SlideShare a Scribd company logo
1 of 22
Багш Б.Эрдэнэчимэг




Усны
шинж , цэвэрлэх
арга
Зорилт:
Усны физик шинж
Усны өргөн хэрэглэгддэг шалтгаан
Усыг цэвэрлэх аргыг
судлах,тайлбарлах
Харсаар байтал гурван төлөвт хувирч
Хавьтсанаа баргийг нь уусгаж чаддаг
 Арчсан толь шиг тунгалаг өнгөтэй
   Амт үнэргүй тунгалаг шингэн
        Тэр юу вэ?




     Ус
Усны физик шинжийг тодорхойлно уу?
    Усны дулаан                            Усны нягтыг
 багтаамжийг бусад                       бусад шингэний
Бодистой харьцуулах                    нягттай харьцуулах
  С/Б хуудас 133                        С/Б хуудас 133




         Усны өргөн хэрэглээний үндэс нь
       физик шинж чанараас үүдэлтэй байдаг.
  Ус сайн уусгагч байгаа нь олон төрлийн бодисыг
    өөртөө уусгадаг боловч өөрөө бохирдох нэг
                 шалтгаан болдог.
Энэ зургийг
 хараад тайлбар
     өгнө үү?


        Tхай =  0°С
   4°С дэхь нягт 0,92г/см3
Дулаан багтаамж 2100Ж/кг*°С
                                      Tбуц =100°С
                                  4°С дэхь нягт 1г/см3
                              Дулаан багтаамж 4200Ж/кг*°С     100°С дахь нягт 0,98г/см3
                                                                Эзэлхүүн тогтмол үед
                    0                                       Дулаан багтаамж-1530Ж/кг*°С
Энд ямар ялгаа байна вэ?
Хүснэгтийг нөхнө үү?


№ Ф изик шинж             УС
1   Төлөв байдал
2   Өнгө
3   Үнэр
4   Амт
5   Буцлах температур
6   Хайлах температур
7   Нягт
8   Дулаан дамжуулах
    чанар
9   Цахилгаан дамжуулах
    чанар
№   Ф изик шинж           УС
1   Төлөв байдал          шингэн
2   Өнгө                  өнгөгүй

3   Үнэр                  үнэргүй

4   Амт                   амтгүй

5   Буцлах температур     100 С
6   Хайлах температур     0
7   Нягт                  1,0
8   Дулаан дамжуулах      муу
    чанар
9   Цахилгаан дамжуулах   муу
    чанар
Монгол орны хог хаягдлын бүтэц
Ахуй нөхцөлд ус цэвэрлэх энгийн
      аргын жишээ гаргаж мөн чанарыг
              тайлбарлана уу?



Модны нүүрсээр шүүх         тунгаах




                                      ......?
                .....?
Орон сууцанд амьдардаг нэг гэр бүл өдөрт 400-450 литр ус хэрэглэдэг нь гэр хорооллын
айлтай харьцуулахад 40-45 дахин их юм байна. Монгол Улсын хэмжээнд 114 цэвэрлэх
байгууламж байдаг ч тал нь л алдаг оног ажилладаг байх юм. Төв аймагт л гэхэд хот
төлөвлөлт буруу явагдсанаас болж цэвэр усны эх үүсвэр дээр бохир усны цэвэрлэх
байгууламжийг барьж орхижээ.
Хүний биеийн жингийн хэдэн хувийг ус эзэлдэг вэ?




                               Өсвөр              Өтөл
             Бага              насанд            насанд
 Эхийн      Насанд
хэвлийд




      Хүн усгүйгээр 72 цаг тэсэж чадах боловч чухамдаа хүн
      болон олонхи амьтны хөгшрөлтийн шалтгаан нь ус л
      болдог.
Хүний эрүүл энх урт удаан наслах нөхцлийг бүрдүүлэгч
хамгийн чухал хүчин зүйлүүд бол: • Цэвэр агаар

• Цэвэр ус

• Натурал хүнс

Та нэг бус удаа “хүн эрүүл байхын тулд өдөрт 1,5 -2
литрээс доошгүй хэмжээний ус ууж байх хэрэгтэй” гэж
сонссон байх. Ус бол бидний организмд явагдаж
байдаг бүх процессд оролцдог. Бидний идсэн хоол
унданд буй тэжээл болон хор зөвхөн ууссан байдлаар
цусанд шимэгддэг. Тэгээд ч амьд организмын 70
орчим хувь нь – ус. Тархины 90 хувь нь-
Усны тоон ба чанарын
         найрлагыг
     тодорхойлож ирэх
Нэрмэл усыг яаж гарган авах
            вэ?
Түүнийг юунд хэрэглэдэг вэ?

