MT MORE Dergisi- 2015 Bahar dönemi- Serra Koz

1. SÖZSÜZ SANAT
“Polonyalı sanatçı Pawel Kuczynski, gündelik yaşamın sorunlarını düşündürücü imgelerle
çizen usta bir karikatürist. Çizimlerinde öncelikle yoksulluk, sosyal medya, adalet ve siyaset
gibi konuları işliyor. Eğer yakından bakarsanız hepsinin çok farklı bir mesajı olduğunu
göreceksiniz…”
21. yüzyılın genç yetişkin nesli olarak hepimiz onedio.com, 9gag.tv, nediyor.com gibi web
sitelerinin farkındayızdır umarım? Sürekli sosyal medya hesaplarında, “Acaba bu sayfaya da
baksanız nasıl olur?” gibi bizim aklımızı çeldiren, bazen dikkatimizi çeken bazen ise farkında
olmadan geçtiğimiz bu web siteleri, birçok insana farkındalık kazandırmıştır. Resmen
çağımızın yol göstericisi oldu diyebilirim çünkü bu web sitelerindeki paylaşımlar yeri geldi
bizleri güldürdü, yeri geldi şaşkınlıktan dillerimiz tutuldu, yeri geldi ironilerle bizleri
düşündürdü, bazen dünya gündemini, bazen de sadece Türkiye’de gerçekleşen olayları hem
ciddi hem de esprili bir şekilde bizlerin önüne sundu.
İşte bunlardan birinin başlığıydı yukarıda gördüğünüz
alıntı. “nediyor.com” un Dünyayı Sorgulamanıza
Neden Olacak 29 Çizim diye yayınladığı başlıkla
sorgulamanın temeline indirdi bu sefer bizi. Kendime
ilk sorduğum şey şu oldu: “29 çizimde sen koskoca
dünyayı, uluslararası sorunları, doğal felaketleri, açlığı,
savaşları, insan haklarını nasıl anlatabilirsin ki?” Bu
sorudan sonrada aklımdan geçen ilk şey şu oldu:
“Zaten maksimum beş dakika sürecek bir galeri için
neden böyle bir önyargıda bulunuyorum ki?” Bu
önyargıyı yıkmak çokta zor olmadı, Kuczynski sanatı
için. Nitekim beş dakika diyerek tıkladığım o linkte
yaklaşık bir saat harcayan ben, daha sonra oturup bu
karikatüristin tüm hayatını araştırdım.
Sevgili Pawel, 1976 doğumlu, yukarıdaki alıntıdan da anlaşılabileceği gibi Polonyalı bir
ağabeyimiz. Karikatürleriyle birçok ödüle layık görülmüş bu sanatçımız kelimeler
kullanmadan, anlatılması bile bazı yerlerde yasak olan gerçekleri bir insanın suratına tokat
atarmış gibi pat diye aktarabilen bir deha. Yaptığı karikatürlerin birçoğunu incelendikten
sonra dünya sorunlarını sözsüz sanatla bu kadar iyi anlatılabileceğinin gerçek bir kanıtı olmuş
birçok insanın gözünde. 2006 yılında 23. Aydın Doğan Uluslararası Karikatür Yarışması’nda
birincilik ödülü alarak sadece Polonyalı bir vatandaş olmakla kalmayıp aynı zamanda dünya
vatandaşı olmanın gururunu yaşamış, Kuczynski. Daha detaylı inceleyecek olursak eğer,
sizler için birkaç tane örnek seçtim.

2. Şöyle bir göz attığınızda söylenmesi gereken noktaları detaylardan çok iyi anlayabiliyorsunuz
fakat işin can alıcı noktası detayların çok yaratıcı olması. 2000’li yılların başından beri gerek
lisedeki kompozisyonlarımızda, bazen fen derslerimizde; üniversitede (Bilkent’te bu konuda
teşekkürlerimizi sunmayı bir borç biliriz.) BUSEL’da, COPE’ta; haberlerde dünya konusu
başlığı altında küresel ısınmadan, sera etkisinden bahsedip duruyoruz. Sürekli buna bir çözüm
arıyoruz, deodarantların kullanımını azaltmaya çalışıyoruz, ağaçlar ekiyoruz, -Gezi-
Parklarımıza sahip çıkmaya çalışıyoruz, en kötü ihtimalle kardeşimizin fen bilgisi dersi için
pamuklar arasında yetiştirdiği fasulyelerimizi suluyoruz, toprağa gömüyoruz. Bunları sürekli
dile getirirsen, Kuczynski bu kadar yaratıcı bir şekilde aktarma yoluna da hayran kalmıyor
değiliz. Verilmek istenen mesaj çok açık: “Ya geleceğine sahip çık, ya da doğanın yanında
acizliğini kabul ederek insan nesline son verilmesine göz yum!”
Hemen yanındaki adam karikatürünü seçme nedenim bir nevi Türkiye’nin şu an ki
durumunun üstünden geçmek. Belki bir Güney Kore, Suriye, Irak olamayabiliriz bu konuda
ama bizde ilerlemek yerine sürekli gerilere giden bir ülke olup çıktık son birkaç yılda.
Kafasına çizilmiş vites ile bir nevi Türkiye’nin duruşunu alenen ortaya koyan karikatüre
baktığımda ise aklıma gelen ve bağıra bağıra, haykırarak, çığlıklar atarak, söylemek istediğim
tek bir şey var: “O vitesi bir an önce değiştirmen lazım Türkiye’m!”. Bilemiyorum, belki aynı
fikirde değiliz sizlerle ama sanırım o geri vites bir süre daha orada kalacak gibi gözüküyor.
Umarım şoförümüz nereye sürdüğünün farkındadır, çünkü o arabanın içinde 76 milyon insan
taşıyor (!)
Son olarak, sizlerle açlıktan susuzluktan insanların öldüğü daha doğrusu, insanlığın öldüğü
yere Afrika’ya götürmek istiyorum. Hem bu kadar ironik, hem de bu kadar trajik bir durum
ancak bu kadar güzel anlatılabilirdi. Sadece Afrika’da değil, dünyanın her yerinde sorun olan
açlık ve yakında yeni bir dünya savaşı çıkmasını sağlayabilecek su kıtlığı ve onun zayıf,
güçsüz, fakir insanlar üzerindeki göz yaşartan etkisi… Çok fazla söze gerek yok, nitekim
sözün bittiği yerdeyim.

3. Dediğim gibi ben bunlar üzerine saatlerce düşünmüşken, umarım sizler içinde bir farkındalık
yaratabilmişimdir. Kuczynski sanatını, düşüncelerini, özgür fikirlerini aktarabildiği şu
muhteşem çalışmalara bakıyorum da söyleyebileceğim fazla bir şey kalmıyor geriye.
Sözlenmesi gereken her şeyi sessizliğiyle, sanatıyla aktarmış bir kahraman o. Sanatı önünde
saygıyla eğiliyor ve bende onun sözcüksüz anlatımına düşüncelerimle ortak oluyorum.
Serra Koz
16 Aralık 2014
01:38