Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ε3 3ου Δημοτικού Σχολείου Αγίας Παρασκευής. ETwinning-Δίκτυο Μαθαίνω για τα δάση

1. Τα δέντρα των
ελληνικών
δασών
3ο Δημοτικό Αγίας Παρασκευής
Ε3
2016
Δασκάλα: Αποστολοπούλου Κατερίνα
Σχολικό έτος: 2015-16

2. Μαθητές
Αδαμόπουλος Γεώργιος
Ανδρικόπουλος Γεώργιος
Διαμαντοπούλου Αθηνά
Δουδούνης Ιωάννης
Ζαχαράτου Νικολέττα
Καλλιός Γεώργιος
Καψάλη Μαρία Ευαγγελία
Κοντόκαλου Μαριαλένα
Λάμπρου Μιχαέλα Μαρίνα
Λεμπρετόν Τζουμάκα Μελίνα
Μαργαρίτης Κωνσταντίνος
Παπαδημητροπούλου Αικατερίνη
Παράσχου Βασιλική
Πετράκης Αντώνιος Διονύσιος
Πρωτονοταρίου Παναγιώτα
Τοτόση Δήμητρα
Τσιμπίδη Μαρία Στέλλα
Φεραδούρος Γεώργιος
Χικάι Άτζελα
Pire Αλέξανδρος

3. Πρόλογος
Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος
School on the Cloud και eTwinning οι μαθητές του 3ου
Δημοτικού Σχολείου Αγίας Παρασκευής συνεργάστηκαν
με το Scuola Primaria "Luigi Masi", τμήμα του Instituto
Comprensivo Assisi 3, Perugia, στην Ιταλία και
εκπόνησαν περιβαλλοντικό πρόγραμμα με τίτλο «Μια
φορά κι έναν καιρό ήταν ένα δάσος». Tο πρόγραμμα
εντάχθηκε στο διεθνές δίκτυο ΠΕ «Μαθαίνω για τα δάση»
Σκοπός του προγράμματος ήταν η γνωριμία των
μαθητών με τα δασικά οικοσυστήματα της Ευρώπης και η
καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης.
https://twinspace.etwinning.net/11616/home

4. Γενικά στοιχεία του προγράμματος
 Διάρκεια: Οκτώβριος 2015- Ιούνιος 2016
 Θεματική ενότητα: Δάσος
 Συνεργαζόμενοι φορείς: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών -
Γεωργικό Μουσείο, ΣΠΑΠ, ΚΠΕ Περτουλίου - Τρικκαίων, Ελληνική
Εταιρία Προστασίας της Φύσης
 Επισκέψεις: Γεωργικό Μουσείο – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο
Αθηνών
ΚΠΕ Τρικάλων – Περτουλίου
Πεντέλη- αναδάσωση
 Δίκτυα: School on the Cloud – Εuropean network
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα eTwinning
Διεθνές δίκτυο Μαθαίνω για τα δάση - Ελληνική
Εταιρία Προστασία της Φύσης

5. Δέντρα ελληνικών δασικών
οικοσυστημάτων

6. Μεσογειακά δάση κωνοφόρων
Τα μεσογειακά δάση κωνοφόρων είναι
χαρακτηριστικά οικοσυστήματα στις παράλιες
ζώνες της χώρας, όπου κατά περίπτωση
κυριαρχεί ένα μόνο είδος κωνοφόρου (0-1.200
μ.)
 Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis),
 Κουκουναριά (Pinus pinea)
 Κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens)

7. Χαλέπιος Πεύκη Pinus Halpensis
Γενικά:
Ύψος: 10-30 μ.
Μορφή – σχήμα: κορμός κακόμορφος, στρεβλός με
λοξά κλαδιά σε ακανόνιστη διάταξη
Φύλλα : βελόνες ίσιες, λεπτές, γυαλιστερές,
ανοιχτοπράσινες με μήκος 8-12 εκ. Ζουν δύο χρόνια
Άνθη – εποχή ανθοφορίας: τα αρσενικά σε χρώμα
κιτρινωπό και τα θηλυκά σε ανοιχτοκόκκινο ανθίζουν
από το Μάρτιο έως τον Απρίλιο.
Γεωγραφική κατανομή
Πελλοπόνησος, Ιόνια νησιά,
Αττική, Β

