Zasady stosowania przymusu bezpo[redniego

1. Postępowanie z pacjentem w przypadku
zastosowania przymusu bezpośredniego
mgr Irena Jastrzębska

2. Informacje ogólne
Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego uprzedza się
o tym osobę, wobec której środek ten ma być podjęty
Przy wyborze środka przymusu należy wybierać środek
możliwie dla tej osoby najmniej uciążliwy
Przy zastosowaniu środka przymusu należy zachować
szczególną ostrożność i dbałość o dobro tej osoby
Przymus bezpośredni (...) może być wykonywany wyłącznie
przez odpowiednio poinstruowane w tym zakresie osoby

3. Kiedy można zastosować przymus bezpośredni?
 Przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami
psychicznymi można stosować tylko wtedy, gdy osoby te:
o dopuszczają się zamachu przeciwko:
 życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby lub
 Bezpieczeństwu powszechnemu
o W sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty
znajdujące się w ich otoczeniu, lub
o Poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie
podmiotu leczniczego udzielającego świadczenia
zdrowotnego w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej
lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej

4.  Art. 18 pkt. 6 Ustawy o Ochronie zdrowia psychicznego
stanowi, że przymus bezpośredni polega na:
o Przytrzymaniu
o Przymusowym podaniu leków
o Izolacji
o Unieruchomieniu

5.  Jednak Art. 18 Ustawy ust. 1 pkt 3 określa, iż: przymus
bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi,
którzy zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie
podmiotu leczniczego udzielającego świadczenia
zdrowotnego w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej
lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej polega na:
 Przytrzymaniu
 Przymusowym podaniu leku

6. Przesłanki zastosowania przymusu
bezpośredniego (1)
Przymus bezpośredni wobec osób z
zaburzeniami psychicznymi, przy
wykonywaniu czynności przewidzianych w
UoOZP, można stosować tylko wtedy, gdy:
UoOZP Przepis Ustawy do tego upoważnia:
Art. 21. Badanie psychiatryczne bez zgody
Przewiezienie badanego do szpitala
Art. 23. Przyjęcie osoby chorej psychicznie bez zgody
do szpitala psychiatrycznego
Art. 24. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego na
obserwację

7. Przesłanki zastosowania przymusu
bezpośredniego (2)
Art. 28 Zatrzymanie w szpitalu psychiatrycznym po
wycofaniu zgody na hospitalizację
Art. 30. Badanie psychiatryczne bez zgody – przed
wdrożeniem trybu wnioskowego
Art. 32. (Art. 23, 24, 28, 46, 46a)
Art. 34. Przy dokonywaniu niezbędnych czynności
leczniczych, mających na celu usunięcie
przewidzianych w Ustawie przyczyn przyjęcia bez
zgody
Zapobieżenia samowolnemu opuszczeniu przez tę
osobę (przyjętą bez zgody) szpitala
psychiatrycznego

8. Przesłanki zastosowania przymusu
bezpośredniego (3)
Art.. 40. Doprowadzenie do Domu Pomocy Społecznej osoby,
wobec której wydano postanowienie o przyjęciu bez
zgody
Zapobieganie opuszczeniu Domu Pomocy Społecznej
przez osobę, która została do niego przyjęta za zgodą
lub zgodą przedstawiciela ustawowego (w przypadku
wystąpienia zachowań zagrażających jej życiu lub
zdrowiu, lub życiu lub zdrowiu innych osób)
Art.. 46. (W sprawach dotyczących przyjęcia osoby chorej psychicznie
do szpitala psychiatrycznego oraz wypisania jej z takiego
szpitala)
-Doprowadzenie na rozprawę sądową
-Doprowadzenie do wskazanego miejsca (badania przez
biegłego)
-Doprowadzenie do szpitala
Art. 46a. (Przy wykonywaniu postanowień sądowych o przyjęciu do
Domu Pomocy Społecznej lub szpitala psychiatrycznego)

9. Czas trwania przymusu bezpośredniego
/izolacja, unieruchomienie/
Miejsce Pierwsze
zastosowanie
przymusu
Pierwsze
przedłużenie
Kolejne przedłużenie ≥ 16 h
Oddział/jednost
ka/komórka
organizacyjna
≤ 4 h ≤ 6 h ≤ 6 h Przedłużenie
przymusu możliwe
po uzyskaniu
opinii innego
lekarza będącego
lekarzem
psychiatrą
Jednostka
organizacyjna
pomocy
społecznej
≤ 4 h ≤ 4 h Czas trwania
przymusu nie może
przekraczać 8 h
Dalsze przedłużenie
dopuszczalne jedynie
w warunkach
szpitalnych

