Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to "Η περιπέτεια των ονομάτων" Παρουσίαση προγράμματος
Similar to "Η περιπέτεια των ονομάτων" Παρουσίαση προγράμματος (20)
More from mavraroda
More from mavraroda (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
"Η περιπέτεια των ονομάτων" Παρουσίαση προγράμματος
- 1. «Η περιπέτεια των ονομάτων» Πολιτιστικό πρόγραμμα 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
- 2. Υποθέματα • 1. Σημασία του ονόματος • 2. Διαδικασία της ονοματοδοσίας • 3. Τρόποι επιλογής ονόματος • 4. Ονοματοθεσία στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο • 5. Απογραφή - Διερεύνηση των ονομάτων των μαθητών του σχολείου (στατιστικοί πίνακες – κριτήρια επιλογής του ονόματος – διπλά ονόματα - ιστορική προέλευση του ονόματος).
- 3. Παιδαγωγικοί Στόχοι • α) Η κατανόηση της σημασίας του ονόματος για τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας αλλά και της οικογενειακής παράδοσης, • β) η μελέτη της ετυμολογίας και της ιστορικής προέλευση των ονομάτων τους, • γ) η συμμετοχή στη διαδικασία υλοποίησης ενός πολιτιστικού προγράμματος, δρώντας τόσο ατομικά όσο και ομαδικά και • δ) η ανάπτυξη της δημιουργικής τους σκέψης, διαφόρων ικανοτήτων και δεξιοτήτων.
- 4. Τα ονόματα των Ελλήνων και οι πηγές προέλευσή τους ΤΟ ΟΝΟΜΑ Τα ονόματα ανέκαθεν είχαν σπουδαία σημασία για την ανθρώπινη επικοινωνία και κατανόηση, δεδομένου ότι έπαιζαν το ρόλο των στοιχείων εκείνων με τα οποία γινόταν γνωστή η δήλωση προσώπων, ζώων και αντικειμένων. Το όνομα γρήγορα εξελίχθηκε σε μέσο με το οποίο δηλώνεται κάποιο πρόσωπο ή πράγμα. Και αν το όνομα έχει σημασία για το φυτικό και ζωικό κόσμο, πολύ περισσότερο έχει για τον άνθρωπο, στον οποίο είναι εντονότερος ο προσωπικός χαρακτήρας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται σε διαφορετικούς ανθρώπους με τρόπο ανεπανάληπτο.
- 5. Το όνομα και η ονοματοδοσία δεν εξελίχθηκαν άσχετα προς τον ιστορικό βίο και τις περιπέτειες των λαών. Μέσω των ονομάτων μπορεί να παρακολουθήσουμε την ιστορική πορεία ενός ολόκληρου έθνους. Συχνά τα ονόματα ασκούν επάνω μας γοητεία και δύναμη, ενώ άλλα αποστροφή. Αυτό συμβαίνει επειδή τα φέροντα τα ονόματα αυτά πρόσωπα συνδέονται με καλές αναμνήσεις του παρελθόντος στην πρώτη περίπτωση και με αρνητικές εμπειρίες και καταστάσεις στη δεύτερη. Συχνά τα ονόματα είναι διακριτικά του θρησκεύματος του φέροντος προσώπου και συνδέονται με τις φιλοσοφικές ή κοινωνικές πεποιθήσεις των ανθρώπων.
- 6. ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΟΝΟΜΑΤΩΝ • Οι μελλοντικοί γονείς έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλές κατηγορίες ονομάτων αυτό το οποίο θεωρούν ότι ταιριάζει στο παιδί τους. • Τα ονόματα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα σήμερα μπορούμε να τα κατηγοριοποιήσουμε με δύο διαφορετικούς τρόπους:
- 7. 2 Κατηγορίες προέλευσης Α) με βάση τη γλώσσα προέλευσης: 1) Ελληνικά 2) Ξένα (κυριότερη κατηγορία είναι τα εβραϊκά και δευτερευόντως τα λατινικά) . Β) με βάση τον τρόπο εισαγωγής στη γλώσσα. Ονόματα που επικράτησαν μέσω: 1) της αρχαίας ελληνικής παράδοσης 2) της εκκλησιαστικής παράδοσης, 3) του λαϊκού πολιτισμού.
- 8. Βαφτιστικά από την αρχαία ελληνική παράδοση . • Αγαθοκλής , Αθηνά , Αλεξάνδρα , Δημοσθένης , Ηρακλής, Θεμιστοκλής , Ιππολύτη , Καλλιόπη , Λεωνίδας, Μελπομένη , Οδυσσέας , Ολυμπιάς , Πηνελόπη, Περικλής, Σωκράτης, Χαρίλαος, Μιλτιάδης, Μενέλαος, Ιφιγένεια. • Η εκκλησιαστική παράδοση στα πλαίσια μιας αρχικά γενικευμένης απομάκρυνσης από το πνεύμα της αρχαιότητας, στη θέση πολλών αρχαίων ονομάτων υιοθέτησε νέα ονόματα: είτε ελληνικά είτε ρωμαϊκά, ανάλογα με το όνομα των αγίων που τα είχαν και επίσης διέδωσε άλλα ήδη υπάρχοντα, κυρίως εβραϊκά (Μαρία, Ιωάννης κ.λπ.).Ταυτόχρονα, μην ξεχνάμε ότι πολλοί άγιοι είχαν αρχαία ελληνικά ονόματα (π.χ. Δημήτριος).