More Related Content

What's hot

Химийн урвалын үгэн тэгшитгэл
Химийн урвалын үгэн тэгшитгэлХимийн урвалын үгэн тэгшитгэл
Химийн урвалын үгэн тэгшитгэлAriunbolorChimedOchi1
 
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөн
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөнлекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөн
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөнDavaa-Ochir Azzaya
 
усны шинж чанар
усны  шинж чанарусны  шинж чанар
усны шинж чанарtg_tuvshee
 
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэг
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэгөдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэг
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэгMongontsetseg Mongoo
 
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ todoohuu
 
Монгол орны усны өнөөгийн байдал
Монгол орны усны өнөөгийн байдалМонгол орны усны өнөөгийн байдал
Монгол орны усны өнөөгийн байдалAnkhbileg Luvsan
 
Ном унших зөвлөмж
Ном унших зөвлөмжНом унших зөвлөмж
Ном унших зөвлөмжb_hi
 
Илтгэл
ИлтгэлИлтгэл
Илтгэлsurenee
 
бодисын төлөв
бодисын төлөвбодисын төлөв
бодисын төлөвganzorig_od
 
аян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэлаян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэлCh Moonoo
 
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэгBaigalBaigalmaa
 
монгол хэлний тест
монгол хэлний тестмонгол хэлний тест
монгол хэлний тестehkhtuya
 
Уусах чанар
Уусах чанарУусах чанар
Уусах чанарdawaakhuu_od
 

What's hot (20)

Химийн урвалын үгэн тэгшитгэл
Химийн урвалын үгэн тэгшитгэлХимийн урвалын үгэн тэгшитгэл
Химийн урвалын үгэн тэгшитгэл
 
8 r angi-gadargyg_durslekh
8 r angi-gadargyg_durslekh8 r angi-gadargyg_durslekh
8 r angi-gadargyg_durslekh
 
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөн
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөнлекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөн
лекц. 10 хуурай газрын ус гол мөрөн
 
Byamba1
Byamba1Byamba1
Byamba1
 
усны шинж чанар
усны  шинж чанарусны  шинж чанар
усны шинж чанар
 
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэг
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэгөдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэг
өдрийн тэмдэглэл. мөнгөнцэцэг
 
тэмдэг нэр
тэмдэг нэртэмдэг нэр
тэмдэг нэр
 
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ
амьтдын амьдралын орчин гэж юу вэ
 
Монгол орны усны өнөөгийн байдал
Монгол орны усны өнөөгийн байдалМонгол орны усны өнөөгийн байдал
Монгол орны усны өнөөгийн байдал
 
Ном унших зөвлөмж
Ном унших зөвлөмжНом унших зөвлөмж
Ном унших зөвлөмж
 
Илтгэл
ИлтгэлИлтгэл
Илтгэл
 
бодисын төлөв
бодисын төлөвбодисын төлөв
бодисын төлөв
 
аян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэлаян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэл
 
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
 
монгол хэлний тест
монгол хэлний тестмонгол хэлний тест
монгол хэлний тест
 
ж үсэг
ж үсэг ж үсэг
ж үсэг
 
5 хошуу мал
5 хошуу мал5 хошуу мал
5 хошуу мал
 
Нийгмийн гажуудал ба бие хүн
Нийгмийн гажуудал ба бие хүнНийгмийн гажуудал ба бие хүн
Нийгмийн гажуудал ба бие хүн
 
Уусах чанар
Уусах чанарУусах чанар
Уусах чанар
 
гэрэл
гэрэлгэрэл
гэрэл
 

Viewers also liked

ундны усны чанар, аюулгүй байдал
ундны усны чанар, аюулгүй байдалундны усны чанар, аюулгүй байдал
ундны усны чанар, аюулгүй байдалBoldbaatar Binderiya
 
