KHOA TÂM LÝ

1. VỊ THÀNH NIÊN: ĐẶC ĐIỂM
VÀ VẤN ĐỀ TÂM LÝ
BS Hoàng Vũ Quỳnh Trang
Nhi Khoa Phát triển Hành vi.
Chuyên viên Tâm lý Lâm sàng Nhi khoa.
Khoa Tâm lý BV Nhi đồng 1

2. Nội dung
1. Liệt kê đƣợc các dấu hiệu dậy thì ở trẻ
trai và trẻ gái.
2. Hiểu đặc điểm của lứa tuổi vị thành niên
3. Hiểu nhiệm vụ của lứa tuổi vị thành niên
4. Biết các vấn đề thƣờng gặp ở tuổi vị
thành niên
5. Hiểu vấn đề tƣ̣ tƣ̉ ở trẻ vị thành niên:
dịch tễ, các mức độ và yếu tố nguy cơ,
dấu hiệu nặng và hƣớng can thiệp.

3. CÁC GIAI ĐOẠN CỦATUỔI DẬYTHÌ

4. CÁC GIAI ĐOẠN CỦATUỔI DẬYTHÌ

5. CÁC GIAI ĐOẠN CỦATUỔI DẬYTHÌ
TRAI GÁI
Giai đoạn 1 9- 12 tuổi
Tiền dậy thì
Không phát triển về giới tính nhìn thấy
8-11 tuổi
Tiền dậy thì
Không phát triển về giới tính nhìn thấy
Giai đoạn 2 9-15 tuổi
Tinh hoàn lớn lên
Mùi cơ thể xuất hiện
8-14 tuổi
Ngực nhú
Lông mu xuất hiện
Mùi cơ thể
Bắt đầu cao lên
Giai đoạn 3 11-16 tuổi
Dương vật lớn lên
Xuất hiện lông mu
Xuất tinh
9-15 tuổi
Ngực lớn lên
Lông mu nhiều hơn và xoăn
Âm đạo tiết dịch
Giai đoạn 4 11-17 tuổi
Tinh hoàn và dương vật tiếp tục lớn lên và đậm màu.
Lông mu rậm và xoăn
Ngực to ra
10-16 tuổi
Xuất hiện kinh nguyệt
Núm vú phân biệt rõ với quần thâm xung
quanh.
Giai đoạn 5 14-18 tuổi
Người lớn trưởng thành hoàn toàn
Lông mu rậm phía vùng trong đùi
Cao tăng thêm và dừng lại .
12-19 tuổi
Người lớn trưởng thành hoàn toàn
Lông mu rậm phía vùng trong đùi
Cao tăng thêm và dừng lại .

7. Những thay đổi bên trong

9. Lớn lên thì sẽ ra sao?

10. TUỔI VỊ THÀNH NIÊN
 Tƣ̀ 12- 19 tuổi.
 Chia làm 3 giai đoạn:
Sớm : 12-13 tuổi
Trung tâm: 14-16 tuổi
Trễ: 17-19 tuổi

11. ĐẶC ĐIỂMTUỔIVỊTHÀNH NIÊN
1. Giai đoạn chuyển tiếp
Về THỂ CHẤT( con ngài -
> con bướm)

12. ĐẶC ĐIỂMTUỔIVỊTHÀNH NIÊN
2.Giai đoạn chuyển tiếp CẢM XÚC:
(cánh bướm mỏng dễ bị rách)

14. ĐẶC ĐIỂMTUỔIVỊTHÀNH NIÊN
3. Giai đoạn chuyển tiếp
NHẬN THỨC ( vai trò
và nhiệm vụ thay đổi -
hình thành suy nghĩ độc
lập)

15. ĐẶC ĐIỂMTUỔIVỊTHÀNH NIÊN
4. Giai đoạn chuyển tiếp về XÃ HỘI : (dễ
bị tác động của môi trường ngoài, không
ổn định, lúc đậu lúc bay)

16. MỤC TIÊU CƠ BẢN CỦA TUỔI
DẬY THÌ
1. HỌC ĐỂ CẢM NHẬN VÀTHÍCH ỨNG VỚI
THAY ĐỔI CỦA CƠTHỂ( nhận thức-cảm xúc)
2. PHÁT TRIỂN CHUỖI SUY NGHĨ CỦA BẢN
THÂNVỀ CÁC GIÁTRỊ : LÝTƯỞNG,THỨTỰ
ƯUTIÊN , KHÁI NIỆM ĐÚNG SAI ( nhận thức)

17. MỤC TIÊU CƠ BẢN CỦA TUỔI
DẬY THÌ
4. HỌC CÁCH SUY NGHĨ VÀ BIỂU LỘ
NHẬNTHỨCTHEO CÁCH RIÊNG
( Kỹ năng xã hội)
5. CÓ CẢM XÚC ĐỘC LẬP VỚI CẢM
XÚC CỦA CHA MẸ ( cảm xúc-tự lập)
6. ĐỊNH HƯỚNG GIỚITÍNH CHO BẢN
THÂN ( nhận thức- xã hội)

