This is about phosphorus.

1. Ֆոսֆոր

2.  P = Ֆոսֆոր, p=15, e=15, n=16
 Ar(U) = 31
 3-րդ պարբերության 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախբի տարր
 Մետաղ
 3s2Зр3
Ֆոսֆոր

4.  Ստացվել են 28P (T½=6,27 վրկ), 29P (4,45 վրկ), 30P
(2,55 ր), 32P (14,22 օր), 33P (25 օր) և 34P (12,5 վրկ)
արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպները։
Ֆոսֆոր

6.  Ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված տարր է, կազմում
է երկրակեղևի զանգվածի 9,3․10−2% (տարածվածությամբ 13-
րդն է)։ Ֆոսֆորը բնորո հոտով, անգույն, մոմակերպ,
թունավոր նյութ է, ստացվում է ֆոսֆորի գոլորիները
սառեցնելիս։
 Հալման ջերմաստիճանը 44,1 °C, եռմանը՝ 280,5 °C,
խտությունը՝ 1828 կգ/մ3։ Օդում (40 °C-ում) ինքնաբռնկվում է
(պահում են ջրի տակ)։ Բաղկացած է
Р4 մոլեկուլներից (Ֆոսֆորի մյուս ձևափոխություններն
ատոմական պոլիմերներ են)։ Տաքացնելիս 250-300 °C
դանդաղ փոխարկվում է կարմիր ֆոսֆորի։ Այն
առաջացնում է բյուրեղական մի քանի ձևափոխություններ,
որոնք 416-423 °C-ում սուբլիմվում են և ունեն 2000-2400
կգ/մ3 խտություն։
Ֆոսֆոր

7.  Ջրածնի հետ անմիջականորեն չի միանում։
Ֆոսֆինը՝ РН3, ստացվում է կալցիումի ֆոսֆիդի՝
СаР2 և ջրի փոխազդեցությամբ։
 Հայտնի են նաև ֆոսֆորի հեղուկ (երկֆոսֆին՝
Р2Н4) և պինդ ջրածնական միացությունները։
 P-ի այրման հետևանքով առաջանում է հնգօքսիդը՝
Р4О5, թթվածնի անբավարարության դեպքում՝
եռօքսիդը (Р4Об)։ Գոյություն ունեն նաև ֆոսֆորիի
այլ օքսիդներ՝ P4О, P4О2, P2O5, (PО2)n, P4О7, P4О8,PО
և այլն։
Ֆոսֆոր

8.  Անունն ստացել է շնորհիվ իր լուսարձակելու
հատկության։ Ֆոսֆոր բառը ծագում է
հունարեն φῶς՝ «լույս» և φέρω՝ «տանում եմ»
բառերից։
 Ֆոսֆորափայլ բառն սկզբում ունեցել է ֆոսֆորի
արձակած լույսի նշանակությունը, հետագայում
սկսել է գործածվել որպես առարկաների
արձակած սառը լույս ընդհանրապես։
Ֆոսֆոր

9.  Տարրական ֆոսֆորն ստանում են կալցիումի
ֆոսֆատի, սիլիկահողի և ածխածնի խառնուրդն
էլեկտրական վառարանում առանց օդի մուտքի
մինչև 1600 °C տաքացնելով՝
 Ստացված գազային P4-ը բաց թողնելով ջրի մեջ՝
վեր են ածում պինդ վիճակի։
Ֆոսֆոր

10. Ֆոսֆորական թթու
P+5HNNO3 = H3PO4 + 5NO2 + H2O
2P + 5H2SO4 = 2H3PO4 +5SO2 + 2H2O
Նատրիումի Հիդրոֆոսֆատ
4P + 3NaOH + 3H2O = PH3 + 3NaH2PO4
Կալիումի քլորատ
6P + 5KClO3 = 5KCl + 3P2O5
Ֆոսֆոր

11.  Սպիտակ ֆոսֆորը օգտագործվում է կարմիր ֆոսֆոր ստանալու համար:
 Ֆոսֆորը օգտագործվում է ֆոսֆորային թթուներ ստանալու համար և
դրանց օգտագործման:
 Հիմնականում կարմիր ֆոսֆորը օգտագործում են լուցկի ստանալու
համար:
 Ֆոսֆորը օգտագործվում ինչպես դեօքսիդանտ նաև մետաղական
խառնուրդների մաս է հանդիսանում:
 Դեղորայք ստանալու համար:
 Միջատներ դեմ գյուղատնտեսության մեջ:
 Լվացքի պարագանիր ստացման համար:
 Օրգանական սինթեզի մեջ:
Ֆոսֆոր

12.  Գալիկյան Նորայր 9-1 դասարան