- 9. Βαφτιστικά από την εκκλησιαστική παράδοση • α) Βαφτιστικά από την Παλαιά Διαθήκη. Αυτά τα ονόματα είχαν μεγάλη διάδοση τα πρώτα χριστιανικά χρόνια αλλά αργότερα περιορίστηκε η χρήση τους και εμφανίζονται σήμερα σποραδικά σε μερικά μέρη. Αβακούμ, Αβραάμ (Αβράμης , Μαμής) , Αδάμ (Αδάμος , Δάμος , Αδάμας, Αδαμάκης), Ανανίας (Νανιάς) , Δαβίδ (Δαβίδης , Δαβίθης)κ.λ.π. • β) Βαφτιστικά ονόματα αγίων. Αθανάσιος, Βασίλειος, Γεώργιος, Δημήτριος, κλπ. • γ) Βαφτιστικά ονόματα εορτών και γενικά από την θρησκευτική ορολογία. Αγαπητός (ιδού ο υιός μου ο αγαπητός) , Άγγελος , Βαΐα , Δέσποινα , Ευαγγελία , Ζωοπηγή (ζωοδόχος πηγή), Θεοφάνης (Θεοφάνεια), Λάμπρος (Λαμπρή ) , Πανάγιω (Παναγία) , Παράσχος (Παράσχου κύριε) κ.λ.π.
- 10. Βαφτιστικά από λαϊκή και μη ιστορική πηγή • Υπάρχει όμως και μια άλλη πηγή, λιγότερη γνωστή και συνηθισμένη, αλλά εξίσου σημαντική, όχι μόνο στην ελληνική, αλλά σε όλες τις γλώσσες. • Eίναι η λαϊκή και μη ιστορική πηγή, αυτή που αντλεί τα ονόματα από το παρόν του λαού και μάλιστα από πράγματα, καταστάσεις ή ιδιότητες που του κάνουν εντύπωση και τις θεωρεί σημαντικές. • Πηγή προέλευσης μπορεί να είναι ένα ζώο, ένα φυτό, ένα ορυκτό ή ένα ηθικό προτέρημα.
- 11. 1) ΖΩΑ • Η συνήθεια να αποδίδεται στον άνθρωπο όνομα από ζώο είναι αρχαιότατη (πβ. αρχ. Λέων, Δράκων). • Υπάρχουν ιδιότητες στα ζώα όπως η ταχύτητα, η εξυπνάδα, η δύναμη, αλλά και η χάρη και η ομορφιά (κυρίως για τα πτηνά) που έδωσαν αφορμή για απόδοση αντίστοιχων ιδιοτήτων σε ανθρώπους μέσω της ονοματοδοσίας. • Μερικά από τα πιο συνηθισμένα τέτοια νεοελληνικά ονόματα είναι τα θηλυκά ονόματα πτηνών: Παγόνα (πβ. αρχ. Ταώς «παγόνι»), Γερακίνα (πβ. αρχ.Ιέραξ), Περδίκα / Περδικώ (πβ. αρχ. Πέρδιξ και Περδίκκας), Περιστέρα (πβ. αρχ. όνομα Περιστερά), Αηδόνα, όνομα που απαντά κυρίως στον Πόντο (πβ. αρχ. όνομα Αηδών) και τέλος Τρυγόνα (επίσης πβ. αρχ. όνομα Τρυγών).
- 12. 2) ΦΥΤΑ Πολύ περισσότερα είναι τα ονόματα που προέρχονται από φυτά. Συνήθως υπάρχουν ιδιότητες στα φυτά που οι άνθρωποι αποδίδουν σε ανθρώπους για λόγους επαινετικούς: η άνθηση, το ωραίο χρώμα, η τρυφερότητα. Το ίδιο το άνθος έδωσε ονόματα όπως: Ανθή και Ανθούλα. Συναντούμε επίσης ονόματα όπως: Γαρυφαλλιά, Γιασεμούλα και Γιασεμίνα , Δάφνη, Ζουμπουλία, αλλά και αρσεν. Ζουμπούλης, Κερασιά, Κρινιώ, Λεμονιά αλλά και αρσεν. Λεμονής, Μυρσίνη και Μυρτώ, Νεραντζιά αλλά και αρσεν. Νεράτζης, Ροδιά/ Ροδούλα/ Ρόδη και αρσεν. Ρόδης (υπάρχει και αρχ. Ρόδη), Τριανταφυλλιά αλλά και αρσεν. Τριαντάφυλλος.
