Zgoda na leczenie pacjenta niezdolnego do wyrażenia woli

1. Opracowanie:
Prof. dr hab. n. prawn. Rafał Kubiak
- Zakład Nauki o Przestępstwie UŁ
- Zakład Prawa Medycznego UM w Łodzi
Informacja medyczna i zgoda
na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia

2. Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak
Agenda referatu
1. Zgoda na leczenie pacjenta niezdolnego do wyrażenia
woli
2. Informacja medyczna udzielana o pacjencie niezdolnym
do wyrażenia woli
3. Dostęp do dokumentacji medycznej pacjenta
niezdolnego do wyrażenia woli

3. Zgoda na leczenie pacjenta
niezdolnego do wyrażenia
woli
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

4. 1. art. 21 i nast. ustawy z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 882, z późn. zm.);
2. art. 31-35 ustawy z dnia 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza
dentysty (tekst jedn. Dz. U. z 2018 poz. 617, z późn. zm.);
3. art. 9-12 i art. 15-19 ustawy z dnia 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i
Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1318, z
późn. zm.).
Źródła regulacji
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

5. Normy etyczne i deontologiczne
Art. 5 i nast. Konwencji o ochronie praw człowieka i godności istoty
ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny. Konwencja o
prawach człowieka i biomedycynie:
Nie można przeprowadzać interwencji medycznej bez swobodnej i
świadomej zgody osoby jej poddanej.
Art. 15 ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej:
Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze wymaga
zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do świadomego
wyrażenia zgody, powinien ją wyrazić przedstawiciel ustawowy lub
osoba faktycznie opiekująca się pacjentem.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

6. Warunki skutecznej prawnie zgody
na zabieg leczniczy
 zgoda musi pochodzić od pacjenta lub innego
uprawnionego podmiotu – wymogi podmiotowe;
 osoba wyrażająca zgodę musi zostać odpowiednio
poinformowana – zgoda uświadomiona, objaśniona;
 aprobata została wyrażona dobrowolnie i była
dostatecznie szczegółowa;
 została zachowana wymagana forma oświadczenia.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

7. Samodzielna zgoda pacjenta
Samodzielna zgoda pacjenta jest skuteczna prawnie, jeśli
pacjent:
 jest pełnoletni,
 nie został ubezwłasnowolniony,
 pozostaje w takim stanie psychofizycznym, że może
świadomie, z rozeznaniem podjąć decyzję terapeutyczną.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia
zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń
zdrowotnych przez lekarza.
Art. 17 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

8. Zgoda wyrażana przez przedstawiciela ustawowego
Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny
u pacjenta nieprzytomnego małoletniego
Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich
władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga
rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel
ustawowy dziecka.
Art. 98 § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich
jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.
§ 2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie;
w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

9. Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny u pacjenta
nieprzytomnego małoletniego albo ubezwłasnowolnionego
Przedstawicielem ustawowym może być również tzw. opiekun prawny.
Jest on ustanawiany w przypadku małoletnich, którzy nie pozostają pod
władzą rodzicielską (art. 94 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego),
czyli gdy:
1. nie mają pełnej zdolności do czynności prawnej (z powodu
małoletniości lub ubezwłasnowolnienia),
2. zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub władza ta została
zawieszona,
3. ojcostwo zostało ustalone wyrokiem sądu, ale ojcu nie przyznano
władzy rodzicielskiej, a matce władza rodzicielska (z różnych
powodów) nie przysługuje.
Ponadto opieka jest ustanawiana dla ubezwłasnowolnionego całkowicie,
chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską - (art. 13. § 2 K.c.)
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

10. Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we
wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku
małoletniego.
Art. 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Przyjmuje się, że do tych spraw należą między innymi: określenie miejsca pobytu
dziecka, podjęcie decyzji o kierunku leczenia, wykonania zabiegu medycznego,
wykształcenia, wyboru zawodu, wyjazd zagranicę, zmiana obywatelstwa.
Do spraw "ważniejszych" w rozumieniu art. 156 k.r.o. należy czynność przekraczająca
zakres zwykłego zarządu, a taką jest z reguły sprzedaż części nieruchomości (lub
udziału we współwłasności nieruchomości) podopiecznego i dlatego, w tym
przedmiocie, kurator nieobecnego właściciela powinien uzyskać zezwolenie sądu
opiekuńczego.
Postanowienie SN z dnia 24.02.1995 r., sygn. akt II CRN 155/94, LEX nr 497751.
Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny u pacjenta
nieprzytomnego małoletniego albo ubezwłasnowolnionego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

11. Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny
u nieprzytomnego pacjenta pełnoletniego i
nieubezwłasnowolnionego
Zgoda sądu opiekuńczego
Zabiegi proste
Art. 32. 2. Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody,
wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie
ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest
niemożliwe - ZEZWOLENIE SĄDU OPIEKUŃCZEGO.
Zabiegi operacyjne i o podwyższonym ryzyku dla pacjenta
Art. 34. 3. Lekarz może wykonać zabieg lub zastosować metodę, o której mowa w ust. 1,
wobec pacjenta małoletniego, ubezwłasnowolnionego bądź niezdolnego do
świadomego wyrażenia pisemnej zgody, po uzyskaniu zgody jego
przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela lub
gdy porozumienie się z nim jest niemożliwe – po uzyskaniu ZEZWOLENIA
SĄDU OPIEKUŃCZEGO.
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

12. Zgoda sądu opiekuńczego
Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla udzielania zgody na
wykonywanie czynności medycznych jest sąd, w którego okręgu
czynności te mają być wykonane.
Art. 32 ust. 10 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
W wypadkach nagłych sąd opiekuńczy wydaje z urzędu wszelkie
potrzebne zarządzenia nawet w stosunku do osób, które nie
podlegają jego właściwości miejscowej, zawiadamiając o tym sąd
opiekuńczy miejscowo właściwy.
Art. 569 § 2. Kodeksu postępowania cywilnego
Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny
u nieprzytomnego pacjenta pełnoletniego i
nieubezwłasnowolnionego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

13. Opiekun faktyczny to osobę sprawująca, bez obowiązku
ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek,
stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga.
Art. 3. ust. 1. pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Zgoda może być wyrażona przez opiekuna faktycznego:
 gdy brak przedstawiciela ustawowego lub porozumienie z nim nie
jest możliwe,
 jedynie w zakresie badania.
Art. 17 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
oraz 32 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
Zgoda opiekuna faktycznego
Zgoda zastępcza
Podmioty wyrażające zgodę na zabieg medyczny
u nieprzytomnego pacjenta pełnoletniego i
nieubezwłasnowolnionego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

14. Zgoda domniemana
Zgoda domniemana znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy
pacjent jest wyłącznie kompetentny do wyrażenia swego
stanowiska, lecz nie może tego uczynić ze względu na stan, w
którym się znajduje (np. jest nieprzytomny) oraz, gdy prawo
wymaga zgody zastępczej albo kumulatywnej, a brak jest
podmiotu, który mógłby jej udzielić ewentualnie nie można się
z nim porozumieć.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

15. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 1751. § 1. Dla osoby niepełnosprawnej intelektualnie, która ukończy 16 lat można
ustanowić opiekuna medycznego, jeżeli osoba niepełnosprawna intelektualnie
nie dysponuje dostatecznym rozeznaniem niezbędnym do wyrażenia zgody na
przeprowadzenie badania lub udzielenie jej innych świadczeń zdrowotnych.
§ 2. Opiekuna medycznego sąd opiekuńczy ustanawia na wniosek osoby
niepełnosprawnej intelektualnie, jej rodziców lub przedstawiciela ustawowego,
w oparciu o wskazania zwarte w orzeczeniu o niepełnosprawności albo
orzeczeniu o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
§ 3. Wniosek można złożyć najwcześniej na rok przed ukończeniem przez osobę,
której dotyczy wniosek 16 lat.
Art. 1752. Jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy wniosek,
opiekunem medycznym powinni zostać ustanowieni rodzice, a gdyby nie było to
możliwe opiekun powinien zostać ustanowiony spośród krewnych lub innych osób
bliskich osobie pozostającej pod opieką.
Projekt z dnia 19.04.2018 r. ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, Kodeks rodzinny i
opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie innych ustaw
Zakres podmiotowy zgody, czyli kto może wyrazić
skuteczną prawnie zgodę na zabieg leczniczy
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

