Τα Ελευσίνια Μυστήρια

Φεβρουάριος 2012 Νικήτας Βουγιουκλής 1
ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Γιατί ?
• Κάποιοι Φίλοι με ρωτούν γιατί ασχολούμαι με αυτά τα πονήματα. Η απάντηση είναι
απλή. Προσπαθώ να καλύψω τα κενά που έχω στις γνώσεις μου πάνω σε θέματα για τα
οποία έχω περιέργεια και ενδιαφέρον. Επομένως μπορεί κάποιος να πει ότι γράφω για
θέματα για τα οποία αρχικά ήξερα πολύ λίγα πράγματα η και τίποτα ακόμη.
• Πάντα εύρισκα σαν πιο αποτελεσματικό τρόπο μάθησης τη γραφή και για το λόγο αυτό
κρατώ σημειώσεις από ότι διαβάζω (cut & paste) τα οποία και μεταφέρω σε μορφή Power
Point Presentation. Επομένως δεν κάνω πρωτογενή έρευνα αλλά παρουσιάζω μόνο, σε
κάποια οργανωμένη μορφή, τις πληροφορίες που αντλώ από τις πηγές μου τις οποίες
καμιά φορά εμπλουτίζω με videos η ακόμα και με μουσική.
• Ελπίζοντας ότι κάποιοι από τους φίλους μου θα έχουν το ίδιο ενδιαφέρον μάθησης για
κάποια από τα πονήματα αυτά, τα διανέμω σε αυτούς πιστεύοντας ότι στη χειρότερη
περίπτωση θα τους βάλω στο κόπο να κάνουν ένα DELETΕ.
MΦΧ
ΝΙΚΗΤΑΣ
nvougiouklis@yahoo.com

ΙΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΠΡΟΠΥΛΟΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

ΤΙ ΗΤΑΝ ?
• Το Ιερό της Ελευσίνας υπήρξε το κέντρο μιας
πανάρχαιας θρησκευτικής λατρείας, της
αρχαιότερης που άνθισε επί 2.000 χρόνια.
• Τα Μυστήρια, Μικρά και Μεγάλα, κρατούσαν
πολλές μέρες, και ήταν βασισμένα στην
αναζήτηση της «χαμένης» κόρης της Δήμητρας,
της Περσεφόνης.
• Ο μύθος της Περσεφόνης είχε σχέση με την
αθανασία της ψυχής, και γι' αυτό η εορτή αυτή
περιείχε μυστήρια που εθεωρούντο τα
ιερότερα όλων.
• Ιεροφάντες και μύστες, συμμετείχαν όλοι σε
«δράμα μυστικόν και ιερόν», που εξελισσόταν
στο άδυτο του ναού.
• Οι ομοιότητες με τα μυστήρια της Ίσιδος ήταν
ΔΗΜΗΤΡΑ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΕ ΑΓΓΕΙΟ ΤΟΥ 520-510 Π.Χ

πολλές, όπως και με τις χριστιανικές
μυστηριακές τελετές.
• Τα Ελευσίνια Μυστήρια επιβίωσαν για μεγάλο
χρονικό διάστημα και συνεχίστηκαν μέχρι την
εποχή του Θεοδοσίου Α'.
• Ο Θεοδόσιος Α’ σε μια προσπάθεια να
καταστείλει την αντίσταση των οπαδών της
παλαιάς θρησκείας στην επιβολή του
Χριστιανισμού διέταξε με διάταγμα το 392 μ.Χ.
το κλείσιμο όλων των αρχαίων ιερών.
• Τα τελευταία απομεινάρια των Μυστηρίων
εξαλείφθηκαν το 396, όταν ο βασιλιάς των
Γότθων Αλάριχος, συνοδευόμενος από
Χριστιανούς ιερείς και μοναχούς κατέστρεψε,
λεηλάτησε, ερήμωσε το ιερό της Ελευσίνας και
θανάτωσε όλο το ιερατείο.
.
• Τελευταίος νόμιμος ιεροφάντης των
Μυστηρίων "ανήγγειλε την αρχή της μεγάλης
πνευματικής νύχτας για την ανθρωπότητα".
• Τα Ελευσίνια Μυστήρια, υπήρξαν αντικείμενο
πολλών επιστημονικών ερευνών, αφού από
πολλούς μελετητές θεωρούνται ως η βάση της
σημερινής χριστιανικής Σταύρωσης και
Ανάστασης.
• Κύρια θεά των μυστηρίων, η Δήμητρα, ήταν
πελασγικής καταγωγής. Μετά τον Ηρόδοτο
πολλοί συγγραφείς αναφέρουν πως η Δήμητρα
και ο Διόνυσος ήταν θεότητες ταυτόσημες με
την Ίσιδα και τον Όσιρι της Αιγύπτου.
• Κατά τον Απολλόδωρο, ήρθαν στην Αττική, κατά
την βασιλεία του Πανδίονος, και σύμφωνα με
το μάρμαρο της Πάρου το 1408 π.Χ.: «Αφού η
Δήμητρα έφθασε στην Αττική, φύτεψε εκεί τα
ΤΙ ΗΤΑΝ ?

ΤΙ ΗΤΑΝ ?
Ο ΑΛΑΡΙΧΟΣ Ο ΓΟΤΘΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
ΕΡΓΟ ΤΟΥ LUDWIG THIERSCH, 1894

δημητριακά».
• Ο Τριπτόλεμος ήταν ο πρώτος που έσπειρε τη
πεδιάδα στην Ελευσίνα, το λεγόμενο «Ράϊο
Πεδίο».
• O Ισοκράτης, μας μιλά για την υποδοχή που
επιφύλαξαν οι Αθηναίοι στην Δήμητρα και για
το διπλό δώρο που τους έκανε, των
δημητριακών και των Μυστηρίων.
• Την τέχνη της αμπελουργίας, κατά τον Διόδωρο,
δίδαξε ο Διόνυσος και οι ανακαλύψεις της
γεωργίας και της αμπελουργίας έγιναν στην
Αίγυπτο.
• Ο Πλούταρχος μας βεβαιώνει ότι κατά
παλαιότερη περίοδο της λατρείας, ο Διόνυσος
λατρεύονταν μαζί με την Δήμητρα.
• Αν μέσα από τους θρύλους προσπαθήσουμε να
συμπεράνουμε την αλήθεια, βάσει μιας εκ των
θεωριών, πιθανόν Έλληνες έποικοι από την
Αίγυπτο, εγκαταστάθηκαν στο βάθος του
αθηναϊκού κόλπου στην Ελευσίνα.
• Μαζί τους έφεραν την καλλιέργεια των
δημητριακών και της αμπέλου. Άγνωστα είδη
μέχρι τότε για τους ντόπιους Έλληνες, καθώς
και τη λατρεία της Ίσιδας και του Όσιρι, στους
οποίους απέδιδαν την ανακάλυψη των δύο
τεχνών.
• Οι ντόπιοι επιφύλαξαν καλή υποδοχή στο θεϊκό
ζεύγος και το λάτρεψαν με τα ονόματα
Δήμητρα και Διόνυσος.
• Το επίθετο της Θεσμοφόρου, είναι ένα από
αυτά που δίνονται συχνότερα στη Δήμητρα και
το οποίο υπογραμμίζει καλύτερα τον ρόλο της.
ΤΙ ΗΤΑΝ ?