- 13. 3) ΟΡΥΚΤΑ • Αλλά και ορυκτά έγιναν αφορμή σχηματισμού ονομάτων, ιδίως τα πολύτιμα μέταλλα που χρησιμοποιούνται ακόμα και στον καθημερινό λόγο για να αποδώσουν μεταφορικά ιδιότητες όπως η δύναμη, η σταθερότητα, η πολύτιμη αξία κλπ. α) από το ασήμι: Ασημάκης / Ασημένια κ Ασημίνα β) από το διαμάντι: Διαμάντης / Διαμαντής κ. θηλ. Διαμάντω και από εκεί Μαντώ γ) από το ζαφείρι: Ζαφείρης και Ζαφειρούλα δ) από το κρύσταλλο: Κρυστάλλω και αρσ. Κρυστάλλης ε) από το μάλαμα: Μαλάμω, Μαλαματή, Μαλαματένια στ) από το σμαράγδι: Σμαράγδα κ. Σμαραγδή κι από εκεί Σμαρώ κ. Σμαρή ζ) από το χρυσάφι και τον χρυσό: Χρυσάφης θηλ. Χρυσάφω. Επίσης, Χρυσός κ. θηλ. Χρύσα κ. Χρυσούλα (και από αυτά με σύνθεση: Χρυσαυγή, Χρυσάννα).
- 14. 4) ΗΘΙΚΑ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑΤΑ • Τα ονόματα αυτά προέκυψαν από ιδιότητες που δίνοντας ένα όνομα σε κάποιον ευχόμαστε κατά κάποιον τρόπο αυτός να τις αποκτήσει και να τις μεγαλώσει . α)Αγαθή και σε διαλέκτους Αγάθω, από την έννοια του αγαθού και του καλού. Με την ίδια σημασία και το όνομα Καλή. Η έννοια του καλού κυριαρχεί σε πολλά ονόματα, όπως το αρχ. όνομα Καλλιόπη. β)Ακριβή. Η σημασία είναι πολύτιμος, ευχόμαστε δηλαδή να γίνει ο φορέας του ονόματος άνθρωπος μεγάλης αξίας για τις ιδιότητές του. Με την ίδια σημασία χρησιμοποιήθηκε το αρχ. όνομα Πολύτιμος ενώ υπάρχει και σύγχρονο θηλ. όνομα Πολύτιμη και συνηθέστερα Πολυτίμη. γ)Αρετή ως ευχή να την αποκτήσει ο φορέας του ονόματος. δ)Διαλεχτή με την έννοια ο φορέας του ονόματος να γίνε ξεχωριστό, εκλεκτό άτομο. ε)Χάιδω από το χάδι και χάιδι, ως είδος θωπευτικής στάσης προς το πρόσωπο που έχει το όνομα. στ)Χαρά και συνηθέστερα Χαρούλα, με την έννοια ότι ο φορέας του ονόματος είναι πηγή χαράς για τους άλλους.
- 15. Μερικά ονόματα έχουν την αφετηρία τους σε υπαρκτές ευχές. • Τα πιο συνηθισμένα είναι: α)Ζήσης (από την ευχή «να ζήσει») β)Καλομοίρα (από την ευχή «να έχει καλή μοίρα» γ)Πολυχρόνης, από όπου και Χρόνης κ Χρονάκης (από την ευχή «χρόνια πολλά» και «Πολύχρονος») δ)Σταμάτης / Σταματούλα (εδώ σύμφωνα με μελετητές λαογράφους πιθανόν να λανθάνει μια αποτρεπτική ευχή να σταματήσει κάτι, π.χ. ο θάνατος των παιδιών που γεννιόντουσαν μέχρι τώρα ή η τεκνογονία ή η θηλεογονία. Πάντως αργότερα συνδέθηκε το όνομα με την εορτή των αρχαγγέλων εξαιτίας της φράσης που αποδίδεται στον αρχάγγελο Μιχαήλ «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου»).
- 16. Τρόπος επιλογής του ονόματος στην Αρχαία Ελλάδα και η σημασία του • Στην αρχαία Ελλάδα το όνομα που έπαιρνε το παιδί, κατά την παράδοση, ήταν από τους παππούδες και τις γιαγιάδες σε αγόρια και κορίτσια αντίστοιχα. • Κάποιοι γονείς προτιμούσαν δικά τους ονόματα ή ονόματα συγγενών τους. • Άλλοι πάλι, έδιναν ονόματα στα παιδιά τους σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία του νηπίου, τη σπουδή ή την εργασία που τα προόριζαν. • Για παράδειγμα, ο πατέρας του τυράννου της Κορίνθου Περίανδρου ονομάστηκε Κύψελος, γιατί η μητέρα του τον έκρυψε σε μια κυψέλη για να τον σώσει από βέβαιο θάνατο λόγω δυσοίωνου χρησμού.
