Кәсіби сөздер мен термин сөздер.

1. Сабақтық тақырыбы: Кәсіби сөздер мен термин сөздер.
Сабақтың мақсаты:
А. Білімділік. Кәсіби сөздер мен термин сөздер туралы оқушы
санасына толық меңгерту, білімдерін молайту.
Б. Дамытушылық: Жаңа сабақты дамыта отырып, қызығушылықтарын,
сауаттылықтарын, ойлау қабілеттерін,
жылдамдықтарын арттыру.
В. Тәрбиелік: Тапқырлыққа аңғарымпаздыққа, білімді болуға
тәрбиелей отырып, саналы тәрбие беру.
Сабақтың типі: Жаңасабақты түсіндіру.
Сабақтың түрі: Салыстыру, түсіндіру.
Сабақтың көрнекілігі:Кодоскоп, “топтастыру”, үлестірмелі қағаздар,
семантикалық карта, даналық ағашы.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
- Оқушылармен сәлемдесу;
- Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру;
- Оқушылардың зейінін сабаққа аудару;
- Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1.189-жаттығу. Дәптерлерін тексеру.
2.Диалект сөздерді тапқызу.
3.Диалект сөздер дегеніміз қандай сөздер?
ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту.
Бірнеше мысалдар келтіріп, диалект сөздерді табу.
Жаңа сабақтың мазмұны:
“Дананың сөзі – ақылдың көзі” демекші. “Ақылдың көркі тіл, тілдің
көркі сөз”. “Жалғанда не терең? Сөз терең. Не сұлу? Сөз сұлу. Не өткір? Сөз
өткір” демеп пе еді. Ендеше сол даналарымыз айтқан сұлу, терең, өткір
сөздің құпиясын ашатын тағы бір қазақ тілі сабағын бастаймыз.
Мына жайқалып өскен емен ағашына назар салайықшы. Жерден нәр
алған тамыры мен діңгегі сөз болса, ал бұтақтары сол сөздің тұтас жиынтығы
сөздік құрам деп аталады екен. Сөздік құрамға халықтың тұрмыс-жағдайын
кәсібін, мәдени қалпын танытатын барлық сөздер енеді. Қазақ тілінің сөздік

2. құрамына халқымыздың ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы
сөздері де, термин сөздер де, дмалектизм мен кәсіби сөздер де кіреді.
І. Жаңа сабақтың мазмұнын оқушыларға кодоскоп арқылы толық
түсіндіремін.
Балалар, кәсіби сөздер дегеніміз – жұрттың бәріне бірдей түсінікті бола
бермейтін, белгілі бір кәсіппен я шаруашылық саласымен шұғылданатын
адамдардың арасында ғана айтылатын сөздер.
Термин сөздер дегеніміз – ғылым, техника, өндіріс және т.б.
салалардағы арнаулы ұйымдар мен зат атауларын білдіретін сөздер.
Жаттығу жұмыстары.
1. 190-жаттығу. Тақтамен жұмыс.
Сөздер
Кәсіби
сөздер
Термин
сөздер
2. Дәптермен жұмыс.
191-жаттығу
Математика, география, биология, тарих пәндері бойынша өздері
білетін термин сөздерді жазу.
3. “Топтастыру” стратегиясы.
Кәсіби сөздер
Қолөнершілікке қатысты
сөздер
Ауыл шаруашылығына
байланысты сөздер
Термин сөздер
Басқа тілден енген сөздерге
қазақ тілінен балама табу
Тілімізге орыс тілі арқылы
келген, қазақша баламалары
жоқ интернационалдық
терминдер

3. 193-жаттығу
4. 194-жаттығу.
85-беттегі суретке қарап “Қазақтың тұрмыстық бұйымдары” деген
тақырыпта шағын мәтін құрастырып жазу.
Жаңа сабақты бекіту.
Термин сөздерді де, кәсіби сөздерді де өз орнымен дұрыс қолданып
сөйлеу, әрі білімділікті, әрі тілдің мәдениеттілігін танытады.
Сабақты автор орындығы арқылы қорытындылау.
Үй тапсырмасын беру.
1. 192-жаттығу. Ата-аналармен әңгімелесіп, олардың істейтін кәсібіне
қатысты термин сөздерді жазыңдар.
2. 195-жаттығу. Кәсіби сөздерді теріп жазып, олардың қай кәсіпке қатысты
екенін айтыңдар.
Ұсталық
кәсіпке
қатысты
сөздер