• Είναι αυτή που φέρει τους θεσμούς και τους
νόμους. Όπως και Καρποφόρος είναι η Θεά που
φέρνει τους καρπούς.
• Η εφαρμογή της γεωργίας οδήγησε
αναγκαστικά στην εγκατάλειψη της νομαδικής
ζωής, και στην μόνιμη εγκατάσταση, που
διαμόρφωσε την οικογενειακή και πολιτική
ζωή, με θεσμούς και νόμους.
• Οι δύο κυρίαρχες οικογένειες των Μυστηρίων
ήταν οι Ευμολπίδες και οι Κήρυκες. Οι
Ευμολπίδες ήταν απόγονοι του μυθικού
Εύμολπου, στον οποίον η Δήμητρα αποκάλυψε
τις τελετές των μυστηρίων.:
⁻ Σημείωση: Στην ελληνική μυθολογία ο Εύμολπος ήταν
ο γενάρχης του ιερατικού γένους των Ευμολπιδών. Ο
ίδιος ήταν γιος του θεού Ποσειδώνα και της Χιόνης,
εγγονός του Βορέου και της Ωρυθυίας. Κατά την
παράδοση, όταν η Χιόνη γέννησε τον Εύμολπο, επειδή
φοβήθηκε τον πατέρα της, έριξε το βρέφος στη
θάλασσα, οπότε ο πατέρας του, ως θεός της
θάλασσας, το προστάτευσε, το πήγε στην Αιθιοπία
και εκεί το παρέδωσε στην κόρη του Βενθεσικύμη για
να το αναθρέψει.
• Οι Κήρυκες ήταν απόγονοι του Κήρυκα γιου του
Ερμή και μιας από τις κόρες του Κέκροπα. Στα
ιερατικά αξιώματα συμμετείχαν και οι
γυναίκες.
– Σημείωση: Στην ελληνική
μυθολογία ο Κήρυξ (Κήρυκας) ως κύριο πρόσωπο
ήταν ένας ήρωας της Αττικής, γιος του Ευμόλπου ή
του θεού Ερμή και της Αγλαύρου ή της Έρσης ή
της Πανδρόσου. Ο Κήρυξ είναι ο μυθικός γενάρχης
του πολύ γνωστού στην αρχαία Αθήνα ιερατικού
γένους των Κηρύκων.
• Ο Κήρυξ αναπαριστάνεται πάνω σε αρχαία
αγγεία να κρατά μία δάδα ανάμεσα στους
θεούς της Ελευσίνας.
ΤΙ ΗΤΑΝ ?

• Η ιεραρχία της ιεροσύνης είχε ως εξής
Ανδρών
Ιεροφάντης
Δαδούχος
Ιεροκήρυξ
Επιβώμιος Ιερέας
Γυναικών
Ιεροφάντιδα
Δαδούχος γυναίκα
-------------
Επώνυμη Ιέρεια
• Ο Ιεροφάντης επιλέγονταν από τους
Ευμολπίδες και ήταν ισόβιος.
• Απαραίτητα προσόντα ήταν: Η ανωτερότητα
στη συμπεριφορά και στο παράστημα, η
ορθοφωνία η στεντόρειος φωνή, να είναι
ευπαρουσίαστος, και προχωρημένης ηλικίας.
• Ο Δαδούχος επιλέγονταν, κατόπιν δοκιμασίας,
από την οικογένεια των Κηρύκων, έχοντας τα
απαραίτητα προσόντα, όπως ο Ιεροφάντης και
ήταν ισόβιος.
• Η στολή και των δύο προσώπων ήταν η ίδια,
πορφυρή τήβεννος, και μακριά κόμη που την
συγκρατούσε στεφάνη από μυρτιά.
• Ο Ιεροκήρυξ ήταν ισόβιος, έπρεπε να διαθέτει
αρκετές σωματικές αρετές ώστε να επιβάλλει
την ιερή σιωπή στους μύστες και να τους κάνει
τις απαραίτητες ανακηρύξεις.
• Ο Επιβώμιος ιερέας, στέκονταν δίπλα στον
Βωμό και ήταν υπεύθυνος για τις θυσίες.
ΤΙ ΗΤΑΝ ?

• Εκτός από τα παραπάνω βασικά πρόσωπα,
υπήρχαν και άλλα βοηθητικά, όπως Ιέρειαι
Παναγείς κάτι σαν τις σημερινές μοναχές.
• Ο Ιακχαγωγός, οδηγός του αγάλματος του
Ίακχου προς και από τη Ελευσίνα.
• Η Ιέρεια της Δήμητρας, επιλέγονταν από την
οικογένεια των Φιλλειδών και ήταν ισόβιος, και
αρκετά άλλα πρόσωπα για την καθαριότητα,
και άλλες βοηθητικές εργασίες.
• Την γενική διεύθυνση των Μυστηρίων είχε ο
Άρχοντας-Βασιλιάς, ο οποίος είχε για βοηθούς
τον πάρεδρο και τέσσερις επιμελητές, που
εκλέγονταν ανά ένας από τις οικογένειες των
Ευμολπίδων και των Κηρύκων και δύο από
όλους τους Αθηναίους. Ήταν υπεύθυνοι για την
τάξη και να μην εμπαιχτούν τα Μυστήρια.
ΤΙ ΗΤΑΝ ?
ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ

• Θεσμοθετημένη επίσης από τη πολιτεία ήταν η
ιερή εκεχειρία, βάση της οποίας έπρεπε να
σταματήσει κάθε εχθροπραξία κατά την
διάρκεια των μυστηρίων.
• Η εκεχειρία αυτή αναγγελλόταν από ειδικούς
κήρυκες, τους σπονδοφόρους
• Επιπλέον , υπήρχε ειδικός νόμος, ο οποίος
απαγόρευε την διενέργεια κάθε κατάσχεσης η
ακόμη και την προσωποκράτηση των
οφειλετών, τους οποίους εδίωκαν ποινικά οι
πιστωτές τους.
• Σημειωτέον ότι κανείς, όσο διαρκούσε η γιορτή,
δεν μπορούσε να συλληφθεί για καμιά
κατηγορία.
ΤΙ ΗΤΑΝ ?
ΔΑΔΟΥΧΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΕΛΕΤΩΝ
ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΟΓΟΝΙΑΣ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ
• Κατά την μυθολογία μας, το Χάος προϋπήρχε
των θεών.
• Από το Χάος σχηματίστηκε ο Ουρανός, που
ήταν ο πρώτος «Θεός", η Γαία - Γη, καθώς και ο
Ωκεανός και η μεγάλη θάλασσα Τηθύ.
• Η θάλασσα Τηθύ δεν υπάρχει πλέον. Υπόλοιπο
αυτής της θάλασσας είναι η Μεσόγειος και η
Ερυθρά που τότε ήταν ενωμένες και χώριζαν
την Ευρω-Ασιατική Ήπειρο από την Αφρικανική.
• Ο Ουρανός με τη μεγάλη μητέρα Γαία - Γη
γέννησε τους Τιτάνες και τις Τιτανίδες.
• Ένας από τους Τιτάνες ήταν ο Κρόνος και μία
από τις Τιτανίδες ήταν η Ρέα η αδελφή του.
• Οι ίδιοι γενάρχες, ο Ουρανός και η Γαία, κάνανε
και τη δεύτερη γενιά που ονομάστηκαν
Κύκλωπες και τη τρίτη γενιά που ονομάστηκαν
Γίγαντες. Αυτοί αργότερα ονομάστηκαν
Εκατόγχειρες.
• Από αυτούς η γενιά που ιδιαίτερα μας
ενδιαφέρει είναι η γενιά του Τιτάνα Κρόνου,
που επονομάστηκε και επικράτησε ως γενιά
των Ατλάντων.
• Ο Κρόνος ξεσήκωσε τους άλλους Τιτάνες, τους
Κύκλωπες και τους Γίγαντες να τα βάλουν με
τον πατέρα τους τον Ουρανό, ο οποίος με το
παραμικρό παράπτωμά τους "γκρέμιζε" στα
Τάρταρα.
• Ο Κρόνος με τη βοήθεια της μητέρας του Γαίας
νίκησε τον πατέρα του τον Ουρανό και
κυβέρνησε κατά τη διάρκεια της μυθολογικής
χρυσής εποχής.

