1. SYSTEM EDUKACJI W POLSCE
SYSTEM OŚWIATY W POLSCE OBEJMUJE
przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne,
policealne,
artystyczne i inne
W myśl zapisów Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki. Nauka jest
obowiązkowa od 6 do 18 roku życia, ale status instytucji obowiązkowych mają
jedynie szkoła podstawowa i gimnazjum. Nauka w szkołach publicznych jest
bezpłatna.
STRUKTURA OŚWIATY
Przedszkole
Szkoła podstawowa
Gimnazjum
Szkoły ponadgimnazjalne
Szkoły wyższe
2. • Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 6 roku
życia. Dziś „zerówka” dla dzieci 6-letnich jest obowiązkowa.
„Zerówki” organizowane są w przedszkolach, ale również
szkoły mają prawo do utworzenia takiego oddziału.
3. • Sześcioletnia szkoła podzielona jest na dwa trzyletnie etapy.
• Na pierwszym etapie – w klasach I-III - realizowana jest edukacja wczesnoszkolna.
Zajęcia odbywają się w formie kształcenia zintegrowanego, czyli bez podziału na
przedmioty, a ich prowadzenie powierza się jednemu nauczycielowi-wychowawcy,
chod naukę języka obcego, edukację muzyczną, edukację plastyczną, wychowanie
fizyczne i zajęcia komputerowe można powierzyd nauczycielowi-specjaliście.
Na tym etapie nauczyciel nie musi przestrzegad lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielid
czasu pracy uczniów na 45-minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w
klasach wyższych. Uczniowie uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki,
chociaż te ostatnie - na skutek małej liczby chętnych - są rzadko organizowane w
polskich szkołach.
O uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice.
Oprócz obowiązkowych zajęd lekcyjnych, szkoła musi również zapewnid dzieciom
pozalekcyjne zajęcia służące zarówno rozwijaniu talentów, jak i wyrównywaniu
szans
4. • W klasach IV-VI kształcenie odbywa się w ramach przedmiotów, których prowadzenie powierza się
nauczycielom-specjalistom. Jeden z nauczycieli uczących dany oddział klasowy pełni funkcję wychowawcy.
Przedmioty realizowane na tym etapie to:
• język polski,
• język obcy nowożytny,
• matematyka,
• przyroda,
• historia i społeczeostwo
• muzyka,
• plastyka,
• technika (zajęcia techniczne),
• informatyka (zajęcia komputerowe),
• wychowanie fizyczne,
• religia lub etyka (decyzja o uczestnictwie dziecka w zajęciach należy do rodziców),
• wychowanie do życia w rodzinie (od klasy V; decyzja o uczestnictwie dziecka w zajęciach należy do rodziców).
• W klasie VI uczniowie przystępują do sprawdzianu poziomu wiedzy i umiejętności, który jest jednakowy dla
wszystkich uczniów. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych otrzymują dostosowane arkusze. Mogą
oni także zdawad egzamin w indywidualnie przystosowanych warunkach. Sprawdzian organizowany jest przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną. Sprawdzian ten nie ma wpływu na ukooczenie szkoły podstawowej, ani na
przyjęcie do gimnazjum.
5. Reforma systemu oświaty z 1999 r. wprowadziła gimnazjum jako nowy typ szkoły przeznaczony dla młodzieży
w wieku 13-16 lat.
Kształcenie na tym etapie ma charakter ogólny i odbywa się w zakresie następujących przedmiotów:
• język polski
• dwa języki obce nowożytne
• muzyka
• plastyka
• historia
• wiedza o społeczeostwie
• geografia
• biologia
• chemia
• fizyka
• matematyka
• informatyka
• wychowanie fizyczne
• edukacja dla bezpieczeostwa
• zajęcia artystyczne
• zajęcia techniczne
6. • W zależności od woli rodziców, uczeo gimnazjum może też uczestniczyd w zajęciach religii lub etyki oraz
wychowania do życia w rodzinie.
• Zajęcia artystyczne, zajęcia techniczne, edukacja dla bezpieczeostwa i drugi obowiązkowy język obcy
nowożytny to przedmioty wprowadzone od roku szkolnego 2009/2010 w wyniku zmiany podstawy
programowej.
• Kształcenie w gimnazjum kooczy się egzaminem gimnazjalnym, który zazwyczaj odbywa się w kwietniu i
przystępują do niego uczniowie klas trzecich. Egzamin składa się z trzech części: humanistycznej,
matematyczno-przyrodniczej i językowej. Częśd humanistyczna obejmuje arkusz z pytaniami z zakresu
języka polskiego oraz arkusz z pytaniami z historii i wiedzy o społeczeostwie. Na częśd matematyczno-
przyrodniczą składa się arkusz z pytaniami z matematyki i arkusz z pytaniami z geografii, biologii, chemii i
fizyki. Częśd dotycząca języka obcego nowożytnego obejmuje arkusz z pytaniami na poziomie
podstawowym (obowiązkowy dla wszystkich zdających) i arkusz z pytaniami na poziomie rozszerzonym
(obowiązkowy dla tych uczniów, którzy danego języka uczą się od szkoły podstawowej). Przystąpienie do
egzaminu jest warunkiem ukooczenia gimnazjum, ale nie określa się minimalnego wyniku, jaki zdający
powinien uzyskad, aby egzamin zdad. Wynik egzaminu jest jednak jednym z kryteriów branych pod uwagę
przy rekrutacji do szkoły ponadgimnazjalnej.
