Dienstbaar leiderschap vereist een andere oriëntatie op sturingsinformatie. Tijd voor een nieuw 'management dashboard'.

1. Sturen op energie – hoe doe je dat?
Het dashboard van dienstbaar leiderschap
Dienstbaar leiderschap vereist een andere oriëntatie op sturingsinformatie. Tijd
v o o r e e n n i e u w ‘ m a n a g e m e n t d a s h b o a r d ’.
Paul Polman, de komende topman van Unilever, verklaarde onlangs dat het zijn
b e l a n g r i j k s t e k wa l i t e i t i s o m e n e r g i e t e b r e n g e n i n e e n o n d e r n e m i n g . Z o d a n i g d a t
e e n o m g e v i n g o n t s t a a t ‘ wa a r i n m e n s e n z i c h z e l f k u n n e n z i j n e n z i c h t e n v o l l e
kunnen ontplooien’. Dat klinkt als leiderschap van deze tijd. Dienstbaar aan het
geheel door te luisteren, coachen en inspireren. Met uitdagingen en
v e r a n t wo o r d e l i j k h e d e n v o o r m e d e we r k e r s e n h e t v e r t r o u we n o m s a m e n t o t
oplossingen te komen. Zo ontstaat een stroom positieve energie die de
onderneming vooruit brengt.
H o e we e t e e n d i e n s t b a a r l e i d e r d a t d e e n e r g i e g o e d s t r o o m t , a a n we l k e
indicatoren leest hij dat af? Hoe ziet zijn of haar dashboard eruit?
Managers hebben geleerd om op de output van afzonderlijke bedrijfsfuncties te
sturen, bijvoorbeeld marktaandeel, omzetgroei, debiteurenstand, ziekteverzuim.
D e z e k wa n t i t a t i e v e p r e s t a t i e - i n d i c a t o r e n h e b b e n t we e n a d e l e n . Z i j g a a n a l l e r e e r s t
voorbij aan de noodzakelijke samenhang tussen verschillende bedrijfsactiviteiten.
Dat kan de neiging van managers versterken om hun eigen ‘koninkrijkjes’ te
b o u we n – n i e t a l t i j d i n l i j n m e t h e t c o n c e r n b e l a n g . V o o r t s m e t e n t r a d i t i o n e l e
prestatie-indicatoren symptomen, geen oorzaken. Marktaandeel is een relevant
g e t a l , m a a r wa a r h e t o m g a a t i s : h e b b e n a f n e m e r s e e n v o o r k e u r v o o r o n s m e r k ,
klopt onze productportfolio? Louter sturen op genoemde indicatoren gaat dus
voorbij aan de kernvragen op ondernemingsniveau en leidt tot een zekere mate
van verkokering.
I n d e k e r n z i j n e r t we e ‘ e n e r g i e m e t e r s ’ o p h e t d a s h b o a r d v a n e e n d i e n s t b a a r
l e i d e r . D e z e m e t e r s g e v e n a n t wo o r d o p t we e s t r a t e g i s c h e k e r n v r a g e n : ‘ Z i j n we
b e z i g o m o n z e s t r a t e g i e u i t t e v o e r e n ? ’ , e n : ‘ D o e n we d a t o n d e r s c h e i d e n d ? ’ D e
variabelen die in dit dashboard zijn opgenomen zijn eenvoudig te meten: door
g o e d r o n d t e k i j k e n e n d e j u i s t e v r a g e n t e s t e l l e n a a n k l a n t e n e n m e d e we r k e r s .
1

2. D e e e r s t e m e t e r h e e f t a l l e s t e m a k e n m e t h e t g e d r a g v a n d e o r g a n i s a t i e : we r k t
men samen aan bedrijfsprioriteiten of voor de eigen positie? Is men trots en
geïnspireerd? Zijn de mensen initiatiefrijk, continu bezig met verbetering? Zoekt
m e n e l k a a r o p ? D e t we e d e m e t e r h e e f t a l l e s t e m a k e n m e t d e v o o r u i t g a n g d i e h e t
bedrijf boekt. Hoeveel ideeën ontstaan er? Hoeveel van die ideeën leiden tot
succesvolle realisatie - in producten, processen, systemen? Vinden onze
a f n e m e r s o n z e p r o d u c t e n e n s e r v i c e g e we l d i g ?
Wanneer de meters van dit dashboard in de plus staan zit het met de
wa a r d e c r e a t i e o o k g o e d – h e t b e d r i j f o n d e r s c h e i d t z i c h e n m e r k t d a t i n ,
b i j v o o r b e e l d , m a r k t a a n d e e l , g r o e i e n wi n s t g e v e n d h e i d . L o u t e r s t u r e n o p d e z e
factoren leidt slechts tot korte termijn effecten. Net zoals een paracetamol koorts
e n p i j n o n d e r d r u k t , m a a r d e o o r z a a k n i e t we g n e e m t . D i e n s t b a r e l e i d e r s b e g r i j p e n
dat en zijn gefocust op de essentie van een gezonde bedrijfsvoering: betrokken
m e d e we r k e r s d i e g e ï n s p i r e e r d z i j n , v e r a n t wo o r d e l i j k h e i d n e m e n e n e f f e c t i e f
s a m e n we r k e n i n h e t b e l a n g v a n h e t g e h e e l .
Drs. Theo Kroese (theo@kroese-bb.com) is bedrijfseconoom en oprichter van Kroese brands &
behaviour bv.
2