- 17. Ονόματα ανδρών• Αγησίλαος: ( άγω +λαός) ο ικανός ηγέτης, • Αλέξανδρος: (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος., • Αλκιβιάδης: (αλκή+βία) ο τολμηρότατος. • Δημοσθένης: (δήμος+σθένος) η δύναμη του λαού. • Θεμιστοκλής: (θέμις+κλέος) ο ένδοξος υπερασπιστής του δικαίου. • Θουκυδίδης: (Θεού+κύδος:δόξα) ο δοξάζων τον θεό. • Ιάσων: (ίασις:θεραπεία) ο θεραπευτής. • Κίμων: (χίμων:χειμών) ο θυελλώδης. • Μενέλαος: (μένος+λαός) η ορμή του λαού. • Μιλτιάδης: (μίλτος:ερυθρά βαφή) ο αιματώδης, ο ανδρείος, • Οδυσσεύς: (οδύσσομαι:διώκομαι) ο διωκόμενος υπό των θεών. • Ορέστης: (όρος+ίσταμαι) ο ορεσίβιος. Πάτροκλος:(πατρίς+κλέος) η δόξα της πατρίδος • Περικλής: (περί+κλέος) ο ένδοξος • Πύρρος: (εκ του πυρρός) ο ξανθοκόκκινος • Σοφοκλής: (σοφός+κλέος) ο έχων δόξα σοφού • Τηλέμαχος: (τηλέ: μακριά+μάχομαι) ο αγωνιζόμενος μακράν της πατρίδος • Φίλιππος: (φιλώ+ίππος) ο αγαπών τους ίππους • Φοίβος: (φάος:φως) ο ακτινοβόλος • Φρίξος: (φρίττω) ο τρομακτικός.
- 18. Ονόματα γυναικώνAλκηστις: (αλκή+εστία) η χάρη της οικογενείας Αλκμήνη: (αλκή+μήνη:σελήνη) η ακτινοβολούσα. Ανδρομάχη: (ανήρ+μάχομαι) η πρόμαχος. Αριάδνη: (άρι:πολύ+αγνή) η αγνότατη Αφροδίτη: (αφρός+αναδύω) η αφρογενής, η ωραιοτάτη. Δηϊδάμεια: (δήϊος:εχθρός+δαμάζω) η νικήτρια των εχθρών. Διώνη: (εκ του Διός) η θεϊκή. Εριφύλη: (έρι:πολύ+φύλον) η έξοχη των γυναικών. Ευδοξία: (ευ+δόξα) η έχουσα καλή φήμη. Ευρυδίκη: (ευρύς+δίκη) η πολύ δίκαιη. Ήβη: (ήβη:ακμή) η πάντοτε θαλερή, νέα Ηλέκτρα: (ηλέκτωρ:ο ακτινοβολών ήλιος) η ακτινοβολούσα από χάρη Ιππολύτη: (ίππος+λύω) η αρματιλάτις. Ιφιγένεια: (ίφι:ισχυρά+γίγνομαι) η πολύ ισχυρή. Καλλιόπη: (κάλλος+ωψ:οφθαλμός) η έχουσα ωραία μάτια. Κλεοπάτρα: (κλέος+πάτρη) η δόξα της πατρίδος. Λητώ: (λανθάνω) η μυστηριώδης. Μυρτώ: (μύρτον) η ευχάριστη ως μυρτιά. Ναυσικά: (ναυς+καίνυμαι:υμνούμαι) η υμνούμενη από τους ναυτικούς. Νεφέλη: (νέφω:χύνω ύδωρ) η προσφέρουσα ζωογόνον ύδωρ. Ξανθίππη: η ξανθή ιππεύτρια. Πηνελόπη: (πήνη:υφάδι+λέπω:εκτυλίσσω) η καλλιτέχνις υφάντρια. Πολυξένη: (πολύ+ξενία) η πολύ φιλόξενη.
- 19. Τρόποι επιλογής του ονόματος στο Βυζάντιο και η σημασία τους • Η γέννηση του παιδιού για μια οικογένεια στο Βυζάντιο ήταν ένα χαρμόσυνο γεγονός που συμπλήρωνε το γάμο. • Τη γέννηση ακολουθούσε η βάπτιση, η οποία αρχικά καθιερώθηκε να τελείται όταν το παιδί φτάσει στην ηλικία των τριών ετών, ενώ από τον 6ο αιώνα ορίστηκε ότι τα νήπια πρέπει να βαπτίζονται σαράντα μέρες μετά τη γέννησή τους. • Αρχικά, οι γονείς προτιμούσαν να δίνουν στα παιδιά τους το όνομα των παππούδων, τα οποία ήταν ονόματα από την αρχαιότητα (εθνικά). Οι ιεράρχες όμως της εκκλησίας ήδη από τον 4ο αιώνα δε συμφωνούσαν και προέτρεπαν τους χριστιανούς να επιλέγουν ονόματα αγίων, αποστόλων ή μαρτύρων.