8. Χερσόνησος Άθως

9. Πεύκη Κουκουναριά Pinus Pinea
Γενικά: Αειθαλές δένδρο, που απαντάται αυτοφυόμενο σε
όλη την κεντρική και νότια Ελλάδα και σε πολλά νησιά
Ύψος: 15-20μ.
Μορφή – σχήμα: Κόμη στην αρχή σφαιρική και αργότερα
ομπρελοειδώς θολωτή, με οριζόντια κλαδιά
Φύλλα: Βελόνες ανά δύο με βραχυκλάδια ανοιχτού
πράσινου χρωματισμού
Άνθη – εποχή ανθοφορίας: Μονογενή. Αρσενικά κατά
κίτρινους Ίουλους και θηλυκά πρασινοκίτρινου χρώματος.
Ανθίζει τους μήνες Απρίλιο
Γεωγραφική κατανομή
Η εξαπλωσή της στην Ελλάδα είναι περιορισμένη αφού
σχηματίζει μικρά δάση στη Δ. Πελλοπόννησο, ,Σκόπελο,
Σκιάθο, και Αττική

10. Χερσόνησος Άθως

11. Κυπαρίσσι Cupressus sempervirens
Γενικά:
Ύψος: 25μ.
Μορφή – σχήμα Πυραμιδοειδής με οριζόντιους ή
όρθιους κλάδους στην ποικιλία που είναι ιδιαιτέρως
στενή.
Φύλλα: Πυκνό φύλλωμα με σκούρο πράσινο χρώμα .
Άνθη – εποχή ανθοφορίας: Το κυπαρίσσι είναι
αειθαλές γι’ αυτό δεν υπάρχει συγκεκριμένη εποχή
ανθοφορίας.
Γεωγραφική κατανομή
Όρος Προφήτης Ηλίας Ρόδου
Βουνό Δίκαιος
Κεντρική και Βόρεια Κάρπαθος
Όρος Ίδη (Ψηλορείτης)

13. Μικτά δάση φυλλοβόλων
Αποτελούν φυτικές διαπλάσεις όπου κυριαρχούν είδη βελανιδιάς
(είδη Quercus). Στη συμπαγή και συνεχή τους μορφή απαντώνται στη
βόρειο Ελλάδα.
• Πλατύφυλλη βελανιδιά (Quercus conferta)
• Χνοώδης δρυς (Quercus pubescens)
• Ήμερη βελανιδιά (Quercus macrocarpa)

14. Ορεινά δάση κωνοφόρων
Σε υψόμετρα πάνω από τα 800 μέτρα επικρατούν είδη κωνοφόρων που
αντέχουν στο ψύχος
• μαύρη πεύκη (Pinus nigra),
• κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica),
• δασική πεύκη (Pinus sylvestris)

15. Pinus nigra

16. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΙΔΟΥΣ
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η μαύρη πεύκη είναι δένδρο ψηλό (20-
45μ.) με κόμη πυραμιδοειδή και φλοιό αρχικά
γυαλιστερό, στη συνέχεια με ξηρόφλοιο που σχίζεται
βαθιά. Δημιουργεί βαθύ και έντονο ριζικό σύστημα.
 ΦΥΛΛΩΜΑ: Τα φύλλα του είδους αυτού είναι βελόνες
τραχείες, δύσκαμπτες, με μήκος 8-12 εκατοστά και
κορυφή κιτρινωπή που αγκυλώνει.
 ΚΑΡΠΟΣ: Ο καρπός είναι κώνος. Οι κώνοι είναι κάθετοι
στα κλαδιά χωρίς ποδίσκο, κιτρινωποί.

17. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ
‘Pinus nigra’
 Η Μαύρη πεύκη σχηματίζει δάση στα βουνά της
Ηπειρωτικής Ελλάδας, της Πελοποννήσου και των
νησιών Εύβοιας, Θάσου, Μυτιλήνης και Σάμου.

18. Ηπειρωτικές κεντροευρωπαϊκές
δενδρώδεις διαπλάσεις
Παρουσιάζονται σε περιοχές που η θερμοκρασία το χειμώνα πέφτει κάτω
από το όριο του παγετού. Οι βροχοπτώσεις κατανέμονται σχετικά
ομοιόμορφα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και κυμαίνονται από 600 μέχρι
1500 χιλιοστά. Αποτελούν τα πλουσιότερα αποθέματα ξύλου της
χώρας. Διακρίνονται δύο κύριες ζώνες:
i) Κυριαρχία της πλατύφυλλης βελανιδιάς στις βόρειες οροσειρές της
χώρας, στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα
• ευθύφυλλης βελανιδιάς (Quercus cerris)
• καστανιά (Castanea sativa)
και ii) Τα αμιγή δάση
• δασικής οξιάς (Fagus sylvatica) απαντώνται στις ορεινές περιοχές της
Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Μακεδονίας πάνω από τα 700 και
μέχρι τα 1700 μέτρα.
• ανατολική οξιά (Fagus orientalis) στην Ανατολική Μακεδονία και μέχρι
τη χερσόνησο του Άθω