усны судалгаа
усны судалгааусны судалгаа
усны судалгааBathishig
 
ус бидний амьдрал
ус бидний амьдралус бидний амьдрал
ус бидний амьдралdaguul
 
ус хүний эрүүл мэндэд
ус хүний эрүүл мэндэдус хүний эрүүл мэндэд
ус хүний эрүүл мэндэдOidov Tungaa
 
Usnii tuhai huuli
Usnii tuhai huuli Usnii tuhai huuli
Usnii tuhai huuli Bat Ganbayar
 
ундны усны эрүүл ахуй
ундны усны эрүүл ахуйундны усны эрүүл ахуй
ундны усны эрүүл ахуйTuul Tula
 
Us chandmana erdene
Us chandmana erdeneUs chandmana erdene
Us chandmana erdeneAnhchimeg
 
дэлхийн далай,түүний ашиглал, хамгаалал
дэлхийн далай,түүний  ашиглал, хамгаалалдэлхийн далай,түүний  ашиглал, хамгаалал
дэлхийн далай,түүний ашиглал, хамгаалалGanbat Narantsetseg
 
Alban hereg hutlult sem
Alban hereg hutlult semAlban hereg hutlult sem
Alban hereg hutlult semMunkh Orgil
 
дэлхийн далай
дэлхийн далайдэлхийн далай
дэлхийн далайlimbeea
 
далай
далайдалай
далайErka3d
 

Viewers also liked (20)

Ус чандмань эрдэнэ
Ус чандмань эрдэнэУс чандмань эрдэнэ
Ус чандмань эрдэнэ
 
цэвэр ус
цэвэр усцэвэр ус
цэвэр ус
 
ундны усны чанар, аюулгүй байдал
ундны усны чанар, аюулгүй байдалундны усны чанар, аюулгүй байдал
ундны усны чанар, аюулгүй байдал
 
усны судалгаа
усны судалгааусны судалгаа
усны судалгаа
 
ус бидний амьдрал
ус бидний амьдралус бидний амьдрал
ус бидний амьдрал
 
ус хүний эрүүл мэндэд
ус хүний эрүүл мэндэдус хүний эрүүл мэндэд
ус хүний эрүүл мэндэд
 
Usnii tuhai huuli
Usnii tuhai huuli Usnii tuhai huuli
Usnii tuhai huuli
 
ундны усны эрүүл ахуй
ундны усны эрүүл ахуйундны усны эрүүл ахуй
ундны усны эрүүл ахуй
 
ус
усус
ус
 
Tsengeg usnii homsdol
Tsengeg usnii homsdolTsengeg usnii homsdol
Tsengeg usnii homsdol
 
Us chandmana erdene
Us chandmana erdeneUs chandmana erdene
Us chandmana erdene
 
Ekologiin hyamral (1)
Ekologiin hyamral (1)Ekologiin hyamral (1)
Ekologiin hyamral (1)
 
дэлхийн далай,түүний ашиглал, хамгаалал
дэлхийн далай,түүний  ашиглал, хамгаалалдэлхийн далай,түүний  ашиглал, хамгаалал
дэлхийн далай,түүний ашиглал, хамгаалал
 
ус
усус
ус
 
Cem8
Cem8Cem8
Cem8
 
Alban hereg hutlult sem
Alban hereg hutlult semAlban hereg hutlult sem
Alban hereg hutlult sem
 
Cem13
Cem13Cem13
Cem13
 
дэлхийн далай
дэлхийн далайдэлхийн далай
дэлхийн далай
 
миний эх орон
миний эх оронминий эх орон
миний эх орон
 
далай
далайдалай
далай
 

Similar to Usnii hereglee

3 сарын 22 усны өдөр
3 сарын 22  усны өдөр3 сарын 22  усны өдөр
3 сарын 22 усны өдөрbaterden
 
өмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахөмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахhaliunhuu_0912
 
өмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахөмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахOyuka Oyuk
 
Baigali dahi us
Baigali  dahi usBaigali  dahi us
Baigali dahi usErka Bandi
 
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээр
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээрус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээр
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээрOyuka Oyuk
 
