1.  Ongunstige houding, verkeerde plaatsing patiënt  Gunstige houding door kanteling hoofd patiënt
werk­veld kijkt. Er zijn een aantal vuistregels
waar u zich aan kan houden. Stelt u
zich voor dat u volgens de klok werkt,
waarbij het hoofd van de patiënt 12 uur is.
Rechtshandige behandelaars werken dan in
alle posities tussen 9-12 uur, linkshandige
behandelaars tussen 12-15 uur. Overschrijd
uw ‘kwartier’ met niet meer dan een uur, zo
blijft er ook ruimte voor de assistent.
Een eerste voorwaarde voor een gunstige
werkhouding, is een juiste plaatsing
van de patiënt. Een voldoende brede en
vlakke hoofdsteun maakt het mogelijk
om het hoofd van de patiënt in drie
richtingen te bewegen. Vraag de patiënt
voor handelingen in de onderkaak de
kin naar de borst te bewegen, eventueel
ondersteunt met een wigkussentje.
Voor de behandelaar moet de onderkaak
zichtbaar zijn in dezelfde stand als u een
boek zou lezen. Voor de bovenkaak kantelt
u het hoofd van de patiënt naar achter. De
meeste patiënten zijn voldoende in staat
om het hoofd te kantelen of te draaien,
tussenwervelschijven flink toeneemt. Met
name de onderrug wordt in deze houding
overbelast. In combinatie met opzij buigen
en draaien neemt de belasting exponen­
tieel toe. Hierdoor kunnen diverse fysieke
klachten ontstaan, zoals overbelasting
van spieren en pezen, HNP (hernia) en een
verhoogde druk op inwendige organen
waardoor de bloedcirculatie achteruitgaat.
Dit kan ook een verhoogde bloeddruk als
gevolg hebben.
Blijf voortdurend in beweging, want de
beste houding is de volgende houding.
U hoeft niet altijd keurig rechtop te zitten,
dat houdt niemand vol. Zorg wel altijd
voor een goede zithouding als u aan het
werk bent. Bent u aan het praten, eten,
luisteren of ontspannen dan mag u gerust
eens onderuit zitten of met de benen over
elkaar.
Goed zitten
Een gezonde werkhouding is symmetrisch,
waarbij u ongeveer loodrecht op het
praktijk waar u aan kan staan, met
monitor op ooghoogte en toetsenbord
op ellebooghoogte.
• Werk af en toe staand, bijvoorbeeld bij
een extractie. Dan kunt u ook beter uw
kracht gebruiken.
• Doe voorlichting staand of sta even als u
praat met de patiënt
• Sta altijd op als de patiënt de behandel­
kamer verlaat en loop mee naar de deur
• Maak een lunchwandeling
• Vergader staand, dan bent u ook nog
eens sneller klaar
Varieer zithoudingen
Het is van groot belang om naast veel
beweging en dynamisch werken ook goed
te zitten. De rug heeft van nature een
S-vorm. Een holling in de onderrug, een
lichte bolling in de bovenrug en een holling
in de nek. In deze actieve zithouding wordt
uwrugopdejuistewijzebelastenisdedruk
op de tussenwervelschijven gelijkmatig.
Houd de bovenrug ontspannen gestrekt en
het hoofd recht boven uw schouders.
Vanuit de heupen kunt u nog iets naar
voren komen om goed zicht te verkrijgen.
De S-vorm blijft wel min of meer in
stand. Wissel deze houding af met de
rustzithouding. Hierbij is het bekken
iets achterover gekanteld waardoor de
onderrug wat afvlakt, maar niet bol wordt.
Dit zit meer ontspannen en kunt u langer
volhouden. Een geschikte werkstoel
heeft een lendensteun die uw onderrug
ondersteunt net boven het bekken, in de
holling van de rug. Zit afwisselend met en
zonder steun, gebruik de steun altijd bij
vermoeidheid.