ΟΙ ΤΙΤΑΝΕΣ, ΚΥΚΛΩΠΕΣ ΚΑΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΣΤΑ ΤΑΡΤΑΡΑ
ΘΕΟΓΟΝΙΑ

• Ήταν ο μικρότερος σε ηλικία και δύναμη από
τους Τιτάνες, αλλά ο πιο πονηρός και
φιλόδοξος.
• Μετά την ανατροπή του πατέρα του και
φοβούμενος την ίδια μοίρα με το αυτόν
κατάπινε τα παιδιά του.
• Η γυναίκα και αδερφή του Ρέα έκρυψε το
τελευταίο τους παιδί, τον Δία, και έδωσε στον
Κρόνο μια φασκιωμένη πέτρα για να καταπιεί,
αντί για το μωρό.
• Ο Δίας, όταν μεγάλωσε, δίνοντας στον Κρόνο να
καταπιεί δηλητήριο και ανοίγοντας τη κοιλιά
του ελευθέρωσε τα υπόλοιπα αδέρφια του .
• Στον πόλεμο που ακολούθησε μεταξύ των
Τιτάνων και των Ολύμπιων, την Τιτανομαχία,
που κράτησε 10 χρόνια, ο Κρόνος και οι Τιτάνες
σύμμαχοι του νικήθηκαν και φυλακίστηκαν στα
Τάρταρα.
• Η Ρέα στην ελληνική μυθολογία ήταν μητέρα
του θεού Δία. Η ίδια ήταν Τιτανίδα. Επίσης ήταν
γυναίκα και αδελφή του τιτάνα Κρόνου.
• Δίπλα στον Κρόνο καθόριζε τη ροή των
πραγμάτων (Ρέα = αυτή που ρέει), καθόριζε
μέσα στο βασίλειο του Κρόνου-Χρόνου την
κίνηση και τη διαδοχή.
• Αργότερα, έγινε η θεά της γονιμότητας και από
τα σπλάχνα της βγήκαν οι πρώτοι Ολύμπιοι
θεοί, Εστία, Δήμητρα, Ήρα, Άδης, Ποσειδώνας,
Δίας.
• Συμμάχησε με τον μικρότερο γιο της, τον Δία,
ΘΕΟΓΟΝΙΑ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ
ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΘΥΣ

για την καθαίρεση του Κρόνου, μεθώντας τον
οπότε και ο Δίας μπόρεσε να ανοίξει την κοιλιά
του και να ελευθερώσει τα αδέρφια του, που ο
Κρόνος είχε καταπιεί από φόβο της ίδιας τύχης
με τον πατέρα του, Ουρανό
• Η Δήμητρα, ο Άδης και ο Δίας συμμετέχουν στο
μύθο των Ελευσινίων μυστηρίων.
ΘΕΟΓΟΝΙΑ
Ο ΚΡΟΝΟΣ ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ

Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ

• Η Δήμητρα, που ήταν κόρη της Ρέας και του
Κρόνου, ήτανε Θεά της γεωργίας.
• Η τόσο σημαντική αυτή θεά είχε μια
μοναχοκόρη, την Περσεφόνη, που την λάτρευε.
Η Δήμητρα εξ αιτίας της δουλειάς της άφηνε με
μεγάλη της λύπη συχνά μόνη την Περσεφόνη
• Ο μύθος διηγείται πως ο Ζευς έδωσε την
συγκατάθεση του στον αδελφό του Πλούτωνα
να νυμφευθεί την κόρη της Δήμητρας κάνοντας
την βασίλισσα των νεκρών
• Μια μέρα η θεά έφυγε για τη χώρα των
Αιθιόπων, που γινόταν θερισμός.
• Η Περσεφόνη αφού υποσχέθηκε στη μητέρα
της ότι θα είναι φρόνιμη, μαζί με τις φίλες της
Ωκεανίδες έπαιζε μαζεύοντας λουλούδια

ΟΛΟΛΗΡΩΜΕΝΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ

στους κάμπους της Ελευσίνας.
• Ο Πλούτων έκανε να φυτρώσει από την Γη ένα
θαυμάσιο άνθος που τράβηξε την προσοχή της
Περσεφόνης.
• Στην προσπάθεια της όμως να το κόψει, η Γη
άνοιξε και ο άρχοντας των νεκρών φάνηκε με το
άρμα του, σκορπώντας τον τρόμο στις νεαρές
Θεές, αρπάζοντας κατόπιν την Περσεφόνη και
μεταφέροντας την στο Βασίλειο του κάτω από
την Γη. Οι φωνές της Κόρης κατά την αρπαγή
της οδήγησαν στην αναζήτηση της από την
μητέρα της Δήμητρα.
• Μα η Περσεφόνη είχε χαθεί. Γεμάτη πόνο για
τον χαμό του παιδιού της, η Θεά
περιπλανήθηκε εννέα ημέρες αναζητώντας
παντού την κόρη της.
• Πολύτιμη στάθηκε η βοήθεια της Θεάς Εκάτης
και του Ηλίου, την δέκατη ημέρα, ο οποίος την
πληροφόρησε για το τι είχε συμβεί.
• Η λύπη και η οργή της Θεάς μετά από αυτό
έγιναν ακόμη μεγαλύτερες. Η Θεά
μεταμορφώθηκε σε φτωχή και ηλικιωμένη
ζητιάνα και αποσύρθηκε στην Ελευσίνα, όπου
και έτυχε καλής υποδοχής από τον βασιλιά του
τόπου Κελεό και την σύζυγο του Μετάνειρα.
• Κατά την διάρκεια της παραμονής της στο
ανάκτορο του Κελεού, η Θεά ανέλαβε την
ανατροφή του μικρού του γιου Δημοφώντα, με
σκοπό να τον κάνει αθάνατο.
• Για να το επιτύχει η Θεά, έτρεφε το παιδί με
αμβροσία, δυναμώνοντας το με την αθάνατη
πνοή της, ενώ τις νύχτες το τοποθετούσε κρυφά
σε φλόγες για να κάνει το σώμα του άφθαρτο.