16. Art. 32 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
6a. Zezwolenie sądu opiekuńczego, o którym mowa w ust. 6 nie jest
wymagane jeżeli pacjentem jest osoba, dla której ustanowiono
opiekuna medycznego, który wyraził zgodę na przeprowadzenie
badania pacjenta lub udzielenie pacjentowi innych świadczeń
zdrowotnych.
Projekt z dnia 19.04.2018 r. ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, Kodeks rodzinny i
opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie innych ustaw
Zakres podmiotowy zgody, czyli kto może wyrazić
skuteczną prawnie zgodę na zabieg leczniczy
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

17. Prawo do informacji
medycznej o pacjencie
niezdolnym do wyrażenia woli
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

18. Obowiązek objaśnienia
- Aufklärungspflicht; informed consent
 objaśnienia terapeutycznego (terapeutische
Aufklärung) - przybiera postać swoistego instruktażu i
skupia się na wyjaśnieniu pacjentowi, jak powinien
postępować, by uzyskać optymalny rezultat leczniczy.
 objaśnienia w celu samostanowienia
(Selbstbestimmungsaufklärung) – obejmuje szerszy
zakres przekazywanych danych, które służą choremu
do świadomego podjęcia decyzji terapeutycznych.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

19. Prawne źródła uprawnienia do uzyskania informacji
1. Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia.
2. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy
przedstawiciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji
o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych
metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć
następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz
rokowaniu.
Art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu
przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu,
proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych,
dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania,
wynikach leczenia oraz rokowaniu.
Art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

20. Funkcja prawa do informacji
1. Uzyskanie informacji jest konieczne dla podjęcia
decyzji terapeutycznych i warunkuje ich skuteczność
prawną.
2. W przypadku przekazywania informacji innym osobom
(podmiotom) niż decydujące o zabiegu, służy ona
zaspokojeniu potrzeb rodzinno-społecznych, pozwala
bowiem na uzyskanie danych osobom najbliższym,
krewnym itd.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

21. Podmioty uprawnione do informacji
o pacjencie nieprzytomnym
II. Podmioty, które nie podejmują decyzji terapeutycznych:
1. osoba bliska
2. osoba upoważniona przez pacjenta
I. Podmioty podejmujące decyzje terapeutyczne:
1. przedstawiciel ustawowy
2. opiekun faktyczny
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

22. Osoba taka posiada prawo do informacji m.in. gdy pacjent jest:
 nieprzytomny
 niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji
Osobą bliską jest:
 małżonek,
 krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej,
Art. 3 ust. 1 pkt. 2 ustawy o prawach pacjenta
Podmioty uprawnione do informacji
o pacjencie nieprzytomnym – osoba bliska
Przez pojęcie „osoba bliska” rozumie się małżonka, krewnego lub
powinowatego do drugiego stopnia, przedstawiciela ustawowego, osobę
pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta.
Nowelizacja ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, projekt z
dnia 24.10.2017 r.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

23. Osobą bliską jest:
 przedstawiciel ustawowy,
 osoba wskazana przez pacjenta,
 osoba pozostającą we wspólnym pożyciu
Art. 3 ust. 1 pkt. 2 ustawy o prawach pacjenta
Podmioty uprawnione do informacji
o pacjencie nieprzytomnym – osoba bliska
[…] zwrot "osoba pozostająca we wspólnym pożyciu" określa osobę, która
pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją
jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne
gospodarstwo domowe). […] Odmienność płci osób pozostających w takiej
relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostających we wspólnym
pożyciu […]
Uchwała SN 7 sędziów z dnia 25 lutego 2016 r. (sygn. akt: I KZP 20/15, LEX nr
1984687)
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