10. Formy przymusu
 Przytrzymanie - doraźne, krótkotrwałe unieruchomienie
osoby z użyciem siły fizycznej
 przymusowe zastosowanie leków - doraźne lub
przewidziane w planie postępowania leczniczego
wprowadzenie leków do organizmu osoby – bez jej zgody
 Unieruchomienie - obezwładnienie osoby z użyciem pasów,
uchwytów, prześcieradeł, kaftana bezpieczeństwa lub
innych urządzeń technicznych
 izolacja - umieszczenie osoby pojedynczo w zamkniętym i
odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu

11. Działania personelu w przypadku
konieczności zastosowania unieruchomienia

12.  Działać spokojnie, szanując godność pacjenta i zachowując
jego prawa
 Starać się wzbudzać zaufanie pacjenta i uspokoić go oraz
postępować tak, jakby stosowano zwykłe , znane procedury
 Gdy tylko to możliwe starać się pozyskać chorego i jego
rodzinę do współpracy
 Spokojnie i stanowczo informować pacjenta i jego rodzinę
o przyczynach i sposobie przeprowadzenia
unieruchomienia – powtarzać informacje i wyjaśniać
wątpliwości
 Dostosować warunki unieruchomienia do stanu pacjenta
i umiejętnie je stosować

13.  Po podjęciu decyzji o zastosowaniu unieruchomienia lub
izolacji wyznaczyć przewodniczącego zespołu, który ma
odpowiednie doświadczenie w tym zakresie
 Przymus bezpośredni może być wykonywany przez osoby
przeszkolone w tych czynnościach
 Przygotowany i przeszkolony personel przez cały czas
powinien postępować spokojnie, sprawnie i stanowczo
 Przed unieruchomieniem podać na zlecenie lekarskie
zaproponowany pacjentowi lek
 Jeżeli pacjent odmawia przyjęcia leku lub jest zbyt
agresywny, należy wstrzymać się z podaniem leku do czasu
unieruchomienia pacjenta

14.  Nie działać w pojedynkę, zadbać o obecność dodatkowego
personelu
 Zapewnić obecność jak największej liczby personelu (co
najmniej 5 osób), niekiedy wpływa to uspakajająco na
pacjenta i nie ma konieczności zastosowania
unieruchomienia
 Organizując zespół osób biorących udział w
unieruchomieniu zawsze należy uwzględnić stan psychiczny
pacjenta, ryzyko zachowań niebezpiecznych oraz stopień
nasilenia zachowań autodestrukcyjnych i agresywnych
 Gdy nie ma dostatecznej liczby personelu, do pomocy
zobowiązane są wyszkolone osoby z Ratownictwa
Medycznego i Policji

15.  W miarę możliwości położyć pacjenta na łóżku lub noszach
 Kończyny rozstawić i przytrzymywać od boku,
przymocować pasami do obramowania
 Kończyny dolne pacjenta powinny być rozłożone, jedna
ręka unieruchomiona przy boku, a druga ponad głową
pacjenta (takie położenie umożliwia w razie potrzeby
zmianę pozycji pacjenta na bok)
 Chwytać pacjenta za duże stawy, nie uciskać klatki
piersiowej i gardła
 Nie zbliżać rąk do ust pacjenta
 Pomiędzy powierzchnią skóry a pasem pozostawić
przestrzeń szerokości jednego palca

16.  Umocować nadgarstki, tak aby uniemożliwiało to
przegryzienie pasa oraz zapobiegło zwichnięciu stawu czy
upośledzeniu krążenia
 Po unieruchomieniu ponownie zaproponować pacjentowi
przyjęcie leku
 Głowę pacjenta utrzymywać w lekkim uniesieniu, by
zapobiec zachłyśnięciu
 Gdy pacjent nadal odmawia przyjęcia leku, a stwierdza się
pobudzenie psychoruchowe, można podać lek bez zgody
pacjenta (przymusowe podanie leku)
 Ułożyć pacjenta unieruchomionego wygodnie, zapewniając
swobodne oddychanie

17.  Obserwować pacjenta co 15 minut i dokumentować wyniki
obserwacji w Karcie zastosowania unieruchomienia lub
izolacji
 Obserwować stan fizyczny i psychiczny pacjenta
(sprawdzać świadomość, krążenie krwi w kończynach oraz
zakres ich ruchomości)
 Oceniać prawidłowości unieruchomienia, w szczególności
czy pasy, uchwyty, prześcieradła i kaftan bezpieczeństwa
nie są założone zbyt ciasno lub zbyt luźno
 Czuwać i pomagać w zaspokojeniu potrzeb (higiena,
odżywianie, nawadnianie, wydalanie)

