Υλικό & Ερωτηματολόγιογια το Σχολικό εκφοβισμό_στα πλαίσια βιωματικής δράσης των τμημάτων Α1, Α2 και Α5 του 3ου Γυμνάσιου Κηφισιάς, 2015-16

1. Σχολικός εκφοβισμός – Bullying
Ο σχολικός εκφοβισμός (school bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής
παραβατικότητας, ένα είδος bullying, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου.
Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων
παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του
λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, ντροπιαστικά σχόλια), του κοινωνικού
εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση
από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές),
του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).
Με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία
Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την
Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ., το 29% των μαθητών έχει υποστεί κάποια μορφή
εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ως τρεις φορές το
μήνα ή και περισσότερο.
Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που
εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους
εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του
διαλείμματος.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του
παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που γίνονται
θύματα σχολικού εκφοβισμού αρχικά νοιώθουν φόβο, απόγνωση και παρουσιάζουν
τάσεις φυγής. Αισθάνονται ότι απειλούνται, τρομάζουν, αρνούνται να πάνε σχολείο
και παρουσιάζουν συμπτώματα σχολικής φοβίας. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά
και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά-θύματα
μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι.
Από την άλλη μεριά οι γονείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και
δηλώνουν άγνοια. Αυτό συμβαίνει γιατί τα θύματα εξομολογούνται το γεγονός του
εκφοβισμού συχνότερα σε φίλους τους. Αν όμως οι γονείς εντοπίσουν κάποιο από τα
προαναφερθέντα συμπτώματα και υποψιάζονται ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα
εκφοβισμού κρίνεται αναγκαίο να προσεγγίσουν το παιδί και να αντιδράσουν
απευθυνόμενοι αρχικά στους εκπαιδευτικούς και στις αρμόδιες Διευθύνσεις
εκπαίδευσης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να αισθανθεί ότι έχει στήριγμα τους
γονείς του και το σχολείο. Επιπλέον, οι ειδικοί επιμένουν ότι τα παιδιά πρέπει να μη
φοβούνται, να έχουν το θάρρος της γνώμης και να μάθουν να «αντιδρούν».
https://el.wikipedia.org/wiki/Σχολικός_εκφοβισμός
Στις 6 Μαρτίου είναι η παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού
εκφοβισμού. Ας ενημερωθούμε λοιπόν, ακόμη περισσότερο γι’ αυτό το
φαινόμενο που εξαπλώνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια!

2. Βίντεο και υλικό που χρησιμοποιήθηκε
https://www.youtube.com/watch?v=z3bdplw9-_c
Bullying- Μια καθημερινή ιστορία από το 1ο Δ.Σ. Πολυγύρου
https://www.youtube.com/watch?v=amueaVHIZ6A
Anti Cyber Bullying Commercial
https://www.youtube.com/watch?v=kKoUegW5cPE
CYBER BULLYING CINEMA COMMERCIAL
https://www.youtube.com/watch?v=nWJut7KQhI4
Anti-Bullying ad
https://www.youtube.com/watch?v=7RUC_JtyWu4
ΚΑΝΕ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ...ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ!
https://www.youtube.com/watch?v=UaaNJBc3ZTs
Swedish Friends #2 - ψυχολογική βία
https://www.youtube.com/watch?v=jRiAchoVm9E
Teen Bullying
https://www.youtube.com/watch?v=xz87mIKRIMk
Friends - Mean Words - Λεκτική- Κοινωνική βία
https://www.youtube.com/watch?v=1j6YA03hm4k
Words Hurt - Bullying Commercial - Λεκτική - Κοινωνική βία
https://www.youtube.com/watch?v=31TD6J2bTk4
Beat Bullying-ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ ΤΟΥ 3ΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΡΑΜΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ
ΒΙΑΣ.
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=633399
Το bullying είναι λέξη... ελληνική!
http://www.protothema.gr/greece/article/462154/7-agnostes-periptoseis-bullying/
Επτά άγνωστες περιπτώσεις bullying
http://www.newsbeast.gr/world/arthro/2057204/to-pio-aschimo-koritsi-tis-taxis-evale-
tous-bullies-sti-thesi-tous
Το «πιο άσχημο κορίτσι της τάξης» έβαλε τους bullies στη θέση τους
Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στην παρουσίαση και στο ερωτηματολόγιο είναι από την
ιστοσελίδα του Αντώνη Ζαρίντα http://ekpaideusi.blogspot.gr/2010/02/blog-post.html
http://www.hospkorinthos.gr/docs/bullying.pdf
http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Bullying.htm