угтахаа хог хаягдал
угтахаа хог хаягдалугтахаа хог хаягдал
угтахаа хог хаягдалuranchimegchuluun1
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvnzulzagatsogoo
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvnzulzagatsogoo
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvnzulzagatsogoo
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvnzulzagatsogoo
 
Usnii himi shinj
Usnii  himi shinjUsnii  himi shinj
Usnii himi shinjErka Bandi
 
монгол хэл7
монгол хэл7монгол хэл7
монгол хэл7Enhtsetseg125
 
төсөлт ажил 3 ул
төсөлт ажил 3 ултөсөлт ажил 3 ул
төсөлт ажил 3 улBama740517
 

Similar to Usnii hereglee (20)

hicheel 7r angi Hicheel 2015 us
hicheel 7r angi Hicheel 2015 ushicheel 7r angi Hicheel 2015 us
hicheel 7r angi Hicheel 2015 us
 
3 сарын 22 усны өдөр
3 сарын 22  усны өдөр3 сарын 22  усны өдөр
3 сарын 22 усны өдөр
 
өмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахөмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгах
 
өмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгахөмнөхийг бататгах
өмнөхийг бататгах
 
Baigali dahi us
Baigali  dahi usBaigali  dahi us
Baigali dahi us
 
ус
усус
ус
 
Hog hayagdal
Hog hayagdalHog hayagdal
Hog hayagdal
 
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээр
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээрус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээр
ус бол сайн бүхний эхлэл хэвлэхээр
 
Хүний экологийн ул мөр
Хүний экологийн ул мөрХүний экологийн ул мөр
Хүний экологийн ул мөр
 
Хүний экологийн ул мөр
Хүний экологийн ул мөрХүний экологийн ул мөр
Хүний экологийн ул мөр
 
угтахаа хог хаягдал
угтахаа хог хаягдалугтахаа хог хаягдал
угтахаа хог хаягдал
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
 
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
7 r angi gazarzvi usan mandln bvreldehvvn
 
Gadarguu 10
Gadarguu 10Gadarguu 10
Gadarguu 10
 
Usnii himi shinj
Usnii  himi shinjUsnii  himi shinj
Usnii himi shinj
 
монгол хэл7
монгол хэл7монгол хэл7
монгол хэл7
 
төсөлт ажил 3 ул
төсөлт ажил 3 ултөсөлт ажил 3 ул
төсөлт ажил 3 ул
 
Lab 4
Lab 4Lab 4
Lab 4
 

More from Erka Bandi

More from Erka Bandi (20)

10 r angi tsahim test-1
10 r angi tsahim test-110 r angi tsahim test-1
10 r angi tsahim test-1
 
8 r angi tsahimtest-1
8 r angi tsahimtest-18 r angi tsahimtest-1
8 r angi tsahimtest-1
 
Tsahim sudalgaa 8a
Tsahim sudalgaa 8aTsahim sudalgaa 8a
Tsahim sudalgaa 8a
 
8a hicheeliin sudalgaa
8a hicheeliin sudalgaa8a hicheeliin sudalgaa
8a hicheeliin sudalgaa
 
8a hariltsaa
8a hariltsaa8a hariltsaa
8a hariltsaa
 
8angi
8angi8angi
8angi
 
8a.angi
8a.angi8a.angi
8a.angi
 
Zan harilvaa 8a
Zan harilvaa 8aZan harilvaa 8a
Zan harilvaa 8a
 
Kabinet
KabinetKabinet
Kabinet
 
цахим судалгаа
цахим судалгаа цахим судалгаа
цахим судалгаа
 
цахим судалгаа
цахим судалгаа цахим судалгаа
цахим судалгаа
 
H 2
H 2H 2
H 2
 
H 1
H 1H 1
H 1
 
Fizik2
Fizik2Fizik2
Fizik2
 
Holimog 8
Holimog 8Holimog 8
Holimog 8
 
8a angi
8a angi8a angi
8a angi
 
8a àíãè
8a àíãè8a àíãè
8a àíãè
 
Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9
 
3.2 atom mass
3.2 atom mass3.2 atom mass
3.2 atom mass
 
3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdeg3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdeg
 

