1. 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: μετάφραση του ολόκληρου του
ρητορικού λόγου ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ του ρήτορα Λυσία ανά παράγραφο και ομάδα μαθητών.
• ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ: λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, διαδίκτυο:ιστοσελίδα Κέντρου
Ελληνικής Γλώσσας, ηλεκτρονικά λεξικά, σώματα κειμένων, λογισμικό παρουσίασης.
• ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ : σχολικά βιβλία αναφοράς: γραμματική, συντακτικά, λεξικό. Επίσης λεξικά
από τη σχολική βιβλιοθήκη
•
ΣΤΟΧΟΣ: κατανόηση αδίδακτου αρχαιοελληνικού κειμένου και εξοικείωση με την τεχνική
αποκωδικοποίησής του
ΣΕΝΑΡΙΟ
1. ΤΙΤΛΟΣ: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Εξοικείωση με τη μεταφραστική διαδικασία και αντιμετώπιση σχετικών
προβλημάτων.
2. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ:
• Αρχαία Ελληνική Γλώσσα,
• Νεοελληνική Γλώσσα.
3. ΣΤΟΧΟΙ
Γνωστικοί
• Εξοικείωση με μέθοδο προσέγγισης και μετάφρασης ενός αρχαιοελληνικού
κειμένου.
• Ανάδειξη μεταφραστικών προβλημάτων και προσπάθεια αντιμετώπισής τους.
• Κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στην αρχαία και τη νεοελληνική γλώσσα
(συντακτικές δομές).
Τεχνογραμματισμού
• Ανάπτυξη δεξιότητας στην αξιοποίηση του λογισμικού επεξεργασίας κειμένου
και παρουσίασης.
• Γνωριμία και εξοικείωση με ιστοσελίδες σχετικές με τη γλώσσα και κυρίως με
την αρχαιογλωσσία (ΠΥΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ)
• Συντονισμός στη χρήση διαφορετικών ηλεκτρονικών σελίδων (λογισμικό
επεξεργασίας κειμένου-ιστοσελίδα/ες)
• Εκμάθηση πολυτονικής γραφής ( μαθητές θεωρητικών –φιλολογικών
σπουδών).
Παιδαγωγικοί
2. • Καλλιέργεια της αυτενέργειας (διακριτική παρέμβαση εκπαιδευτικού) και της
συνεργασίας.
• Εκμάθηση αξιοποίησης συμβατικών και τεχνολογικών εργαλείων μάθησης
(λεξικά, βιβλία αναφορά κλπ) [μεταγνώση]
• (εκπαιδευτικός) Αναγνώριση δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μαθητές κατά
τη διαδικασία κατανόησης και μετάφρασης αρχαιοελληνικού κειμένου.
4. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ
• Επεξεργασία κειμένου
• Λογισμικό παρουσίασης
• Διαδίκτυο: ιστοσελίδες αρχαιογνωσίας και αρχαιογλωσσίας, ψηφιακά λεξικά [
www.greek-language.gr , www.pi-schoolls.gr ]
5. ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Τέσσερις διδακτικές ώρες: οι δύο πρώτες για τη γλωσσική ανάλυση και μετάφραση του
αποσπάσματος και οι δύο επόμενες για την επεξεργασία του λογισμικού παρουσίασης
και την παρουσίαση της ομαδικής εργασίας στην τάξη.
6. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ
Χωρισμός της τάξης (Β’ Λυκείου, Θεωρητική Κατεύθυνση) σε 9 ομάδες των δύο ή τριών
μαθητών: γραμματέας/συντονιστής, χειριστής. Μεικτής δυναμικής (σε γνωστικό και
συναισθηματικό/συνεργατικό επίπεδο) ομάδες:
• μεταβίβαση εμπειρίας, γνώσεων,
• αίσθηση ικανοποίησης, ενδυνάμωση σχέσεων.
7. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
• Εργαστήριο πληροφορικής,
• βιντεοπροβολέας,
• λεξικά από τη σχολική βιβλιοθήκη,
• σχολικά εγχειρίδια.
3. 8. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
1Η Δ.Ω.: Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί τους μαθητές με βάση το Φύλλο Εργασίας να
εντοπίσουν την ιστοσελίδα από την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας, τους παρουσιάζει τα
έντυπα και τα ηλεκτρονικά βοηθήματα και τα αναγκαία βιβλία αναφοράς: λεξικά,
εγχειρίδια γραμματικής και συντακτικού. Στη συνέχεια οι μαθητές εντοπίζουν το
κείμενο που θα μεταφράσουν, ενώ ο εκπαιδευτικός τους δίνει πληροφορίες για την
καλύτερη κατανόηση του κειμένου: στόχος του κειμένου, θεματικό κέντρο, πρόσωπα
κλπ. [ΛΥΣΙΑΣ, ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ]
Οι μαθητές ξεκινούν την μεταφραστική τους προσπάθεια. Ο εκπαιδευτικός κινείται
ανάμεσά τους, παρατηρώντας, δίνοντας συμβουλές και λύνοντας απορίες. Συχνά τους
βοηθά, όσο πιο διακριτικά /«μαιευτικά» γίνεται, να ξεπεράσουν τυχόν προβλήματα.
