Παρουσίαση του κάστρου των Σερβίων

1. Σέρβια: Μία βυζαντινή
πόλη-κάστρο
Καθηγήτρια:Καθηγήτρια:
Χιωτέρη ΑικατερίνηΧιωτέρη Αικατερίνη
σχ.έτος:σχ.έτος: 2016-20172016-2017
Βλαχοπούλου ΒασιλικήΒλαχοπούλου Βασιλική
ΓκατζόφλιαΓκατζόφλια
Ευαγγελία ΓκιαούρηΕυαγγελία Γκιαούρη
Δέσποινα ΚαραδήμουΔέσποινα Καραδήμου
ΕλεάναΕλεάνα

3. Κάτοψη Σερβίων

4. Η ονομασία των Σερβίων προέρχεται από τον
όρο «Φυλακαί» και ανάγεται στις αρχές του
2ου μ.Χ. αιώνα. Όταν η πόλη των «Φυλακών»
καταλείφθηκε από τους Ρωμαίους ονομάστηκε
στη γλώσσα τους Servia (=Φυλακτήρια,
παρατηρητήρια) από το λατινικό ρήμα Servo
(=φυλάττω, παρατηρώ).
Προέλευση της ονομασίας της περιοχής

5. Τα Σέρβια είναι μια από τις σημαντικότερες
πόλεις του Νομού Κοζάνης. Βρίσκονται
μεταξύ των βορειοδυτικών απολήξεων των
Πιερίων ορέων και του ποταμού
Αλιάκμονα, 26 χλμ. νοτιοανατολικά της
Κοζάνης, 47 χλμ. από την Ελασσόνα και 15
χλμ. από τα στενά του Σαρανταπόρου.
Επίσης βρίσκονται 150 χλμ. Νοτιοδυτικά-
δυτικά της Θεσσαλονίκης και 100 χλμ.
Βόρειο-βόρειο δυτικά της Λάρισας.
Πληροφορίες
για τα Σέρβια

6. Το Κάστρο των Σερβίων κτίστηκε
μεταξύ (560-650 μ.Χ.), δηλαδή στα
χρόνια του Ιουστινιανού ή
του Ηρακλείου. Η πόλη των Σερβίων
παρουσιάζει ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο
σύστημα οχυρωματικής που μπορεί
να συγκριθεί επάξια με τα αμυντικά
συστήματα σημαντικών πόλεων της
εποχής όπως η Θεσσαλονίκη, η
Βέροια και οι Σέρρες.
Περιήγηση στην
πόλη-κάστρο

7. εξωτερικό
τείχος
Ακρόπολη
διάμεσο τείχος

8. Σε κάτοψη ακανονίστου σχήματος
που φαίνεται στην παραπάνω
εικόνα, το κάστρο των Σερβίων
διαιρείται σε τρία άνισα μεταξύ τους
μέρη: στην ακρόπολη, στο ακρότατο
και υψηλότερο σημείο, το τελευταίο
καταφύγιο σε περίπτωση
κατάληψης, την ανω και την κάτω
πόλη, με διαχωριστικό τείχος
ανάμεσά τους. Τη διάταξη αυτή
καθορίζουν τρεις σειρές τειχών σε
διαδοχικά επίπεδα άμυνας,
εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό
τη μέγιστη προστασία των κατοίκων
σε περιόδους πολιορκίας της πόλης.

9. Μέσα στον περίβολο της κάτω πόλης σώζονται έξι
εκκλησίες, τρεις από τις οποίες διασώζονται σε
κατάσταση ερειπίου. Η μεγάλη τρίκλιτη βασιλική
που αποτέλεσε και τον επισκοπικό ναό της πόλης
χρονολογείται γύρω στο 1000 μ.Χ. με φάσεις
μετασκευών του 12ου, 13ου, 14ου και 15ου 16ου
αι. Ο μονόχωρος ναός των Αγίων Θεοδώρων,
πατριαρχική μονή, χρονολογείται στο β΄μισό του
11ου αι..Ο μονόκλιτος ναΐσκος του Αγίου Ιωάννου
του Προδρόμου χρονολογείται στο 14ο αι. Έξω
από τα τείχη διασώζεται ο ναός των Αγίων
Αναργύρων. Χρονολογείται στα 1510.Τα μνημεία
των Σερβίων παρουσιάζουν εξαίρετα δείγματα
ζωγραφικού διακόσμουπου αντιπροσωπεύει όλες
τις περιόδους.
Τι απέμεινε