- 20. • Θεοδόσιος: Θεός + δόσιος < δόσις < δίδωμι (δοσμένος από το Θεό) • Μιχαήλ: σημαίνει "Όμοιος με τον Θεό" ή "συνδεμένος με τον Θεό" • Αλέξιος: προέρχεται από το αρχαίο ρήμα αλέξω, (=απωθώ, προστατεύω, αποκρούω) και σημαίνει ο πολύ γενναίος και ισχυρός πολεμιστής. Είναι ο προστατευτικός και ο συνδεδεμένος με την οικογένεια. • Ρωμανός: σφριγηλός, ζωντανός, υγιής. • Νικηφόρος: σημαίνει «αυτός που φέρνει τη νίκη». • Εμμανουήλ (Μανουήλ): ο Θεός είναι μαζί μας • Ανδρόνικος: σημαίνει θαρραλέος, άφοβος. • Βασίλειος: αυτός που ανήκει στο βασιλιά, ο βασιλικός. Χαρακτηριστικά βυζαντινά ανδρικά ονόματα
- 21. Χαρακτηριστικά βυζαντινά γυναικεία ονόματα • Θεοδώρα: προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Θεός και δώρον, σημαίνει δώρο Θεού. • Άννα: προέρχεται από το εβραϊκό Χάνα που σημαίνει «εύνοια, χάρη». Σύμφωνα με το λεξικό της Βίβλου της Οξφόρδης, το Χάνα σημαίνει «δόξα». • Ειρήνη: Το όνομα προέρχεται από τη θεά των Αρχαίων Ελλήνων, Ειρήνη. Κόρη του Δία και της Θέμιδας, ήταν μια από τις Ώρες και αποτελούσε την προσωποποίηση της ειρήνης και του πλούτου. Στην τέχνη απεικονιζόταν σαν μια νεαρή όμορφη γυναίκα που κρατούσε το Κέρας της Αμάλθειας, σκήπτρο και έναν πυρσό. Το ουσιαστικό ειρήνη προέρχεται από το ρήμα είρω (συνδέω).
- 22. Η κατανομή αγοριών – κοριτσιών στο σχολείο μας
- 23. Πόσα αγόρια/κορίτσια απάντησαν στο ερωτηματολόγιο; Με ποια κριτήρια επιλέχθηκε το όνομα σου;
- 26. Αν απαντήσατε ναι, ποιο όνομα θα επιλέγατε και γιατί; (ενδεικτικές απαντήσεις –διατηρήθηκε η ορθογραφία των μαθητών) • Θα προτιμούσα κάποιο πιο σπάνιο όνομα πχ Δανάη, Νεφέλη. • ΘΑ ΤΟ ΕΚΑΝΑ ΟΥΛΒΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΛΥΚΑΙΝΑ. ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΓΙΑΤΙ ΜΕ ΕΚΦΡΑΖΕΙ. • ΘΕΟΚΛΥΜΕΝΟΣ ΓΙΑΤΙ ΕΧΩ ΕΠΗΡΕΑΣΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ • Χαρά, γιατί είναι πολύ αισιόδοξο όνομα! • Κάποιο αρχαιοελληνικό • θα το έκανα Μαριλίτα, γιατί μ‘ αρέσει πάρα πολύ και μου πάει γάντι. • Θα επέλεγα ένα όνομα το οποίο είναι ξένο! Όχι γιατί δεν μου αρέσουν τα ελληνικά ονόματα αλλά γιατί μου αρέσει το όνομα μου να είναι κάτι το ξεχωριστό όπως για παράδειγμα Heyden, Allison, Lydia...ή έστω να έχει ελληνικές ρίζες αλλά διαφορετικό τονισμό !!! • Θα επέλεγα το όνομα Στέλλα, γιατί σε μια άλλη γλώσσα σημαίνει αστέρι • Δημήτρης, Παναγιώτης, Γιώργος, Σταύρος • Ηλιάνα! • tzina • Λυδία γιατί είναι ωραίο • Ευαγγελία • Στεφανία • Θα επέλεγα Ματίνα γιατί μου αρέσει πολύ αυτό το όνομα • θα το έκανα Ολίβια γιατί μου αρέσει • Θα ήθελα να έχω το όνομα Αμέλια , γιατί μου αρέσει περισσότερο από αυτό που έχω τώρα αλλά αν δεν ονομαζόμουνα έτσι δεν θα ήμουνα αυτή που είμαι. • Κοραλία
- 27. Τα πιο διαδεδομένα ανδρικά και γυναικεία ονόματα στο Βαλταδώρειο Ανδρικά • Ιωάννης (10) • Νικόλαος (9) • Δημήτριος (6) • Παναγιώτης (6) • Κωνσταντίνος (5) • Γεώργιος (5) • Αθανάσιος (4) • Χρήστος (4) Γυναικεία • Μαρία (10+3 σε συνδυασμό) • Ευαγγελία (9) • Ελένη (8) • Φωτεινή (5) • Γεωργία (5) • Παναγιώτα (5) • Αικατερίνη (4) • Άννα (4) • Σοφία (4)
- 28. Ανδρικά και γυναικεία ονόματα που συναντώνται στο Βαλταδώρειο μία (1) φορά. Ανδρικά • Άγγελος, Αλκιβιάδης, Απόλλων, Απόστολος, Αριστείδης, Γεράσιμος, Δούκας, Εμμανουήλ, Ελευθέριος, Ευστάθιος, Ιάσονας, Λεωνίδας, Λουκιανός, Νεκτάριος, Νέστορας, Πέτρος, Πολύβιος, Σπυρίδων, Στέργιος, Φάνης, Χαρίσιος. Γυναικεία • Αθηνά, Ανδριάνα, Ανδρομάχη, Αργυρή, Αρετή, Βαρβάρα, Βενετία, Δήμητρα, Δωροθέα, Ελισάβετ, Ευρυδίκη, Ιφιγένεια, Καλλινίκη, Καρολίνα, Κλεοπάτρα, Λαζαρία, Μαλαματένια, Μυρτώ, Παρθένα, Πετρούλα, Πολυξένη, Σουλτάνα, Τριανταφυλλιά, Φοίβη.