• Δυστυχώς, η περιέργεια της Μετάνειρας, που
άρχισε να φωνάζει τρομαγμένη μόλις αντίκρισε
την τροφό να τυλίγει το σώμα του παιδιού της
στις φλόγες, οδήγησε στο να ματαιώσει η Θεά
τα σχέδια που είχε για τον μικρό Δημοφώντα.
• Ακολούθως η Δήμητρα αποκαλύπτει την
πραγματική της υπόσταση στην οικογένεια του
Κελεού, τονίζοντας στην Μετάνειρα ότι, πλέον
δεν θα μπορέσει να χαρίσει την αθανασία στον
μικρό της γιο, αλλά αντί για αυτό, προβλέπει
πως τον περιμένουν μεγάλες δόξες και τιμές.
• Δίνει επίσης εντολή στον Κελεό να χτίστη προς
τιμήν της περίλαμπρο ναό και βωμό στον τόπο
της Ελευσίνας
• Η εντολή πραγματοποιήθηκε με μεγάλη
προθυμία από τον λαό της Ελευσίνας. Η Θεά
επέλεξε τον ναό για την διαμονή της. Βαθιά
λυπημένη για την κόρη της, έφερε μια φοβερή
και σκληρή χρονιά για τους ανθρώπους,
κάνοντας την Γη άγονη και μαστίζοντας τον
πληθυσμό από την πείνα.
• Η στάση αυτή της Δήμητρας οδήγησε τον Δια σε
μια προσπάθεια συμβιβασμού των πραγμάτων.
• Οι Θεοί, ένας ένας, ζητούσαν από την Δήμητρα
να κοπάσει την οργή της, προσφέροντας της
πλούσια δώρα, ωστόσο η ίδια παρέμενε
ανένδοτη. Τελικά η λύση δόθηκε με την
αποστολή του Ερμή στον Άδη, με σκοπό να
πείσει τον Πλούτωνα να επιστρέψει την
Περσεφόνη στην μητέρα της .
• Ο Πλούτωνας δέχτηκε, αλλά φοβούμενος
μήπως η Περσεφόνη τον εγκαταλείψει, όταν
επιστρέψει στην συντροφιά των υπόλοιπων
Ολύμπιων Θεών, της προσέφερε μερικούς

σπόρους ροδιάς, που θα την εμπόδιζαν από το
να τον ξεχάσει .
• Το αποτέλεσμα ήταν να μένει το 1/3 του έτους
με τον νόμιμο σύζυγο της (συμβολικά η
περίοδος αυτή σημαίνει τον μαρασμό της
φύσης κατά τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες)
και τα 2/3 με την μητέρα της και τους
υπόλοιπους Ολύμπιους Θεούς (περίοδος που
σημαίνει την αναγέννηση της φύσης, με την
ανάπτυξη του νεαρού άνθους από τον σπόρο
που κοιμάται τον χειμώνα μέσα στο χώμα).
• Στον Ομηρικό Ύμνο προς την Δήμητρα, τα
πρώτα λόγια της Θεάς όταν ξανασυνάντησε την
κόρη της είναι τα εξής: “Παιδί μου, δεν έφαγες
τίποτε, ε; …μίλα…
• Τώρα πια που γύρισες, θα μείνεις μαζί μου και
Η ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΤΡΟΓΩΝΤΑΣ ΣΠΟΡΟΥΣ ΡΟΔΙΑΣ

με τον πατέρα σου, τον άρχοντα των σύννεφων
και όλοι οι Αθάνατοι θα σε τιμούν. Μα αν
έφαγες, θα ξαναγυρίσεις στα έγκατα της Γης,
τέσσερις μήνες κάθε χρόνο θα μένεις εκεί και
τους άλλους οκτώ μαζί με εμένα και τους
άλλους Θεούς.
• ”Ακολουθεί η αποστολή της Ρέας στην
Δήμητρα, η οποία ζήτησε από την Θεά να
δεχθεί τον συμβιβασμό.
• Η Δήμητρα δέχθηκε και ως αποτέλεσμα της
παύσεως της οργής της η Γη γέμισε λουλούδια
και καρπούς..
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ

ΤΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ

• Τα αρχαιολογικά ευρήματα σε συνδυασμό με
τις αναφορές του Θουκυδίδη οδηγούν στο
συμπέρασμα ότι τα Μυστήρια (και η ίδια η
Ελευσίνα) ήταν υπό τον έλεγχο των Αθηνών
από πολύ ενωρίς, πιθανώς από τις αρχές του
7ου π.Χ.
• Κατά τη διάρκεια της αθηναϊκής ηγεμονίας, τα
Mυστήρια διακρίνονταν σε Μεγάλα και Μικρά.
Τα Μεγάλα γιορτάζονταν στην Αθήνα και στην
Ελευσίνα, ενώ τα Μικρά στην Άγρα, προάστιο
των Αθηνών, κοντά στον Αρδηττό στις όχθες του
ποταμού Ιλισού.
• Για να συμμετάσχει κάποιος στα Ελευσίνια
Μυστήρια θα έπρεπε να ορκισθεί άκρα
μυστικότητα.
• Τέσσερις κατηγορίες ανθρώπων συμμετείχαν
στα Μυστήρια:
1.Ιερείς, Ιέρειες και Ιεροφάντες.
2.Υποψήφιοι, που υποβάλλονται στην τελετή
για πρώτη φορά.
3.Άλλοι που είχαν ήδη συμμετάσχει
τουλάχιστον μία φορά.
4.Εκείνοι που είχαν ήδη επιτύχει το βαθμό της
εποπτείας και είχαν μάθει τα μυστικά των
μυστηρίων.
• Ιεροφάντες ήταν οι ιερείς που έκαναν επίδειξη
των ιερών αντικειμένων.
• Λόγω του όρκου μυστικότητας λίγα έχουν
μαθευτεί για τα Ιερά Αντικείμενα των
Μυστηρίων.
• Για παράδειγμα, μόνον οι μυημένοι ήξεραν τι
περιέχουν η κύστη, το ιερό Κιβώτιο, και η

Κάλαθος..
• Τα περιεχόμενα, όπως και τόσα πολλά για τα
Μυστήρια, είναι άγνωστα. Ωστόσο, ένας
ερευνητής γράφει ότι αυτή η Κύστη περιείχε
ένα χρυσό μυστικιστικό φίδι, ένα αυγό και
ενδεχομένως, τους ιερούς σπόρους της
Δήμητρας.
• Η μύηση ήταν ατομική. Η τελετουργία των
Μυστηρίων, τα «όργια» όπως λέγονταν, γινόταν
μέσα στο Τελεστήριο, αφού προηγουμένως είχε
γίνει ο σχετικός έλεγχος, του υποψηφίου μύστη
και είχε πληρώσει 15 δραχμές για τις υπηρεσίες
που θα του προσέφεραν.
• Ο χρόνος τέλεσης των Μυστηρίων που αρχικά
δεν ήταν παρά αναπαράσταση σε δραματική
μορφή του μύθου της Δήμητρας, είχε ορισθεί
ανά πενταετία, όπου τελούνταν αγώνες
γυμνικοί και μουσικοί
• Αργότερα επειδή ο αριθμός των επιθυμούντων
να μυηθούν μεγάλωνε πολύ καθιερώθηκαν τα
Μικρά και τα Μεγάλα Μυστήρια.
• Η μύηση περιέκλειε τρία στάδια, την
προκαταρκτική που γινόταν κατά τα Μικρά
Μυστήρια, την κυρία μύηση, που χωριζόταν
στην τελετή και στην εποπτεία και γινόταν
κατά τα Μεγάλα Μυστήρια.
• Τα Μικρά Μυστήρια, ή Μυστήρια της Άγρας,
κατά μία άλλην εκδοχή ιδρύθηκαν και για να
διευκολυνθεί ο Ηρακλής, όταν εξέφρασε την
επιθυμία να μυηθεί και να παραστεί στις
γιορτές.
• Κατά την διάρκεια των Μικρών γινόταν

