Presentatie voor de commissie Herziening Parlementair stelsel. Over het betrekken van lekken bij de verantwoording en meer te sturen op hun feedback

1. Vernieuwing van verantwoording
Hein Albeda
Februari 2018

2. Vertrouwen niet meer vanzelfsprekend
vertrouwen in “person like yourself”

3. Groot verschil
tussen informed en uninformed
In NL: kloof is groter dan elders: 20% verschil
Edelman Trust
barometer 2017

4. Bestuursdemocratie en controle
• Cultuur in huidige stelsel
– Ambtenaar schrijft begroting, minister / wethouder houdt
ambtenaar uit de wind, ambtenaar houdt
minister/wethouder uit de wind, gecontroleerd door een
steeds kleinere groep volksvertegenwoordigers die lid zijn
van partijen waar wij niet lid van zijn
• Verantwoording georganiseerd langs partijen en
intermediairs, niet naar individuele burgers
• Culturele en persoonlijke invalshoek ontbreekt
• Incidentencontrole (veel over incident, weinig over het
geheel)

5. Wat is de democratie dan?
Agendasetting -> beleidsvorming -> besluitvorming -> uitvoering
Contacten, ->debatteren, -> verkiezingen, handwerk -> resultaten zien
tot visie komen formuleren van beleid in de kamer in de samenleving
Nieuwe signalen gevolgen van beleid zien
Pluralistische
democratie
Deliberatieve
democratie
Competitieve
democratie
Signalering,
mobilisatie
Faire
onderhandelingen,
open debat
Electorale
competitie
Resultaten behalen
Verantwoordende
democratie

6. Wat zijn de problemen?
• Agendering: het gevoel dat de politiek niet
spreekt over de problemen die besproken
moeten worden
• Verantwoording: het gevoel dat politici niet
doen wat ze beloven (dan wel: niet bereiken
wat ze willen bereiken)
• Grote kloof tussen de mensen die zich terdege
informeren en de mensen die dat niet doen

7. Mijn voorstel: lekencontrole
om vertrouwen te winnen
• Burgeraudits voor verantwoording, check op
gevolgen en signalering
• 1. Voer lekencontrole in
• 100 gelote burgers als aanvulling op de parlementaire
democratie. De rekenkamer staat hen bij. Zij kijken naar de
publieke waarde die door beleid tot stand is gekomen, de
sociale gevolgen er van en of dit leidt tot nieuwe prioriteiten
voor de politieke agenda. In die burgercontrole is ruimte
voor nuance, twijfel en wijsheid
• 2. Voer op dezelfde wijze een lekentoets in voor
beleidsvoorbereiding rond grote transities.
• Burgers halen de verkenning weg uit de beleidswereld en
terug in de werkelijkheid

8. Waarom lekencontrole?
Vertrouw ons, het ligt genuanceerder
 Nu controle door steeds kleinere groep
vertegenwoordigers die lid zijn van partijen waar
wij niet lid van zijn
 Iedereen kijkt al mee (sociale media), waarom
niet gebruiken?
 Om nuance en wijsheid te behouden en
reputatiemanagement op orde te hebben
 Als rechtmatigheid ≠ ervaren rechtvaardigheid
 Een persoon zoals jijzelf kijkt mee
 Vertrouwen bouw je niet meer alleen

9. Meer weten?
Hein Albeda
• Was medewerker fractie PPR Amsterdam, PPR Tweede Kamer,
Consumentenbond, AEF, stichting Rekenschap
• Nu adviseur, visitator, denker
– Burgerparticipatie, verantwoording, dienstverlening, netwerkbesluiten
• Winnaar
– essaywedstrijd Herontwerp de democratie: jijkunthet.eu
– essaywedstrijd Toezicht in 2020
– genomineerd NRC Democratisch Appèl
• Schrijver:
– Het andere been van de democratie
– De burgemeester als hoeder van de democratie
– Zelf besluiten in organisaties en netwerken
– Financiën voor gemeenteraadsleden