3. Ερωτηματολόγιο για το σχολικό εκφοβισμό
ΤΜΗΜΑ: ΑΓΟΡΙ: ΚΟΡΙΤΣΙ:
ΝΑΙ ΟΧΙ
1. Σε έχουν χτυπήσει;
2. Έχουν πει ψέματα για σένα σε άλλα παιδιά;
3. Έχουν πει ψέματα για σένα σε δασκάλους-καθηγητές;
4. Σε έχουν καταγγείλει άδικα;
5. Σου έχουν πετάξει το φαγητό σου;
6. Σου έχουν αρνηθεί να παίξεις μαζί τους;
7. Σου έχουν κλέψει αντικείμενα ή χρήματα;
8. Σε έχουν κοροϊδέψει;
9. Σου έχουν βγάλει κάποιο παρατσούκλι που δεν σου αρέσει;
10. Σε έχουν βρίσει;
11. Σε έχουν απειλήσει;
12. Σε έχουν σπρώξει για να σε βγάλουν από τη σειρά;
13. Σου έχουν σπάσει κάποιο αντικείμενό σου;
14. Κοροϊδεύεις και βγάζεις άσχημα παρατσούκλια σε κάποια παιδιά.
15. Διαδίδεις ψέματα για κάποια παιδιά για να τους δημιουργήσεις
προβλήματα.
16. Απορρίπτεις κάποια παιδιά λέγοντάς τους ότι δεν θέλεις να είσαι
φίλος μαζί τους.
17. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποιους για το χρώμα ή και τη
θρησκεία τους.
18. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποιους για κάποιο πρόβλημα
υγείας που αντιμετωπίζουν.
19. Αφήνεις έξω σκόπιμα κάποια παιδιά την ώρα που χωρίζεστε σε
ομάδες για το παιχνίδι.
20. Παίρνεις κρυφά τα λεφτά κάποιων παιδιών ή απαιτείς να σου τα
δώσουν.
21. Κρύβεις τα πράγματα κάποιων παιδιών.
22. Στέλνεις ενοχλητικά μηνύματα ή κάνεις φάρσες σε κάποια παιδιά.
23. Απειλείς και εύχεσαι να πάθουν κακό κάποια παιδιά.
24. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις για κάποια αγόρια που κάνουν
παρέα με κορίτσια ή και το αντίθετο.
25. Διαδίδεις συκοφαντίες για κάποια παιδιά.
26. Κάνεις σκόπιμα παρέα με τους φίλους κάποιων παιδιών για να
τους αφήσεις μόνους τους.
27. Χτυπάς, κλοτσάς, σπρώχνεις, τραβάς ή βάζεις τρικλοποδιά σε
κάποια παιδιά.
28. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποια παιδιά για το βάρος, για
το ύψος ή για την εμφάνισή τους.
29. Αρνείσαι να κάτσεις στο ίδιο θρανίο με κάποια παιδιά.
30. Λες ψέματα σε κάποια παιδιά ότι δεν μπορείς να πας να παίξεις
και μετά πας και παίζεις με άλλους.
31. Καταστρέφεις ή κάνεις ζημιά σε προσωπικά αντικείμενα κάποιων
παιδιών.
32. Κοροϊδεύεις κάποια παιδιά και μόλις τα δεις ότι αναστατωθούν
συνεχίζεις περισσότερο.
Πηγή: ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΑΡΙΝΤΑΣ (http://ekpaideusi.blogspot.gr/2010/02/blog-post.html)