καθαρμός και λουτρό στον Ιλισό των
υποψηφίων, που υποβάλλονταν σε νηστείες,
και δίνονταν παράσταση τελετουργικού
δράματος που αναφέρονταν στην ιστορία του
Διονύσου, δηλαδή την γέννηση ή τον θάνατο
του θεού, ή ακόμη και την ένωση του με την
Κόρη.
• Ο νεοφώτιστος ορκίζονταν να κρατήσει
μυστικά όσα διδάχθηκε, ώστε να μπορέσει να
δεχθεί όσα θα του αποκαλυπτόταν κατά την
τέλεση των Μεγάλων Μυστηρίων.
• Τα Μικρά Μυστήρια τελούνταν τον μήνα
Ανθεστηριώνα, (Φεβρουάριο-Μάρτιο) κάθε
χρόνο.
• Τα Μεγάλα Μυστήρια, άρχιζαν στις 15 του
Βοηδρομιώνα μήνα, και διαρκούσαν 9 ημέρες,
όσες και η ημέρες περιπλάνησης της θεάς
Δήμητρας κατά την αναζήτηση της κόρης
Περσεφόνης.
• Δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι άντρες,
γυναίκες, παιδιά, ακόμη και δούλοι, από τους
Έλληνες και αργότερα και από τους Ρωμαίους.
• Μια ημέρα πριν την έναρξη των εορτών,
γινόταν η μεταφορά των Ιερών στην Αθήνα
μέσα σε κιβώτια στολισμένα με πορφυρές
ταινίες. Τι ακριβώς περιείχαν είναι άγνωστο.
• Ειδικό σώμα εφήβων από την Αθήνα πήγαινε
να προϋπαντήσει την πομπή στους Ρετούς
(σημερινή λίμνη Κουμουνδούρου).
• Όταν έφθαναν στο προάστιο της Αθήνας την
Ιερά Συκή, τότε ο Φαιδρυντής έμπαινε στην
πόλη και ανάγγελλε στην Ιέρεια της Αθήνας την.

άφιξη των Ιερών
• Αμέσως σύσσωμος μαζί με τους
αξιωματούχους, ο λαός έβγαινε για την
υποδοχή των Ιερών. Όλοι μαζί πλέον διέσχιζαν
το Δίπυλο, την Αγορά έως το Ελευσίνιο κάτω
από την Ακρόπολη.
ΔΙΠΥΛΟΝ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ

ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ
• Τα Μικρά Ελευσίνια η Μυστήρια της Άγρας
αποτελούσαν "προετοιμασία" για τα Μεγάλα
Μυστήρια.
• Πραγματοποιούνταν κατά το μήνα Ανθεστηριώνα
(Φεβρ) προς τιμήν της Περσεφόνης και
γινόντουσαν στη περιοχή Άγρα, προάστιο των
Αθηνών.
• Τελούνταν υπό την προεδρία του Βασιλέως, ενός
των αρχόντων της αρχαίας Αθήνας και τεσσάρων
άλλων που εκλέγονταν από τον δήμο των
Αθηναίων.
• Αρχικά απαγορευόταν η συμμετοχή στους μη
Αθηναίους, αργότερα όμως και οι υπόλοιποι
Έλληνες μπορούσαν να λάβουν μέρος στη μύηση
ενώ απαγορευόταν στους εγκληματίες, τους
βαρβάρους, τους μάγους και τους άθεους.
• Για να επιτραπεί σε κάποιον να λάβει μέρος
έπρεπε να θυσιάσει ένα μικρό χοίρο προς τιμή
της Δήμητρας και της Περσεφόνης και να
εξαγνισθεί τελετουργικά στα νερά του Ιλισού
από ένα Ιερέα που τον ονόμαζαν Υδρανός
• Οι μύστες έπρεπε επίσης να πάρουν όρκο
εχεμύθειας από το μυσταγωγό. Δέχονταν
κάποια διδασκαλία, που τους επέτρεπε
αργότερα να αντιληφθούν την έννοια των
μυστηρίων στα Μεγάλα Ελευσίνια.
• Οι μύσται, όπως λέγονταν, γίνονταν δεκτοί στα
Μεγάλα Μυστήρια μετά τη παρέλευση
τουλάχιστον ενός χρόνου μετά την αρχική τους
μύηση.

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ

• Το πρώτο βήμα λάμβανε χώρα την 14η ημέρα
του Βοηδρομιώνα (Σεπτ) όπου τα ιερά
αντικείμενα μεταφερόντουσαν από την
Ελευσίνα στο Ελευσίνιο, ένα ιερό στη βάση της
Ακρόπολις.
• Γνώση των ιερών αντικειμένων είχαν οι
Ιεροφάντες και οι Μύστες μετά τη μύηση τους.
• Το Ελευσίνιον, ήταν ένα ιερό της Δήμητρας και
της Περσεφόνης που βρισκόταν νοτιοανατολικά
της Αγοράς και απεικονίζεται στη φωτογραφία
που βρίσκεται δεξιά.
• Η εορτή των Μεγάλων Ελευσίνιων άρχιζε την
15η ημέρα του Βοηδρομιώνα και κρατούσε
εννέα ημέρες όσο και η περιπλάνηση της
Δήμητρας στην αναζήτηση της Περσεφόνης.
• Οι συμμετέχοντες αποκαλούνταν επόπται ή ΕΛΕΥΣΙΝΙΟΝ – ΙΕΡΟ ΔΗΜΗΤΡΑΣ

έφυροι.
• Η συμμετοχή στη γιορτή δεν προϋπέθετε τη
μύηση, γι' αυτό και η γιορτή προσέλκυε
ανθρώπους από ολόκληρη την Ελλάδα που
συνέρρεαν στην Αθήνα για να
παρακολουθήσουν τα δρώμενα.
ΗΜΕΡΑ 1η
Βοηδρομιώνα 15 – Αγυρμός
• Την πρώτη ημέρα, όσοι είχαν μυηθεί στα
Μικρά Ελευσίνια συγκεντρώνονταν στην
Ποικίλη Στοά της Αρχαίας Αγοράς μετά από
πρόσκληση των ιερέων, εξ ου και η ημέρα αυτή
ονομαζόταν αγυρμός.
• Ο Ιεροφάντης δήλωνε την έναρξη των εορτών
(πρόρρησις) και ζητούσε από την Ιέρεια να
φέρει τα προς θυσία. (ιέρεια δεύρω).
• Οι μύστες είτε θα περπατούσαν είτε θα
μεταφερόντουσαν με άμαξες δια μέσου της
Ιεράς οδού από την Αθήνα στην Ελευσίνα μία
απόσταση 10 χιλιομέτρων περίπου κάτω από το
φως της σελήνης.
ΗΜΕΡΑ 2η
Βοηδρομιώνα 16 – Άλαδε Μύσται
• Η δεύτερη ημέρα, που ήταν αφιερωμένη σε
καθαρμούς, ονομαζόταν Άλαδε Μύσται, από τη
φράση με την οποία καλούνταν οι μετέχοντες
από τους ιερείς.
• Οι μύστες βάδιζαν νωρίς το πρωί σε πομπή
προς τη θάλασσα, όπου γινόταν καθαρισμός
και τελετουργικός εξαγνισμός τους.