- 29. Ετυμολογία και ιστορική προέλευση των πλέον διαδεδομένων ονομάτων στο Βαλταδώρειο • Ιωάννης –Ιωάννα: Το όνομα είναι ελληνιστικό και αποτελεί εξελληνισμένη μορφή εβρ. ονόματος που σήμαινε «ο Θεός έχει δείξει εύνοια» και διαδόθηκε λόγω της μεγάλης τιμής που αποδίδει η εκκλησία στον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Γιορτάζει στις 7 Ιανουαρίου. • Μαρία - Μάριος: Το όνομα Μαρία προέρχεται από την εβραϊκή λέξη Myriam/Marian που σημαίνει αυτή που επιθυμεί παιδί. Επίσης είναι το όνομα της Θεοτόκου. Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου († Γενέθλιον της Θεοτόκου), 21 Νοεμβρίου († Εισόδια της Θεοτόκου), 2 Φεβρουαρίου († Υπαπαντή του Κυρίου), 15 Αυγούστου († Κοίμηση της Θεοτόκου).Το όνομα Μάριος ετυμολογείται είτε ως την ελληνική εκδοχή του θηλυκού ονόματος Μαρία είτε από την λατινική λέξη Maris, που σημαίνει θαλασσινός αλλά υπάρχει και μία ακόμη εκδοχή από την επίσης λατινική λέξη Mars που είναι ο θεός Άρης.
- 30. Νικόλαος: ετυμολογείται από τις λέξεις νίκη + λαός, νίκη του λαού. Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται ο κατεξοχήν προστάτης των ναυτικών καθώς και του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και Λιμενικού Σώματος, γιατί στον βίο του αναφέρονται θαύματα που έχουν σχέση με τη θάλασσα. Για το λόγο αυτό, όλα τα πλοία του πολεμικού ναυτικού, καθώς και όλα τα εμπορικά, φέρουν την εικόνα του. Επίσης θεωρείται και προστάτης της πόλης του Αγίου Νικολάου Κρήτης όπου τιμάται με την ημέρα που εορτάζεται (6 Δεκεμβρίου) ως επίσημη αργία σε όλη την πόλη. Επίσης είναι πολιούχος της πόλης μας , της Κοζάνης. Ευάγγελος –Ευαγγελία: Αρχαίο όνομα από το επίρρημα ευ (καλά, εύκολα) + το ουσιαστικό άγγελος (αυτός που φέρει καλές ειδήσεις). Γιορτάζει στις 25 Μαρτίου († Ευαγγελισμού της Θεοτόκου).
- 31. Δημήτριος – Δήμητρα: Δήμητρα < Δημήτηρ < Δαμάτηρ < δα (γη) + μήτηρ (η μάνα γη). Δημήτριος, ο σχετιζόμενος με τη θεά Δήμητρα. Τα ονόματα Δημήτριος - Δήμητρα χρησιμοποιούνταν πολύ στα αρχαία χρόνια στη Ρώμη και προέρχονται από την θεά της γεωργίας Δήμητρα του αρχαιοελληνικού Δωδεκάθεου. Στην ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται ο Άγιος Δημήτριος ο Μεγαλομάρτυς, πολιούχος της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου. Παναγιώτης – Παναγιώτα: Προς τιμήν της Παναγιάς παν+αγιότης < Παναγία. Γιορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου). Φώτιος –Φωτεινή: ετυμολογείται από τη λέξη φως. Όνομα πολλών Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης. Εορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου (Θεοφάνεια). Γεώργιος –Γεωργία: Το όνομα είναι ελληνιστικό και προέρχεται από το αρχ. γεωργός (<γη + έργον), άρα θα σήμαινε « σχετικός με την καλλιέργεια της γης // γεωργός». Το όνομα γνώρισε διάδοση μετά τον 4ο αι. μ.Χ. λόγω του ομώνυμου αγίου μεγαλομάρτυρος που μαρτύρησε επί Διοκλητιανού, και σήμερα είναι στατιστικά μαζί με το Κώστας, ίσως το πιο διαδεδομένο ανδρικό όνομα. Γιορτάζει στις 23 Απριλίου († Γεωργίου Μεγαλομάρτυρος του Τροπαιοφόρου).