24.  Osobami upoważnionymi mogą być zarówno członkowie
rodziny, jak i osoby obce.
 Prawo nie wprowadza też żadnych ograniczeń co do liczby
takich osób.
 Osoba taka musi być wyraźnie wskazana przez chorego, o
jej wyborze nie może więc decydować lekarz.
 Chory może zróżnicować zakres informacji, do jakich
upoważnia poszczególne osoby.
Podmioty uprawnione do informacji
o pacjencie nieprzytomnym
– osoba upoważniona przez pacjenta
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

25. W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub
dołącza do niej oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby
bliskiej do uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia i
udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia
i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających
kontakt z tą osobą, albo oświadczenie o braku takiego
upoważnienia.
§ 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie
rodzajów zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej
przetwarzania (Dz. U. poz. 2069).
Podmioty uprawnione do informacji
o pacjencie nieprzytomnym
– osoba upoważniona przez pacjenta
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

26. Dostęp do dokumentacji
medycznej pacjenta
niezdolnego do wyrażenia
woli
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

27. Art. 23-30a ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta
Źródła regulacji – akty prawne
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w
sprawie rodzajów zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz
sposobu jej przetwarzania (Dz. U. poz. 2069, z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie
rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej prowadzonej w podmiotach
leczniczych dla osób pozbawionych wolności oraz sposobu jej przetwarzania
(Dz. U. poz. 258)
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lutego
2016 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów oraz sposobu przetwarzania
dokumentacji medycznej w podmiotach leczniczych utworzonych przez
ministra właściwego do spraw wewnętrznych (Dz. U. 249).
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

28. Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Przedstawiciel ustawowy (art. 26 ust. 1 in principio UPP)
Uprawnienie tego podmiotu do dostępu do dokumentacji jest
pochodną jego prawa do uzyskiwania informacji na temat stanu
zdrowia i udzielanych świadczeń zdrowotnych (art. 9 ust. 2 UPP).
Przedstawiciel ustawowy może zatem zapoznawać się z
całokształtem danych dotyczących pacjenta, wobec którego
podejmuje decyzje terapeutyczne. Przepisy nie wprowadzają w tym
zakresie żadnych ograniczeń. Jednakże odnosi się to jedynie do
dokumentacji indywidualnej.
Pacjent publicznego zakładu opieki zdrowotnej ma uprawnienie do
udostępnienia mu dokumentacji medycznej zbiorczej prowadzonej przez
zakład, w zakresie dotyczącym jego osoby […]
Wyrok NSA w Warszawie z dnia 19.05.2003 r., sygn. akt: OSA 1/03,
„Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego”, 2003, Nr 4, poz. 114.
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

29. Osoba upoważniona przez pacjenta lub przedstawiciela ustawowego
(art. 26 ust. 1 in fine oraz ust. 2 UPP).
 Pacjent może wskazać dowolną osobę, niekoniecznie krewną
albo z najbliższego otoczenia.
 Może także określić szerszy krąg osób, uprawniając ich do
wszelkiej dokumentacji, albo różnicując ich upoważnienie (dostęp
tylko do wybranych dokumentów).
 Pacjent może wskazać osobę, która będzie mieć prawo wglądu w
dokumentację medyczną po jego śmierci.
W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej: […]
2) oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania dokumentacji, ze
wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej […]
§ 8. rozporządzenia z 2015 r.
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