ΝΩΡΙΣ ΤΟ ΠΡΩΙ ΓΙΝΟΤΑΝ Ο ΚΑΘΑΡΜΟΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

• Μετά τον καθαρισμό και εξαγνισμό οι μύστες
έπρεπε να αλλάξουν ρουχισμό και να
επιστρέψουν στην Αθήνα.
ΗΜΕΡΑ 3η
Βοηδρομιώνα 17- Ημέρα Πένθους
• Για την τρίτη ημέρα λίγα είναι γνωστά.
Πιστεύεται ότι ήταν ημέρα νηστείας κι ότι το
απόγευμα λάμβανε χώρα γεύμα από ψωμί
φτιαγμένο από μέλι και σουσάμι.
• Πιθανολογείται ότι ήταν η ημέρα της πρώτης
θυσίας για την ευτυχία της πόλις των Αθηνών.
• Υπήρχαν προσφορές ψαριών και άρτων από
κριθάρι που φύτρωνε στη πεδιάδα της
Ελευσίνας, οι οποίες γίνονταν στο όνομα της
Δήμητρας.
• Αυτή η προσφορά ίσως γινόταν παράλληλα με
την καλάθο κάθοδον, κατά την οποία
μεταφερόταν από βόδια ένα καλάθι γεμάτο
παπαρούνες και ρόδια, που σχετίζονταν με τη
Δήμητρα και την Περσεφόνη αντίστοιχα.
• Ήταν ημέρα πένθους για την απώλεια που
υπέστη η Δήμητρα αλλά και απόδοσης τιμής σε
αυτήν στο Ελευσίνιο.
• Πιστεύεται ότι η προσφορά των ψαριών και
άρτων γινότανε το βράδυ ενώ οι μύστες
νήστευαν κατά τη διάρκεια της ημέρας.
ΗΜΕΡΑ 4η
Βοηδρομιώνα 18 – Επιδαύρια η Ασκληπεία
• Η τέταρτη ημέρα που την λέγανε Επιδαύρια,
ήταν πρόσθετη για όσους είχαν καθυστερήσει

Για τους άλλους ήταν ημέρα ανάπαυσης.
• Λέγεται ότι προστέθηκε, όταν ο Ασκληπιός ήρθε
από την Επίδαυρο για να πάρει μέρος στη
μύηση, αλλά καθυστέρησε μια μέρα και οι
Αθηναίοι πρόσθεσαν άλλη μια μέρα στη γιορτή
για να μην τον δυσαρεστήσουν.
• Τα Επιδαύρια, μία γιορτή προς τιμή του
Ασκληπιού, ονομάσθηκαν έτσι λόγω του
μεγάλου ιερού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο.
• Ήταν η ημέρα της δεύτερης θυσίας για την
ευτυχία της πόλις των Αθηνών.
• Κατά τη διάρκεια των Επιδαυρίων οι μύστες
παρέμεναν στο σπίτι τους.
Ο ΑΣΚΛΗΠΕΙΟΣ ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΚΩ – ΜΩΣΑΙΚΟ
ΡΩΜΗΣ

ΗΜΕΡΑ 5η
Βοηδρομιώνα 19 – Ημέρα των Πυρσών
• Η Πέμπτη ημέρα κυλά με νέες νηστείες και
εξαγνισμό των Μυστών,
• Η νηστεία σταμάτα τη νύχτα όταν βγήκαν τα
άστρα και οι Μύστες πίνουν κυκεώνα.
• Τότε έχοντες επικεφαλής τον δαδούχο με
πυρσούς και γεωργικά εργαλεία στο χέρι
βαδίζουν προς το ναό της Δήμητρας στην
Ελευσίνα, για να παραμείνουν όλη τη νύχτα.
• Η πορεία μέσα στο σκοτάδι μέσα από
άγνωστους δρόμους, παράδρομους, κυκλικές
πορείες και είναι σχεδιασμένη για δημιουργεί
αίσθημα φόβου στους Μύστες οι οποίοι όταν
φθάνουν στην Ελευσίνα είναι σοκαρισμένοι. ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΥΡΣΟΥΣ ΠΡΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑ

ΗΜΕΡΑ 6η
Βοηδρομιώνα 20 – Ίακχον
• Η έκτη ημέρα, ονομάζεται Ίακχον και θεωρείται
η ιερότερη των Μυστηρίων.
• Νωρίς το πρωί μεταφερόντουσαν τα Ιερά
Αντικείμενα από το Ελευσίνιο στην Ελευσίνα
προς την Αθήνα.
• Το ξύλινο άγαλμα του Ιάκχου, γιού της
Δήμητρας και του Δία, στολισμένο με μυρτιές
και με ένα δαυλό στο χέρι του, μεταφερόταν με
φωνές και τραγούδια από το ναό του Ιάκχου
στην Αθήνα στην Ελευσίνα δια μέσου της Ιεράς
οδού που συνέδεε το Κεραμεικό με το Θριάσιο
Πεδίο.
• Οι Μύστες κουβαλούσαν μαζί τους αλλαξιά με
Ο ΙΑΚΧΟΣ - ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ

καινούργια ρούχα και είχαν πορτοκαλί
κορδέλες δεμένες στο δεξί χέρι και στο
αριστερό πόδι.
• Κατά την πορεία αυτή ακούγονταν κατά το
έθιμο οι «γεφυρισμοί», χοντροκομμένα αστεία
από μασκοφόρους άνδρες στη γέφυρα του
Κηφισού (Σημ.: Τα άκουσε εξ αμάξης….)
• Τα αστεία αυτά ήταν συμβολικά και
αναφέρονταν στην Ιάμβη της Ελευσίνας, η
οποία με τα αστεία της κατάφερε να κάνει τη
θλιμμένη Δήμητρα να γελάσει.
• Την πομπή ακολουθούσε μεγάλο πλήθος
συμμετεχόντων και θεατών, το οποίο έφτανε
τους 30.000 κατά μήκος της Ιεράς Οδού.
• Το βράδυ χορεύτριες με ένα κέρνο στο κεφάλι
με μικρή εστία φωτιάς χόρευαν στον ιερό
περίβολο
• Εκεί η είσοδος στο άδυτο του Ναού της
Δήμητρας είναι απαγορευμένη.
• Η πομπή αυτή συμβολίζει την περιπλάνηση της
θεάς για να βρει την κόρη της.
• Υπάρχουν Ιστορικοί οι οποίοι μεταθέτουν την
ημέρα των Πυρσών στην 6ημέρα και φέρνουν
την ημέρα του Ιάκχου στη 5η ημέρα.
• Το ξύλινο άγαλμα του Ιάκχου επιστρέφει από
την Ελευσίνα στην Αθήνα στο ναό του Ιάκχου.
• Οι μύστες στην Ελευσίνα κοιτούν τον ουρανό
και κραυγάζουν «βροχή» και εν συνεχεία
κοιτούν τη γη και κραυγάζουν «καρποφόρησε».