- 32. Αθανάσιος – Αθανασία : τα ονόματα Αθανάσιος – Αθανασία ετυμολογούνται από το στερητικό – α και το ουσιαστικό θάνατος. Από τα αρχαία χρόνια η σημασία τους παραμένει ίδια με τώρα δηλαδή αθάνατος – άφθαρτος. Ο Άγιος Αθανάσιος εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 18 Ιανουαρίου (Αγίου Αθανασίου του Μεγάλου). Κωνσταντίνος –Κωνσταντίνα: Το ελληνιστικό αυτό όνομα που διαδόθηκε προέρχεται από το λατ. όνομα Constantinus, το όνομα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αυτοκράτορα του Βυζαντίου που ίδρυσε την Κωνσταντινούπολη < επίθ. constans «σταθερός, βέβαιος», οπότε θα σήμαινε «υπομονετικός» ή «αποφασιστικός». Γιορτάζει στις 21 Μαΐου. Χρήστος - Χριστίνα: Το όνομα Χρήστος ετυμολογείται από το επίθετο χρηστός (αγαθός, καλός), με αναβιβασμό του τόνου, ενώ το θηλυκό Χριστίνα (Χρίστος) από τη λέξη Χριστός (αυτός που φέρει το χρίσμα), με αναβιβασμό του τόνου. Τα ονόματα Χρήστος – Χριστίνα προέρχονται από το όνομα του Μεσσία, τον Ιησού Χριστό τον Υιο του Θεού. Εορτάζουν στις 25 Δεκεμβρίου († Της Γεννήσεως του Ιησού, ενώ η Χριστίνα και στις 24 Ιουλίου († Χριστίνης της Μεγαλομάρτυρος ).
- 33. Άννα: εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Channah ή Hannah, που σημαίνει «εύνοια, χάρη». Άννα λεγόταν και η μητέρα της Παναγίας που έφερε στον κόσμο τον Υιό του θεού. Στην ορθόδοξη Εκκλησία η Αγία Άννα εορτάζεται στις 9 Σεπτεμβρίου († Προπατόρων Ιωακείμ και Άννης ), στις 9 Δεκεμβρίου († Σύλληψη της Αγίας Άννης) και στις 25 Ιουλίου († Κοίμηση της Αγίας Άννης). Σοφία: το όνομα Σοφία σημαίνει ευφυΐα και δεξιότητα.1) Η Σοφία συμβολίζει το δεύτερο όνομα της Αγίας Τριάδας. 2) Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου, σύζυγος του Ιουστίνου Β’. 3) Μητέρα των Αγίων Μαρτύρων Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης. Εορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου.
- 34. Το όνομα Ελένη μαζί με το Αικατερίνη είναι τα δύο πιο διαδεδομένα γυναικεία ονόματα στον ελληνικό χώρο. • Ελένη: Παρότι η ακριβής ετυμολογία του παραμένει άλυτο μυστήριο, το όνομα Ελένη κατά την αρχαιότητα σήμαινε λαμπερή, απαστράπτουσα. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες «εναλλακτικές» ετυμολογικές προσεγγίσεις: Υποστηρίζεται πως πρόκειται για σύνθετο όνομα, από τον αόριστο β’ του ρήματος «αιρώ» (καταστρέφω) και ναυς (πλοίο), και πρόκειται επομένως για εκείνη που εξαιτίας της καταστράφηκαν τα πλοία του Τρωικού Πολέμου. Υπάρχει όμως και η πιθανολογούμενη συγγένεια με την «σελήνη»: Η θεωρία αυτή λέει πως το «Ελένη» προήλθε από το «σέλας» (φως, λάμψη), εκ του οποίου πιθανότατα προήλθαν και οι λέξεις Σελήνη, Έλλη και Ελλάς. Η Αγία Ελένη στην οποία οφείλεται η ορθόδοξη γιορτή της 21ης Μαΐου γεννήθηκε τον 3ο μ.Χ. αιώνα στη Βιθυνία. Μητέρα του Μ. Κωνσταντίνου.