11. Το έργο ανάδειξης των μνημείων
Λόγω της μεγάλης ιστορικής και
καλλιτεχνικής αξίας του κάστρου και των
μνημείων που σώζονται σ’ αυτό, τα Σέρβια
έτυχαν σε μεγάλο βαθμό της φροντίδας και
της προστασίας της Αρχαιολογικής
Υπηρεσίας και στη δεκαετία του 1990, με
στόχο τη διάσωση και ανάδειξη της
βυζαντινής αυτής πόλης καταρτίσθηκε
πρόγραμμα μελετών και εργασιών και
άρχισαν να πραγματοποιούνται
συστηματικές εργασίες τόσο στα
οχυρωματικά έργα όσο και στα
εκκλησιαστικά μνημεία.

13. Η αρχιτεκτονική του
κάστρου
To κάστρο έχει ακανόνιστο σχήμα, αφού έτσι το
υπαγόρευε η ανώμαλη διάπλαση του απόκρημνου
βράχου πάνω στον οποίο ήταν αυτό βρίσκεται.
διαιρείται σε τρία άνισα μεταξύ τους μέρη: την
ακρόπολη στο υψηλότερο σημείο, την άνω πόλη
και την κάτω πόλη.Την διάταξη αυτή καθορίζουν
τρεις σειρές τειχών μαζί με τα τείχη της
ακρόπολης,σε διαδοχικά επίπεδα
άμυνας,εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη
μέγιστη προστασία σε περίπτωση πολιορκίας.

14. Άνω Πόλη & Κάτω Πόλη
Η Άνω Πόλη κάλυπτε 20
στρέμματα. Σώζονται οι
βάσεις πολλών κατοικιών και
τα τείχη που την περιέβαλαν,
που είχαν σχήμα πολυγωνικό,
με πύργους στρογγυλούς και
ορθογώνιους που
ακολουθούσαν την κλίση του
λόφου.
Η Κάτω Πόλη κάλυπτε 75
στρέμματα. Σώζονται τείχη,
τμήμα της κεντρικής υψηλής
πύλης του Κάστρου, τμήματα
Υδραγωγείων, πολλά ερείπια
και ίχνη σπιτιών και
εκκλησιών. Τρεις μάλιστα
εκκλησίες σώζονται σε αρκετά
καλή κατάσταση με πολλές
σπάνιες και θαυμάσιες
τοιχογραφίες. Είναι η μεγάλη
Βυζαντινή Βασιλική Εκκλησία
(11ου αιώνα).

15. Εξωτερικός περίβολος
Από τον εξωτερικό περίβολο σώζονται ελάχιστα
λείψανα,κυρίως,στη νοτιοανατολική δυτική και βόρεια πλευρά
της πόλης, η οποία ήταν και η μόνη προσβάσιμη. Εκεί
σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, υπήρχε η κεντρική πύλη
όπου κατέληγε η κύρια οδική αρτηρία προς το κάστρο. Μια
άλλη πύλη που οδηγεί από την κάτω πόλη στην άνω,
αποκαλύφθηκε και στο διάμεσο τείχος, στο καλύτερα
διατηρημένο δυτικό τμήμα του.