Vaak wordt echter de rug gebogen in
een C-vorm, waardoor de druk op de
ZITTEN IN DE
MONDZORGPRAKTIJKTot midden vorige eeuw werkten de meeste tandartsen nog staand. Gelukkig zijn de tijden veranderd en hebben we
nu mooie behandelbanken en werken mondzorgverleners grotendeels zittend. Hiermee zijn wel nieuwe problemen
gekomen op het gebied van ergonomie en fysieke klachten. Constant staand werken is ongunstig, maar langdurig
zitten ook. Er wordt steeds meer bekend over de negatieve gevolgen van lang aaneengesloten zitten.
AMBER DENEKAMP
De Britse onderzoeker James Levine noemt
zitten ‘het nieuwe roken’. Afwezigheid van
skeletspiercontracties bij langdurig zitten
zou een toename van het ongezonde
cholesterol, hart- en vaatziekten, diabetes
en het zachter worden van het skelet
veroorzaken.
In onderzoek gepubliceerd in het
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
wordt langdurig zitten hét nieuwe
arbeidsrisico genoemd, vanwege de schade
die het brengt aan onze gezondheid,
onafhankelijk van de mate van fysieke
activiteit. Met andere woorden, sporten en
bewegen is uiteraard belangrijk, maar heft
de schade van een dag zitten niet op. De
winst moet gezocht worden in bewegen en
opstaan tijdens de werkdag. Regelmatige
onderbrekingen zijn noodzakelijk om de
risico’s van lang aaneengesloten zitten te
verminderen.
Een recente meta-analyse die is uitgevoerd
onder ruim één miljoen westerlingen
beschrijft dat de schade van langdurig
zitten misschien tóch op te heffen is: door
60-75 minuten per dag matig intensief te
bewegen. Voor tandartsen, die hun dag
overwegend zittend doorbrengen, is dit
een belangrijk gegeven. Naast frequent
opstaan tijdens het werk, is een dagelijkse
stevige wandeling nodig om u gezond te
houden.
Hoe kunt u voldoende bewegen tijdens
een drukke werkdag? Zelfs korte
onderbrekingen van het zitten zijn
belangrijk om de circulatie te verbeteren.
Probeer onderstaande tips eens uit:
• Haal zelf de patiënt uit de wachtkamer
• Maak een computerwerkplek in de
mits goed ondersteund. Zie bovenstaande
foto’s, een ongunstige plaatsing van de
patiënt zorgt voor een ongunstige houding
van de behandelaar.
De volgende draaiing is een rotatie
naar links en rechts. Uitgaande van een
rechtshandige behandelaar kunt u veel
handelingen rechts in de mond vanuit de
9-10 uurs positie doen. Het hoofd van de
patiënt draait u dan naar links. Vanuit de
12 uurs positie behandelt u de linkerkant
van de mond en draait u het hoofd van de
patiënt naar rechts.
De derde draaiing is de lateroflexie:
de patiënt brengt het oor richting de
schouder. Deze beweging wordt het meest
verwaarloosd,terwijldezeessentieelisvoor
het verkrijgen van de loodrechte zichtlijn.
Een hoofdsteun dient wel voldoende breed
te zijn. Eventueel kunt u met een stuk
traagschuim het hoofdkussen zelf wat
aanpassen. >>>
10 11VVTMAGAZINE DECEMBER 2016

2. agenda­planning met afwisselende taken
creëren een gezonde werkomgeving.
Naast het feit dat verzuim veel geld kost
en uw loopbaan beïnvloedt, is werken met
fysieke klachten ook een enorm energielek
en negatieve factor in het werkplezier.
Anders leren werken kost in het begin
wat tijd en inspanning, maar betaalt zich
altijd terug. U werkt met meer comfort, uw
productie gaat omhoog en u kunt langer
doorwerken.
Return on Investment
Dynamisch werken, regelmatig opstaan
en bewegen gedurende de werkdag
is essentieel voor het voorkomen en
verminderen van fysieke klachten.
