jakości upraw daje szansę na potrójną wygraną: może przysłużyć się
zacieśnianiu relacji z plantatorami oraz – w wyniku intensyfikacji i podniesienia jakości plonowania –
podnieść zyski zarówno ich, jak i KSC.
Środowiskowe
Niektóre z powyższych zaleceń są: 1.) nierozerwalnie związane z możliwością osiągnięcia poprawy w
zakresie ochrony środowiska oraz 2.) już w pewnym stopniu realizowane przez KSC. Należą do nich:
• inwestycje celem przekształcenia odpadów biomasy w energię
• poprawa efektywności produkcji rolnej i produkcji Cukru.
Dalszych rad można szukać w broszurze The EU Beet and Sugar Sector: A Model for Environmental
Sustainability, opublikowanej przez Międzynarodową Konfederację Europejskich Plantatorów
Buraków (CIBE) oraz Europejski Komitet Producentów Cukru (CEFS), dostępnej na stronie
http://www.agrana.com/fileadmin/inhalte/agrana_group/downloads/EU_beet_an_sugar_sector_a_m
odel_of_environmental_sustainability.pdf). Zawarte w niej sugestie obejmują:
• zachowanie funkcji gleby oraz zapobieganie jej degradacji (poprzez np. uprawy międzyplonowe,
hydrosiew, czy przyjazne glebie stosowanie maszyn rolniczych, patrz: strona 16)
• optymalizacja logistyki zmierzająca w kierunku zmniejszenia liczby transportów a zwiększenia tonażu
oraz znalezienie tras przejazdu do cukrowni, pozwalających uniknąć korków (patrz: strony 19-20)
• korzystanie z wiedzy i dobrych praktyk stosowanych lokalnie i za granicą (patrz: strona 16).