18.  Pielęgniarka jest zobowiązana nie rzadziej niż co 4 godziny
do krótkotrwałego częściowego lub całkowitego zwolnienia
pacjenta z unieruchomienia w celu:
 Zmiany pozycji ciała
 Zaspokojenia potrzeb fizjologicznych
 Zaspokojenia potrzeb higienicznych
 Zwolnienie pacjenta z unieruchomienia ma na celu:
 zapobieżenie następstwom długotrwałego unieruchomienia
 przywrócenie samokontroli nad swoim zachowaniem
 poprawę samopoczucia
 wykrywanie nieprawidłowości unieruchomienia

19.  W razie wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia
pacjenta lub innych osób natychmiast należy o tym fakcie
powiadomić lekarza i zadbać o bezpieczeństwo pacjenta
oraz bezpieczeństwo innych pacjentów, członków rodzin i
personelu
 Po upływie określonego czasu obowiązkiem upoważnionego
pracownika jest ponowna ocena stanu i sytuacji oraz
podjęcie decyzji o przedłużeniu lub przerwaniu
unieruchomienia
 Decyzja o zakończeniu lub przedłużeniu unieruchomienia
powinna być odnotowana w formie pisemnej

20.  Wg literatury „Podstawy pielęgniarstwa psychiatrycznego.
Opieka nad pacjentem ze schizofrenią” autor: Krystyna
Górna, decyzja o przedłużeniu przymusu bezpośredniego w
formie unieruchomienia lub izolacji powinna uwzględniać:
 4 godziny – u pacjentów powyżej 18 roku życia
 2 godziny – u dzieci i nastolatków w wieku 9 – 17 lat
 1 godzina – u dzieci w wieku poniżej 9 lat

21.  Przymus bezpośredni należy zakończyć bezwzględnie
wtedy, gdy ustaną przyczyny dla których przymus ten
został zastosowany – ustaną kliniczne przesłanki do jego
zastosowania
 Po opanowaniu zaburzeń zachowania i przyczyn
uwzględniających zastosowanie przymusu bezpośredniego
personel podejmuje decyzje o zakończeni przymusu
bezpośredniego
 Powinno to jednak nastąpić po pewnym okresie obserwacji
zachowania, która potwierdzi, że nastąpiło uspokojenie
pacjenta i odzyskanie kontroli nad własnym
postępowaniem
 Formy i środki zastosowania przymusu bezpośredniego
należy zdejmować stopniowo i oceniać reakcję pacjenta

22.  Zdejmowanie pasów: możesz zdejmować w odstępie 5 min,
dwa ostatnie pasy zdejmij równocześnie – nie wolno
zostawić pacjenta z unieruchomioną jedną kończyną (by
uniknąć ryzyka uszkodzenia kończyny, gdyby pacjent
gwałtownie się wyrwał)
 Dane z obserwacji pacjentów należy udokumentować
w Księdze Raportów Pielęgniarskich oraz w Historii
Pielęgnowania: Karta Obserwacji Pielęgniarskich
 Ogólna dokumentacja przebiegu zastosowania przymusu
bezpośredniego powinna obejmować:
 Dane pacjenta
 Data i godzina zastosowania przymusu bezpośredniego

23.  Forma zastosowania przymusu bezpośredniego
 Dane osoby zlecającej przymus bezpośredni
 Dane osoby zatwierdzającej przymus bezpośredni
 Informacja o poinformowaniu pacjenta o konieczności
zastosowania środka przymusu bezpośredniego
 Powody niezastosowania mniej uciążliwych metod
postępowania
 Zakres zaangażowania w procedurę pacjenta i jego rodziny
 Przyczyny zastosowania przymusu bezpośredniego
 Osoby wykonujące przymus bezpośredni

24.  Przebieg przymusu bezpośredniego (zachowania,
obserwacje pielęgniarskie, stan somatyczny i psychiczny,
decyzja o przedłużeniu przymusu- przyczyny, krótkotrwale
zwolnienia z unieruchomienia, skutki zastosowania
przymusu, formy podjętych działań pielęgniarskich)
 Podawane leki
 Przebieg leczenia
 Decyzja o zakończeniu przymusu bezpośredniego (kto
podjął decyzję, kto zatwierdził)
 Łączny czas trwania przymusu bezpośredniego

25. Pamiętaj
 Przymus bezpośredni jest interwencją terapeutyczną a nie
represyjną (np. ma służyć odzyskaniu samokontroli).
 Przymus bezpośredni jest zawsze bardzo przykrym
zdarzeniem dla pacjenta, często odbieranym jako
naruszenie jego godności osobistej. Swoim działaniem nie
utrudniaj tego, nie okazuj wyższości, złości,
zniecierpliwienia.
 Twoim działaniem powinna kierować troska o pacjenta
a nie złość na niego.
 Podczas stosowania przymusu bezpośredniego pacjent
może być wulgarny, obrażać Cię lub grozić. Pamiętaj, że
masz do czynienia z osobą chorą, której zdolności
panowania nad emocjami i zachowaniem są często znacznie
ograniczone. Nie obrażaj się.

26. Dziękuję za uwagę