19. Ευκάλυπτος
Γενικά: Αειθαλές δένδρο , που χρησιμοποιείται ευρύτερα
στην χώρα μας.
Ύψος: Μέχρι 80 μ.
Μορφή – σχήμα: Ελλειπτικό με χαρακτηριστικό κορμό
όμορφα χρωματισμένο καθώς αποφλοιώνεται κατά λωρίδες.
Φύλλα: Τα φύλλα στους ετήσιους βλαστούς κρέμονται προς
τα κάτω, είναι αρωματικά, σκληρά, λογχοειδή σκούρα
πράσινα ή γκρι. Έχει ξερό φλοιό που μαδάει βγάζοντας
μακριές ταινίες αφήνοντας τον κορμό λείο και το χρώμα του
σταχτίλευκο
Άνθη – εποχή ανθοφορίας: Ανθίζει την άνοιξη με μικρά
λευκά άνθη και σχηματίζει μικρούς πράσινους
Καρπούς χωρίς ιδιαίτερη αξία.
Στην Ελλάδα βρίσκουμε το είδος Ευκάλυπτος ο σφαιρικός
(Eucalyptus globulus) που φτάνει σε ύψος τα 80 μέτρα.
Καλλιεργείται κυρίως στη νότια Ελλάδα και στη Χαλκιδική και
βρίσκεται σε δάση και κήπους.
Γεωγραφική κατανομή

20. Χερσόνησος Άθως

21. Άνθη Ευκαλύπτου
Φύλλα και ρίζες
Ευκαλύπτου
Ευκάλυπτος στα
πρώτα στάδια
ανάπτυξης

22. Πηγές
Φυτά ελληνικών δασών
 Βελανιδιά (δρυς)
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/diafanies/diafania12.jpg
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1320/
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=84&Itemid=189
 Καρυδιά
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=90:juglans-
regia&catid=37:juglans&Itemid=147
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1298/
 Καστανιά
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/diafanies/diafania12.jpg
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=78:castanea-
sativa&catid=34:castanea&Itemid=143
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1310/
 Κυπαρίσσι
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=10:cupressus-
sempervirens&catid=6:cupressus&Itemid=35
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1262/

23.  Οξιά δασική
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/diafanies/diafania12.jpg
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=75&Itemid=184
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1308/
 Πεύκη δασική
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/diafanies/diafania12.jpg
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=32&Itemid=127
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1254/
 Πεύκη κουκουναριά
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=31&Itemid=128
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1260/
 Χαλέπιος πεύκη
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=29:pinus-
halepensis&catid=2:pinus&Itemid=130
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1258/

24.  Πλάτανος
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=100:platanus-
orientalis&catid=46:platanus&Itemid=155
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/2512/
 Σφένδαμος
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=42:acer-tataricum&catid=16:acer&Itemid=88
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/756/
 Φτελιά ορεινή
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=138:ulmus-
montana&catid=58:ulmus&Itemid=235
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1328/
Ευκάλυπτος
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=category&id=41:eucalyptus&Itemid=150
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/990/
 Σημύδα
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=59:betula-
pendula&catid=24:betula&Itemid=99
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1299/
 Ρόμπολο
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/diafanies/diafania12.jpg
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=33:pinus-
heldreichii&catid=2:pinus&Itemid=126
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1255/

25.  Μαύρη πεύκη
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1253/
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=131
 Ιτιά η λευκή
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=125&Itemid=224
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1279/
 Κεφαλληνιακή ελάτη
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=26:abies-cephalonica&catid=4:abies&Itemid=133
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1249/
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
 Ίταμος
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1273/
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=8:taxus-bacatta&catid=3:taxus&Itemid=27
 Κέδρος
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/b1/greekforests1.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/trees/presentation1.htm
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=22:juniperus-communis&catid=7:juniperus&Itemid=137
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1265/
 Ελάτη λευκή
http://www.botany.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=25&Itemid=134
https://filotis.itia.ntua.gr/species/d/1247/
Κορράκης, Γ. (2015). Δασικη Βοτανική. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. www.kallipos.gr
https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/742/1/%CE%94%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%C
E%AE_%CE%92%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%93%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B
3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82_14089.pdf

26. Ευχαριστίες
 Simonetta Leonardi, εκπαιδευτικός στο
Scuola Primaria "Luigi Masi", τμήμα του
Instituto Comprensivo Assisi 3, Perugia, στην
Ιταλία.
 Παπουτσής Πάνος, συντονιστής ευρωπαϊκού
προγράμματος School on the Cloud.