16. Ακρόπολη
 Η Ακρόπολη κάλυπτε 2,5 στρέμματα και σήμερα σώζονται -με μεγάλες φθορές- οι Πύργοι,
που ξεπερνούσαν τα 20 μέτρα ύψος, μεγάλα τμήματα από τα τείχη και ίχνη κτισμάτων.
Ο δυτικός πύργος, ύψους 18 μ., είχε τρεις ορόφους που χωρίζονταν με ξύλινα πατώματα,
όπως αποδεικνύεται από τις ορατές σήμερα οπές πακτώσεως των δοκών που στήριζαν τα
ξύλινα δάπεδα.
Ο βόρειος πύργος διατηρείται κατά το ήμισυ, επειδή υπέστη ζημιές κατά το Β΄ παγκόσμιο
πόλεμο.
Στην εξωτερική όψη των δύο πύργων ανοίγονται από δύο μικρά παράθυρα επάλληλα και από
ένα στις πλάγιες πλευρές. Οι προσόψεις και των δύο πύργων παρουσιάζουν επιμέλεια
κατασκευής: πλίνθοι παρεμβάλλονται μεταξύ των ακανόνιστων λίθων και διακρίνεται
υποτυπώδης διακόσμηση με κεράμους. Χρονολογούνται στην περίοδο των Παλαιολόγων, είτε
επί σερβικής κατοχής (1341-1350) είτε επί βυζαντινής κυριαρχίας (μετά το 1350).
Ο νότιος πύργος είναι συμπαγής. Είναι κυκλικός στη βάση του και πενταγωνικός στο
υπόλοιπο τμήμα του. Η διαφορετική αυτή δομή πιθανώς να οφείλεται σε ανακαινίσεις (13ος
αιώνας) μετά την καταστροφή του κάστρου από τον Βασίλειο Β.
Ο ανατολικός πύργος έχει τριγωνικό σχήμα. Σώζεται μέχρι το ύψος της θεμελίωσης και
φαίνεται να ανήκει σε παλαιότερη φάση.

17. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του Ν. Πολίτη, το κάστρο
των Σερβίων είναι το «Κάστρο της Οργιάς», όπου
σύμφωνα με έναν χρησμό, θα αλωνόταν την ημέρα που
τα ψάρια θα κολυμπούσαν στο ποτάμι, ζωντανά από τη
μια πλευρά και τηγανισμένα από την άλλη, και, καθώς
κάτι τέτοιο φαινόταν αδιανόητο, η νεαρή βασίλισσα του
κάστρου ήταν σίγουρη πως το κάστρο της θα άντεχε
στην πολιορκία. Την ημέρα, λοιπόν, που ο προδότης
μεταμφιεσμένος σε μοναχό, ζήτησε βοήθεια από τους
πολιορκημένους και εκείνοι του άνοιξαν την πύλη, οι
Βάρβαροι βρήκαν την ευκαιρία να ορμήσουν στο
κάστρο. Την ώρα εκείνη η βασιλοπούλα τηγάνιζε ψάρια
από τον Αλιάκμονα, και καθώς άκουσε τις κλαγγές των
όπλων, της έπεσε το τηγάνι από τη φωτιά, με
αποτέλεσμα τα ψάρια να χυθούν στο πάτωμα
τηγανισμένα από τη μια πλευρά και ωμά από την άλλη.
Ο Θρύλος

18. Το κάστρο σήμερα
Σήμερα οι άνθρωποι προσέρχονται στα κάστρα όχι για
προστασία, όπως συνέβαινε παλιά, αλλά για γνωριμία με
την Ιστορία ή απλώς κατοικούν μέσα στα τείχη τους, που
φιλοξενούν τις καθημερινές λειτουργίες και τις
δραστηριότητες της σύγχρονης ζωής. Πολύ συχνά
άλλωστε γίνονται και χώροι πολιτισμού, όπου δίνονται
θεατρικές, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις. Είναι μνημεία
της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, φέρουν, δηλαδή,
μνήμες. Εκτός από τη διδακτική αξία που έχουν,
ικανοποιούν και την ψυχική ανάγκη για σύνδεση με το
παρελθόν, ενδυναμώνουν και διατηρούν την τοπική
ταυτότητα και την συλλογική μνήμη. Έχουν ακόμα
αισθητική αξία και μπορούν να λειτουργήσουν ως χώροι
κοινής συνάθροισης, επαφής με το φυσικό περιβάλλον,
εκτόνωσης και αναψυχής. Είναι, επομένως, απαραίτητη η
διατήρησή τους.

20. Τι πρέπει να γίνει για την συντήρηση του
κάστρου:
1. ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ.
2. ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ
ΜΝΗΜΕΙΩΝ.
3. ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΧΘΟΥΝ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ .
4. ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ
ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΥΡΩ ΧΩΡΩΝ.
5. ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΘΕΙ ΤΟ ΑΝΑΜΜΑ ΦΩΤΙΑΣ
ΚΟΝΤΑ ΣΕ ΜΝΗΜΕΙΑ.
6. ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΘΕΙ Η ΡΙΨΗ ΜΠΑΖΩΝ.

21. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!!