Η ΠΟΜΠΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

και ολοκλήρωναν τις δημόσιες εκδηλώσεις.
• Οι μύστες παρέμεναν στην Ελευσίνα, ενώ οι
υπόλοιποι διώχνονταν από έναν κήρυκα .
• Πιστεύεται ότι οι μύστες, στο αποκορύφωμα
των Μυστηρίων, έπιναν τον κυκεώνα για να
σπάσουν την ιερή αποχή από το φαγητό και ο
οποίος αποτελούνταν κυρίως από νερό, κριθάρι
και βότανα.
• Επαναλάμβαναν τον όρο εχεμύθειας των
Μικρών Ελευσινίων, περνούσαν από νέο
εξαγνισμό και οδηγούνταν από το μυσταγωγό
στο Τελεστήριον.
• Στο κέντρο του Τελεστηρίου το οποίον
βρισκόταν το Ανάκτορο και στο οποίο μόνο οι
ιεροφάντες θα μπορούσαν να μπουν εφύλαγαν
ΚΕΡΝΟΣ

Φεβρουάριος 2012
Νικήτας Βουγιουκλής 44
τα Ιερά Αντικείμενα.
• Πριν ο Μύστης μπορέσει να μπει στο
Τελεστήριο, θα έπρεπε να απαγγέλλει, «έχω
νηστέψει, έχω πιει το κυκεώνα»
• Μετά ο Ιεροφάντης παίρνει τα Ιερά Αντικείμενα
από τη Κύστη και ολοκληρώνει τη μύηση των
Μυστών. Εν συνεχεία τοποθετεί τα Ιερά
Αντικείμενα στη Κάλαθο.
• Φαίνεται πως η τελετή χωριζόταν σε τρία
τμήματα
– τα δρώμενα, κατά τα οποία γινόταν
αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης,
από τον Άδη και της περιπλάνησης της Δήμητρας
για να τη βρει.
– τα δεικνύμενα, όπου ο Ιεροφάντης έμπαινε στο
Ιερό και έβγαινε με τα Ιερά αντικείμενα των
δυο θεοτήτων, τα οποία πρόβαλλε στους
μυημένους, και τα λεγόμενα, συμβολικές
φράσεις των μυστών.
• Ακολουθούσε ο ύψιστος βαθμός μύησης με την
ονομασία εποπτεία.
• Στο τέλος της τελετής ακολουθεί η
διανυκτέρευση των Μυστών στην Ελευσίνα.
• Κεντρικό σύμβολο της ήταν ένα στάχυ, το οποίο
φυλασσόταν στο άδυτο του Τελεστηρίου και
αφού θεριζόταν τελετουργικά από τον
ιεροφάντη, επιδεικνυόταν ως σύμβολο της
ανεξάντλητης δημιουργικής δύναμης της
Μητέρας Γης.

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΕΛΕΣΤΗΡΙΟΥ

• Οι αρχαίοι συγγραφείς αποφεύγουν να
δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες για το
σημείο αυτό, καθώς όποιος συμμετείχε στα
Μυστήρια και αποκάλυπτε κάτι από την τελετή
τιμωρούνταν με θάνατο.
ΗΜΕΡΑ 7η
Βοηδρομιώνα 21 - Επιστροφή του Ιάκχου
• Το ξύλινο άγαλμα του Ιάκχου επιστρέφει από
την Ελευσίνα στην Αθήνα στο ναό του Ιάκχου.
• Οι μύστες στην Ελευσίνα κοιτούν τον ουρανό
και κραυγάζουν «βροχή» και εν συνεχεία
κοιτούν τη γη και κραυγάζουν «καρποφόρησε».
• Την έβδομη μέρα το βράδυ, τελείωναν τα
Δρώμενα.
ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΤΑΧΥ

ΗΜΕΡΑ 8η
Βοηδρομιώνα 22 - Αγρυπνία
• Μετά από αυτό το τμήμα των Μυστηρίων ήταν
η Αγρυπνία, ένα ολονύχτιο γλέντι που
συνοδευόταν με χορό και ευθυμία.
• Το γλέντι λάμβανε χώρα στη Πεδιάδα της
Ελευσίνας, όπου φημολογείται ότι είναι το
πρώτο σημείο όπου καλλιεργήθηκαν σιτηρά.
• Αργά το βράδυ ή νωρίς το επόμενο πρωί
θυσιαζόταν ένας ταύρος προς τιμή των νεκρών.
ΗΜΕΡΑ 9η
Βοηδρομιώνα 23 - Πλημοχόος
• Η ένατη και τελευταία ημέρα ονομαζόταν
πλημοχόος. Πλημοχόος είναι ένα είδος
αγγείου. Δυο τέτοια αγγεία γεμίζονταν με νερό
ή κρασί από τους μύστες, τα ανύψωναν και
έπειτα προσέφεραν σπονδές προς την ανατολή
και τη δύση προφέροντας μυστικές φράσεις.
• Είναι πιθανό ότι κατά την τελετή στο ιερό της
Ελευσίνας τελούνταν ιερός γάμος. Υπάρχουν
κάποιες αναφορές για τη συνεύρεση θεοτήτων
ή τη συμβολική ένωση του Ιεροφάντη και της
πρωθιέρειας των Μυστηρίων, ως και
αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης
από τον Άδη ή της ένωσης του Δία με τη
Δήμητρα.
• Η τελετή έληγε με τη συμβολική γέννηση ή
αναγέννηση ενός αγοριού, ίσως του Ίακχου, Ο
ιεροφάντης έρχονταν μπροστά στους μύστες
και αναφωνούσε: "Ιερόν έτεκε πότνια κούρον,
Βριμώ Βριμών".

• Οι θεωρίες αυτές ίσως προέρχονται από τη
σύγχυση των αρχαίων συγγραφέων ανάμεσα
στη λατρεία των Ορφικών, φρυγικών θεοτήτων
και ντόπιων ελληνικών θεών, χαρακτηριστικό
δείγμα θεοκρασίας
• Την ημέρα αυτή , οι Αθηναίοι και οι άλλοι
Έλληνες επέστρεφαν στην πόλη τους. Οι δε
μυημένοι επέστρεφαν στον κανονικό ρυθμό της
ζωής, με εμπειρίες που θα τους βοηθούσαν να
γίνουν πιο ευσεβής, πιο δίκαιοι και καλύτεροι.
Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΑΓΟΡΙΟΥ ΠΙΘΑΝΟΝ ΤΟΥ
ΙΑΚΧΟΥ

ΠΛΗΜΟΧΟΟΣ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ

• Υποθέτουμε ότι η μύηση αποσκοπούσε στη
συμφιλίωση με το θάνατο και την προσδοκία
της μεταθανάτιας ζωής και γι' αυτό το λόγο είχε
μεγάλη απήχηση την εποχή εκείνη.
• Σχετικά με την πραγματική φύση των
γεγονότων των Ελευσίνιων, υπάρχουν δυο
διαφορετικές θεωρίες.
 Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι οι
ιερείς παρουσίαζαν τη μεταθανάτια ζωή
μέσω διαφόρων ιερών αντικειμένων και της
έντονης εναλλαγής φωτός και σκοταδιού,
 Άλλοι θεωρούν ότι η ισχύς και η
"μακροζωία" των Ελευσίνιων οφείλεται
στο ότι η εμπειρία για κάθε μυημένο ήταν
εσωτερική και προκαλούνταν ίσως από
κάποια ψυχοενεργή ουσία που περιείχε ο
κυκεών.
• Στη πραγματικότητα βέβαια η ουσία των
Ελευσίνιων μυστηρίων παραμένει κάτι το
άγνωστο. Ακόμα και για τα Ιερά Αντικείμενα
που έφερε ο Ιεροφάντης ενώπιον των
μυημένων στο αποκορύφωμα της τελετής δεν
είναι γνωστή η φύση τους αλλά εικάζεται πως
ήταν αρχαϊκά αγαλματίδια και σύμβολα
πιθανότατα της Δήμητρας και της Κόρης.
• Ενώ από την μια πλευρά υπάρχουν επαρκής
ιστορικές μαρτυρίες που αφορούν όλα όσα τα
μυστήρια περιελάμβαναν μέχρι την στιγμή που
η πομπή προς τιμή της Θεάς έφτανε στον ιερό
χώρο του τελεστηρίου, τα στοιχεία που από την
άλλη διαθέτουμε για τα όσα γίνονταν μέσα στο
τελεστήριο (κάτι που αποτελούσε και το κύριο
μέρος των μυστηρίων) είναι πάρα πολύ λίγα
έως και ελάχιστα.
• Το αίτιο για αυτήν την μυστικότητα μπορεί να