18. MỤC TIÊU CƠ BẢN CỦA TUỔI
DẬY THÌ
7. HÌNHTHÀNH QUAN HỆ VỚI NGƯỜI
PHÁI VÀ KHÁC PHÁI (nhận thức- xã
hội)
8. HƢỚNG TỚI ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ
NGHIỆP ( nhận thức- xã hội)

19. CÁC GIAI ĐOẠNVỊ THÀNH NIÊN
3 Giai đoạn:Vị thành niên trƣớc/ sớm
 11- 13 tuổi
 Khởi đầu của tuổi dậy thì
 Phát triển thế chất rất nhanh
 Quan tâm đến thay đổi của cơ thể
 Cố gắng tách khỏi cha mẹ
 Cảm xúc khó ổn định

20. CÁC GIAI ĐOẠNVỊ THÀNH NIÊN
3 Giai đoạn:Vị thành niên trung tâm
 14 – 16 tuổi
 Thích nguy cơ
 Áp lực đồng đẳng
 Kinh nghiệm hẹn hò và quan hệ tình dục

21. CÁC GIAI ĐOẠNVỊ THÀNH NIÊN
3 Giai đoạn:Vị thành niên sau/ trễ
17 – 19/21 tuổi
 Độc lập hơn về cảm nhận bản thân
 Xác nhận về giới tính rõ ràng hơn
 Chọn lựa về ngành nghề
 Quan hệ chăm sóc quan tâm lẫn nhau

22. YẾU TỐ ÀNH HƢỞNG ĐẾN DẬY THÌ
 Dinh dƣỡng hiện tại của trẻ.
 Luyện tập.
 Chiều cao của cha mẹ.
 Dinh dƣỡng trong thai kỳ của mẹ.
 Bệnh của mẹ trong thời kỳ mang thai.
 Chủng tộc.
 Môi trƣờng sống tƣ̀ nƣớc đang phát
triển sang nƣớc phát triển.

23. NHỮNGVẤN ĐỀ THƢỜNG GẶP
Engaging the adolescent - HEADSS
(Goldenring and Cohen, 1988)
 H Home : gia đình
 E Education/ Employment: học hành/ làm việc
 A Activities : hoạt động ( đua xe, đánh nhau)
 D Drugs : lạm dụng chất
 S Sex: giới tính- tình dục
 S Suicide: tự tử

24. NHỮNG VẤN ĐỀ THƢỜNG GẶP
1. Rối loạn cƣ xƣ̉ trong phạm vi gia đình
2. Ẩu đả ở trƣờng, bỏ học.
3. Xác định giới tính, chuyển giới
4. Sƣ̉ dụng chất gây nghiện.
5. Quan hệ tình dục- mang thai vị thành
niên.
6. Trầm cảm, tƣ̣ tƣ̉.

25. MÔ HÌNH DẬY THÌ THAY ĐỔI

26. RỐI LOẠN LO ÂU - TRẦM CẢM
STRESS LO ÂU
TRẦM
CẢM
• CHIA LY
• TỔNG QUÁT
• THỂ CHẤT
• TÂM LÝ
• Cáu kỉnh – buồn
• Giảm hứng thú – sinh hoạt
• Tăng – giảm cân
• Rối loạn giấc ngủ
• Mệt mỏi – giảm tập trung
• Tội lỗi – vô dụng – cái chết

27. TỰ TỬ
CẤP CỨU
TÂM LÝ

28. TỰ TỬ
Ý
NGHĨ
HÀNH VI
HOÀN
THÀNH
CẤP
CỨU
KHÁM
TÂM LÝ
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
TRÁNH TÁI PHÁT

29. Tƣ̣ tƣ̉ ở trẻ vị thành niên
 Phân biệt Ngộ độc – Tƣ̣ tƣ̉
 Chú ý yếu tố nguy cơ tiên đoán dấu hiệu
nặng
Trẻ trai> trẻ gái
Trẻ lớn> trẻ nhỏ
Có tiền căn bản thân có hành vi tƣ̣ tƣ̉
Có tiền căn gia đình có vấn đề, hành vi tƣ̣
tƣ̉
Còn mong muốn chết

30. Tƣ̣ tƣ̉ ở trẻ vị thành niên
Tƣ̣ tƣ̉ bằng nhảy lầu, bắn súng và liên
quan đến xe cộ.
Có sƣ̉ dụng chất gây nghiện
Bị tƣ̀ chối tƣ̀ ngƣời thân.
Tuyệt vọng.
Tiền căn có liên quan đến pháp luật
Nạn nhân của lạm dụng, bạo hành.

31. TÓM LẠI
 Vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp giữa
tuổi đi học và trƣởng thành, đối mặt với
nhiều thƣ̉ thách là sƣ̣ thay đổi cơ thể,
trƣởng thành về nhận thức, cảm xúc và
tƣơng tác xã hội.
 Gia đình và nhà trƣờng là thành tố quan
trọng để giúp trẻ vị thành niên phát triển
đúng hƣớng tránh những hậu quả đáng
tiếc cho gia đình và gánh nặng cho xã hội.