7. ISTNIEJĄ NASTĘPUJĄCE RODZAJE SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH:
a) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i
nie dłuższym niż 3 lata, których ukooczenie umożliwia uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także
dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e) i f);
b) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukooczenie umożliwia
uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
c) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia
ogólnozawodowego, których ukooczenie umożliwia uzyskanie świadectwa
dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
d) czteroletnie technika, których ukooczenie umożliwia uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także
umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu
maturalnego;
8. e) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół
wymienionych w lit. a), których ukooczenie umożliwia uzyskanie świadectwa
dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
f) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a),
których ukooczenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje
zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa
dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
g) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których
ukooczenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie
dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu;
h) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla
uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukooczenie umożliwia
uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
9. Ustawa o systemie oświaty nie zalicza szkół wyższych do
systemu oświaty. W art. 4 ust. 3 Prawa o szkolnictwie
wyższym z dnia 30 sierpnia 2005 r. czytamy, iż uczelnie
„stanowią integralną częśd systemu edukacji i nauki”. Stąd
też niektórzy zaliczają szkoły wyższe do systemu oświaty,
dowodząc że wydzielenie szkół wyższych z tego systemu to
tworzenie zbędnych bytów, oparte na wątpliwych i
arbitralnych kryteriach *por. P. Bała, Konstytucyjne prawo
do nauki a polski system oświaty, Warszawa 2009, s. 244].
10. OCENY KLAFIKACYJNE OCENY Z ZACHOWANIA
• Roczne (semestralne) oceny • Roczne oceny klasyfikacyjne z
klasyfikacyjne z zajęd edukacyjnych, zachowania:
począwszy od klasy IV szkoły • wzorowe
podstawowej, ustala się w stopniach • bardzo dobre
według następującej skali: • dobre
• celujący – 6 • poprawne
• bardzo dobry – 5 • nieodpowiednie
• dobry – 4 • naganne
• dostateczny – 3 • W klasach I-III szkoły podstawowej
obowiązuje ocena opisowa.
• dopuszczający – 2 Ocenianie bieżące w ciągu roku oraz
• niedostateczny – 1 oceny śródroczne określa statut
szkoły.
11. - licencjat - tytuł uzyskiwany po ukooczeniu wyższych studiów zawodowych, które trwają 3 lata lub 3,5
roku,
- licencjat pielęgniarstwa lub licencjat położnictwa - tytuły uzyskiwane po ukooczeniu wyższych
studiów zawodowych na kierunkach odpowiednio: pielęgniarstwo lub położnictwo,
- inżynier - nadawany absolwentom wyższych studiów zawodowych na kierunkach technicznych, z
wyjątkiem kierunku architektura i urbanistyka, na kierunkach rolniczych, leśnych, a także na innych
kierunkach studiów, jeśli przedmioty techniczne, rolnicze lub leśne stanowią nie mniej niż 50% ogółu
zajęd dydaktycznych przewidzianych w planach studiów i programach nauczania na tych kierunkach,
- inżynier architekt - nadawany absolwentom wyższych studiów zawodowych na kierunku architektura
i urbanistyka,
-magister oraz tytuły: magister sztuki, magister inżynier, magister inżynier architekt, lekarz, lekarz
dentysta (do 30 IV 2004 r. - lekarz stomatolog), lekarz weterynarii, magister pielęgniarstwa, magister
położnictwa - nadawane po ukooczeniu 4-6-letnich jednolitych studiów magisterskich.
Tytuł zawodowy magister można uzyskad także po ukooczeniu 2 - 2,5-letnich uzupełniających studiów
magisterskich, które mogą podjąd osoby, które ukooczyły wyższe studia zawodowe z tytułem
zawodowym licencjat lub inżynier.
Aby uzyskad wymienione powyżej tytuły zawodowe student musi zaliczyd wszystkie przedmioty i
praktyki objęte planem studiów, złożyd i obronid pracę dyplomową oraz zdad pomyślnie egzamin
dyplomowy. W przypadku studiów na kierunku lekarskim, lekarsko-dentystycznym oraz na kierunku
weterynaria podstawą do uzyskania tytułu zawodowego jest złożenie ostatniego wymaganego
egzaminu.
Absolwent szkoły wyższej otrzymuje dyplom ukooczenia studiów na określonym kierunku studiów, a
także - na swój wniosek również - odpis dyplomu w języku obcym.
12. Stopniami naukowymi są stopnie doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki w
zakresie danej dyscypliny naukowej. Stopniami w zakresie sztuki są stopnie doktora i doktora
habilitowanego określonej dziedziny sztuki w zakresie danej dyscypliny artystycznej (do 30 IV 2003
r. w zakresie sztuki i dyscyplin artystycznych nadawane były kwalifikacje I i II stopnia będące
podstawą do przyznawania uprawnieo równoważnych stopniowi naukowemu odpowiednio
doktora i doktora habilitowanego).
Stopieo doktora nadaje się osobie, która posiada tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera,
lekarza lub inny równorzędny, zdała egzaminy doktorskie w zakresie określonym przez radę
jednostki organizacyjnej oraz przygotowała i obroniła pracę doktorską.
Do przewodu habilitacyjnego może byd dopuszczona osoba, która posiada stopieo naukowy
doktora i uzyskała znaczny dorobek naukowy lub artystyczny, a ponadto przedstawiła rozprawę
habilitacyjną. Czynności przewodu habilitacyjnego kooczą się uchwałą rady jednostki
organizacyjnej w przedmiocie nadania stopnia doktora habilitowanego.
Stopnie doktora i doktora habilitowanego są nadawane w jednostkach organizacyjnych szkół
wyższych oraz w innych placówkach naukowych, które posiadają uprawnienia do ich nadawania.
Tytułem naukowym jest tytuł profesora określonej dziedziny nauki, tytułem w zakresie sztuki jest
tytuł profesora określonej dziedziny sztuki. Tytuł profesora nadaje Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej.