4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
Στα πλαίσια των βιωματικών δράσεων για το έτος 2015-16, στο Γ τρίμηνο ασχοληθήκαμε με
το σχολικό εκφοβισμό. Με υλικό από την ιστοσελίδα του ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΡΙΝΤΑΣ
http://ekpaideusi.blogspot.gr/2010/02/blog-post.html, δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο
στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν ανώνυμα και με ειλικρίνεια οι μαθητές τριών
τμημάτων του σχολείου μας, συγκεκριμένα το ερωτηματολόγιο απάντησαν 73 μαθητές.
Οι ερωτήσεις 1-13 απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο τα ίδια τα παιδιά
έχουν δεχθεί κάποιου είδους εκφοβισμό ή βία στο σχολικό περιβάλλον, ενώ οι ερωτήσεις
14-32 απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο τα ίδια τα παιδιά έχουν ασκήσει
κάποιου είδους εκφοβισμό ή βία σε άλλα παιδιά.
ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑΙ
1. Σε έχουν χτυπήσει; 37,0%
2. Έχουν πει ψέματα για σένα σε άλλα παιδιά; 61,6%
3. Έχουν πει ψέματα για σένα σε δασκάλους-καθηγητές; 28,8%
4. Σε έχουν καταγγείλει άδικα; 35,6%
5. Σου έχουν πετάξει το φαγητό σου; 11,0%
6. Σου έχουν αρνηθεί να παίξεις μαζί τους; 49,3%
7. Σου έχουν κλέψει αντικείμενα ή χρήματα; 32,9%
8. Σε έχουν κοροϊδέψει; 64,4%
9. Σου έχουν βγάλει κάποιο παρατσούκλι που δεν σου αρέσει; 32,9%
10. Σε έχουν βρίσει; 56,2%
11. Σε έχουν απειλήσει; 28,8%
12. Σε έχουν σπρώξει για να σε βγάλουν από τη σειρά; 37,0%
13. Σου έχουν σπάσει κάποιο αντικείμενό σου; 17,8%
Ο αριθμός των παιδιών που απάντησαν θετικά στα ερωτήματα 1-13 είναι μεγάλος. Σε
ποσοστό πάνω από 50% κυμαίνονται οι θετικές απαντήσεις στις ερωτήσεις 2, 8 και 10.
(Έχουν πει ψέματα για σένα σε άλλα παιδιά, σε έχουν κοροϊδέψει ή σε έχουν βρίσει)
Ενδιαφέρον είναι να παρατηρήσουμε ότι στην ερώτηση 6 (Σου έχουν αρνηθεί να παίξεις
μαζί τους) το ποσοστό είναι σχεδόν 50%, δηλαδή ένα στα 2 παιδιά έχουν βιώσει απόρριψη
ή αποκλεισμό από ομάδα.

5. ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑΙ
14. Κοροϊδεύεις και βγάζεις άσχημα παρατσούκλια σε κάποια παιδιά. 15,1%
15. Διαδίδεις ψέματα για κάποια παιδιά για να τους δημιουργήσεις προβλήματα. 1,4%
16. Απορρίπτεις κάποια παιδιά λέγοντάς τους ότι δεν θέλεις να είσαι φίλος μαζί τους. 23,3%
17. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποιους για το χρώμα ή και τη θρησκεία τους. 1,4
18. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποιους για κάποιο πρόβλημα υγείας που
αντιμετωπίζουν.
2,7%
19. Αφήνεις έξω σκόπιμα κάποια παιδιά την ώρα που χωρίζεστε σε ομάδες για το
παιχνίδι.
15,1%
20. Παίρνεις κρυφά τα λεφτά κάποιων παιδιών ή απαιτείς να σου τα δώσουν. 1,4%
21. Κρύβεις τα πράγματα κάποιων παιδιών. 11,0%
22. Στέλνεις ενοχλητικά μηνύματα ή κάνεις φάρσες σε κάποια παιδιά. 6,8%
23. Απειλείς και εύχεσαι να πάθουν κακό κάποια παιδιά. 8,2%
24. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις για κάποια αγόρια που κάνουν παρέα με κορίτσια ή
και το αντίθετο.
8,2%
25. Διαδίδεις συκοφαντίες για κάποια παιδιά. 2,7%
26. Κάνεις σκόπιμα παρέα με τους φίλους κάποιων παιδιών για να τους αφήσεις
μόνους τους.
4,1%
27. Χτυπάς, κλοτσάς, σπρώχνεις, τραβάς ή βάζεις τρικλοποδιά σε κάποια παιδιά. 11,0%
28. Κάνεις άσχημες παρατηρήσεις σε κάποια παιδιά για το βάρος, για το ύψος ή για
την εμφάνισή τους.
2,7%
29. Αρνείσαι να κάτσεις στο ίδιο θρανίο με κάποια παιδιά. 24,7%
30. Λες ψέματα σε κάποια παιδιά ότι δεν μπορείς να πας να παίξεις και μετά πας και
παίζεις με άλλους.
23,3%
31. Καταστρέφεις ή κάνεις ζημιά σε προσωπικά αντικείμενα κάποιων παιδιών. 0,0%
32. Κοροϊδεύεις κάποια παιδιά και μόλις τα δεις ότι αναστατωθούν συνεχίζεις
περισσότερο.
6,8%
Στις ερωτήσεις 14-32 οι θετικές απαντήσεις των μαθητών γενικά κυμαίνονται σε χαμηλά
ποσοστά. Σε ποσοστό πάνω από 20% απάντησαν θετικά στις ερωτήσεις 16, 29 και 30
(Απορρίπτεις κάποια παιδιά λέγοντάς τους ότι δεν θέλεις να είσαι φίλος μαζί τους, αρνείσαι
να κάτσεις στο ίδιο θρανίο με κάποια παιδιά και λες ψέματα σε κάποια παιδιά ότι δεν
μπορείς να πας να παίξεις και μετά πας και παίζεις με άλλους) που σχετίζονται με τον
κοινωνικό αποκλεισμό και την απόρριψη.