- 35. Αικατερίνη: αβέβαιης ετυμολογίας. Πιθανές ετυμολογήσεις του ονόματος: α. Από το κύριο όνομα Εκατερός (εκάτερος = ο καθένας από τους δύο) + -ίνη. β. Από τη λέξη καθαρός. γ. Από το όνομα Εκάτη (θεότητα της αρχαιότητας). δ. Από τη λέξη αικία = σωματική κάκωση, βασανιστήριο. ε. Από Κοπτικό όνομα, που σημαίνει η καθαγίαση του ονόματός σου. Η Αγία Αικατερίνη ή Αικατερίνη της Αλεξάνδρειας, γνωστή και ως Μεγαλομάρτυς Αγία Αικατερίνη και κατά τους υμνολόγους της Ορθόδοξης Εκκλησίας Αικατερίνα (282 -305).
- 36. Επίλογος • Τα ελληνικά ονόματα αποτελούν την ταυτότητα του πολιτισμού μας, την ιστορική συνέχεια, την οικογενειακή παράδοση, εκφράζουν ελπίδες, ευχές, τιμούν πρόσωπα, προβάλλουν αξίες, αναδεικνύουν χαρακτήρες, αντανακλούν τη συνείδηση του ατόμου, τη μοναδικότητά του, το διαχρονικό αποτύπωμά του. Η σημασία του ονόματος και του ηθικού βάρους που φέρει αυτό φανερώνεται σε ποικίλες περιστάσεις και κυρίως στη συνήθεια που έχουμε να εορτάζουμε τα ονόματα ως μια υπενθύμιση στον εορτάζοντα της σημασίας του ονόματός του και της υποχρέωσής του να ανταποκρίνεται θετικά είτε πρόκειται για το όνομα του παππού ή της γιαγιάς ή κάποιου ήρωα της αρχαιότητας.
- 37. Όλο το πρόγραμμα στο ιστολόγιο «Ιστορία και άλλα δαιμόνια» katchiot.blogspot.gr Ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας!
- 38. Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία • https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%BD%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE% B1 • http://www.pass2greece.gr/culture_det.asp?culture_id=20 • https://candia.wordpress.com/culture/cretan-traditions/klidonas/ • http://exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=meleti&lang=gr&id=7&level=1 • http://blogs.sch.gr/kantonopou/2013/02/02/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CF%84%CE%B7%CF%82- %CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82- %CF%84%CE%AF-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%8C%CE%BD%CE%BF/ • https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%92%CF %85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CF%8E%CE%BD_%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%BF%CE%BA%CF %81%CE%B1%CF%84%CF%8C%CF%81%CF%89%CE%BD • http://www.hellasforever.net/2015/04/ta-arxaia-ellinika-onomata-stin-epoxi-mas-kai-i-simasia-tous.html • Εικόνες Google • Εισαγωγή στην ελληνική ονοματολογία • www.openarchives.gr/view/349056 • www.imverias.blogspot.gr/2013/01/blog-post_7343.html • http://www.onomatologio.gr/ • https://el.wiktionary.org/wiki • http://www.24grammata.com/?p=9758 • http://gnoseisgiaolous.blogspot.gr/2012/02/blog-post_4812.html • http://grekamag.gr/2446/ • http://www.votegreece.gr/archives/5147 • Γιώργος Μπάτζιος - Μαρία Γαλάνη, • Ονομάτων επίσκεψις (υλικό από ραδιοφωνικές εκπομπές) http://users.uoa.gr/~nektar/history/language/giwrgos_mpatzios_onomatwn_episkepsis.htm • Γ. Μπαμπινιώτης, «Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας :Ιστορία των λέξεων: Με σχόλια και ... κύριων ονομάτων, επιστημονικών όρων, ακρωνυμίων». • Κίτσος Χρήστος, «Το όνομα των Ελλήνων, Εκδόσεις «ΤΑ ΝΕΑ», Αθήνα, 2014
- 39. Παιδαγωγική Ομάδα Οι μαθητές: Βασάδη Ιφιγένεια, Γούλα Κλεοπάτρα, Ηλιάδης Στυλιανός, Κλειτσογιάννη Χριστίνα, Κουσίδου Αναστασία, Λιάκου Σοφία, Μπάλλα Παναγιώτα, Νταζάνης Νικόλαος, Παγούνη Αρετή – Γεωργία, Παπαγερίδης Θεόδωρος, Παπαδόπουλος Ιωάννης, Παπαδοπούλου Ειρήνη – Χρυσοβαλάντου, Παπαθανασίου Χρύσα, Παπαθεοδώρου Ιωάννης, Παπαϊωάννου Ειρήνη – Μαρία, Παπαϊωάννου Ραφαήλ – Χαρίσιος, Παπαϊωάννου Νικόλαος – Λάζαρος , Πατουλίδης Ιωάννης, Πεσλής Παναγιώτης, Σιακαβάρας Ιωάννης, Σκάκας Λεωνίδας, Σμαράγδα Άννα ,Τάρας Παναγιώτης, Τερόλλι Μαρία, Φωτιάδης Νικόλαος. • Οι καθηγήτριες: Χιωτέρη Κατερίνα (ΠΕ02), Γκόγκα Ελένη (ΠΕ04), Σμυρλή Ιωάννα (ΠΕ19).