Daarnaast is sporten en trainen belangrijk
om (rug)klachten te voorkomen. Een
keer in de week gerichte krachttraining
kan al veel klachten voorkomen en
zorgen dat u aangenamer werkt. Bij
een fysiofitnesscentrum in de buurt of
een goede personal trainer kunt u vaak
terecht voor een advies en training op
maat. Werken in de tandheelkunde kunt u
vergelijken met topsport – trainen helpt u
beter presteren. De ‘Return on Investment’
van trainen en dynamisch werken is groot.
Een minimale investering van een uur
per week trainen en tijdens de werkdag
voldoende opstaan en bewegen reduceert
verzuim en helpt u dagelijks prettiger
werken. Probeer het eens uit!
Zoek gedurende de hele behandeling
naar een symmetrische, ontspannen
houding. Soms is het lastig om een
goede werkhouding te vinden. U bent
geconcentreerd aan het werk en voor u
het weet zit u opzij gebogen. Probeer
dan eens deze tip: fixeer uw blik op het
werkveld in de mond, terwijl u nog in een
ongunstige houding zit. Ga dan rechtop
zitten en beweeg het hoofd van de patiënt
mee. U zult merken dat, doordat u naar
het werkveld blijft kijken, u het hoofd van
de patiënt automatisch in de goede stand
plaatst.
Verzuim
Klachten aan het bewegingsapparaat zijn
de voornaamste redenen van verzuim
bij tandartsen. Van 25-50% van deze
verzuimmeldingenkanwordenaangenomen
dat de klachten beroepsgerelateerd zijn.
Het is zelfs de voornaamste reden dat
tandartsen vervroegd met pensioen gaan.
Vooral lage rugklachten en in mindere
mate nekklachten leiden tot langdurige
arbeidsongeschiktheid. Na 1 jaar arbeids­
ongeschiktheid blijkt slechts 25% het
beroep weer volledig te kunnen hervatten.
Met een invaliderende werktechniek en
te lang doorlopen met klachten, is er een
grote kans dat u niet meer volledig kunt
blijven werken. Tijdige interventie vergroot
de kans op herstel. Denk hierbij niet alleen
aan het behandelen van de klacht zelf,
maar zeker ook aan het veranderen van
uw werkgewoontes. Dynamisch werken,
voldoende pauzetijd, een gunstige werk­
houding en –techniek en een goede
Bronnen: Hendriksen et al: Langdurig
zitten, een nieuwe bedreiging voor onze
gezondheid: TSG 2013, 1, J. Levine: Get
up!:2014, Ekelund et al; The Lancet
2016, Hokwerda et al: Innemen van
een gezonde zittende werkhouding bij
patiëntbehandelingen:2009, Hoevenaars:
tandarts en arbeidsongeschiktheid, ziek
van het werk?:NTvT 2002.
Een eerste voorwaarde
voor een gunstige
werkhouding, is een
juiste plaatsing van de
patiënt.
Amber Denekamp is bedrijfsoefentherapeut
en gespecialiseerd in dentale ergonomie.
Ze geeft werkplekadvies en lezingen aan
praktijken en organisaties.
www.aeflexdental.nl
12 13VVTMAGAZINE DECEMBER 2016
PINK PRODUCTS
Henry Schein Dental stelt in teken van
deze preventiecampagne gedurende
de maanden oktober, november en
december 2016 een ruime selectie
aan roze producten voor, waarvan
10% van de opbrengst naar de
Stichting tegen Kanker zal gaan.
BESTELLEN
online via www.henryschein.be
telefonisch via 02 257 40 68
Voor meer informatie kan u terecht
bij één van de Henry Schein
vertegenwoordigers of via
onze marketing dienst
marketing@henryschein.be
TM
10% van de opbrengst voor
Stichting tegen Kanker
PINK PRODUCTS
Henry Schein Dental stelt in teken van
deze preventiecampagne gedurende
de maanden oktober, november en
december 2016december 2016 een ruime selectieeen ruime selectie
aan roze producten
10% van de opbrengst naar de
Stichting tegen Kanker
BESTELLEN
online via www.henryschein.be
telefonisch via 02 257 40 68
Voor meer informatie kan u terecht
bij één van de Henry Schein
vertegenwoordigers of via
onze marketing dienst
marketing@henryschein.be