6. Αναλυτικά οι θετικές απαντήσεις των μαθητών και τα αντίστοιχα ποσοστά ανά τμήμα:
ΕΡΩΤΗΣΗ A1 A1 A2 A2 A5 A5 ΣΥΝΟΛΟ
ΜΑΘΗΤΩΝ
ΠΟΣΟΣΤΟ
ΜΑΘΗΤΩΝ
1 9 37,5% 9 36,0% 9 37,5% 27 37,0%
2 19 79,2% 11 44,0% 15 62,5% 45 61,6%
3 12 50,0% 3 12,0% 6 25,0% 21 28,8%
4 11 45,8% 9 36,0% 6 25,0% 26 35,6%
5 5 20,8% 1 4,0% 2 8,3% 8 11,0%
6 17 70,8% 9 36,0% 10 41,7% 36 49,3%
7 10 41,7% 8 32,0% 6 25,0% 24 32,9%
8 18 75,0% 14 56,0% 15 62,5% 47 64,4%
9 11 45,8% 6 24,0% 7 29,2% 24 32,9%
10 13 54,2% 15 60,0% 13 54,2% 41 56,2%
11 10 41,7% 6 24,0% 5 20,8% 21 28,8%
12 9 37,5% 6 24,0% 12 50,0% 27 37,0%
13 5 20,8% 3 12,0% 5 20,8% 13 17,8%
14 6 25,0% 3 12,0% 2 8,3% 11 15,1%
15 1 4,2% 0 0,0% 0 0,0% 1 1,4%
16 5 20,8% 5 20,0% 7 29,2% 17 23,3%
17 0 0,0% 1 4,0% 0 0,0% 1 1,4%
18 1 4,2% 0 0,0% 1 4,2% 2 2,7%
19 4 16,7% 4 16,0% 3 12,5% 11 15,1%
20 0 0,0% 0 0,0% 1 4,2% 1 1,4%
21 4 16,7% 2 8,0% 2 8,3% 8 11,0%
22 1 4,2% 3 12,0% 1 4,2% 5 6,8%
23 2 8,3% 1 4,0% 3 12,5% 6 8,2%
24 1 4,2% 1 4,0% 4 16,7% 6 8,2%
25 2 8,3% 0 0,0% 0 0,0% 2 2,7%
26 2 8,3% 1 4,0% 0 0,0% 3 4,1%
27 2 8,3% 2 8,0% 4 16,7% 8 11,0%
28 1 4,2% 1 4,0% 0 0,0% 2 2,7%
29 9 37,5% 3 12,0% 6 25,0% 18 24,7%
30 7 29,2% 5 20,0% 5 20,8% 17 23,3%
31 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0 0,0%
32 1 4,2% 3 12,0% 1 4,2% 5 6,8%
Ενδιαφέρον έχει να παρατηρήσουμε ότι για το τμήμα Α1 το ποσοστό των παιδιών που
απάντησαν θετικά στις ερωτήσεις 2, 6 και 8 (Έχουν πει ψέματα για σένα σε άλλα παιδιά,
σου έχουν αρνηθεί να παίξεις μαζί τους και σε έχουν κοροϊδέψει) ξεπερνά το 70%.
Βέβαια θα πρέπει να διακρίνουμε τη διαφορά μεταξύ ενδοσχολικής βίας και σχολικού
εκφοβισμού.
Ο εκφοβισμός είναι μια επαναλαμβανόμενη επιθετική πράξη ή συμπεριφορά που
εκδηλώνεται από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων ενάντια σε ένα θύμα που δεν μπορεί να

7. υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του, επιδιώκοντας να το βλάψουν μέσω απειλών,
παρενοχλήσεων, χλευασμού, συκοφαντιών ή αποκλείοντας το θύμα κοινωνικά.
Στον εκφοβισμό το θύμα επιλέγεται ως ο ανίσχυρος αντίπαλος, η επίθεση εναντίον του
προγραμματίζεται και επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με κύριο στόχο την
επιβεβαίωση της ισχύος του θύτη
Αντίθετα στις ενδοσχολικές συγκρούσεις, τα αντικρουόμενα μέλη είναι ισότιμα, οι
συμπλοκές τυχαίες μεταξύ τους, με στόχο ένα «παιχνίδι» κυριαρχίας, παρά την τελική
εδραίωση της ισχύος μιας από τις δύο ομάδες