2Η Δ.Ω.: Οι μαθητές συνεχίζουν και ολοκληρώνουν την προσπάθειά τους. Εφόσον την
ολοκληρώσουν, καλούνται (προφορική υπόδειξη εκπαιδευτικού) να συγκρίνουν τη δική
τους μετάφραση με τις προτεινόμενες στην ιστοσελίδα της Πύλης, για να προβούν σε
τυχόν διορθώσεις-βελτιώσεις. Προχωρούν στις γλωσσικές ασκήσεις. Οι ερωτήσεις που
σχετίζονται με τη μεταφραστική απόδοση συντακτικών φαινομένων αποσκοπεί να
παρατηρηθεί η σχέση μεταξύ της αρχαίας γλώσσας με την νέα ελληνική. Επίσης
μεταφέρουν τον αρχαιοελληνικό λόγο των ασκήσεων σε πολυτονική γραφή, με τη
βοήθεια των οδηγιών από την ιστοσελίδα της Πύλης.
3Η Δ.Ω.: Οι μαθητές μορφοποιούν την εργασία τους, την αποθηκεύουν, ετοιμάζουν το
λογισμικό παρουσίασης.
4Η Δ.Ω. Γίνεται η παρουσίαση της μετάφρασης κατά παράγραφο από όλη την ομάδα
(μία παράγραφο ο καθένας). (εναλλακτικά: αποθήκευση όλου του υλικού που έχει
παραχθεί)
9. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 1-3 («ΟΥ…διοίσω)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου) το απόσπασμα με τη
βοήθεια του ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της
Πύλης (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html)
• Να αναγνωρίσετε τους υποθετικούς λόγους και τις μετοχές του κειμένου.
Να γράψετε τη μετάφραση των μετοχών.
4. • Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τις αντωνυμίες του κειμένου και να τις
μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 4-6 («Περί... τύχηι)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη
βοήθεια του ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της
Πύλης (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html)
• Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις και τα απαρέμφατα του
κειμένου. Να γράψετε τη μετάφραση των απαρεμφάτων.
• Να κατατάξετε τα ουσιαστικά του κειμένου ανάλογα με την κλίση τους και
να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 7-9 («μή τοίνυν... πονηρότερον»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη
βοήθεια του ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της
Πύλης (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html)
• Να αναγνωρίσετε τους υποθετικούς λόγους και τις μετοχές του κειμένου.
Να γράψετε τη μετάφραση των μετοχών.
• Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τις αντωνυμίες του κειμένου και να τις
μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4
5. Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 10-12 («Περί δε της... χρώμαι»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου) το απόσπασμα με τη
βοήθεια του ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της
Πύλης (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html)
• Να αναγνωρίσετε τους υποθετικούς λόγους και τα απαρέφατα του
κειμένου.
• Να κατατάξετε τα ουσιαστικά του κειμένου ανάλογα με την κλίση τους και
να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 13-14 («Τοσούτον... λόγοις»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη βοήθεια του
ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της Πύλης
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html
• Να εντοπίστε και να χαρακτηρίσετε όλα τις λέξεις του κειμένου που λειτουργούν ως
κατηγορούμενα.
• Να μεταφέρετε όλα τα ρήματα στον ίδιο τύπο του παρακειμένου.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 15-18 («Λέγει ως... καλόν ποιών»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη βοήθεια του
ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της Πύλης
6. (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html
• Να αναγνωρίστε συντακτικά τα ουσιαστικά και επίθετα που βρίσκονται σε πτώση
γενική και δοτική. Να τα μεταφράσετε.
• Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στον αόριστο.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 19-20 («έτι... αμου γε που»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη βοήθεια του
ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της Πύλης
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html
• Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις λέξεις που βρίσκονται σε αιτιατική πτώση.
• Να μεταφέρετε τα επίθετα και τα επιρρήματα στους άλλους δύο βαθμούς (στον
ίδιο τύπο)
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους 21-23 («Άλλά... υμών»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη βοήθεια του
ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της Πύλης
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html
• Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.
• Να εντοπίσετε τα ρήματα που έχουν β΄ αόριστο και τα φωνηεντόληκτα της
β΄συζυγίας. Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους χρόνους του ρήματος (χρονική
αντικατάσταση)
7. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 9
Πληκτρολογήστε την ιστοσελίδα της ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: www.greek-
language.gr εργαλεία σώματα κειμένων ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας
κατάλογος κειμένων ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ.
Ασχοληθείτε με τις παραγράφους24 -27 («πότερον... περιγίγνεσθαι»)
• Μεταφράστε (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου)το απόσπασμα με τη βοήθεια του
ηλεκτρονικού κα έντυπου λεξικού και τις αρχές σύνταξης της Πύλης
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/index.html
• Να αναγνωρίσετε τις μετοχές και τα απαρέμφατα του κειμένου. Να τα
μεταφράσετε.
• Να εντοπίσετε τα ρήματα που έχουν β΄ αόριστο και τα φωνηεντόληκτα της β΄
συζυγίας. Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους χρόνους του ρήματος (χρονική
αντικατάσταση)
ΠΡΟΕΚΤΑΣΗ: ρατσισμός/δίκαιο.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
• Αυτοσυγκέντρωση, συμμετοχή σε μεγάλο βαθμό ικανοποιητική.
• Προσήλωση στη διδασκαλία (παρά σε παρατηρήσεις συμπεριφοράς), δημιουργική
διδασκαλία/μάθημα.
• Ελλιπής συνεργασία (το «βάρος της δουλειάς» σε έναν)
• Πρόβλημα στη ανακάλυψη των σχέσεων σε επίπεδο πρότασης (σειρά λέξεων)
• Διαφορετική ταχύτητα ολοκλήρωσης.