θεωρηθεί ότι, ”πατάει” σε δυο βάσεις, μια
θρησκευτικού και μια πολιτικού χαρακτήρα.
• Όσο αφορά την θρησκευτική πλευρά του
ζητήματος, μια αναδρομή στον ομηρικό ύμνο
είναι αρκετή. Στο τέλος λοιπόν του ύμνου προς
τη Δήμητρα διαβάζουμε: “Η Δήμητρα μύησε
όλους εις τα σεβαστά μυστήρια της, τα οποία
δεν επιτρέπετε ούτε να τα παραμελούμε, ούτε
να τα διερευνούμε, ούτε να τα κοινολογούμε”
• Πράγματι, αυτή η αρχή τηρήθηκε με μεγάλη
αυστηρότητα από τους αρχαίους συγγραφείς. Ο
Παυσανίας για παράδειγμα, εμφανίζετε
ιδιαίτερα επιφυλακτικός, λέγοντας πως ένα
όνειρο τον εμπόδισε από το να περιγράψει τα
όσα είδε στο εσωτερικό του εν άστει
Ελευσίνιου και για αυτό τον λόγο περιορίστηκε
σε εξωτερικές περιγραφές γενικού χαρακτήρα.
• Όσο αφορά τώρα την πολιτική-νομική πλευρά
του ζητήματος, θα πρέπει να σημειωθεί πως
υπήρχε για τα μυστήρια η επιβολή δια του
νόμου της ιερής τους μυστικότητας
• Όποιος δηλαδή τύγχανε γνωστής των όσων
γίνονταν την νύχτα στο εσωτερικό του
τελεστηρίου και προέβαινε στην κοινοποίηση
τους, τιμωρείτε με την ποινή του θανάτου.
• Πιο συγκεκριμένα, ο Διαγόρας ο Μήλειος,
επικηρύχθηκε από τους Αθηναίους για δυο
τάλαντα για την σύλληψη του και για ένα
τάλαντο για τον θάνατο του, με την κατηγορία
του ότι, διακωμώδησε τα ιερά μυστήρια .
• Ο Αλκιβιάδης, κατηγορούμενος για
διακωμώδηση των μυστηρίων, καταδικάστηκε
ερήμην σε θάνατο.

• Ο τραγικός ποιητής Αισχύλος κατηγορήθηκε ότι,
σε κάποιες τραγωδίες του προέβη σε
αποκάλυψη μέρους των ιερών απόρρητων.
Κινδύνεψε να καταδικαστεί, αλλά τελικά
απαλλάχτηκε.
• Ο δε ρήτορας Ανδοκίδης, μόλις διέφυγε την
ποινή του θανάτου.
• Ο νόμος επέβαλε επίσης ποινή σε όσους
συμμετείχαν στην πομπή των μυστηρίων και
χρησιμοποιούσαν πολυτελή μεταφορικά μέσα
για να φτάσουν από την Αθήνα ως την
Ελευσίνα, μιας και αυτό θεωρήθηκε από
κάποιους ως πρόκληση για το δημοκρατικό
πολίτευμα της πόλεως.
• Ένας άλλος νόμος , που θεσπίστηκε με την
παρέμβαση του ρήτορα Λυκούργου τον 4ο
αιώνα πχ, ήταν και αυτός της επιβολής
προστίμου της τάξεως των έξι χιλιάδων
δραχμών.
• Ο πρώτος που παρέβη τον νόμο ήταν η σύζυγος
του ρήτορα, με αποτέλεσμα ο πρώτος που
κατέβαλε το πρόστιμο να είναι ο ίδιος ο
Λυκούργος
• Μπορεί τα μυστικά των Μυστηρίων να τα πήρε
μαζί του ο τελευταίος Ιεροφάντης. Όμως είναι
βέβαιο, ότι οι Μύστες γυρνούσαν μετά τις
γιορτές αυτές χαρούμενοι κι ευτυχισμένοι, με
τον φόβο του θανάτου μειωμένο και την ελπίδα
μιας καλύτερης ζωής στο κάτω κόσμο.

Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ
ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Ιανουάριος ΓΑΜΗΛΙΩΝ
Φεβρουάριος ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ
Μάρτιος ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ
Απρίλιος ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ
Μάιος ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ
Ιούνιος ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝ
Ιούλιος ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ
Αύγουστος ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ
Σεπτέμβριος ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ
Οκτώβριος ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ
Νοέμβριος ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ
Δεκέμβριος ΠΟΣΕΙΔΕΩΝ

ΣΧΕΤΙΚΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ
• Welcome to the Eleusinian Mysteries
eleusinianmysteries.org –
• The Ritual of the Eleusinian Mysteries
eleusinianmysteries.org/TheRitual.html -
• Eleusinian mysteries
www.fact-index.com/e/el/eleusinian_mysteries.html - Cached
• Eleusinian Mysteries - Thelemapedia: The Encyclopedia of ...
www.thelemapedia.org/index.php/Eleusinian_Mysteries -
• Eleusinian Mysteries - Esoteric Online
www.esotericonline.net/group/eleusinianmysteries -
• Eleusinian Mysteries Demeter Persephone Initiates Boedromion
www.economicexpert.com/a/Eleusinian:Mysteries.htm -
• IEΡΑ ΟΔΟΣ: Τα Ελευσίνια Μυστήρια
ieraodo.blogspot.com/2010/02/blog-post_28.html –
• Ελευσίνια Μυστήρια – Βικιπαίδεια
el.wikipedia.org/wiki/Ελευσίνια_Μυστήρια -
• Ελευσίνια Μυστήρια | Metafysiko.gr
www.metafysiko.gr/?p=2462 –
Φεβρουάριος 2012 57Νικήτας Βουγιουκλής

• http://ksipnistere.blogspot.gr/2014/09/blog-post_652.html
• Classical Period - Culture
www.fhw.gr/chronos/05/gr/culture/4140eleusinia.html -
• http://ordorosariussapienti.blogspot.gr/2012/08/blog-post_8941.html#axzz3SJhyoIg Ελευσίνια
Μυστήρια
• http://apollonios.pblogs.gr/2014/02/elefsinia-mysthria-to-iero-ths-elefsinas-yphrxe-thrhskeftiko-ken.html
ΣΧΕΤΙΚΑ

Τα Ελευσίνια Μυστήρια

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Τα Ελευσίνια Μυστήρια

Similar to Τα Ελευσίνια Μυστήρια (20)

More from Nikitas Vougiouklis

More from Nikitas Vougiouklis (20)

Τα Ελευσίνια Μυστήρια