Usnii hereglee

  • 2. Зорилт: Усны физик шинж Усны өргөн хэрэглэгддэг шалтгаан Усыг цэвэрлэх аргыг судлах,тайлбарлах
  • 3. Харсаар байтал гурван төлөвт хувирч Хавьтсанаа баргийг нь уусгаж чаддаг Арчсан толь шиг тунгалаг өнгөтэй Амт үнэргүй тунгалаг шингэн Тэр юу вэ? Ус
  • 4. Усны физик шинжийг тодорхойлно уу? Усны дулаан Усны нягтыг багтаамжийг бусад бусад шингэний Бодистой харьцуулах нягттай харьцуулах С/Б хуудас 133 С/Б хуудас 133 Усны өргөн хэрэглээний үндэс нь физик шинж чанараас үүдэлтэй байдаг. Ус сайн уусгагч байгаа нь олон төрлийн бодисыг өөртөө уусгадаг боловч өөрөө бохирдох нэг шалтгаан болдог.
  • 5. Энэ зургийг хараад тайлбар өгнө үү? Tхай = 0°С 4°С дэхь нягт 0,92г/см3 Дулаан багтаамж 2100Ж/кг*°С Tбуц =100°С 4°С дэхь нягт 1г/см3 Дулаан багтаамж 4200Ж/кг*°С 100°С дахь нягт 0,98г/см3 Эзэлхүүн тогтмол үед 0 Дулаан багтаамж-1530Ж/кг*°С
  • 6. Энд ямар ялгаа байна вэ?
  • 7. Хүснэгтийг нөхнө үү? № Ф изик шинж УС 1 Төлөв байдал 2 Өнгө 3 Үнэр 4 Амт 5 Буцлах температур 6 Хайлах температур 7 Нягт 8 Дулаан дамжуулах чанар 9 Цахилгаан дамжуулах чанар
  • 8. Ф изик шинж УС 1 Төлөв байдал шингэн 2 Өнгө өнгөгүй 3 Үнэр үнэргүй 4 Амт амтгүй 5 Буцлах температур 100 С 6 Хайлах температур 0 7 Нягт 1,0 8 Дулаан дамжуулах муу чанар 9 Цахилгаан дамжуулах муу чанар
  • 9.
  • 10.
  • 11. Монгол орны хог хаягдлын бүтэц
  • 12. Ахуй нөхцөлд ус цэвэрлэх энгийн аргын жишээ гаргаж мөн чанарыг тайлбарлана уу? Модны нүүрсээр шүүх тунгаах ......? .....?
  • 13.
  • 14.
  • 15. Орон сууцанд амьдардаг нэг гэр бүл өдөрт 400-450 литр ус хэрэглэдэг нь гэр хорооллын айлтай харьцуулахад 40-45 дахин их юм байна. Монгол Улсын хэмжээнд 114 цэвэрлэх байгууламж байдаг ч тал нь л алдаг оног ажилладаг байх юм. Төв аймагт л гэхэд хот төлөвлөлт буруу явагдсанаас болж цэвэр усны эх үүсвэр дээр бохир усны цэвэрлэх байгууламжийг барьж орхижээ.
  • 16. Хүний биеийн жингийн хэдэн хувийг ус эзэлдэг вэ? Өсвөр Өтөл Бага насанд насанд Эхийн Насанд хэвлийд Хүн усгүйгээр 72 цаг тэсэж чадах боловч чухамдаа хүн болон олонхи амьтны хөгшрөлтийн шалтгаан нь ус л болдог.
  • 17. Хүний эрүүл энх урт удаан наслах нөхцлийг бүрдүүлэгч хамгийн чухал хүчин зүйлүүд бол: • Цэвэр агаар • Цэвэр ус • Натурал хүнс Та нэг бус удаа “хүн эрүүл байхын тулд өдөрт 1,5 -2 литрээс доошгүй хэмжээний ус ууж байх хэрэгтэй” гэж сонссон байх. Ус бол бидний организмд явагдаж байдаг бүх процессд оролцдог. Бидний идсэн хоол унданд буй тэжээл болон хор зөвхөн ууссан байдлаар цусанд шимэгддэг. Тэгээд ч амьд организмын 70 орчим хувь нь – ус. Тархины 90 хувь нь-
  • 18.
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22. Усны тоон ба чанарын найрлагыг тодорхойлож ирэх Нэрмэл усыг яаж гарган авах вэ? Түүнийг юунд хэрэглэдэг вэ?