30. Wątpliwości dotyczą:
 możliwości udzielenia upoważnienia przez przedstawiciela
ustawowego;
 możliwości przekazania upoważnienia osobom trzecim
(substytucja);
 dostępu do dokumentacji przez osobę upoważnioną, która to
dokumentacja została opracowana przed udzieleniem
upoważnienia;
 jednorazowego udzielenia upoważnienia skutecznego wobec
wszystkich podmiotów leczniczych.
Osoba upoważniona przez pacjenta lub przedstawiciela ustawowego
(art. 26 ust. 1 in fine oraz ust. 2 UPP).
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

31. Osoba upoważniona przez pacjenta lub przedstawiciela ustawowego
(art. 26 ust. 1 in fine oraz ust. 2).
Osoba, którą upoważniono do wglądu w dokumentację medyczną za życia
pacjenta, ma również takie uprawnienie po śmierci pacjenta.
Dyrektor szpitala nie może odmówić udostępnienia dokumentacji medycznej
małżonkowi zmarłego, gdy ten nie był w stanie złożyć w szpitalu stosownego
upoważnienia dla bliskich. W takiej sytuacji organ zarządzający szpitalem
narusza prawo i pozostaje w bezczynności.
Wyrok NSA z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt: II OSK 1539/13, LEX nr 1396095
Po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana
osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w
chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym.
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

32. Uprawnione instytucje i urzędy
A. Podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych
B. Podmioty publiczne
 organy władzy publicznej, w tym Rzecznik Praw Pacjenta, NFZ,
organy samorządu zawodów medycznych oraz konsultanci krajowi i
wojewódzcy, w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te
podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru (art. 26 ust.
3 pkt 2 UPP).
 Minister Zdrowia, sądy, w tym sądy dyscyplinarne, prokuratorzy,
lekarze sądowi i rzecznicy odpowiedzialności zawodowej, w związku
z prowadzonym postępowaniem (art. 26 ust. 3 pkt 3 UPP).
Udostępnienie następuje w niezbędnym zakresie wyznaczonym celem
leczniczym.
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

33.  uprawnione na mocy odrębnych ustaw organy i instytucje, jeżeli
badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek (art. 26 ust. 3 pkt 4
UPP).
 organy rentowe oraz zespoły do spraw orzekania o
niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie
postępowaniem (art. 26 ust. 3 pkt 5 UPP).
 podmioty prowadzące rejestry usług medycznych, w zakresie
niezbędnym do prowadzenia rejestrów (art. 26 ust. 3 pkt 6 UPP).
 zakłady ubezpieczeń, za zgodą pacjenta (art. 26 ust. 3 pkt 7 UPP).
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Uprawnione instytucje i urzędy
B. Podmioty publiczne
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

34.  osoby wykonujące zawód medyczny, w związku z prowadzeniem
procedury oceniającej podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych na
podstawie przepisów o akredytacji w ochronie zdrowia, w zakresie
niezbędnym do jej przeprowadzenia (art. 26 ust. 3 pkt 8 UPP).
 wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych,
w zakresie prowadzonego postępowania oraz spadkobiercy w zakresie
prowadzonego postępowania przed tymi komisjami;
 osoby wykonujące czynności kontrolne na podstawie art. 39 ust. 1
ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie
zdrowia, w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia.
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Uprawnione instytucje i urzędy
B. Podmioty publiczne
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

35. Przekazane tym podmiotom dokumenty wymagają usunięcia danych
umożliwiających identyfikację pacjenta i mogą być wykorzystane
jedynie do celów naukowych.
Ustawa nie określa, kto ma dokonać anonimizacji dokumentów.
Jednakże w oparciu o wykładnię celowościową należy przyjąć, iż
powinien uczynić to podmiot udostępniający dokumentację przed jej
wydaniem.
Szkoły wyższe lub instytuty badawcze (art. 26 ust. 4 UPP)
Podmioty uprawnione do dostępu do dokumentacji
medycznej pacjenta nieprzytomnego
Informacja medyczna i zgoda na zabieg u osoby niezdolnej
do samodzielnego jej wyrażenia © Rafał Kubiak

36. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !