Η διατροφή στη Μεσόγειο, αν και ποικίλλει πολύ από χώρα σε χώρα έχει κοινή βάση και κοινά χαρακτηριστικά που απορρέουν από: τη χρήση παρόμοιων ή κοινών συστατικών την αλληλεπίδραση του τοπίου, της βιοποικιλότητας, των φυσικών πόρων και της ανθρώπινης κουλτούρας και δραστηριότητας την ιστορική εξέλιξη στη Μεσόγειο.

1. ¶ ∞ π ¢ ∞ ° ø ° π ∫ √ À § π ∫ √
∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹
ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ
£¤Ì·Ù· πÛÙÔÚ›·˜, ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜,
ÀÁ›·˜ & ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡
∞ı‹Ó· 2007

2. ∏ ¤Î‰ÔÛË ·˘Ù‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ̠ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ∂˘Úˆ-ªÂÛÔÁÂÈ·ÎÔ‡ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ Anna Lindh ÁÈ· ÙÔ ¢È¿ÏÔÁÔ ÌÂٷ͇
ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (ALF). ΔÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Â›Ó·È Â˘ı‡ÓË ÙÔ˘ ªπ√-ECSDE Î·È Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ıˆ-
ÚËı› fiÙÈ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ Anna Lindh.
ªÂÛÔÁÂÈ·Îfi °Ú·ÊÂ›Ô ¶ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘
ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi
& ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË
√ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ
ÁÈ· ÙËÓ ∂Î·›‰Â˘ÛË, ÙËÓ ∂ÈÛÙ‹ÌË
Î·È ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi
™¯¤‰ÈÔ ¢Ú¿Û˘ ÁÈ· ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ/
¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ
∂ÈÙÚÔ‹ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
¢/ÓÛË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
ªÂÛÔÁÂȷ΋ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¶ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·
ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ & ÙËÓ ∞ÂÈÊÔÚ›·
∞√À∂ ∞ƒ¡∂∫ CMEPE
ETNIA LEGAMBIENTE LHAP

3. ¶ ∞ π ¢ ∞ ° ø ° π ∫ √ À § π ∫ √
∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹
ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ
£¤Ì·Ù· πÛÙÔÚ›·˜, ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜,
ÀÁ›·˜ & ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡
ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË
& ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ¢È·ÏfiÁÔ˘
ªÈ¯·‹Ï ™ÎÔ‡ÏÏÔ˜, μ·ÛÈÏÈ΋ ª·ÏˆÙ›‰Ë

4. «∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ: ı¤Ì·Ù· πÛÙÔÚ›·˜, ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜,
ÀÁ›·˜ & ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡»
™˘ÁÁÚ·Ê›˜ ªÈ¯·‹Ï ™ÎÔ‡ÏÏÔ˜, μ·ÛÈÏÈ΋ ª·ÏˆÙ›‰Ë
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ & ∞η‰ËÌ·˚Îfi˜ À‡ı˘ÓÔ˜ ªÈ¯·‹Ï ™ÎÔ‡ÏÏÔ˜
™˘Ó-Û˘ÁÁڷʤ·˜ 1Ô˘ ∫ÂÊ·Ï·›Ô˘ Andrew Dalby
™˘Ó-Û˘ÁÁڷʤ·˜ 2Ô˘ ∫ÂÊ·Ï·›Ô˘ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ƒÔ‡ÛÛÔ˜
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ Dr Drasko Serman
°ÏˆÛÛ¿ÚÈ Ziyad Alawneh, Mario Alves, Vincent Attard, Serap Basol, Romina Bicocchi, Eva Handzar,
Abdelghani Maroufi, Essam Nada, °ÂÒÚÁÈÔ˜ ƒÔ‡ÛÛÔ˜, Drasko Serman
™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ¶·Ú·ÁˆÁ‹˜ ª¤ÛÛ˘ ª·ÓÙ˙¿Ú·
∂È̤ÏÂÈ· ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ƒfi˙· ∫Ô‚¿ÓË, μ·ÛÈÏÈ΋ ª·ÏˆÙ›‰Ë
∂Ù·›ÚÔÈ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
Arab Office for Youth and Environment -AOYE (∞›Á˘ÙÔ˜) Essam Nada
Association for the Protection of Nature and Environment Kairouan -APNEK (Δ˘ÓËÛ›·) Ameur Jeridi
Club Marocain d' Education en Matiere de Population
et d' Environnement-CMEPE (ª·ÚfiÎÔ) Abdelghani Maroufi
Land and Human to Advocate Progress -LHAP (πÔÚ‰·Ó›·) Ziyad Alawneh
Circolo Festambiente - Legambiente (πÙ·Ï›·) Romina Bicocchi
Associacao Cultural ETNIA (¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·) Mario Alves
∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ· - ™ÂÏȉÔÔ›ËÛË LñPress, ∞ı‹Ó·
¶ËÁ¤˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ
1Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ, ÛÂÏ›‰· 23: “Le Navigationi et Viaggi fatti nella Tvrchia”, ÙÔ˘ Nicolo de' Nicolai, 1580 ñ 2Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ: Benoit
G. & A. Comeau (2005) “A Sustainable Future for the Mediterranean”, The Blue Plan’s Environment & Development
Outlook, Earthscan, London ñ 3Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ: √ÈÎȷ΋ √ÈÎÔÓÔÌ›· ∞ã °˘ÌÓ¿ÛÈÔ˘, √∂μ¢, ∞ı‹Ó· 2001 ñ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜:
(1.1) ÛÂÏ. 45: πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜, ∞ıËÓ·˚Τ˜ ∂ΉfiÛÂȘ (1.2) ÛÂÏ. 46: “Liste des Grands Vins fins 1938”, Bois en
coulers de Galanis, Paris 1938 (1.3) ÛÂÏ. 47: “Liste des Grands Vins fins 1938”, Bois en coulers de Galanis, Paris 1938
(1.5) ÛÂÏ. 53: “Liste des Grands Vins fins 1938”, Bois en coulers de Galanis, Paris 1938 (1.11) Benoit G. & A. Comeau (2005)
“A Sustainable Future for the Mediterranean” Blue Plan (1.12) ªÔ‡ÙÛË-™Ù·Ì›Ô˘ I. (2003) «∫·Ú˘ÛÙÈÓfi ∞ÓıÔÏfiÁÈÔ»
(2.2) “Culinary cultures of Europe” Council of Europe, 2005 (3.4) «∞ӷ·ÎψÛË» √ÈÎÔÏÔÁÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ∞ӷ·ÎψÛ˘,
No 41, 2002 Î·È No 62, 2006 (3.6) “Resource Kit on Sustainable Consumption and Production”, UNEP 2004 ñ ¶·Ú·ÚÙ‹Ì·Ù·,
ÛÂÏ. 100: “Liste des Grands Vins fins 1938”, Bois en coulers de Galanis, Paris 1938.
√È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜: 1.2, 1.3, 1.13 Î·È 2.3 ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ÎÈÓËÙ‹ ºˆÙÔÁÚ·ÊÈ΋ ŒÎıÂÛË «∞ÔÙ˘ÒÛÂȘ Ù˘
ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ ̤۷ ·fi Ù· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ» ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ¡∂√§∞π∞: «¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ∞ӷ·ÎψÛË: ∂·Ó·-
ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ Ù˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Î·È Ù˘ ÛÙ¿Û˘ ˙ˆ‹˜ Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ‚ȈÛÈÌfiÙËÙ·» (∂‡‚ÔÈ· , 2005) Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËΠ·fi ÙÔ
MIO-ECSDE Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ∂∂ - ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¡∂√§∞π∞, Ù˘ °ÂÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜ ¡¤·˜ °ÂÓÈ¿˜, ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ΔÔ˘ÚÈ-
ÛÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ (E.O.T.), Ù˘ ¡ÔÌ·Ú¯›·˜ ∂˘‚Ô›·˜, ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ÷ÏÎȉ¤ˆÓ Î·È ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú‡ÛÙÔ˘.
√È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜: 1.6, 1.8 Î·È 3.1 Â›Ó·È Â˘ÁÂÓÈ΋ ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ Drasko Serman.
© Copyright MIO-ECSDE, 2007
ISBN: 978-960-88033-7-4
μÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘: ™ÎÔ‡ÏÏÔ˜ ª., ª·ÏˆÙ›‰Ë μ. (2007) «∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ: ı¤Ì·Ù·
πÛÙÔÚ›·˜, ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÀÁ›·˜ & ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡» ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ÀÏÈÎfi, MIO-ECSDE, ∞ı‹Ó·.

5. ÷ÈÚÂÙÈÛÌÔ›
∂˘Úˆ·˚΋ ∂ÈÙÚÔ‹
ø˜ ∂›ÙÚÔÔ˜ Ù˘ ÀÁ›·˜ Î·È Ù˘ ∞ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ÙˆÓ ΔÚÔʛ̈Ó,
Â›Ì·È Â˘Ù˘¯‹˜ Ô˘ ‚Ϥˆ ÙËÓ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ fi¯ËÌ· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ ÙÔ˘
‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ‰È·ÏfiÁÔ˘, Ù˘ ·ÂÈÊÔÚ›·˜ Î·È Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘.
∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘ ·˘Ùfi˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ Ó¤Ô˜ Î·È Î·ÈÓÔÙfiÌÔ˜ ÙÚfi-
Ô˜ ÁÈ· Ó· ÌÂÙ·‰ÔıÔ‡Ó ·Í›Â˜ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›·
ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ.
¶ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ·fi ÌÈ· ¯ÒÚ· fiÔ˘ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹
Â›Ó·È Î·È Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋, Â›Ì·È Â˘Ù˘¯‹˜ ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ˘ÁÈÔ‡˜ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋˜ ÂÈÏÔ-
Á‹˜, ηıÒ˜ Â›Û˘ Î·È ˆ˜ ̤ÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ‰È·-
ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ. ™Â ¤Ó·Ó ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÌÂÓÔ ÎfiÛÌÔ Â›Ó·È fiÏÔ
Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÛÒÛÔ˘Ì ÙËÓ
ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙȘ ÙÚÔʤ˜ Î·È ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔʤ˜ Î·È Ó· ÂÎ·È-
‰Â‡ÛÔ˘Ì ÙȘ ÓÂfiÙÂÚ˜ ÁÂÓȤ˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÙËÚËı› Ë
ÁÓÒÛË ÁÈ· Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÙÚfiÊÈÌ· Î·È Ì·ÁÂÈÚÈΤ˜.
∏ ÁÓÒÛË ·˘Ù‹ Â›Ó·È ˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÒÛÙ ÔÈ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜
Ó· οÓÔ˘Ó ˘‡ı˘Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ∂Ï›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ùfi ÙÔ Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· ı· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ÁÓÒ-
Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ı· ÙÔ˘˜
ηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÈηÓÔ‡˜ Ó· οÓÔ˘Ó ÛˆÛÙ¤˜ ÂÈÏÔÁ¤˜.
ª¿ÚÎÔ˜ ∫˘ÚÈ·ÓÔ‡, ∂›ÙÚÔÔ˜
ÁÈ· ÙËÓ ÀÁ›· Î·È ÙËÓ ∞ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ ΔÚÔʛ̈Ó
¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ
ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ / ™¯¤‰ÈÔ ¢Ú¿Û˘
ÁÈ· ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ (UNEP/MAP)
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ Û˘¯ÓÒÓ Ù·ÍȉÈÒÓ ÌÔ˘ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi
ÂÈÛΤÙÔÌ·È ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈ· Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÎÔ˘-
˙›Ó·, fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·ÏÏ¿ Î·È ¤Ú·
·fi ·˘Ù‹. ª¿ÏÈÛÙ· οÔȘ ¯ÒÚ˜ ¤¯Ô˘Ó ηıÈÂÚÒÛÂÈ ÂÙ‹ÛÈ·
ÊÂÛÙÈ‚¿Ï ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Ù· ÔÔ›·
·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ı¤ÏÁËÙÚÔ ÁÈ· ÓÙfiÈÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘Ú›ÛÙ˜.
°ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ·ÏËı‹˜, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚȈ-
ı›, ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Â›Ó·È ¤Ó· ˘ÁÈÂÈÓfi
ÚfiÙ˘Ô ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. ∞fi‰ÂÈÍË ·ÔÙÂÏ›, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, Î·È Ë
ÚÔÛÙÈı¤ÌÂÓË ·Í›· ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ Î·È Û˘ÓÙ·-
ÁÒÓ. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÎÔ˘˙›Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· Ì·ÁÂÈÚÈ΋
·Ú¿‰ÔÛË Ë ÔÔ›· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚËı› Î·È Ó· ÚÔˆıËı›.
ΔÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ªπ√-ECSDE «∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë
‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ» ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ô˘
·Í›˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ Î·È ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢.
Paul Mifsud, ™˘ÓÙÔÓÈÛÙ‹˜
√ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ
ÁÈ· ÙËÓ ∂Î·›‰Â˘ÛË, ÙËÓ ∂ÈÛÙ‹ÌË
Î·È ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi (UNESCO)
ΔÔ 2007 Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ¤ÙÔ˜ Ù˘ ¢ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ √∏∂ (2005-
2014) ÁÈ· ÙËÓ ∂Î·›‰Â˘ÛË ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË ÙËÓ
ÔÔ›· Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ‰ÈÂıÓÒ˜ Ë UNESCO. ∏ ¢ÂηÂÙ›· ÛÙԯ‡ÂÈ
ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û fiϘ
ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ù· Â›‰· Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘, ÒÛÙ ӷ ÂÓı·Ú-
Ú‡ÓÔÓÙ·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÚÔ˜ ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›·
‚ÈÒÛÈÌË Î·È ‰›Î·ÈË ÁÈ· fiÏÔ˘˜.
∏ UNESCO ıˆÚ› fiÙÈ Ë ∂∞∞ ·ÁηÏÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ¢ڇ Ê¿ÛÌ· Ì¿-
ıËÛ˘ Î·È Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜
‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ MEdIES Î·È ÙÔ˘ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ «ΔÚÔÊ‹ & ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ». ∏
∂∞∞ Â›Ó·È ÌÈ· ‰˘Ó·ÌÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈ› fiϘ ÙȘ Ù˘-
¯¤˜ Ù˘ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡, Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ηÈ
Ù˘ ηٿÚÙÈÛ˘, ÒÛÙ ӷ ÂÓÈÛ¯˘ı› Ë Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ·ÂÈÊfi-
ÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘, Ó· ÂÓı·ÚÚ˘Óı› Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› Ë ÛÙ¿ÛË
ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÔÏ›ÙË. ∏ ∂∞∞ ÂȯÂÈÚ› Ó· ηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ô-
ϛ٘ ÈηÓÔ‡˜ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·Úfi-
ÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜ Ó· Ï¿‚Ô˘Ó ÙȘ ··-
Ú·›ÙËÙ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ¤Ó· ‚ÈÒÛÈÌÔ ÎfiÛÌÔ.
™·˜ ˙ËÙ¿Ì ÏÔÈfiÓ Ó· ÂÓÒÛÔ˘Ì ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ Ì·˜ ÛÙËÓ Î·-
Ù‡ı˘ÓÛË ÚÔÒıËÛ˘ ÌÈ·˜ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ Ô˘ Â›Ó·È Û¯ÂÙÈ΋ ÌÂ
Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔ˘ 21Ô˘ ·ÈÒÓ·, Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-
Ô˘˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ ÒÛÙ ӷ ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙȘ ¢ı‡Ó˜ ÙÔ˘˜
ÁÈ· ¤Ó· ‚ÈÒÛÈÌÔ Ì¤ÏÏÔÓ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ fiÏ· Ù· ıÂÛÌÈο fiÚ-
Á·Ó· Î·È Ù· ¿ÙÔÌ· Ó· ÚÔˆı‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓˆÓÈο
ÂÈı˘ÌËÙ‹, ÔÈÎÔÓÔÌÈο ‚ÈÒÛÈÌË Î·È ÔÈÎÔÏÔÁÈο ·Ô‰ÂÎÙ‹.
Aline Borry-Adams, À‡ı˘ÓË ΔÔ̤· ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÁÈ·
ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË
¢/ÓÛË ÁÈ· ÙËÓ ¶ÔÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ∂Î·›‰Â˘ÛË

6. ∂˘Úˆ-ªÂÛÔÁÂÈ·Îfi ÿ‰Ú˘Ì·
Anna Lindh ÁÈ· ÙÔ ¢È¿ÏÔÁÔ
ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (ALF)
∫·Ù·Ú¯¿˜ ı· ‹ıÂÏ· Ó· ÂÎÊÚ¿Ûˆ ÙË ‚·ıÈ¿ ÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÌÔ˘ ÛÂ
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÚ-
Á·ÛÙ› ÛÎÏËÚ¿ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÌËÓÒÓ
ÁÈ· Ó· ηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.
¢È·ÈÛÙÒÛ·Ì fiÙÈ ÙÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ «ΔÚÔ-
Ê‹ & ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ» ··›ÙËÛ ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋
ÔÌ·‰È΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·fi ÂÂÈڷ̤ÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜,
ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜ Î·È ÂÌÂÈÚÔÁÓÒÌÔÓ˜ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜
Ù˘ ∂˘Úˆ-ªÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÂÚÈÔ¯‹˜. ¶ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ ÙÔ Anna
Lindh ÔÚıÒ˜ Â¤ÏÂÍ ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÙËÓ
ÚÒÙË ÚfiÛÎÏËÛË ˘Ô‚ÔÏ‹˜ ÚÔÙ¿ÛˆÓ, ÙÔ 2006, ÛÙË ıÂ-
Ì·ÙÈ΋ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·: «∂uÚˆ-ªÂÛÔÁÂȷο ∂Î·È‰Â˘ÙÈο
¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·». ÀÔÁÚ·ÌÌ›˙Ô˘ÌÂ Â‰Ò ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ‰Ú¿-
ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓÒÛÂˆÓ Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÒÓ Ô˘
ÂÌϤÎÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Â›Ì·ÛÙ Úfiı˘ÌÔÈ Ó·
Ì¿ıÔ˘Ì ÁÈ· Ù· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂӉȷ-
ʤÚÔÓÙÔ˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙË ‰È¿‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜. ∂ÈϤÔÓ,
ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊË Ì¤ÙÚËÛË ¤ˆ˜ ÙÔ 2008, Ô˘ ÔÚ›ÛÙËΠˆ˜ ÙÔ
¤ÙÔ˜ Ù˘ ∂∂ ÁÈ· ÙÔÓ ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¢È¿ÏÔÁÔ, ÙÔ ÿ‰Ú˘Ì· Anna
Lindh, Ì ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÙÚÈ¿ÓÙ· ÂÙ¿ ÂıÓÈÎÒÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ
ÌË Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎÒÓ ÔÚÁ·ÓÒÛÂˆÓ Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÒÓ,
ı· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÂÎÛÙÚ·Ù›·: «1001 ‰Ú¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ
‰È¿ÏÔÁÔ» Ô˘ ı· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ôϛ٘ Ù˘ ∂˘Úˆ-ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ‰È·Ô-
ÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡ ‰È·ÏfiÁÔ˘. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ·Ó·-
̤ÓÂÙ·È Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ª·˝Ô˘ 2008 Î·È Ë
ηÌ¿ÓÈ· ı· ηٷϋÍÂÈ Û ¤Ó· ÁÂÁÔÓfi˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ·‹¯ËÛ˘,
ÙË «¡‡¯Ù· ‰È·ÏfiÁÔ˘», Ì ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ ÛÙȘ ÙÚÈ¿ÓÙ·
ÂÙ¿ ¯ÒÚ˜. √ ·ÒÙÂÚÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ì·˜ Â›Ó·È Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘-
Ó·Ù‹ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ∂˘Úˆ-ÌÂÛÔÁÂÈ·-
ÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ì ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ· Û˘ÏÏÔÁÈο.
¶ÚÔÛηÏÒ ÔÏfi„˘¯· fiÏÔ˘˜ Û·˜ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÙ ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›Ë-
ÛË ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ Ù˘ ∂∂ ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ. °È· ÙÔ
ÿ‰Ú˘Ì· Anna Lindh ·˘Ùfi ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·ÔÙÂÏ› ¤Ó·
ÈÛ¯˘Úfi ‚‹Ì· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜. ∂Óı·ÚÚ‡Óˆ ÏÔÈfiÓ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÂˆÊÂÏËıÔ‡Ó ·fi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙÔ
Ó‡̷ ÙÔ˘ ˆ˜ ËÁ‹ ¤ÌÓ¢Û˘ ÁÈ· Û¯ÂÙÈΤ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ, ÁÈ·Ù›
fi¯È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ «1001 ‰Ú¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ‰È¿-
ÏÔÁÔ». Δ¤ÏÔ˜, ı· ÂÈı˘ÌÔ‡Û· Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ Î·È Ó· Â·È-
Ó¤Ûˆ fiÏÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Î·È ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ
ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·˘Ùfi.
¶Ú¤Û‚˘ Lucio Guerrato,
∂ÎÙÂÏÂÛÙÈÎfi˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜
¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ MIO-ECSDE
& ™˘ÓÙÔÓÈÛÙ‹˜ ÙÔ˘ MEdIES
√È ıˆڛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂӉ¯fiÌÂÓ˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ «‰È·ÊˆÓ›Â˜» ηÈ
Ù· «¯¿ÛÌ·Ù·» ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ·˘ÙÒÓ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ (μÔÚÚ¿-¡fiÙÔ˘, ∞Ó·ÙÔÏ‹˜-¢‡Û˘), ¤¯Ô˘Ó ÂÍÂÙ·ÛÙ›
Ì ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÛÎÂÙÈÎÈÛÌfi ·fi ÙȘ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ¯Ò-
Ú˜, ÔÈ Ôԛ˜, ·Ú¿ ÙȘ ÙÚ¤¯Ô˘Û˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ-
ÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜, Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÔÈΛÏÔ˘˜
ÙÔÌ›˜ Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÚËÓÈ΋ Û˘-
Ó‡·ÚÍË Î·È ÙËÓ ··Ú·›ÙËÙË ÚfiÔ‰Ô ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÈÊfiÚÔ ·Ó¿-
Ù˘ÍË ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. Δ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ÔÈ ÚÔ-
ÎÏ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Â›Ó·È ÔÏϤ˜: Ë ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ, Ô˘ ÂȉÂÈÓÒÓÂÙ·È ·fi
ÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ Îϛ̷, Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿ Û˘Ó‰Â̤ÓË Ì ٷ
ÌË ·ÂÈÊÔÚÈο ÚfiÙ˘· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È Ù˘ ηٷӿψÛ˘
Î·È Ì ÛÔ‚·Ú¿ ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·.
∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Â›Ó·È ·fi Ù· ϤÔÓ ·Ó·Áη›· ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓØ ÌÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË
Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÂÈÊfiÚÔ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È,
Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜, ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ-
ÎÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜. ™ÙÔ ·ÚfiÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈ-
Îfi, Ù· ÙÚfiÊÈÌ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È Ù· Û¯ÂÙÈο ı¤Ì·Ù· –ÎÔ˘˙›-
Ó·, ‰È·ÙÚÔÊ‹, ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ Î.Ï.–
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ «fi¯ËÌ·» ÁÈ· ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘
‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘
ηٷӿψÛ˘ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘
ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË (∂∞∞). Δ· ÌÂÛÔÁÂȷο ÙÚfiÊÈÌ·
ÂÈϤ¯ÙËÎ·Ó ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Â›Ó·È ¿ÌÂÛÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ̤-
Û· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ¤Ó· ı¤Ì· ‰È·-
‚›ˆÛ˘ Ì ·Ï·È¤˜ Ú›˙˜, ·Ó·ÁÓˆÚÈṲ̂Ó˜ ÂÈÚÚÔ¤˜, «‰¿ÓÂÈ·
Î·È ÂÈÛÙÚÔʤ˜», Î·È Ì ÙȘ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ȉÂÔÏÔÁÈΤ˜ Î·È ıÚË-
Û΢ÙÈΤ˜ «ÂÈ‚·Ú‡ÓÛÂȘ».
ΔÔ ˘ÏÈÎfi ÂÚÂ˘Ó¿ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘˜ ÌÂٷ͇ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ηÈ
‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙ‹ÛÂ-
ˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ,
ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ.
™ÙÔÏ·›ÛÈÔ·˘Ùfi·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·Èı¤Ì·Ù·fiˆ˜ÔÈ¢ı‡Ó˜وÓ
Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ Î·Ù·-
ӷψÙÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÔÈ Û‡Á-
¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ-
‹˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. ∫·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔ ÙÚfiÔ, ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·ÔÛÎÔ› Ó·
·ÔÙÂϤÛÂÈ Î·È ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÁÈ· ÙËÓ ˘‡ı˘ÓË
ηٷӿψÛË.
ΔÔ ˘ÏÈÎfi ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·fi ÌÈ· ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÔÌ¿‰· ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ·fi ÂÙ¿ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘ (∞›Á˘ÙÔ, ∂ÏÏ¿‰·, πÙ·Ï›·, πÔÚ‰·Ó›·, ª·ÚfiÎÔ, ¶ÔÚÙÔÁ·-
Ï›· Î·È Δ˘ÓËÛ›·), Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙȘ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙË-
Ù˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ √∏∂ ÁÈ· ÙËÓ E∞∞ Î·È Ù˘ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜
Ù˘ UNECE ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞. ÀÔÛÙËÚ›¯ıËΠ·fi ÙÔ ∂˘Úˆ-ªÂÛÔ-
ÁÂÈ·Îfi ÿ‰Ú˘Ì· Anna Lindh ÁÈ· ÙÔ ¢È¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ.
∫·ıËÁ. ªÈ¯·‹Ï ™ÎÔ‡ÏÏÔ˜

7. ªÂÛÔÁÂÈ·Îfi °Ú·ÊÂ›Ô ¶ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘
ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi
Î·È ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË | MIO-ECSDE
ΔÔ ªÂÛÔÁÂÈ·Îfi °Ú·Ê›Ô
¶ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ ÁÈ· ÙÔ
¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈ-
ÛÌfi Î·È ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ
∞Ó¿Ù˘ÍË Â›Ó·È ÌÈ· ÔÌÔ-
ÛÔÓ‰›· ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ
ªË ∫˘‚ÂÚÓËÙÈÎÒÓ
OÚÁ·ÓÒÛÂˆÓ (ª∫√) ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ·ÂÈÊfiÚÔ ·Ó¿-
Ù˘ÍË. √ ·ÚÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÙÔ˘ ªπ√-ECSDE Â›Ó·È Ë ÚÔÛÙ·Û›·
ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ (¯ÏˆÚ›‰·, ·Ó›‰·, ‚ÈfiÙÔÔÈ, ‰¿-
ÛË, ·ÎÙ¤˜, Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ, Îϛ̷) Î·È Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÎÏËÚÔ-
ÓÔÌÈ¿˜ (ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ fiψÓ, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ηÈ
·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Î·È ÌÓËÌ›· Î.Ï.) ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È Ë
·ÚÔ¯‹ Ù¯ÓÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ ÁÈ· ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ
ª∫√ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Ì ·ÒÙÂÚÔ ÛÎÔfi ÙËÓ ÚÔ-
ÒıËÛË Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û ÌÈ· ÂÈÚËÓÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ.
°È· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ·˘ÙÒÓ ÔÈ Î‡ÚÈÔÈ ÙÔÌ›˜ ÛÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ›ӷÈ:
- ∏ ‰ÈÎÙ‡ˆÛË, Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ
ª∫√ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, ηıÒ˜ Î·È Ë ÚÔÒıËÛË Î·È Ô Û¯Â‰È·-
ÛÌfi˜ ÎÔÈÓ‹˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙˆÓ ª∫√.
- ∏ ÛÙ‹ÚÈÍË Î·È ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
ª∫√, ÌÂٷ͇ ª∫√ Î·È Î˘‚ÂÚÓ‹ÛˆÓ, ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï›ˆÓ Î·È ÙÔ-
ÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ, Î·È ‰ÈÂıÓÒÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ fiˆ˜ Ë UNESCO, ÙÔ
MAP/UNEP ·ÏÏ¿ Î·È Ë ∂˘Úˆ·˚΋ ∂ÈÙÚÔ‹.
- ∏ ÂÓË̤ڈÛË, Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË Î·È Ë ÚÔÒıËÛË Ù˘
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡, Ì ÂÎÛÙÚ·Ù›˜ ÂÓË̤ڈÛ˘, ÂΉfi-
ÛÂȘ, ÂÎı¤ÛÂȘ, ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ Î.Ï.
- ∏ ¤Ú¢ӷ Û ı¤Ì·Ù· ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi
Â›Â‰Ô (ÚfiÁÚ·ÌÌ· SUDECIR - μÈÒÛÈÌË ∞Ó¿Ù˘ÍË ÁÈ· ¶fi-
ÏÂȘ Î·È ¶ÂÚÈʤÚÂȘ, ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· REACH Ù˘ ∂∂,
Î.¿.).
- ∏ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ‰È¿ÛÙ·Û˘ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿-
Ù˘Í˘ Ì ȉȷ›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ «‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Ô-
ÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜» Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ: ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÁÈ·
ÛÙÂϤ¯Ë ª∫√, ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ Ó¤ˆÓ, ÂΉfiÛÂȘ Î.¿.
- √ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ¢ÈÎÙ‡ˆÓ ªÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÂÙ·›ÚˆÓ fiˆ˜: Ô
«∫‡ÎÏÔ˜ ÙˆÓ ∫ÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈ-
ÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË» Î·È Ô «∫‡ÎÏÔ˜ ÙˆÓ ¢ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊˆÓ ÁÈ· ÙÔ
¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË».
- ∏ ∂Î·›‰Â˘ÛË ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË (∂∞∞) ΢ڛˆ˜ ̤-
Û· ·fi ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÁÎÂÎÚÈÌ̤ÓÔ˘ ·fi ÙÔ À¶∂¶£ ÌÂÛÔ-
ÁÂÈ·ÎÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘, MEdIES.
™ÙÔȯ›· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜: ∫˘ÚÚ‹ÛÙÔ˘ 12, 10556 ∞ı‹Ó·
ΔËÏ. 210 3247490/267 º·Í: 210 3317127
∂mail: info@mio-ecsde.org
ªÂÛÔÁÂȷ΋ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¶ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·
ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ & ÙËÓ ∞ÂÈÊÔÚ›· | MEdIES
∏ ªÂÛÔÁÂȷ΋ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ-
΋ ¶ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ· ÙÔ ¶Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ∞ÂÈÊÔÚ›·
(MEdIES) ÂÁηÈÓÈ¿ÛÙËΠˆ˜
ÌÈ· ¶ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Δ‡Ô˘ ππ
(Type II Initiative) ·fi ÙÔ
MIO-ECSDE ÛÙËÓ ¶·ÁÎfiÛÌÈ· ¢È¿ÛÎÂ„Ë ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿-
Ù˘ÍË (°ÈÔ¯¿ÓÂÛÌÔ˘ÚÁÎ, 2002). ∫‡ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ MEdIES
Â›Ó·È Ë ÚÔÒıËÛË Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘-
ÍË (∂∞∞) ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, Ì ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ηٿÏÏËÏˆÓ ÂÎ·È-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘
Agenda 21 Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ù˘ ¢È·Î‹Ú˘Í˘
Ù˘ ÃÈÏÈÂÙ›·˜. ∫‡ÚÈÔÈ ÂÙ·›ÚÔÈ ÙÔ˘ MEdIES Â›Ó·È ÙÔ À¶∂Ãø¢∂,
ÙÔ πÙ·ÏÈÎfi ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔ UNEP/MAP, Ë
UNESCO, Ë ¶·ÁÎfiÛÌÈ· ™‡ÌÚ·ÍË ÁÈ· ÙÔ ¡ÂÚfi-ªÂÛfiÁÂÈÔ˜
(GWP-Med) Î·È ÙÔ MIO-ECSDE. ΔÔ MEdIES ÂÁÎÚ›ıËΠÂ›ÛË-
Ì· ·fi ÙÔ À¶∂¶£ ˆ˜ ‰ÈÂıÓ¤˜ ‰›ÎÙ˘Ô ÁÈ· ÙËÓ ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋
∂Î·›‰Â˘ÛË ÙÔ ª¿ÈÔ ÙÔ˘ 2006.
ΔÔ MEdIES Â›Ó·È ¤Ó· ‰›ÎÙ˘Ô ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ηÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ ·fi ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ
Ô˘ Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ MIO-ECSDE (°Ú·ÌÌ·Ù›·). §ÂÈÙÔ˘Ú-
Á› ·fi ÙÔ 2002 ˘ÏÔÔÈÒÓÙ·˜ Ï‹ıÔ˜ ‰Ú¿ÛÂˆÓ Û ÌÂÛÔÁÂÈ·-
Îfi Î·È ÂıÓÈÎfi Â›‰Ô, ÛÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ ÙÔÌ›˜:
- ∞Ó¿Ù˘ÍË, ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ‰È·Î›ÓËÛË ˘ÏÈÎÒÓ Î·È ÂΉfiÛˆÓ
ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ˘ÏÈο: «ΔÔ ¡ÂÚfi ÛÙË ªÂ-
ÛfiÁÂÈÔ» (Û ·ÁÁÏÈο, Á·ÏÏÈο, ÂÏÏËÓÈο, ·Ú·‚Èο, ÈÙ·ÏÈο,
ÙÔ˘ÚÎÈο Î·È ÎÚÔ·ÙÈο) Î·È «Δ· ∞ÔÚÚ›ÌÌ·Ù· ÛÙË ∑ˆ‹ Ì·˜»
(ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Î·È Ù· ·ÁÁÏÈο).
- ∂ÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÒÓ ÛÙË ıÂ-
Ì·ÙÔÏÔÁ›· Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ∂∞∞ ̤۷ ·fi ‚Ȉ̷ÙÈο ÛÂ-
ÌÈÓ¿ÚÈ· Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂΉfiÛÂȘ (Handbook on methods used
in Environmental Education & Education for Sustainable
Development).
- ¶ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ Δ¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È ∂ÈÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜ (Δ¶∂) ̤۷ ·fi ÙË ‰È·‰Ú·ÛÙÈ΋ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ‡Ô˘
(www.medies.net) Ë ÔÔ›· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ̤ÏË ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋
‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ì ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙËÓ ¶∂/∂∞∞, fiϘ ÙȘ ÂÎ·È-
‰Â˘ÙÈΤ˜ ÂΉfiÛÂȘ ÙÔ˘ MEdIES, ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· ¿ÌÂÛË ÂÈÎÔÈ-
ÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ¢ÈÎÙ‡Ô˘ MEdIES, Î.¿.
¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ‰›ÎÙ˘Ô ÛÙ·:
info@medies.net, www.medies.net
‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÙ Ì ÙÔ MIO-ECSDE.

9. ¶ÂÚȯfiÌÂÓ·
∂Ê·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi
™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi
A. ∏ ÙÚÔÊ‹ ˆ˜ fi¯ËÌ· ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ √∏∂ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
B. √È ÛÎÔÔ› Î·È ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
°. √È ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
¢. ΔÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
E. ∏ ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
ÀÔÛÙËÚÈÎÙÈο ΛÌÂÓ·
¶ƒøΔ√ ∫∂º∞§∞π√: ∏ Δƒ√º∏ & ∏ ¢π∞Δƒ√º∏ ™Δ∏ ª∂™√°∂π√
∞¶√ Δ∏¡ ∞ƒÃ∞π√Δ∏Δ∞ ø™ Δπ™ ª∂ƒ∂™ ª∞™: ªπ∞ ™À¡Δ√ª∏ ∞¡∞™∫√¶∏™∏
A. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
B. ™Ù· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο ¯ÚfiÓÈ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
°. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ «ÙÚÈ¿‰·»: ÙÔ ·Ì¤ÏÈ, Ë ÂÏÈ¿, Ù· ‰ËÌËÙÚȷο & ¿ÏÏ· ÚÔ˚fiÓÙ·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
¢. ∞Ú¯·›ÔÈ ÔÏÈÙÈÛÌÔ› Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
E. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
™Δ. ∏ «·ÁÎÔÛÌÈÔÔÈË̤ÓË» ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
¢∂ÀΔ∂ƒ√ ∫∂º∞§∞π√: ∏ ¶∞ƒ∞°ø°∏ Δ∏™ Δƒ√º∏™ & √π ºÀπ∫√π ¶√ƒ√π Δ∏™ ª∂™√°∂π√À
A. ∏ ÁˆÌÔÚÊÔÏÔÁ›· Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÏÂοÓ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
B. ΔÔ ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Îϛ̷ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
°. √È ˘‰·ÙÈÎÔ› fiÚÔÈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
¢. ∏ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
E. °ÂˆÚÁ›· Î·È ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
™Δ. ∞ÏÈ›· Î·È ˘‰·ÙÔηÏÏȤÚÁÂȘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
∑. ∏ ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, Ë ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÔÈ Û˘Ó¤ÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
H. √ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
ΔƒπΔ√ ∫∂º∞§∞π√: ∏ M∂™√°∂π∞∫∏ ¢π∞Δƒ√º∏ & √π ™À°Ãƒ√¡√π ∫∞Δ∞¡∞§øΔ∂™
A. μ·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
B. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
°. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Û‹ÌÂÚ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
¢. ΔÔ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi ÎfiÛÙÔ˜ ÙˆÓ ‰È·ÙÚÔÊÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
E. √ ·ÎÏÔ˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
™Δ. ∞ÂÈÊÔÚÈΤ˜ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
∑. ΔÔ ‰›Î·ÈÔ ÂÌfiÚÈÔ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

10. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
¶ƒøΔ∏ ∂¡√Δ∏Δ∞: ∏ ª∂™√°∂π∞∫∏ Δƒ√º∏ & ∏ ¶∞ƒ∞°ø°∏ Δ∏™
1.1 ΔÔ Ï¿‰È & Ë ÂÏÈ¿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
1.2 √ ¿ÚÙÔ˜ Ô ÂÈÔ‡ÛÈÔ˜. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
1.3 ∫ÙËÓÔÙÚÔÊ›· & ΢ӋÁÈ: ÙÔ ÎÚ¤·˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
1.4 ŸÛÚÈ·, ÙÔ ÎÚ¤·˜ ÙÔ˘ ÊÙˆ¯Ô‡ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1.5 ºÚÔ‡Ù· & Ï·¯·ÓÈο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
1.6 °Ï˘Îfi Û·Ó Ì¤ÏÈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
1.7 ŸÏÔ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ù˘ °Ë˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1.8 æ¿ÚÈ ÛÙÔ ÓÂÚfi! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
1.9 Δ· ·Ì¤ÏÈ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
1.10 ΔÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ÙÚÔÊ‹ & ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
1.11 √È Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ & Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
1.12 Δ· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1.13 √ «·ÂÈÊÔÚÈÎfi˜» ÎËÔ˘Úfi˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
¢∂ÀΔ∂ƒ∏ ∂¡√Δ∏Δ∞: ∏ Δ∂§∂Δ√Àƒ°π∞ Δ∏™ ¢π∞Δƒ√º∏™
2.1 ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ̤۷ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
2.2 À¿Ú¯ÂÈ Î¿ÙÈ ¤Ú· ·fi ÙËÓ ÙÚÔÊ‹; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
2.3 ŒÓ· Èı¿ÚÈ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
2.4 √‰ËÁfi˜ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
ΔƒπΔ∏ ∂¡√Δ∏Δ∞: ∏ ª∂™√°∂π∞∫◊ ¢π∞Δƒ√º∏ & √ ™À°Ãƒ√¡√™ ∫∞Δ∞¡∞§øΔ∏™
3.1 °È·Ù› ÙfiÛË Ê·Û·Ú›· ÁÈ· ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3.2 «∂›Ì·ÛÙ fi,ÙÈ ÙÚÒÌ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
3.3 ∞ÁÔÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÚfiÊÈÌ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
3.4 ΔÔ Ê·ÁËÙfi Ô˘ ÂÚÈÛÛ‡ÂÈ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
3.5 ∂ÌfiÚÈÔ ÙÚÔʛ̈Ó: ‰›Î·ÈÔ ‹ fi¯È . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
3.6 ∞fi ÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ ÛÙÔ È¿ÙÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
3.7 ¢È·ÙÚÔÊ‹ & ÀÁ›·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
ŒÓıÂÙ·
™˘ÓÙ·Á¤˜ ·fi ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
ÕÚıÚÔ ÁÈ· ÙÔ fair trade: ΔÔ Î›ÓËÌ· Ô˘ ÂÍ·Ï›ÊÂÈ ÙË ÊÙүȷ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
°ÏˆÛÛ¿ÚÈ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ & ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ ·fi ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
μÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·

12. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ12
∞. ∏ ÙÚÔÊ‹ ˆ˜ fi¯ËÌ·
ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢ÂηÂÙ›·˜
ÙÔ˘ √∏∂ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞
ΔÔ ·ÚfiÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô Ó· ÚÔ-
ÛʤÚÂÈ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ¢-
·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÁÈ· Ù· ¿˘Ï· ·Á·ı¿ –·Ú·‰fiÛÂȘ, ¤ıÈÌ·, Ù¤-
¯Ó˜ Î.¿.– Ô˘ Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ –·-
Ú·ÁˆÁ‹, ηٷӿψÛË Î.¿.– Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ÔÌÔÈ-
fiÙËÙ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∏
‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, ·Ó Î·È ÔÈΛÏÏÂÈ Ôχ ·fi ¯ÒÚ· ÛÂ
¯ÒÚ·, ¤¯ÂÈ ÎÔÈÓ‹ ‚¿ÛË Î·È ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ·ÔÚ-
Ú¤Ô˘Ó ·fi: ·) ÙË ¯Ú‹ÛË ·ÚfiÌÔÈˆÓ ‹ ÎÔÈÓÒÓ Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ, ‚)
ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘, Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜, ÙˆÓ Ê˘-
ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ Î·È Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Î·È ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Á) ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ∂›Û˘,
Â›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ Ê·ÁËÙfi, Ë Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ηÈ
Ù· Û¯ÂÙÈο ı¤Ì·Ù· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙȘ ÂÓÙ¿ÛÂȘ Ô˘
˘‹Ú¯·Ó ‹ Î·È ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· Û οÔÈ· ̤ÚË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∏ ÙÚÔÊ‹ Â›Ó·È ¤Ó· ‰›Ô ‰È·ÚÎÒÓ ÂÈÚÚÔÒÓ
Î·È «‰·ÓÂÈÛÌÒÓ» ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ô˘ Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿
Ì ¯ÈÔ‡ÌÔÚ Î·È ÂÁηډÈfiÙËÙ·. ΔÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘Ùfi ÛÙÔÈ-
¯Â›Ô Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ¤ÁÈÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ÚÔˆıËı› ̤۷ ·fi
ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÒÛÙ ӷ ·ÍÈÔÔÈËı› ˆ˜ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ «Á¤Ê˘Ú·».
∏ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ –·Ó ÂÚÈÔÚÈÛÙ› ηÓ›˜ ÛÙ· ‚·ÛÈο–
ÂÚÈÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ
ÂÈ‚›ˆÛË. √È ÔÏÈÙÈÛÌÔ› Ô˘ ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó Â›-
¯·Ó ÌÂÁ¿ÏË «fiÚÂÍË», ·˘Ù‹ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ·Ó¿ÁÎË Ô˘ ÔÚÁ¿Óˆ-
Û ÔÏfiÎÏËÚ˜ ÎÔÈӈӛ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜. ŸÌˆ˜ Ë ÙÚÔÊ‹ ‰ÂÓ
·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÌfiÓÔ Û ·˘Ùfi, ·ÏÏ¿ ·ÔÙÂÏ› ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· οı ه-
Ô ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ «ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜» ÔÈÎÔÁÂ-
ÓÂÈÒÓ, ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ¯ˆÚÒÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë ÙÚÔÊ‹ ·ÔÙÂÏ›
ÌÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Î·È ÌÔÓ·‰È΋ «·Ôı‹ÎË» Û˘Ì˘Îӈ̤ӈÓ
ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÒÓ, ÌÈ· ηٿıÂÛË Ô-
ÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ÂÈÎfiÓˆÓ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜, ¤Ó· ÂıÈÌÔÙ˘ÈÎfi Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. √È ÙÂ-
¯ÓÈΤ˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ë Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ʤÚÔ˘Ó ÙË Û˘-
Ì˘Îӈ̤ÓË ÂÌÂÈÚ›· ÂÓfi˜ Ï·Ô‡, ÙË Û˘ÛÛˆÚÂ˘Ì¤ÓË Ì ÙÔ ¤-
Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÛÔÊ›· ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ·Ó¿ÎÏ·-
ÛË ÙˆÓ «ÂÚÈÂÙÂÈÒÓ» ÙÔ˘˜. °È’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ë ÙÚÔÊ‹
Â›Ó·È ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ÌÂÏÂÙËı› Î·È Ó· ÂÚ-
ÌËÓ¢ı› ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›·, Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÔÈ ıÂÛÌÔ› Ù˘, Ë ıÚË-
ÛΛ·, ÔÈ ·ÙÔÌÈΤ˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È Ù·˘Ùfi-
ÙËÙ˜ (“Culinary practices of Europe”, 2005). ∂›Û˘, ·Ó Ï¿-
‚Ô˘Ì ˘fi„Ë ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ù˘ ‰È·-
ÙÚÔÊ‹˜, Â›Ó·È Â‡ÏÔÁË Ë ÂÈÚÚÔ‹ Ù˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔ-
ÊÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È Û˘Ó‹ıÂȘ. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙÔ ÙÂÏÂ-
ÙÔ˘ÚÁÈÎfi Ù˘ Â›Ó·È ‚·ıÈ¿ ‰È·ÔÙÈṲ̂ӷ Ì ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÛÙÔÈ-
¯Â›· Î·È ·Í›Â˜. ™’ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ÔÈ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁ-
Á›ÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο ÌÂ
ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒ-
Û˜ (Hertzler, 1982).
Δ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ÛÙ·
·ÚÈ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÈÊfiÚÔ ∞Ó¿Ù˘ÍË
(E∞∞), fiˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¢ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ √∏∂ ÁÈ· ÙËÓ
∂∞∞ Î·È ÛÙË ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ UNECE ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞*. ™˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ӷ, ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÂÓÙÔ›-
˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ‰È·ıÂÌ·ÙÈο ‰›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ù˘ ˘Á›·˜,
ÙˆÓ ÚÔÙ‡ˆÓ ηٷӿψÛ˘ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹˜, Ù˘ ‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜
Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜, ο. (UNECE, 2005). ∏ ¢ÂηÂ-
Ù›· ÙÔ˘ √∏∂ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ 2002 Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÚÔ-
ÒıËÛË Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ˆ˜ ‚¿Û˘ Ù˘ ·ÂÈÊÔÚÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜
Î·È ÙËÓ ÂÓۈ̿وÛË ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÛÂ
fiÏ· Ù· ›‰Ë Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ –Ù˘È΋, ÌË Ù˘È΋ Î·È ¿Ù˘Ë–
Î·È Û fiÏ· Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ∏ ∂∞∞ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È
¢ڤˆ˜ ˆ˜ ÌÈ· ÂÍÂÏÈÛÛfiÌÂÓË Î·È ‰˘Ó·ÌÈ΋ ¤ÓÓÔÈ·, Ë ÔÔ›·
ÂÈÛ¿ÁÂÈ ¤Ó· Ó¤Ô fiÚ·Ì· ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ
ÈÛÔÚÚÔ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ¢ËÌÂÚ›·, ÙË ‰È·Ù‹ÚË-
ÛË Î·È ÙÔ Û‚·ÛÌfi Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Î·È ÙËÓ ÚÔ-
ÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ.
™¯ÂÙÈο Ì ٷ ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜, ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ¢ÂηÂ-
Ù›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· ÂÍ‹˜ ÛËÌ›· (UNESCO,
2005):
A ∏ ∂∞∞ ˘ÈÔıÂÙ› ÌÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ’ ·˘Ù¿
‰›ÓÔÓÙ·˜ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔ-
ÓÔÌÈΤ˜ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ Ôԛ˜ Û˘Ó‰¤ÂÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ÌÂ
ÙËÓ ·ÂÈÊfiÚÔ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ –ÓÂÚfi, ¤‰·ÊÔ˜,
‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·, ÂÓ¤ÚÁÂÈ·– ÙËÓ ·ÂÈÊÔÚÈ΋ ÁˆÚÁ›·, ÙË Ì›ˆÛË
Ù˘ ÊÙÒ¯ÂÈ·˜, ÙÔ ‰›Î·ÈÔ ÂÌfiÚÈÔ Î.¿.
A ∏ ∂∞∞ ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜
Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔÈÎÒÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ
–¤ıÈÌ·, ·Ú·‰fiÛÂȘ, Ù¤¯Ó˜ Î.¿.– Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ ·Ú·ÁˆÁ‹˜,
ηıÒ˜ Î·È Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∂∞∞, ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ «ÙÚÔ-
Ê‹/‰È·ÙÚÔÊ‹» ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·È ·fi ÙȘ ›‰È˜ ÙȘ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜
Ù˘ ∂∞∞ ÔÈ Ôԛ˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Û¯ËÌ·ÙÈο Ì ÌÈ· ‰ÈÏ‹ ˘-
Ú·Ì›‰· (Scoullos, 2004). √È Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˘˜ Ù˘
˘Ú·Ì›‰·˜ ·˘Ù‹˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙȘ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜ Ù˘ ·ÂÈ-
ÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ηÈ
∂º∞ƒª√∑√¡Δ∞™ Δ√ À§π∫√
™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi
*
∏ UNECE Â›Ó·È Ë √ÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∂ÈÙÚÔ‹ ÁÈ· ÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜, ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ÚÒ-
ËÓ ™Ô‚ÈÂÙÈ΋˜ ŒÓˆÛ˘, ÙȘ ∏¶∞, ÙÔÓ ∫·Ó·‰¿, ÙÔ πÛÚ·‹Ï Î·È ÙËÓ ΔÔ˘ÚΛ·. √È ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ UNECE Î·È ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó
ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤Ó˘ Ù˘ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞, Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜: ∞Ï‚·Ó›·, μÔÛÓ›·-∂Ú˙ÂÁÔ‚›ÓË, °·ÏÏ›·, ∂ÏÏ¿‰·, πÛÚ·‹Ï,
πÙ·Ï›·, ∫ÚÔ·Ù›·, ∫‡ÚÔ˜, ª¿ÏÙ·, ªÔÓ·Îfi, ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·, πÛ·Ó›·, ™ÂÚ‚›·, ™ÏÔ‚ÂÓ›· Î·È ΔÔ˘ÚΛ·. ∏ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ ˘ÈÔıÂÙ‹ıËΠÛÙË
Û‡ÓÔ‰Ô ÎÔÚ˘Ê‹˜ ÙˆÓ ÀÔ˘ÚÁÒÓ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ¶·È‰Â›·˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ UNECE ÛÙË §ÈıÔ˘·Ó›· ÙÔ 2005.

13. ∂Ê·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi 13
ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÓÒ ÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ¤¯ÂÈ ˆ˜ Ï¢ڤ˜ ÙȘ
ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘
Î·È ÙȘ «ÂÚÈÔ¯¤˜» ÔÈ Ôԛ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È «·ÏÏ·Á¤˜» ÁÈ· ÙËÓ
Â›Ù¢͋ Ù˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙË ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË, ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ηÈ
ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·. ∏ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ·˘Ù‹ ‰Â›¯ÓÂÈ ÍÂοı·Ú· ÙËÓ ·Ï-
ÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË Î·È ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ Û˘ÓÈ-
ÛÙˆÛÒÓ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ӈÓ
ÙˆÓ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÒÓ: ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ - ÎÔÈÓˆÓ›· - ÔÈÎÔÓÔÌ›·. ™˘-
ÓÂÒ˜, ÁÈ· Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙ› Ë ∂∞∞, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁË-
ıÔ‡Ó Ù· ··Ú·›ÙËÙ· Ì·ıËÛȷο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ÒÛÙ ٷ ı¤Ì·-
Ù· ÚÔ˜ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË Ó· ÂÓۈ̷ÙÒÓÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÈο Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο fiϘ ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ: ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋,
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋, Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋, ÔÏÈÙÈ-
΋ Î·È ıÂÛÌÈ΋ Î.¿. ∏ ı¤ÛË ÙˆÓ Û˘ÓÈÛÙˆÛÒÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙȘ
Ï¢ڤ˜ Ù˘ ˘Ú·Ì›‰·˜ Â›Ó·È Ù˘¯·›· Î·È ¤ÙÛÈ, fiϘ ÔÈ ·ÏÏËÏÂ-
ȉڿÛÂȘ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù¤˜, Ú·ÏÈÛÙÈΤ˜ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜. ∏ ·ÂÈ-
ÊfiÚÔ˜ ·Ó¿Ù˘ÍË ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘
··ÈÙ› ÙËÓ ÂÓۈ̿وÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯Ô-
ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜.
줂·È·, ¤Ú· ·fi ÙËÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋, ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ-
΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ó· ·Ô‰Ôı› ÛÙÔ
·ÚfiÓ ˘ÏÈÎfi, Ë ÙÚÔÊ‹ ·ÔÙÂÏ› Û·ÊÒ˜ ı¤Ì· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔ-
Ú› Ó· ÚÔˆıËı› Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹. ª¿ÏÈÛÙ·, ··È-
ÙÂ›Ù·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ¤Ú¢ӷ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜
ÌÔÚ› Ó· ÂËÚ·ÛÙÔ‡Ó ıÂÙÈο ÔÈ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ
·È‰ÈÒÓ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, fiÔ˘
·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÛÙÚÔÊ‹ ·fi
ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ (Majem, 2002).
ŒÚ¢Ó˜ Û ̷ıËÙ¤˜ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ¤‰ÂÈ-
Í·Ó fiÙÈ ÔÈ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ó· ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È
ηٿ ÛÂÈÚ¿ ·fi ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔ-
ÓÙ˜, ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË Ô˘ ·ÛΛ Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ ηÈ, ÛÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ·, ·fi ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Î·È ÙȘ
Û˘Óı‹Î˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ (UNESCO, 1983). ¶Úfi-
ÛÊ·ÙË ¤Ú¢ӷ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (§Ô˘Ì¿ÎÔ˘, 2005) ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ÔÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ıˆÚÔ‡Ó ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÛÙ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ‰È·-
ÙÚÔÊ‹˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋, ¤Ó· ÂÁοÚÛÈÔ ‰›Ô Ô˘ ‰È·ÂÚÓ¿
ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜, Î·È ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô Î·È ÛÙËÓ ÚfiÔ‰fi ÙÔ˘˜.
B. √È ÛÎÔÔ› ηÈ
ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡
ΔÔ ·ÚfiÓ ˘ÏÈÎfi ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ̠ÛÎÔfi Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÂÚ-
Á·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ ηÈ, ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ÔÈ ‚·ÛÈÎÔ› ÛÎÔÔ› Ù˘
∂∞∞ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙȘ ÚÔ-
ÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÙÔ˘. μ·ÛÈ΋ ÚfiÎÏËÛË ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ ·ÔÙÂÏ› Ë Â˘-
·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÁÈ· Ù· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο Î·È ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·, Ë ÂÌ„‡¯ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ˘ÈÔ-
ıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÂÈÊÔÚÈο ÚfiÙ˘· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË
ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜. ™Ùԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘
ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÁÈ· ÙË ‰È·-
¯Â›ÚÈÛË Î·È ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ÛÙÔ
‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ (UNESCO,
2005).
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ¤ÁÈÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ó· ÚÔˆı› ÙËÓ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜
ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡
‰È·ÏfiÁÔ˘. °È· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ·Ó·Ù‡¯ıËΠ̠‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜
·ÚÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ (¢ÈÂıÓ¤˜
™˘ÌfiÛÈÔ, 2001):
·) ™˘Ó¿ÓÙËÛË Î·È ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ.
‚) ∞ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË Î·È ÂÍ¿ÏÂÈ„Ë ÙˆÓ ÛÙÂÚÂÔÙ‡ˆÓ.
Á) ¶ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÁÈ· ÙȘ ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÁÈ· ÙË
ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÓ›Û¯˘Û‹ ÙÔ˘˜.
∂ÈϤÔÓ, ·ÚfiÙÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
¢È·ÙÚÔÊÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ (Nutrition Education), Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë
ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ (‚Ï. UNESCO, 1988) ηıÒ˜ Î·È Û¯ÂÙÈο ·Ó·-
Ï˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ‰È·-
ÙÚÔÊ‹, ‚·ÛÈṲ̂ÓË Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi ÚfiÙ˘Ô Î·È ÙȘ
Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ·˘Ù‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜.
°È· ÙË «ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË» ÙˆÓ ÁÂÓÈÎÒÓ ÛÎÔÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚıËηÓ
Û ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ÂÍ‹˜ Ù·-
ÍÈÓÔÌ›· ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ηٿ μloom:
A √ ÁÓˆÛÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Î·Ï-
ÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ, ·fi ÙËÓ ·Ï‹ ·fiÎÙËÛË
ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ ˆ˜ ÙÔ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÌÂÙ·-ÁÓÒÛ˘ ηÈ
Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘
A √ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÙËÓ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË, ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹, ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË Û˘-
ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ, ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÍÈÒÓ
A √ „˘¯ÔÎÈÓËÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÎÈÓËÙÈÎÒÓ Î·È Ê˘ÛÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÈηÓÔ-
ًوÓ.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙË ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ ∂∞∞ Ô ÁÓˆÛÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜
ÙÔÓ›˙ÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ·. √ „˘¯ÔÎÈÓËÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ ηχÙÂÙ·È ÌÂ
ÎÈÓËÙÈΤ˜ Î·È ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ Î·-
Ù·Û΢¤˜, Ë ·Ê›Û·, Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, Ù· ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È·, ÔÈ
·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ, ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, Ù· ÂÈÚ¿Ì·Ù· Î.¿. ¶·Úfi-
ÙÈ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞ Î·È ÙË ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ∂Î·›‰Â˘ÛË, Ô Û˘Ó·È-
ÛıËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ Â›Ó·È ÚˆÙ›ÛÙ˘ ÛËÌ·Û›·˜, Û˘¯Ó¿ «·Ú·-
ÌÂÏ›ٷȻ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ·ÏÏ¿ Î·È Î·-
Ù¿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ·Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ™ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi
‰›Ô Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜/‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Ô Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ ¤¯ÂÈ
ȉȷ›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ
∫ÔÈÓˆÓ›·
∂Î·›‰Â˘ÛË
√ÈÎÔÓÔÌ›·
¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜
£ÂÛÌÔ›
∂ÈÛÙ‹ÌË & Δ¯ÓÔÏÔÁ›·

14. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ14
Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο, ‰È·ÙÚÔÊÈο Î.Ï.)
‰ÂÓ ·ÚΛ ÌfiÓÔ Ë ÂÓË̤ڈÛË Î·È Ë ÁÓÒÛË, ·ÏÏ¿ Ë ·ÙÔÌÈ΋
Î·È Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ‰¤ÛÌ¢ÛË Î·È ‰Ú¿ÛË Î·ıÒ˜ Î·È Ë ÂÔ›ıËÛË
fiÙÈ Ë ·ÏÏ·Á‹ Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È Û˘Ó‹ıÂȘ ÌÔ-
Ú› Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ıÂÙÈο ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ (UNESCO,
1988, 2002). ªÂ ‚¿ÛË fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜
Î·È ÙËÓ Ù·ÍÈÓÔÌ›· ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÈ ÁÂÓÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ
ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔ˘˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
A ¡· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÙÚÔÊ‹˜
Î·È ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ó· Ù· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë
ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ·-
ڷ̤ÙÚÔ˘˜.
A ¡· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ.
A ¡· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·ÂÈÊÔÚÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙËÓ ·Ú·Áˆ-
Á‹ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙË Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ·Ú·-
‰ÔÛȷΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ ÛÙË ÁˆÚÁ›·, ÙËÓ ·ÏÈ›·, ÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·
Î.Ï.
A ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÙÔÈ΋ Î·È ÂıÓÈ΋ Ê˘ÛÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ-
ÛÙÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË ‰È·-
ÙÚÔÊ‹.
A ¡· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ¿Ï-
ÏˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔ-
Ê‹˜ Î·È ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Î·È Ó· Ù· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÂΛӷ ÙÔ˘ Ùfi-
Ô˘ Î·È Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘˜.
A ¡· Û˘Û¯ÂÙ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ· ÙˆÓ ÙÔ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈ-
‰ÒÓ Ì ÙËÓ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ· ÛÙȘ Ì·ÁÂÈÚÈΤ˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ Î·È ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ·Ú·‰fiÛˆÓ.
A ¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜
ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›·.
A ¡· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÚfiÏÔ Î·È ÙȘ ¢ı‡Ó˜ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ηٷ-
ӷψÙÒÓ Ì¤Û· ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó.
A ¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜
Î·È Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ Â›Ó·È Û‡ÌʈÓ˜ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ÌÂÛÔÁÂÈ-
·Î‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜.
A ¡· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÛÙ¿ÛË ÁÈ· ÙË
‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î·È Ù˘ ÙÔÈ΋˜
·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Âı›ÌˆÓ,
·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î.Ï.
A ¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘ Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÛÙȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·-
ÊÔÚ¤˜.
A ¡· ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ηÈ
ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÛΤ„Ë, ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ηÈ
ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Â›Ï˘Û˘ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
°. √È ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ΔÔ ˘ÏÈÎfi ·¢ı‡ÓÂÙ·È Û ̷ıËÙ¤˜ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘
¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È Ù˘ μ/ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘, ‰ËÏ.·fi
11 ÂÙÒÓ Î·È ¿Óˆ, Î·È ·Ó·Ù‡¯ıËΠÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ –·Ú¯¤˜, ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·, ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Î.¿.– ÙˆÓ
˘ÏÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ∂∞∞. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ·ÎÔÏÔ˘ı› Ì·ıËÙÔÎÂ-
ÓÙÚÈΤ˜ Î·È ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙȘ
Ôԛ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ. ÕÏψÛÙÂ Ë ÙÚÔÊ‹ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ıÂÌ·-
ÙÈÎfi ‰›Ô Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÙË Û‡Ó‰ÂÛË
Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ú¿Í˘ Ì ÙËÓ ¿ÌÂÛË ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ Ì·ıË-
ÙÒÓ Î·È ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ÛËÌ·Û›·˜
ÁÈ· ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ΔÔ ˘ÏÈÎfi ÂÌϤÎÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıË-
Ù¤˜ Û ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜, ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ηٿ
ÙȘ Ôԛ˜ ‰ÈÂÚˆÙÒÓÙ·È, ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È, ‰ÚÔ˘Ó Î·È ‰È·È-
ÛÙÒÓÔ˘Ó, Û ·ÙÔÌÈÎfi Â›Â‰Ô Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›-
‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜. ∞ÒÙÂÚÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ·˘-
ÙÒÓ ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ì ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û ‚¿ıÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˘
Ë Ì¿ıËÛË Ó· ÌÂÙÔ˘ÛÈÒÓÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ Û ·Ó¿ÏÔÁË Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿. ™˘ÛÙ‹ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· Ë ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔ-
Ô›ËÛË ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ۯ‰ȷÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘
·ÚfiÓÙÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡.
∂ÈϤÔÓ, ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÌÔÚ› Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙ› Ì ‚¿ÛË ÙȘ ·Ú¯¤˜
ÙÔ˘ ÂÔÈÎÔ‰ÔÌÈÛÌÔ‡. ™‡Ìʈӷ Ì ÙË ıˆڛ· Ì¿ıËÛ˘ Ô˘
‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÔÈÎÔ‰ÔÌÈÛÌfi, Ë Ì¿ıËÛË Â›Ó·È ÌÈ· ‰È·‰Èη-
Û›· ÚÔÛˆÈ΋, Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ÁÓÒÛË «¯Ù›˙ÂÙ·È» ¿Óˆ ÛÂ
ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘Û˜ ÁÓÒÛÂȘ, ̤۷ ·fi ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜, Ù· ÂÚÂı›-
ÛÌ·Ù· Î·È ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘˜, Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›-
‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ¿ÏÏ· ¿ÙÔÌ· Î·È ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, Ê˘ÛÈο
Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿Ø Ë ÁÓÒÛË ÂÔ̤ӈ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› ·Ï¿ Ó· «ÌÂ-
Ù·‚È‚·ÛÙ›». √È ÂÔÈÎÔ‰ÔÌÈÛÙÈΤ˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›-
ÛÂȘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÔ˘Ó ÙËÓ ÂÎΛÓËÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ì·ıË-
Ûȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·fi fi,ÙÈ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔ˜,
ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì·. ™ÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÛÙ‹ÚÈÍË, ‰Ú·
Û¯ÂÙÈο Î·È ·ÔÎÙ¿, ·ÙÔÌÈο Î·È Û˘ÏÏÔÁÈο, Ӥ˜ ÂÌÂÈڛ˜
Î·È È‰¤Â˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì·, Ô˘ Û˘Ó¿‰Ô˘Ó Ì ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο
·Ô‰ÂÎÙ¤˜, ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Â›Ó·È ÂÊ·ÚÌfiÛÈ̘ ÛÙËÓ Î·ıË-
ÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Î·È Û‡ÌʈÓ˜ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ·Ó¿-
Ù˘Í˘ (ÂȉÈο ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∂∞∞). √È ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ·˘Ù¤˜
··ÈÙÔ‡Ó ÂȘ ‚¿ıÔ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ù˘ ‰È-
‰·ÎÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÒÛÙ ·˘Ù‹ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿
ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ Ó¤· ÁÓÒÛË (ÌÂÙ·-
ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜).
∂ÈϤÔÓ, Ï‹ÊıËΠ˘fi„Ë Ë ıˆڛ· Ù˘ ¶ÔÏÏ·Ï‹˜ ¡ÔËÌÔ-
Û‡Ó˘ (Multiple Intelligences) ÙÔ˘ Howard Gardner*, Û‡Ì-
ʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ¿ÙÔÌ· ¤¯Ô˘Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÏ-
*
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Gardner, ÔÈ ÌÔÚʤ˜ ÓÔËÌÔÛ‡Ó˘ Â›Ó·È ÔÎÙÒ Î·È Î·ıÂÌ›· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÌÈ· ÔÌ¿‰· ‰ÂÍÈÔًوÓ: (1) §ÂÎÙÈ΋-ÁψÛÛÈ΋: ÈηÓfi-
ÙËÙ· ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î.Ï. (2) §ÔÁÈÎÔ-Ì·ıËÌ·ÙÈ΋: ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· Â·ÁˆÁÈÎÔ‡˜ Î·È ·Ú·ÁˆÁÈÎÔ‡˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡˜, Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·
¯Ú‹Û˘ ·ÚÈıÌÒÓ, Ô ¯ÂÈÚÈÛÌfi˜ ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ Î.Ï. (3) √ÙÈ΋-¯ˆÚÈ΋: ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· ÔÙÈÎÔÔ›ËÛË ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ¯ˆÚÈÎÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂ-
ˆÓ, ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î.Ï. (4) ™ˆÌ·ÙÈ΋-ÎÈÓ·ÈÛıËÙÈ΋: ÈηÓfiÙËÙ· ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ÂÈ-
‰ÂÍÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ Î.Ï. (5) ªÔ˘ÛÈ΋-Ú˘ıÌÈ΋: ¢·ÈÛıËÛ›· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ÂÎÙ›ÌËÛË ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ‰ÔÌ‹˜ Î.Ï. (6) ¢È·ÚÔÛˆÈ΋:
ÈηÓfiÙËÙ· ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ‰È·ÚÔÛˆÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î.Ï. (7) ∂Ó‰ÔÚÔÛˆÈ΋: Ô ‚·ıÌfi˜ ·˘ÙÔÁÓˆÛ›·˜, Ë ‰ÂÍÈfiÙËÙ·
·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î.Ï. (8) ¡·ÙÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈ΋: ÈηÓfiÙËÙ· ‰È¿ÎÚÈÛ˘ Î·È ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ ÎÔÈÓÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯Ò-
ÚÔ, .¯. ÛÙË ¯ÏˆÚ›‰· Î·È ÙËÓ ·Ó›‰·, fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi, .¯. ÌÂٷ͇ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Î.Ï.

15. ∂Ê·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi 15
Ï·Ϥ˜ «ÓÔËÌÔÛ‡Ó˜» ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÙËÓ
Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Î.¿. ∫¿ı ¿ÙÔÌÔ Î·-
Ù¤¯ÂÈ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚·ıÌfi ηıÂÌ›· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ «ÓÔËÌÔ-
Û‡Ó˜», fï˜ ÔÈ ÙÚfiÔÈ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Î·È
·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÔÈΛÏÔÈ fiÛÔ ÔÈ ¿Ó-
ıÚˆÔÈ Î·È ÔÈ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜ (Gardner, 1999). ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜
Û˘¯Ó¿ Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·¢ı‡ÓÔÓÙ·È Û ‰‡Ô Ù‡-
Ô˘˜ ÓÔËÌÔÛ‡Ó˘, ÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· fiÛÔ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË: ÙË ÏÂÎÙÈ΋-ÁψÛÛÈ΋ Î·È ÙË ÏÔÁÈÎÔ-Ì·ıËÌ·ÙÈ-
΋. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û ·˘Ùfi ÙÔ ˘ÏÈ-
Îfi, ··ÈÙÔ‡Ó ÙË ¯Ú‹ÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·fi ÙȘ «ÓÔËÌÔÛ‡Ó˜», fi¯È ÌfiÓÔ Ù˘ ÏÂÎÙÈ΋˜ ηÈ
Ù˘ ÏÔÁÈ΋˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È ÂÓ‰ÔÚÔÛˆÈ-
΋˜, Ù˘ Ó·ÙÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈ΋˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ
¤ÎÊÚ·ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË.
°È· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ ·È‰·ÁˆÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘
˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Ù· ÂÍ‹˜:
A ¡· ·ÎÔÏÔ˘ı› ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›-
ÛÂȘ, Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· fiÛÔ
ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·fi ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ «ÓÔËÌÔ-
Û‡Ó˜».
A ¡· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙÔ˘ fiÙÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· «·˘-
ÛÙËÚfi», Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ «·‰È¿Û·ÛÙÔ˘», Û‡ÓÔÏÔ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Á‡Úˆ ·fi ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹, ·ÏÏ¿ ÚÔÛʤ-
ÚÂÈ È‰¤Â˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∂∞∞, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ·ÚÈ· Û¯ÂÙÈο ı¤Ì·Ù·
Î·È ¤ÓÓÔȘ.
A ¡· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ, Ó· ÂÂÎÙ›ÓÂÈ Î·È Ó· ÙÚÔÔÔÈ› ηٿÏ-
ÏËÏ· ÙÔ ˘ÏÈÎfi, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙÔ Â›-
‰fi ÙÔ˘˜, Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜.
A ¡· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ۯÔÏ›· ·fi ¿ÏϘ ¯Ò-
Ú˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ‰È·Ïfi-
ÁÔ˘.
A ¡· ıˆÚ› ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ˆ˜ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, Ì ˘Ô-
ÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÓ-
ı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
ªÔÚ› Â›Û˘ Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ËÁ¤˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ÏËÚÔÊfi-
ÚËÛ˘, ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î.Ï.
√È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂÌÔӈ̤ӷ
‹ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı· Â͢ËÚÂ-
Ù‹ÛÔ˘Ó. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÂÈ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ:
A ΔÔ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ ˘ÏÈÎfi, ›Ù ÚfiÎÂÈ-
Ù·È ÁÈ· ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ÂÓfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ›Ù ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ∂∞∞ .¯. ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰È-
ηۛ˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜.
A ΔÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ˘ÏÔÔÈË-
ıÔ‡Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
A Δ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ: ËÏÈΛ· Î·È Â›‰Ô, ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ· Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÂÌÂÈÚ›·.
A ΔÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi, ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ (‹
Ù˘ Ù¿Í˘) Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi ˆ˜ ¤Ó·
¢¤ÏÈÎÙÔ ÂÚÁ·Ï›Ô, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÌ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ›Ù Û ̷-
ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ›Ù ÛÙËÓ
¢¤ÏÈÎÙË ˙ÒÓË, ›Ù ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û ı¤Ì·Ù· ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ˘Á›·˜, ηٷӿψÛ˘,
Û¯¤Û˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ Î·È ‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜, ·Ú·Áˆ-
ÁÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ, ·ÂÈÊfiÚÔ˘ ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fi-
ÚˆÓ, Î.Ï. Δ· Ì·ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜ ÛÙ· ÔÔ›· ÌÔÚ› ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ó· ÂÓۈ̷وı› ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο,
›ӷÈ:
A ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ∂ÈÛً̘: °ÂˆÁÚ·Ê›·, °ÂˆÏÔÁ›·, √ÈÎÔ-
ÏÔÁ›·.
A º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘: μÈÔÏÔÁ›·, ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·, ÃËÌ›·.
A ∫ÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘: πÛÙÔÚ›·, √ÈÎÔÓÔÌÈο Î.¿.
A √ÈÎȷ΋ √ÈÎÔÓÔÌ›·
A ª·ıËÌ·ÙÈο: .¯. ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·, ηٷÛ΢‹ ‰È·-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ¯Ú‹ÛË Îϛ̷η˜ Î·È ¯·ÚÙÒÓ, Î.¿.
A °ÏÒÛÛ·: .¯. Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÎı¤-
ÛˆÓ, ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ (·Ó¿Ù˘ÍË ‰È·ÏfiÁÔ˘, ÂȯÂÈ-
ÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· Î.¿.)
A ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈο: ·Ê›Û˜, ‰È¿ÊÔÚ˜ ηٷÛ΢¤˜, ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ-
‹ÛÂȘ, ʈÙÔÁڷʛ˜, Î.¿.
¢. ΔÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ
ΔÔ ˘ÏÈÎfi ·Ó·Ù‡¯ıËΠÙfiÛÔ ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈο, ÂÌϤÎÔÓÙ·˜ ÙȘ
Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘ Î·È ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙË ÁÓÒÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜
ÎÏ¿‰ˆÓ, fiÛÔ Î·È ‰È·ıÂÌ·ÙÈο, «Î·Ù·ÚÁÒÓÙ·˜» Ù· ‰È·ÎÚÈÙ¿
fiÚÈ· ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ
ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ (ÙÚÔÊ‹/‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ) Û ۯ¤ÛË Î·È
Û Â¤ÎÙ·ÛË Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ (‚Ï. ÙÔ Û¯‹Ì· ÛÙË ÛÂÏ›‰· 16). Δ· ÀÔÛÙËÚÈ-
ÎÙÈο ∫›ÌÂÓ· ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÙÚ›· ÎÂÊ¿Ï·È· Î·È ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘˜
Â›Ó·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ
ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û ̷ıËÙ¤˜ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ŒÙÛÈ,
Ù· ∫ÂÊ¿Ï·È· ·˘Ù¿ ÌÔÚÔ‡Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· Ó·
ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÎ·È-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·ıÒ˜ Â›Û˘ Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ Ì·-
ıËÙ¤˜ – ¿ÏψÛÙ ÔÏϤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÂ
·˘Ù¿.
1. ∏ ÙÚÔÊ‹ Î·È Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·È-
fiÙËÙ· ˆ˜ ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜: ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÛÎfiËÛË. TÔ ÚÒ-
ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·ÏÏ¿ ÂÚÈÂÎÙÈ΋ ·Ó·-
ÛÎfiËÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ηٿ
ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜, ·fi Ù· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο ¯ÚfiÓÈ·
ÛÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· Î·È ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Ë
‰È¿ÛËÌË «ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÙÚÈ¿‰·» –·Ì¤ÏÈ, ÂÏÈ¿ Î·È ‰ËÌËÙÚÈ·-
ο– Ô˘ ͯÒÚÈÛ ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÔÈ ‰È¿ÊÔÚÔÈ Ô-
ÏÈÙÈÛÌÔ› Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹
ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜.
2. ∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ. ™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÔÈΛÏÔÈ ÙÚfi-
ÔÈ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·Û˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎÒÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ-
ÎÒÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ –Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ, ÙÔ›Ô, Îϛ̷ Î.¿.– Î·È Ù˘
·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÚÔÊ‹˜. £¤Ì·Ù· fiˆ˜ Ë ÁˆÌÔÚÊÔÏÔÁ›·, ÙÔ ÌÂ-
ÛÔÁÂÈ·Îfi Îϛ̷, ÔÈ ˘‰·ÙÈÎÔ› fiÚÔÈ, Ë ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Î·È ÔÈ
·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (ÁˆÚÁ›·, ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·, ·ÏÈ›·)

16. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ16
·ÏÏ¿ Î·È Ë ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË, Ô ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ Î·È Ë ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›-
ËÛË ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ.
3. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Î·Ù·Ó·Ïˆ-
Ù¤˜. ΔÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ‚·ÛÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο ÛÙÔȯ›·
Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ηıÒ˜ Î·È ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ
ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ.
∂ÈϤÔÓ, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈ-
΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÛÙ¿-
ÛÂȘ ÙˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó.
√È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Û ÙÚÂȘ
ÂÓfiÙËÙ˜:
1. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÙÚÔÊ‹ & Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘. ∏ ÂÓfiÙËÙ· ·˘-
Ù‹ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ٷ ¯·-
Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, fiˆ˜ ÙÔ Ï¿‰È Î·È Ë
ÂÏÈ¿, Ù· ‰ËÌËÙÚȷο, ÙÔ Ì¤ÏÈ, Ù· fiÛÚÈ· Î.Ï. ∂ÈϤÔÓ, Û˘-
ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙËÓ ·ÏÈ›·, ÙË
ÁˆÚÁ›· ηÈ, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ù· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ
ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜.
2. ∏ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È Ó·
¢·ÈÛıËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Î·È Ó· ‰ÈÂÁ›ÚÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Á‡Úˆ ·fi
·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ Ì·ÁÂÈÚÈΤ˜ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ Î·È Ù·
Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù¤˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈο (¤ıÈÌ· Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ, Ù¤¯Ó˜,
̇ıÔÈ Î.¿.) Î·È ıÚËÛ΢ÙÈο ÛÙÔȯ›· (ÂÚ›Ô‰ÔÈ ÓËÛÙ›·˜,
ÁÈÔÚÙ¤˜ Î.¿.).
3. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È Ô Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ηٷӷψ-
Ù‹˜. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÙÚ›ÙË ÂÓfiÙËÙ·
¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·-
ÙÚÔÊ‹˜. ∂›Û˘, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ηٷ-
ӷψÙÈο ÚfiÙ˘· Î·È ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ, ÙÔÓ ·ÓÙ›-
ÎÙ˘Ô ÙˆÓ ·Ú·ÁˆÁÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ, ı¤Ì·Ù·
˘Á›·˜ Î.¿.
E. ∏ ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ
∏ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚ˜ ·fi Ì›· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¤¯Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÓfi˜
ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ (project) ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙ› ÙÔ ı¤Ì· fiÛÔ
ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÔχÏ¢ڷ. ŸÏ˜ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘ÌÂÚÈ-
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ù· ÂÍ‹˜ ÛÙÔȯ›·:
A ™Ùfi¯Ô˘˜: ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ÂÈı˘ÌËÙ¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·-
Ù· Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÁÂÓÈÎÔ‡˜
ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡.
A ÀÏÈο Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·Ï¿.
A ¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙȘ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜
‰Ú¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈËı› ·fi ÙÔÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
A ∫›ÌÂÓ· Ô˘ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È ÛÙÔÈ-
¯Â›· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ, Ó·
ÚÔηϤÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Î.Ï.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó·
¤¯Ô˘Ó ηı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi
ÙÔ˘˜ Ê¿ÎÂÏÔ (portfolio). √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÙÔ˘ οı ̤ÏÔ˘˜ Ù˘ ÔÌ¿-
‰·˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ
Ù· «ÚÔ˚fiÓÙ·» Î·È Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘, ʈÙÔ-
Áڷʛ˜, ÛΛÙÛ·, ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Û¯fiÏÈ· Ô˘ ÚԤ΢„·Ó
ηٿ ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ΛÌÂÓ· Î·È ÂÎı¤-
ÛÂȘ, ÚÔÛˆÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ fiÔ˘
ÌÔÚ› Ó· ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ô˘ ‚›ˆÛ ˆ˜ ¿ÙÔÌÔ
·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. ∂ÈϤÔÓ, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜/ÂÎ-
·È‰Â˘Ù‹˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ê¿ÎÂÏÔ Ì ÙË ÛÙÔ-
¯ÔıÂÛ›· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹-
ÙˆÓ, ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘
ÁÈ· ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ,
ÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ʈÙÔÁڷʛ˜ Î.Ï. √È Ê¿ÎÂÏÔÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ôχ
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙˆÓ
ÔÌ¿‰ˆÓ, ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
√ÈÎÔÏÔÁ›·
∏ ÙÚÔÊ‹ &
Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË
ªÂÛfiÁÂÈÔ
ÀÁ›·
πÛÙÔÚ›·
ª˘ıÔÏÔÁ›·
∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·
¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜
√ÈÎÔÓÔÌ›·
º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘

18. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ18
A. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹
¶·ÚfiÙÈ Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·ÏÏ¿˙ÂÈ Û˘ÓÂ-
¯Ò˜ Â‰Ò Î·È ‰¤Î· ÂÚ›Ô˘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¯ÚfiÓÈ·, Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó·
·ÓȯÓ¢ıÔ‡Ó ·ÎfiÌ· ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ Á¢-
Ì¿ÙˆÓ Î·È ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ. ∞˘Ùfi ·ÔÙÂÏ›
¤Ó‰ÂÈÍË ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘-
ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈØ Â›Ó·È Â›Û˘ ·fi‰ÂÈÍË ÙÔ˘ Ê˘-
ÛÈÎÔ‡ ÏÔ‡ÙÔ˘ Î·È Ù˘ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ªÂÛÔ-
Á›Ԣ. ™‹ÌÂÚ·, ÙfiÛÔ ÔÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ fiÛÔ Î·È ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ
·ÂÈÏÔ‡ÓÙ·È: Ë ·ÏÈ›·, Ë ÁˆÚÁ›· Î·È Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙË
ªÂÛfiÁÂÈÔ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ‰È·ÚÎÒ˜ Î·È ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Â›Ó·È ·‚¤‚·ÈÔ,
·ÊÂÓfi˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ȤÛÂȘ Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ·ÊÂ-
Ù¤ÚÔ˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ Ӥ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ηÈ
Ù¿ÛÂȘ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó.
√È ·ÁÚfiÙ˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ·fi Ù· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο ÎÈfiÏ·˜ ¯ÚfiÓÈ·
‰ÔΛ̷˙·Ó Ӥ˜ ȉ¤Â˜: Èı·Ófiٷٷ ÚÈÓ ·fi 5.000 ¯ÚfiÓÈ· ¿Ú-
¯ÈÛ·Ó Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ·Ì¤ÏÈ·, 2.500 ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ÍÂΛÓËÛ·Ó
Ó· ÂÎÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÎfiÙ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÚÔ‹Ïı·Ó ·fi ÙËÓ πÓ‰›· ‹ ÙË
¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ∞Û›·. Δ· ÚÔ‰¿ÎÈÓ·, Ù· ÊÈÛÙ›ÎÈ·, ÙÔ Ú‡˙È, Ù·
ÔÚÙÔοÏÈ·, ÔÈ ÌÂÏÈÙ˙¿Ó˜, ÔÈ ÎfiÎÎÈÓ˜ ÈÂÚȤ˜, ÔÈ ÓÙÔÌ¿Ù˜,
ÔÈ ·Ù¿Ù˜ Î·È ¿ÏÏ· ÚÔ˚fiÓÙ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ̤-
ÚË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ̤۷
ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· 2.000 ¯ÚfiÓÈ·.
∂ÈϤÔÓ, Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ÎÔÈӈӛ˜ οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Ùfi-
ÛÔ ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ fi-
ÙÂ Î·È Ò˜ ı· Ù· ηٷӷÏÒÛÔ˘Ó Î·È Û ·˘Ù¿ Ù· ÛËÌ›· ÔÈ ¯Ò-
Ú˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·, ΢-
Ú›ˆ˜ ÏfiÁˆ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ·ÈÙÈÒÓ. °È· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ·, ·Ì¤ÏÈ· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘
ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÏÂοÓ˘, ÂÓÒ fï˜ fiÏÔÈ ÔÈ Ï·Ô› ηٷӷÏÒÓÔ˘Ó
ÛٷʇÏÈ· Î·È ÛÙ·Ê›‰Â˜, ‰ÂÓ Î·Ù·Ó·ÏÒÓÔ˘Ó fiÏÔÈ ÎÚ·Û›. ∫¿-
ÔÈÔÈ Ï·Ô› ‰ÂÓ ÙÚÒÓ ¯ÔÈÚÈÓfi, οÔÈÔÈ ¿ÏÏÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ·¤-
¯ıÂÈ· ÛÙÔ ÎÔ˘Ó¤ÏÈ ‹ ÛÙ· Û·ÏÈÁοÚÈ· ‹ Û ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë ı·-
Ï·ÛÛÈÓÒÓ Î.Ô.Î.
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÂÈ-
Ú·Ì·Ù›ÛÙËÎ·Ó Ì Ӥ˜ ÙÚÔʤ˜ Î·È Ó¤Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜
Î·È Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜. ª¤Û· Û’ ·˘Ù‹ ÙË Ì·ÎÚ¿ ÔÚ›·, ÙÚ›· «Â›ÌÔ-
Ó·» ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ¤ÚÂ ӷ ··ÓÙËıÔ‡Ó:
1. ∂¿Ó ÔÈ ÚÔÌ‹ıÂȘ ÛˆıÔ‡Ó ı· ˘¿Ú¯ÂÈ Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ÏÈÌÔ‡. ªÂ
ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı· ‰È·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Â·Ú΋˜ ÙÚÔÊ‹˜ ÁÈ· fiÏË ÙË
¯ÚÔÓÈ¿;
2. ∏ ÙÚÔÊ‹ ‰ÂÓ ÈηÓÔÔÈ› ·ÏÒ˜ ÙËÓ ›ӷ, ·ÏÏ¿ ÚÔÛʤÚÂÈ
‰‡Ó·ÌË Î·È ˘Á›·. ¶ÔȘ ÙÚÔʤ˜ Â›Ó·È ÈÔ ˘ÁÈÂÈÓ¤˜ Î·È ÂÚȤ-
¯Ô˘Ó Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ıÚÂÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÂÓ¤ÚÁÂÈ·;
3. ∏ ÙÚÔÊ‹ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ˆÚ·›· Á‡ÛË. ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ë Á‡-
ÛË, ÙÔ ¿ÚˆÌ· Î·È Ë Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÔÈ ÙÚÔʤ˜
Ó· ‚ÂÏÙȈıÔ‡Ó;
™‹ÌÂÚ·, Ì ÙËÓ ·ÊıÔÓ›· ÂÁ¯ÒÚÈˆÓ Î·È ÂÈÛ·ÁfiÌÂÓˆÓ ÚÔ˚fi-
ÓÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Î·Ù·Ó·Ïˆ-
Ù¤˜, Ô˘ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È Ï¿ıÔ˜ (Ô‰ËÁÒÓÙ·˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ûı¤-
ÓÂȘ Î·È ·¯˘Û·ÚΛ·) ·˘Ù¿ Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ›Ûˆ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ··-
ÓÙËı›. ™ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, fï˜, Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‹Ù·Ó Ôχ ‰‡ÛÎÔ-
Ï·: ÌÈ· η΋ ÛÔ‰ÂÈ¿ ‹Ù·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·ÂÈÏ‹ ÁÈ· Ù· ·Ôı¤-
Ì·Ù· ÙÚÔÊÒÓ Î·È Ô ˘ÔÛÈÙÈÛÌfi˜ Î·È Ë ›ӷ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó
·Ûı¤ÓÂȘ Î·È ı¿Ó·ÙÔ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È Û ¿ÏÏ· ̤ÚË ÙÔ˘ Îfi-
ÛÌÔ˘.
B. ™Ù· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈο ¯ÚfiÓÈ·
¶ÚÈÓ ·fi ‰¤Î· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¯ÚfiÓÈ·, ÚÈÓ ·ÎfiÌ· Ô Î¿ÙÔÈÎÔ˜ Ù˘
ªÂÛÔÁ›Ԣ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ηÏÏÈÂÚÁ› ÙË ÁË, ÙÚÂÊfiÙ·Ó Ì ¿ÁÚÈ·
‚fiÙ·Ó· Î·È Î·ÚÔ‡˜, Ì ÎÚ¤·˜ ·fi ˙Ò· Î·È „¿ÚÈ·. ¶ÂÚÓÔ‡ÛÂ
ÙÔÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘. ∞Ó
Î·È Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ·˘Ù‹ Ô›ÎÈÏÏ ·ÚÎÂÙ¿, ÙÔ ÎÚ¤·˜ ‹Ù·Ó Û¯ÂÙÈο
Û¿ÓÈÔ. Δ· ˙Ò·, Ù· Ô˘ÏÈ¿ Î·È Ù· ÌÂÁ¿Ï· „¿ÚÈ· ‹Ù·Ó «Â›‰Ë
ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜» fiˆ˜ Â›Û˘ Û¿ÓÈÔ ‹Ù·Ó Î·È ÙÔ Ì¤ÏÈ. √È ¿ÓÙÚ˜
΢ÓËÁÔ› Â¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÂÛÙ›· Ì ¤ÓÙÔÌ· ηÈ
·ÎÚ›‰Â˜, Û·ÏÈÁοÚÈ· Î·È ÔÛÙÚ·ÎÔÂȉ‹. ™Ù·‰È·Î¿ fï˜ ¤Ì·-
ı·Ó Ó· ÚԂϤÔ˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ ı· ¤¯Ô˘Ó ηϋ „·ÚÈ¿ ÙfiÓÔ˘ ηٿ ÙË ‰È¿Ú-
ÎÂÈ· Ù˘ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ‹ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÁÈ-
‰¤„Ô˘Ó Î·ÙÛ›ÎÈ· Î·È Úfi‚·Ù· ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿ ηıÒ˜ ·˘Ù¿ ÌÂÙ·-
ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Û ¿ÏÏ· ‚ÔÛÎÔÙfiÈ·.
∂›Û˘, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ ¤Ó·˜ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi˜
ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Â·ÚÎÔ‡˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÙÚÔÊ‹˜ ‹Ù·Ó
Ó· ÙËÓ ·Ï·Ù›ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ÙËÓ ÍËÚ¿ÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó·
ÙËÓ Î·Ù·Ó·ÏÒÛÔ˘Ó ÊÚ¤ÛÎÈ·. ÿÛˆ˜ Ô ·Ï·ÙÈṲ̂ÓÔ˜ ÙfiÓÔ˜ ηÈ
ÙÔ ·ÔÍËڷ̤ÓÔ ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ ÎÚ¤·˜ ηÙۛη˜ Ó· ‹Ù·Ó ·fi ÙȘ
ÚÒÙ˜ ÙÚÔʤ˜ Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Î·È Î·Ù·Ó¿ÏˆÛ·Ó ÔÈ ¿Ó-
ıÚˆÔÈ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ.
ªÂٷ͇ ÂÓÓ¤· Î·È ‰¤Î· ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ ÚÈÓ, ÛÙË ™˘Ú›· ηÈ
ÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË ¤ÁÈÓ·Ó ‰‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ. √È ¿Ó-
ıÚˆÔÈ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó ˆ˜ Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ οÔÈˆÓ ˙ÒˆÓ ÛÂ Û˘-
1Ô
∫∂º∞§∞π√
∏ Δƒ√º∏ ∫∞π ∏ ¢π∞Δƒ√º∏
™Δ∏ ª∂™√°∂π√
∞¶√ Δ∏¡ ∞ƒÃ∞π√Δ∏Δ∞ ø™ Δπ™ ª∂ƒ∂™ ª∞™: ªπ∞ ™À¡Δ√ª∏ ∞¡∞™∫√¶∏™∏

19. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ 19
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Á˘ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙȘ ÚÔÌ‹-
ıÂȘ Û ÎÚ¤·˜ Î·È Á¿Ï·. ŒÙÛÈ, ÍÂΛÓËÛÂ Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ ÚÔ‚¿ÙˆÓ
ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È Î·ÙÛÈÎÒÓ ÛÙË ÓÔ-
ÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ∂˘ÚÒË. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ¿ÏÏ· ˙Ò·, fiˆ˜ ÔÈ ·ÁÂÏ¿-
‰Â˜ ·fi ÙË μfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋ Î·È ÔÈ Î·Ì‹Ï˜, Ù· Û΢ÏÈ¿, ÈÔ ÌÂ-
Ù¿, Ù· ¿ÏÔÁ· Î·È Ù· ‚Ô˘‚¿ÏÈ· ÂÎÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó ˆ˜ ÔÈÎfiÛÈÙ· ÁÈ·
ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Î·È ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜. Δ· ÁÔ˘ÚÔ‡ÓÈ· Ô˘ Èı·-
Ófiٷٷ Ó· ÚÔ‹Ïı·Ó ·fi ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ›·, ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó Â›Û˘
ÔχÙÈ̘ ËÁ¤˜ ÎÚ¤·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ô˘ Â¤ÏÂÍ·Ó Ó· Ù·
ÂÎÙÚ¤ÊÔ˘Ó. ¶ÂÚ›Ô˘ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô, ÛÙË ™˘Ú›· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó·
Û¤ÚÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÛfiÚÔ˘˜ ·fi Ù· Ê˘Ù¿ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó
ˆ˜ ÙÚÔÊ‹, ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ Ì’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ fiÙÈ ı· ·Ó·Ù˘-
¯ıÔ‡Ó Í·Ó¿ ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ı· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÔ-
‰ÂÈ¿. Δ· ÚÒÙ· ·˘Ù¿ «‚‹Ì·Ù·» Ù˘ ÁˆÚÁ›·˜ ›¯·Ó ÂÈÙ˘¯›·
Ì ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙË Ê·Î‹, Ù· Ú‚›ıÈ·,
ÙÔÓ ·Ú·Î¿ Î·È Ù· Ê·ÛfiÏÈ·. ∂Ӊ¯Ô̤ӈ˜ Ì ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ηÚ-
Ô‡˜ Ó· ·Ú·Û··˙·Ó ÛÔ‡˜ Î·È ¯˘ÏÔ‡˜, Ôχ Û‡ÓÙÔÌ·
fï˜ ¯Ù›ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ÚÒÙÔÈ ÊÔ‡ÚÓÔÈ Î·È „‹ıËΠÙÔ ÚÒÙÔ „ˆ-
Ì› (›Ù·) ·fi ÛÈÙ¿ÚÈ.
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÛÔ˘‰·›Â˜ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ –Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ ˙ÒˆÓ, Ë ÛÔÚ¿
Î·È Ë Û˘ÁÎÔÌȉ‹– ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙȘ ··Ú¯¤˜ Ù˘ ÁˆÚÁ›·˜, Ù˘
ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·˜ Î·È ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘-
Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Î·È ÙÔÓ ÔÏÏ·Ï·ÛÈ·ÛÌfi ÙˆÓ ÚÔ-
ÌËıÂÈÒÓ Û ÙÚÔÊ‹. ŸÌˆ˜ ˘‹Ú¯·Ó ÔÏÏÔ› ΛӉ˘ÓÔÈ. ªÈ· η-
΋ ÛÔ‰ÂÈ¿ ‹ Ì›· ·Ûı¤ÓÂÈ· ÙˆÓ ˙ÒˆÓ ·ÂÈÏÔ‡Û Ì ÂÍ¿ÓÙÏËÛË
ÙˆÓ ·ÔıÂÌ¿ÙˆÓ. ŒÙÛÈ, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó Â›Û˘ ÚÔ˜
ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, Ù· ‰¿ÛË Î·È Ù· ‚Ô˘Ó¿, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÎfiÌ·
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÙÚÔÊ‹˜ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ΢ӋÁÈ, „¿ÚÈ· ηÈ
ÔÛÙÚ·ÎÔÂȉ‹, ¯fiÚÙ· Î·È ‚fiÙ·Ó·, ηÚÔ‡˜ Î·È ÊÚÔ‡Ù·,
ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ›ӷ.
ªÂ ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÔÈ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
‰È·‰fiıËÎ·Ó ·fi ÙË Ì›· ÛÙËÓ ¿ÏÏË ¿ÎÚË Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. √È
·ÁÚfiÙ˜ «ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·Ó» Ì Ӥ· ›‰Ë Ô˘ ʇÙÚˆÓ·Ó ÛÙ·
‚Ô˘Ó¿ ‹ ÛÙȘ ·Ú˘Ê¤˜ ÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ, Ì Ϸ¯·ÓÈο fiˆ˜
ÙÔ Ì·ÚÔ‡ÏÈ Î·È ÙÔ Ï¿¯·ÓÔ, Ì ڛ˙˜ fiˆ˜ ÙÔ ÛÎfiÚ‰Ô Î·È ÙÔ
ÎÚÂÌ̇‰È, Î·È Ì ÊÚÔ‡Ù· fiˆ˜ ÛٷʇÏÈ·, ۇη, ·¯Ï¿‰È· ηÈ
Ì‹Ï·. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ·¤ÎÙËÛ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈ-
ÎÈÏ›· Î·È ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ ·fi ÙËÓ
¿ÁÚÈ· ʇÛË. ¶Ï¤ÔÓ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ηχÙÂÈ ÙȘ
·Ó¿ÁΘ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ·’ fi,ÙÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏ-
ıfiÓ Î·È Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·˘Í¿ÓÂÙ·È.
ªÈ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÈÓfiËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÒÈÌ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ‹Ù·Ó Ë
ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌ›·. ª¤¯ÚÈ ÙfiÙ ¤ÎÏ‚·Ó ÙÔ Ì¤ÏÈ ·fi Ù· ¿ÁÚÈ· ÌÂ-
Ï›ÛÛÈ·. ¶ÚÈÓ ·fi 5.000 ¯ÚfiÓÈ·, fï˜, ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ¿Ú¯ÈÛ·Ó
Ó· Ê˘Ï¿Ó ÙȘ ̤ÏÈÛÛ˜ Û ΢„¤Ï˜ ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ̤ÏÈ. ΔÔ Ì¤ÏÈ
˘‹ÚÍ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ÁÏ˘Î·ÓÙÈÎfi Î·È «‰˘Ó·ÌˆÙÈ-
Îfi», ȉȷ›ÙÂÚ· ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙË ‚·ÚÈ¿ ·ÁÚÔÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·.
∫¿ÔÈ· ÊÚÔ‡Ù· ‹Úı·Ó ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·fi Ì·ÎÚÈÓ¤˜ Â-
ÚÈÔ¯¤˜: ÙÔ ·Ì¤ÏÈ ·fi ÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ ‹ ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi πÚ¿Ó, Ù· Â-
fiÓÈ· Î·È Ù· ηÚÔ‡˙È· ·fi ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋, Ù· ۇη Î·È ÔÈ ¯Ô˘Ú-
Ì¿‰Â˜ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ·fi ÙËÓ ∞Ú·‚È΋ ÃÂÚÛfiÓËÛÔ. ΔÔ fiÙ ηÈ
ÙÔ Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi. ¶È-
ı·Ófiٷٷ, fï˜, Ë ‰È·‰Èηۛ· Ó· ‹Ù·Ó ·ÚÁ‹ Î·È ÛÙ·‰È·Î‹,
ηıÒ˜ ÛfiÚÔÈ Î·È ÙÌ‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·Ó ·fi ̤-
ÚÔ˜ Û ̤ÚÔ˜ Î·È ·fi ·ÁÚfiÙË Û ·ÁÚfiÙË.
∏ ∞°°∂π√¶§∞™Δπ∫∏
∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÁÁÂÈÔÏ·ÛÙÈ΋˜ Î·È Ë Î·Ù·Û΢‹ ‰Ô-
¯Â›ˆÓ ÛÙ¿ıËΠÔχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Î·È ÙË Û˘-
ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó. μÔ‹ıËÛ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ó·
˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÙÚÒÓ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓÂÛË Ì·˙›, ˆ˜ ̤ÏË
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Î·È Ê˘ÏÒÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ì›·
·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù¤¯Ó˘, ·˘Ù‹ Ù˘ ·ÁÁÂÈÔÏ·ÛÙÈ-
΋˜ Î·È Ù˘ ÎÂÚ·ÌÈ΋˜, ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È.
∏ ¶∞¡∞ƒÃ∞π∞ Δ∂á∏
Δ∏™ ª∂§π™™√∫√ªπ∞™ ™Δ∏¡ ∞π°À¶Δ√
∏ ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌ›· Â›Ó·È ÌÈ· ·Ú¯·›· Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË ªÂÛfi-
ÁÂÈÔ. √È Î˘„¤Ï˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Â‰Ò
Î·È ÂÚ›Ô˘ 5.000 ¯ÚfiÓÈ·.√È Ì¤ıÔ‰ÔÈ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∞È-
Á‡ÙÈˆÓ ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌˆÓ ˘ÈÔıÂÙ‹ıËÎ·Ó Î·È ·fi ¿ÏϘ
¯ÒÚ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ηıÒ˜ ÙÔ Ì¤ÏÈ ıˆڋıËΠÔχ
ÛÔ˘‰·›Ô ·Á·ıfi, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÈÛÏ·ÌÈΤ˜ ¯ÒÚ˜. √ ÚÔ-
Ê‹Ù˘ ªˆ¿ÌÂı ¤ÏÂÁ fiÙÈ «ÙÔ Ì¤ÏÈ Â›Ó·È Ê¿ÚÌ·ÎÔ ÁÈ· ο-
ı ·Ûı¤ÓÂÈ·, fiˆ˜ ÙÔ ∫ÔÚ¿ÓÈ Â›Ó·È Ë ıÂÚ·›· ÁÈ· οıÂ
·Ûı¤ÓÂÈ· Ù˘ „˘¯‹˜».
√È Î˘„¤Ï˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·Ó ·fi Ï¿ÛË ‹ ËÏfi Ô˘ „‹ÓÔ-
ÓÙ·Ó Û ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ‹Ù·Ó ΢ÏÈÓ-
‰ÚÈΤ˜ Ì ÌÈ· ÙÚ‡· ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ
̤ÏÈÛÛ˜ Ó· ÂÙÔ‡Ó ¤Íˆ. √ ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌÔ˜ ¤‚Á·˙ ÙȘ ÎË-
Ú‡ıÚ˜ ̤۷ ·fi ¤Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡ÌÂÓÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ΢„¤-
Ï˘. √È Î˘„¤Ï˜ ÛÙÔÈ‚¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÚÈ˙fiÓÙÈ·. ∞Ú¯·›Â˜ ÂÈÎÔ-
ÓÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔ ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌÔ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙÔ
̤ÏÈ ·fi ÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ΢„¤Ï˘ ·ÊÔ‡ Ô ‚ÔËıfi˜ ÙÔ˘
Ô‰ËÁ› ÙȘ ̤ÏÈÛÛ˜ ÛÙÔ ÌÚÔÛÙÈÓfi ̤ÚÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒ-
ÓÙ·˜ ηÓfi. ŒÙÛÈ, ÙÔ Ì¤ÏÈ Ô˘ Û˘ÏÏÂÁfiÙ·Ó Ó· ›¯Â ÂÓ‰Â-
¯Ô̤ӈ˜ ÌÈ· ÂÏ·ÊÚÈ¿ Á‡ÛË Î·ÓÔ‡. ΔÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ
·Ú¯·›ˆÓ ΢„ÂÏÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÎÙÈÌËı›: Û‡Ì-
ʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜, ÔÈ Û˘Ó‹ıÂȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜
‹Ù·Ó ÂÚ›Ô˘ 90 ÂηÙÔÛÙ¿ ‡„Ô˜ Î·È ÂÚ›Ô˘ 30 ÂηÙÔ-
ÛÙ¿ ‰È¿ÌÂÙÚÔ˜. ªÈ· ¤Á¯ÚˆÌË ·ÈÁ˘Ùȷ΋ ÙÔȯÔÁÚ·Ê›·
ÙÔ˘ 1800 .Ã. Ì ̤ÏÈÛÛ˜ Î·È ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌÔ˘˜ ÛÙÔÏ›˙ÂÈ
ÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯Ô˘ Rekhmire ÛÙÔ §Ô‡ÍÔÚ. ŒÓ·
·ÎfiÌ· ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ ÁÏ˘Ùfi Ì ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì· ·fi ÙÔ Ó·fi
ÙÔ˘ º·Ú·Ò Neuserre, Ô˘ Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ∞ÈÁ˘ÙÈ·Îfi
ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ μÂÚÔÏ›ÓÔ˘, ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙÔ 2500 .Ã.
∏ ¿ÚÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ¤ÊÂÚ ÌÈÎÚ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Û ·˘Ù¤˜
ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌ›·˜ Ô˘ ÌÂÙ·-
ʤÚÔÓÙ·Ó ·fi ·Ù¤Ú· Û ÁÈÔ. ™Â ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤Ó˘ Î·È Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘, ÔÈ ÌÂ-
ÏÈÛÛÔÎfiÌÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·ÎfiÌ· ÙȘ ›‰È˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜
Î·È ÙÔ ›‰ÈÔ Û¯‹Ì· ΢„ÂÏÒÓ fiˆ˜ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ.

20. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ20
°. ∏ «ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÙÚÈ¿‰·»:
ÙÔ ·Ì¤ÏÈ, Ë ÂÏÈ¿, Ù· ‰ËÌËÙÚȷο
Î·È ¿ÏÏ· ÚÔ˚fiÓÙ·
Δ· ‰ËÌËÙÚȷο, ÙÔ ·Ì¤ÏÈ Î·È Ë ÂÏÈ¿, Ë ÏÂÁfiÌÂÓË «·ÈÒÓÈ· ÙÚÈ¿-
‰·» ηٿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi Fernand Braudel, ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙË ‚¿ÛË
Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÁˆÚÁ›·˜ Î·È ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ¶·-
ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ‰ÂÓ ˘‹ÚÍ ÛÙ·ÙÈ΋, ‹‰Ë
·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Î·È ·Ú¿ ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ‚·-
Û›ÛÙËÎÂ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËΠ·fi Ù· ‰ËÌËÙÚȷο, ÙËÓ ÂÏÈ¿ ηÈ
ÙÔ ·Ì¤ÏÈ.
Q ΔÔ ·Ì¤ÏÈ
ΔÔ ·Ì¤ÏÈ, Ì ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· 5.000 ¯ÚfiÓˆÓ, ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÛٷʇÏÈ· Î·È ÛÙ·Ê›‰Â˜,
ÙÚÔʤ˜ ÏÔ‡ÛȘ Û ۿί·Ú·, Î·È ÎÚ·Û›. ™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ‹Ù·Ó
Û˘¯Ó¿ ÈÔ ·ÛʷϤ˜ Ó· ηٷӷÏÒÓÂÙ·È ÎÚ·Û› ·’ fi,ÙÈ ·ÓÂÂ-
ͤÚÁ·ÛÙÔ ÓÂÚfi. ◊Ù·Ó ÈÔ Â‡ÎÔÏÔ Ó· Û˘ÓÙËÚËı› Û ۇÁÎÚÈÛË
Ì ÙÔ Á¿Ï·, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ΢ڛˆ˜ ›¯·Ó «ÚfiÛ‚·ÛË».
√È «Ú›˙˜» ÙÔ˘ ·ÌÂÏÈÔ‡ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ∞Û›·, ·fi
Ù· ÓfiÙÈ· Ù˘ ª·‡Ú˘ £¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È Ù˘ ∫·Û›·˜ ÛÙË ‚ÔÚÂÈÔ·-
Ó·ÙÔÏÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∞ÊÁ·ÓÈÛÙ¿Ó. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔ-
ÏfiÁÔ˘˜, Û ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÌÂٷ͇ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ °ÂˆÚÁ›·˜ Î·È Ù˘
∞ÚÌÂÓ›·˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ë ·ÌÂÏÔ˘ÚÁ›·, ηıÒ˜ ÂΛ ·Ú·-
Û΢¿ÛÙËÎÂÌÈ·ÚˆÙfiÁÔÓËÌÔÚÊ‹ÎÚ·ÛÈÔ‡(·fi˙‡ÌˆÛËÛÙ·-
Ê˘ÏÈÒÓ). √È ·Ú¯·›ÔÈ °ÂˆÚÁÈ·ÓÔ› (3000 .Ã.) ·¤‰ˆÛ·Ó Û’ ·˘Ùfi
ÙÔ «ÚˆÙfiÁÔÓÔ» ÎÚ·Û› ÈÂÚ¤˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó Ó· ÙÔÔ-
ıÂÙÔ‡Ó ‰›Ï· ÛÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÎÏ·‰› ·ÌÂÏÈÔ‡ ̤۷
Û ¤Ó· ·ÛË̤ÓÈÔ Ô˘ÁΛ «ÁÈ· Ó· Ê˘Ù¢Ù› ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ÓÂ-
ÎÚÒÓ». ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ÎÚÈÓÔ‡ Ù·ÍȉÈÔ‡ ÙÔ˘ ·ÌÂÏÈÔ‡ ˆ˜
ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, Ë ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË ˘‹ÚÍ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË. ΔÔ ·Ì¤-
ÏÈ Î·È ÙÔ ÎÚ·Û› ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ôχ Û˘¯Ó¿ Û ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜
ËÁ¤˜, fiˆ˜ ÛÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘ ∫·Ó¿ ÛÙË μ›‚ÏÔ. ™ÙËÓ ·Ú¯·›· ∞›Á˘-
ÙÔ ÔÈ Ù·ÊÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÌÂÏÔηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Î·È fi-
Û˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡ ‹Ù·Ó Ôχ Û˘¯Ó¤˜. ¢Ô¯Â›· Ì ÎÚ·Û› Ô˘ ·Ó¤ÁÚ·-
Ê·Ó ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘ ·ÌÂ-
ÏÒÓ· Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ Û˘ÓÙÚfiÊ¢·Ó ÙÔ˘˜ ÓÂ-
ÎÚÔ‡˜ ÛÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÙÔ˘˜ Ù·Í›‰È. ∞˘Ù‹ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ··ÓٿٷÈ
Î·È ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· (1000 .Ã.) fiÔ˘ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ ‹Ù·Ó ÂΛÓÔÈ Ô˘ ‰È¤‰ˆÛ·Ó Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌfi ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·ÌÂÏÔÎÔÌ›· Î·È ÙËÓ ÔÈÓÔ·Ú·ÁˆÁ‹ ÛÙË ªÂÛfi-
ÁÂÈÔ.
Q ∏ ÂÏÈ¿
∏ ÂÏÈ¿ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÂÓ‰ËÌÈ΋ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ
fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó· ʇÏÏ· ÂÏÈ¿˜ ÛÙËÓ Î·Ï‰¤Ú· Ù˘
™·ÓÙÔÚ›Ó˘ Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÂÓ‹ÓÙ· ‹ ÂÍ‹ÓÙ· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜
¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ. ¶Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô ·¤ÎÙËÛ ÎÂÓÙÚÈÎfi
ÚfiÏÔ ÛÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ˙ˆ‹. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È
‚¤‚·È· fiÙÈ Ë ÂÏÈ¿ ‰ÂÓ Ê‡ÙÚˆÓ ·ÓÙÔ‡ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È ÁÈ’
·˘Ùfi ·Ú¿ÁÔÓÙ·Ó Î·È ¿ÏÏ· ›‰Ë Ï·‰ÈÔ‡, fiˆ˜ ÙÔ ÛË۷̤ϷÈÔ
ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È Û ¿ÏÏ· ̤ÚË Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ÙÔ ¤Ï·ÈÔ
·fi ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ Argania spinosa (·ÚÁ·Ó¤Ï·ÈÔ) ÛÙÔ ª·ÚfiÎÔ Î.¿.
ΔÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ù·Ó Â˘Ú¤ˆ˜ ÁÈ· ÔÏϤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ
.¯. ÛÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋, ÛÙÔ ÊˆÙÈÛÌfi, ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ηÏÏ˘ÓÙÈ-
ÎÒÓ, ˆ˜ η‡ÛÈÌÔ, Î.Ï. ∏ ·Ôı‹ÎË ÛÙÔ ·Ï¿ÙÈ ÙÔ˘ √‰˘ÛÛ¤·,
ÁÂÌ¿ÙË ‰Ô¯Â›· Ì ÎÚ·Û› Î·È ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô, ‹Ù·Ó ·fi‰ÂÈÍË Ù˘ ¢-
Ì¿ÚÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÔÌËÚÈÎÔ‡ ‹Úˆ·, fiˆ˜ ı· Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ Î·È ÔÔ˘-
‰‹ÔÙ ·ÏÏÔ‡ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ªÂÛfiÁÂÈÔ. ∂‰Ò Î·È ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¯Úfi-
ÓÈ· ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÂÈÓÔÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·Ú·Û΢¿˙Ô˘Ó Î·È
Ó· ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ÂÏȤ˜, Ì·˙‡ÔÓÙ¿˜ ÙȘ Î·È Û˘ÓÙËÚÒÓÙ·˜ ÙȘ
ÛÙËÓ¿ÏÌË‹Í›‰È.◊‰Ë·fiÙËÓ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˘‹Ú¯·ÓÔÏϤ˜Û˘-
ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÚÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ È‰ÈÔًوÓ
ÙÔ˘˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙȘ ¿ÁÔ˘Ú˜ Ú¿ÛÈÓ˜
ÂÏȤ˜, ÎÔÌ̤Ó˜ Î·È ‰È·ÙËÚË̤Ó˜ Û ·Ï¿ÙÈ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Ì·‡Ú˜
Ú˘ÙȉȷṲ̂Ó˜ ÂÏȤ˜ (ıÚÔ‡Ì˜). ΔÔ Ì¿Ú·ıÔ ‹Ù·Ó ¤Ó· ·fi Ù·
‚fiÙ·Ó· Ô˘ ÚfiÛıÂÙ·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙËÓ ¿ÏÌË fiÔ˘ ‰È·ÙËÚÔ‡-
Û·Ó ÙȘ ÂÏȤ˜. √È ƒˆÌ·›ÔÈ ¤Ì·ı·Ó ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ
ÂÏÈÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ºÔ›ÓÈΘ: ÚfiÛıÂÙ·Ó ÎÈ ·˘-
ÙÔ› Ì¿Ú·ıÔ Î·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ, ·ÌÈÓÔ, Ì·ÛÙ›¯·, ̤-
ÓÙ· Î·È ·‹Á·ÓÔ. ™ÙÔ ª·ÁÎÚ¤Ì (¯ÒÚ˜ Ù˘ ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈ΋˜
∞ÊÚÈ΋˜) ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ù·Ó Â˘Ú¤ˆ˜ ÁÈ· ηÏÏ˘-
ÓÙÈΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ, .¯. ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ˘‰¿ÙˆÛË ÙÔ˘ ‰¤ÚÌ·ÙÔ˜, Î·È ‰È¿-
ÊÔÚ˜ ıÂÚ·›˜. ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ ¿ÏÂÈÊ·Ó ÙÔ ÛÒÌ·
ÙÔ˘˜ Ì ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô ÚÈÓ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜. √È ƒˆÌ·›ÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ô‡Û·Ó ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô ηٿÏÏËÏ· ·ÚˆÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ Ì ‚fiÙ·Ó·,
fiˆ˜ ÙÔ Ì‡ÚÔ, ÛÙËÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜
ƒˆÌ·›Ô˘˜ Ô Ì˘ıÈÎfi˜ ‹Úˆ·˜ ∏Ú·ÎÏ‹˜ ¤ÊÂÚ ÙȘ ÂÏȤ˜ ÛÙËÓ πÙ·-
Ï›·, Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ·ÔηÏÔ‡Û·Ó Hercules Olivarius. √È ·Ú-
¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ ÙÔ ÚÒÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ ÂÏÈ¿˜ Ê˘Ù‡ÙËÎÂ
·fi ÙË ı¿ ∞ıËÓ¿ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ ÁÈ· Ó’ ·Ó·‰Â›-
ÍÂÈ ÙË Ó›ÎË Ô˘ ›¯Â ÛÙË ÊÈÏÔÓÈΛ· Ù˘ Ì ÙÔ ıÂfi ¶ÔÛÂȉÒÓ·. ∏
ÂÏÈ¿ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘, Ù˘ ÚÔfi‰Ô˘ Î·È Ù˘
Â˘Ì¿ÚÂÈ·˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi. ◊Ù·Ó
ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘ ÛÙËÓ Â‚Ú·˚΋ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·Ú¿‰Ô-
ÛË: ÙÔ ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ ¤ÊÂÚ ¤Ó· ÎÏ·‰› ÂÏÈ¿˜ ÛÙÔ ¡Ò ˆ˜ ÛËÌ¿‰È ÙÔ˘
Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ‚È‚ÏÈÎÔ‡ ηٷÎÏ˘ÛÌÔ‡ ηÈ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·-
Ú¿‰ÔÛË, Ô ÛÙ·˘Úfi˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔ˘ πËÛÔ‡ ‹Ù·Ó ÊÙÈ·Á̤-
ÓÔ˜ ·fi ͇ÏÔ ÂÏÈ¿˜ Î·È Î¤‰ÚÔ˘. ∏ ÂÏÈ¿ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˘ ÛËÌ·Û›·˜
Î·È ÛÙÔÓ ÈÛÏ·ÌÈÎfi ÎfiÛÌÔ, Ô ¿ÍÔÓ·˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ
ÙÔ˘ ·ÈÒÓÈÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙË.
Q Δ· ‰ËÌËÙÚȷο
¶·Ú¿ ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔ-
Á›Ԣ, Ù· ‰ËÌËÙÚȷο ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÈ· ¢Ú›· Áο̷ Ê˘-
ÙÒÓ Î·È ÚÔ˚fiÓÙˆÓ fiˆ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ (Î·È Ì¿ÏÈÛÙ·, ·Ú¯¤ÁÔ-
Ó· ›‰Ë ÙÔ˘), ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ, Ë ‚ÚÒÌË, Ë Û›Î·ÏË, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì¤-
ÚÔ˜ fiÔ˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È Î·È ÙËÓ ÙÔÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÔÏÈ-
ÙÈÛÌfi. ΔÔ „ˆÌ›, ÙÔ ÈÔ ‰È¿ÛËÌÔ ›Ûˆ˜ ÙÚfiÊÈÌÔ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È
·fi‰ËÌËÙÚȷο,˘‹Ú¯ÂÎ·È˘¿Ú¯ÂÈÌÂÙËÌ›·‹ÙËÓ¿ÏÏËÌÔÚ-
Ê‹ ÛÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ë›ڈÓ. ΔÔ „ˆÌ› Ì ÚÔ˙‡ÌÈ ÛÂ
fiϘ ÙÔ˘ ÙȘ ÔÈÎÈϛ˜ –·fi ÙÔ Ì·‡ÚÔ Ù˘ ۛηÏ˘ ˆ˜ ÙȘ ÙÚ·-
Á·Ó¤˜ Ï¢Τ˜ Ì·ÁΤÙ˜– ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ·ÈÁ˘-
Ùȷ΋·Ú¿‰ÔÛË,Û‡ÌʈӷÌÂÙËÓÔÔ›·ËÚÒÙËÌÔÚÊ‹ÙÔ˘
·Ú¿¯ıËΠ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÌÂÈÍË Ì·ÁÈ¿˜ Ì ·Ï‡ÚÈ ·fi ÛÈÙ¿ÚÈ ‹
ۛηÏË ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ê¤ıËΠӷ ÊÔ˘ÛÎÒÛÂÈ (ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ˙‡Ìˆ-
Û˘). √È ·Ú¯·›ÔÈ ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ¤ÙÛÈ „ˆÌ›
4.500 ÚÈÓ, ·Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ·Ú¯¤ÁÔÓ· ›‰Ë ÛfiÚˆÓ
ÛÈÙËÚÒÓ Î·È ÙÔ ·Ï‡ÚÈ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ Î·Ï¿ ·ÏÂṲ̂ÓÔ fiÛÔ
ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi. ∂›Û˘, ‹Ù·Ó ÔÈ ÚÒÙÔÈ Ô˘ ¤¯ÙÈÛ·Ó ÊÔ‡ÚÓÔ˘˜.
∞Ú¯·›ÔÈ ¿˘ÚÔÈ Î·È ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ó· ·-

21. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ 21
Ú¿ÁÔ˘Ó ÂÚ›Ô˘ 50 ›‰Ë „ˆÌÈÔ‡ Î·È ›Ù·˜ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· Û˘-
ÛÙ·ÙÈο. √È ·Ú¯·›ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ ‹Ù·Ó Â›Û˘ «„ˆÌÔÊ¿ÁÔÈ» η-
ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ¿Ú· Ôχ ÙÔ „ˆÌ› Î·È ¤¯ÙÈ˙·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜
ÊÔ‡ÚÓÔ˘˜ fiÔ˘ ¤„ËÓ·Ó 70 ÂÚ›Ô˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë „ˆÌÈ-
Ô‡, Ù· ÔÔ›· Ô˘ÏÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ·ÁÔÚ¿. ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi
ÙËÓ ÂÔ¯‹ Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, ¿ÓÙˆ˜, ÙÔ „ˆÌ› Î·È Ù· ‰ËÌËÙÚÈ·-
ο ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Û‡Ì‚ÔÏ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘ ¢ËÌÂÚ›·˜. °È· ÙÔ˘˜
·Ú¯·›Ô˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ÙÔ „ˆÌ› ‹Ù·Ó ‚·ÛÈ΋ ÙÚÔÊ‹
˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Â›Ó·È fiÙÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔ „ˆ-
Ì› ¤ÁÈÓÂ Û˘ÓÒÓ˘ÌÔ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙȘ ÚÔÛ¢¯¤˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ
(«ÙÔÓ ¿ÚÙÔÓ ËÌÒÓ ÙÔÓ ÂÈÔ‡ÛÈÔÓ»). ¶·ÚfiÙÈ Ù· ›‰Ë ÙˆÓ ‰ËÌË-
ÙÚÈ·ÎÒÓ Ô˘ ÚÔÙÈÌÒÓÙ·È Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó,
fiˆ˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÙÚfiÔÈ Ì·ÁÂÈڤ̷ÙÔ˜ Î·È ÔÈ Û˘Ó‹ıÂȘ Ù˘
ηٷӿψۋ˜ ÙÔ˘˜, Â‰Ò Î·È 10.000 ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Û˘ÓÂ-
¯›˙Ô˘Ó Ó· ηٷӷÏÒÓÔ˘Ó ‰ËÌËÙÚȷο.
Δ∞ ¢∏ª∏Δƒπ∞∫∞ ™Δ∏ £ƒ∏™∫∂π∞
& Δ∏ ªÀ£√§√°π∞
∏ ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ ÛÙËÓ ˘ÏÈ΋ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋
˙ˆ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Î·È ·fi ÙËÓ
¤ÓÙÔÓË ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ÛÙË Ì˘ıÔÏÔÁ›· Î·È ÙË ıÚËÛΛ·
ÙÔ˘˜. ΔÔ „ˆÌ› ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÛÙË ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈ΋ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·: ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ı›·˜ ¢¯·ÚÈÛÙ›·˜
Û ÚÒÙÔ Â›Â‰Ô Â›Ó·È ¤Ó· Á‡̷ ·fi ÎÚ·Û› Î·È „ˆÌ›,
Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ fï˜ ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ «Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË» ÙÔ˘ ·›-
Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ πËÛÔ‡ Î·È ¤ÙÛÈ ÙËÓ ¤ÓˆÛË ÙÔ˘
ÈÛÙÔ‡ Ì ÙÔ £Â›Ô. ™ÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÙË ƒÒÌË ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Î·ÚÔ‡˜ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ –Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÎÏËÚfi
ÛÈÙ¿ÚÈ ‹ ÎÚÈı¿ÚÈ– Û ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Î·È ı˘-
ۛ˜. ∏ ı¿ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Ceres, ı¿ Ù˘ ÛÔ‰ÂÈ¿˜
Î·È ÙÔ˘ ıÂÚÈÛÌÔ‡, ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ì ÙËÓ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈ΋ ı¿
¢‹ÌËÙÚ·, ¤‰ˆÛ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ ÛÙÔÓ Ï·ÙÈÓÈÎfi fiÚÔ ÁÈ· Ù·
‰ËÌËÙÚȷο, Î·È Î·ÙfiÈÓ, ÛÙ· ·ÁÁÏÈο (cereals) Î·È Û ¿Ï-
Ϙ ÁÏÒÛÛ˜.
¶ÔÏÏÔ› ÂȉÈÎÔ› ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÙÚÈ¿‰· Ú¤ÂÈ
Ó· ÂÂÎÙ·ı› ¤Ú·Ó ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ, Ù˘ ÂÏÈ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÌÂ-
ÏÈÔ‡ ÁÈ· Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ Ù· fiÛÚÈ·, Ô˘ ·›˙Ô˘Ó ·Ú·‰Ô-
Ûȷο ÛÔ˘‰·›Ô ÚfiÏÔ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘. ∞fi Ù· ·Ú¯·›· ¯ÚfiÓÈ·, Ù· ÎÔ˘ÎÈ¿, Ù· Ú‚›ıÈ·, ÔÈ Ê·Î¤˜, Ù·
Ê·ÛfiÏÈ· Î·È Ô ·Ú·Î¿˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ıÚÂÙÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο ÛÙ·
ÔÔ›· Ù· ‰ËÌËÙÚȷο ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó. ¶·Ú·‰fi͈˜, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
·ÚÎÂÙ¿ ÛÙÔȯ›· ÛÙȘ ËÁ¤˜ ÁÈ· Ù· fiÛÚÈ· ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·,
›Ûˆ˜ ÁÈ·Ù› ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙËÓ Î‡ÚÈ· ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÊÙˆ¯ÒÓ, «ÙÔ ÎÚ¤-
·˜ ÙÔ˘ ÊÙˆ¯Ô‡», Î·È Ë ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÊÙˆ¯ÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ ‰ÂÓ ·Ô-
ÙÂÏÔ‡ÛÂ Û˘¯Ó¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, ˘¿Ú¯Ô˘Ó
¿ÊıÔÓ˜·Ó·ÊÔÚ¤˜ÛÙȘ·Ú¯·›Â˜ÂÏÏËÓÈΤ˜ÎˆÌˆ‰›Â˜ÁÈ·Ù·Ê·-
ÛfiÏÈ· Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ¤„˘ ÙÔ˘˜! ™Â ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ªÂ-
Û·›ˆÓ· (·Ú·‚Èο, ÂÏÏËÓÈο, Ï·ÙÈÓÈο Î·È ÈÛ·ÓÈο) Û¯ÂÙÈο ÌÂ
ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Á›ÓÂÙ·È Û·Ê¤˜ fiÙÈ fiÏÔÈ ÔÈ Ôϛ٘, ·ÎfiÌ· Î·È ÔÈ
ÏÔ‡ÛÈÔÈ, ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó Ù· fiÛÚÈ· ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜, Ù·
ÔÔ›· ›ÙÂ Ê˘Ù‡ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ΋Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ›Ù ٷ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡-
Û·Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜.
™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÎÚ¤·˜ Î·È Û ¿ÏÏ· ˙ˆÈο ÚÔ˚fiÓÙ·, ÂÂȉ‹ Ë
·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚ‹ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ·Ú¯·›-
·˜ ªÂÛfiÁÂÈÔ˘, ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ı¤ÛË ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹
‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ¢ڇÙÂÚÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. ∫·ıÒ˜ Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ ¿Ó-
ıËÛ˘ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÛÙ· ‚ÔÛÎÔÙfiÈ· Î·È Ù· ÏÈ‚¿‰È· Â›Ó·È Û‡ÓÙÔ-
ÌË ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ (ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ÍÂÚ·›ÓÔÓÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ·), ÙÔ
ÁÚ·Û›‰È Î·È Ù· ¿ÏÏ· Ê˘Ù¿ ÁÈ· ‚fiÛÎËÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜
¿ÊıÔÓ·. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Á˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È
Û˘Ó‹ıˆ˜ ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈ̘. ŒÙÛÈ, ˘fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÌÔÓ¿-
¯· ÔÈ ÌÂÁ¿ÏÔÈ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜ ›¯·Ó ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÎÙËÓÔÙÚÔÊÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹. ∂ÈϤÔÓ, Ë ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›· ‹Ù·Ó
ÌÈ·ÔÈÎÔÓÔÌÈο·Û‡ÌÊÔÚ˯ڋÛËÙ˘Á˘:ÔÈηÏÏȤÚÁÂȘÚfi-
ÛÊÂÚ·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ÙÚÔÊ‹ ·Ó¿ ÌÔÓ¿‰· ¤ÎÙ·Û˘ Á˘ ·’ fi,ÙÈ
Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ ˙ÒˆÓ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Ù· Ê˘ÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ‹Ù·Ó ÚÔÙÈ-
ÌfiÙÂÚ·. ŒÙÛÈ Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ ‚ÔˆÂȉÒÓ Û¯Â‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈfiÙ·Ó. Δ·
Úfi‚·Ù· Î·È Ù· ηÙÛ›ÎÈ· ‹Ù·Ó ¿ÊıÔÓ·, ÂÎÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó fï˜ ΢-
Ú›ˆ˜ ÁÈ· Ì·ÏÏ› Î·È ›Ó˜ Î·È Î·Ù¿ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·-
ÁˆÁ‹Ù˘ÚÈԇηÈÁÈ·ÙÔ‰¤ÚÌ·ÙÔ˘˜.∂›Û˘,¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó
‚fi‰È·Û‰ȿÊÔÚ˜ÂÚÁ·Û›Â˜ÛÙ··ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù·.√ȯԛÚÔÈÂÎÙÚ¤-
ÊÔÓÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ ÁÈ· ÙÔ
ÎÚ¤·˜ ÙÔ˘˜. √È ÓÔÌ·‰ÈΤ˜ Ê˘Ï¤˜ ÛÙË μfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋ ÂͤÙÚÂÊ·Ó
Î·È Î·Ì‹Ï˜.
¢. AÚ¯·›ÔÈ ÔÏÈÙÈÛÌÔ›
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ
ŸÏÔÈÔÈÔÏÈÙÈÛÌÔ›Ô˘¿ÓıËÛ·ÓÛÙËÓÂÚÈÔ¯‹Ù˘ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜
ÏÂοÓ˘ ÂËÚ¤·Û·Ó ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ.
√È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Â›Ó·È ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘
·Ó¤Ù˘Í·Ó ÙËÓ «Ù¤¯ÓË» Ù˘ Á·ÛÙÚÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÂÎÙÈÌÔ‡Û·Ó È‰È-
·ÈÙ¤Úˆ˜ ÙÔ Î·Ïfi ÎÚ·Û› Î·È Ù· ÙÔÈο ‰¤ÛÌ·Ù·. ™Â ·˘Ùfi Û˘Ó¤-
‚·ÏÂ Ë È‰È·›ÙÂÚË ÁˆÁÚ·Ê›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ì ٷ ÔÏÏ¿ ÓËÛÈ¿,
ÙȘ ·ÔÌÔӈ̤Ó˜ ÎÔÈÏ¿‰Â˜ Î·È Ù· ÌÈÎÚÔÎϛ̷ٷ Ô˘ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ŒÙÛÈ, Ù· Ê·ÁËÙ¿ Î·È Ù·
ÎÚ·ÛÈ¿ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ¤¯·ÈÚ·Ó ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÎÙ›ÌË-
Û˘ Î·È Ê‹Ì˘ Î·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ›¯·Ó ÙË ÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÔÏÈÙ›-
·˜, ηْ ·Ó·ÏÔÁ›· Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ «ÔÓÔ̷ۛ˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘»
Ô˘ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÚÔ˚fiÓÙ·.
π‰È·›ÙÂÚ· ·ÚÂÛÙfi ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ‹Ù·Ó
Î·È ÙÔ „¿ÚÈ Î·È, fiˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, ¤ÙÛÈ Î·È ÚÈÓ ·fi 2.500 ¯ÚfiÓÈ·
Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó ÛÙÔ ÌÂÓÔ‡ ÙˆÓ ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯ˆÓ ÁÂ˘Ì¿-
ÙˆÓ Ì ‰‡Ô ΢ڛˆ˜ È¿Ù·, ÙÔ ÚÒÙÔ Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ „¿ÚÈ Î·È
ÔÛÙÚ·ÎÔÂȉ‹ Î·È ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· „¿ÚÈ· fiˆ˜ Ô Ùfi-
ÓÔ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ∞Ú¯¤ÛÙÚ·ÙÔ (350 .Ã.), οı fiÏË Â›¯Â
ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÔÈÎfi È¿ÙÔ ‚·ÛÈṲ̂ÓÔ Û „¿ÚÈ. 줂·È· Ô ÛÙ·ıÂ-
Úfi˜ ÂÊԉȷÛÌfi˜ Û „¿ÚÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ›. ªÂ
ÙÔ ·Ï¿ÙÈÛÌ· (¿Ûو̷) Ù· „¿ÚÈ· Û˘ÓÙËÚÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ-
ÚÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Î·È ¤ÙÛÈ ÁÈÓfiÙ·Ó ‰˘Ó·Ùfi ÙÔ ÂÌfiÚÈfi ÙÔ˘˜.
√ÈŒÏÏËÓ˜ÚÔÙÈÌÔ‡Û·ÓÙÔÓ·ÛÙfiηȉȷÙËÚË̤ÓÔÛÂÍ›‰ÈÙfi-
ÓÔ. ¶·Ú·Û··Û·Ó Â›Û˘ ÌÈ· Û¿ÏÙÛ· Ô˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÙË ‰È·-
ÙÚÔÊÈ΋ ·Í›· ÙÔ˘ „·ÚÈÔ‡, ÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ «Á¿ÚÔ» Ì ÚԤϢÛË
ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ Ù˘ ª·‡Ú˘ £¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È Ù˘ ∫·Úı·-
Á¤Ó˘ (ÛÙË ÓfiÙÈ· πÛ·Ó›·). °È· ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ Ù˘ Û¿ÏÙÛ·˜, ¿-
ÛÙˆÓ·ÓÙÔ„¿ÚÈηÈÙÔ¿ÊËÓ·ÓÛÙÔÓ‹ÏÈÔÁÈ·ÌÂÚÈΤ˜‚‰ÔÌ¿‰Â˜,
ÒÛÙ ӷ ˘ÔÛÙ› ˙‡ÌˆÛË. ŒÙÛÈ, ·ÔÎÙÔ‡Û ¤ÓÙÔÓË ÔÛÌ‹ ηÈ
Á‡ÛË Ôχ ·ÏÌ˘Ú‹ Ô˘ ı˘Ì›˙ÂÈ Î¿ˆ˜ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ Û¿ÏÙÛ·
ÛfiÁÈ·˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ Î·Ù·-

22. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ22
Ó¿ÏˆÓ·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÛfiÙËÙ˜ Á¿ÚÔ˘ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÌÂÁ¿Ï˜ Ô-
ÛfiÙËÙ˜ ·Ûو̤ÓÔ˘ „·ÚÈÔ‡ ·Ú¿ÁÔÓÙ·Ó Î·È Ô˘ÏÈfiÓÙ·Ó Î˘-
Ú›ˆ˜ ÛÙ· ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ· ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙË ™˘-
Ú›· Î·È ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ·Ú·Û΢¿ÛÙËΠ̛· ·ÚfiÌÔÈ· Û¿ÏÙÛ·, Ë
«muriyes», ÛÙËÓ ÔÔ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÎÚÈı¿ÚÈ Ô˘ ›¯Â
˘ÔÛÙ› ˙‡ÌˆÛË.
∂ÓÙˆÌÂٷ͇Ӥ·ÚÔ˚fiÓÙ·¤ÊÙ·Ó·ÓÛÙ˪ÂÛfiÁÂÈÔ·fiÙËÓ¶ÂÚ-
ÛÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, fiˆ˜ ÙÔ ÎÔÙfiÔ˘ÏÔ, Ù·
ÚÔ‰¿ÎÈÓ·,Ù·‚ÂÚ›ÎÔη,ٷΛÙÚ·,Ù·ÊÈÛÙ›ÎÈ·.™˘Á¯ÚfiÓˆ˜,ÚÔ˚-
fiÓÙ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÙË ÔÚ›·,
fiˆ˜ ÙÔ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ Ô˘ ¤ÊÙ·Û ÛÙËÓ πÓ‰›· ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 400 .Ã.
Î·È ÙÔ ·Ì¤ÏÈ Ô˘, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ıÚ˘ÏÈÎfi ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘ ÌÂ-
Ù·ÍÈÔ‡* ¤ÊÙ·Û ÛÙËÓ ∫›Ó· ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 120 .Ã.
∂ÓfiÛˆ ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ ÂÍ·ÏÒÓÔÓÙ·Ó ÛÙȘ ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ˜
·ÎÙ¤˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, ÔÈ ºÔ›ÓÈΘ ·fi ÙËÓ ·ÎÙ‹ ÙÔ˘ §È‚¿ÓÔ˘
Î·È Ù˘ ™˘Ú›·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ·ÔÈ˘ ÛÙË μfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋,
Ì ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË fiÏË ·˘Ù‹ Ù˘ ∫·Ú¯Ë‰fiÓ·˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ÛË-
ÌÂÚÈÓ‹ Δ‡Óȉ·. ∞Ó Î·È ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ Ë
·ÁÚÔÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ΢ڛˆ˜ ·fi Ï·ÙÈ-
ÓÈΤ˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ËÁ¤˜, ηıÒ˜ ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ ¤Ì·ı·Ó ÔÏϤ˜ Û¯ÂÙÈ-
Τ˜Ú·ÎÙÈΤ˜Î·ÈÙ¯ÓÈΤ˜·fiÙÔ˘˜∫·Ú¯Ë‰fiÓÈÔ˘˜.√ȺԛÓÈΘ
Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÂÈÛ‹Á·Á·Ó ÙËÓ ÂÏÈ¿ ÛÙË μfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋. √È ÈÛÙÔÚÈ-
Τ˜ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiÙÈ Ô ÛÔ˘‰·›Ô˜ ∫·Ú-
¯Ë‰fiÓÈÔ˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎfi˜, ∞ÓÓ›‚·˜ ηٿ ÙËÓ ÔÈÛıÔ-
¯ÒÚËÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ˘fi ÙËÓ ›ÂÛË ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ
(ÙÔ 203 .Ã.) ‰È¤Ù·Í ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘ Ó· ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó
ÂÏÈfi‰ÂÓÙÚ· ÁÈ· Ó· ÚÔÊ˘Ï·¯ıÔ‡Ó ·fi ÙȘ ·Ûı¤ÓÂȘ.
∏ƒÒÌË›ӷÈËÌÔÓ·‰È΋ÂÚ›ÙˆÛËÛÙËÓÈÛÙÔÚ›·Ù˘ÂÚÈÔ¯‹˜
Ô˘ÍÂΛÓËÛˆ˜Ì›·Â·Ú¯È·Î‹fiÏË,ÂÍÂÏ›¯ıËÎÂÛÂfiÏË-ÎÚ¿-
ÙÔ˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Û ÌËÙÚfiÔÏË ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ë
ÔÔ›· ΢‚ÂÚÓÔ‡Û ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ÁÈ· Ù¤ÛÛÂÚȘ ·ÈÒÓ˜. ™Ù· ¯Úfi-
ÓÈ· Ù˘ ƒˆÌ·˚΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ù· Ù·Í›‰È· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ
‹Ù·Ó ÂχıÂÚ· fiˆ˜ Î·È ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÔ¯‹, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ‡·Ú-
ÍË ÂıÓÈÎÒÓ Û˘ÓfiÚˆÓ. ŸÌˆ˜ Ù· Ù·Í›‰È· ‹Ù·Ó ¯ÚÔÓÔ‚fiÚ·: ¯ÚÂÈ-
¿˙ÔÓÙ·Ó¤ÓÙÂÌ‹Ó˜ÁÈ·Ó·Ù·Íȉ¤„ÂÈηÓ›˜·fiÙȘ«¶‡Ï˜ÙÔ˘
∏Ú·ÎÏ‹»(ÛÙÂÓ¿ÙÔ˘°È‚Ú·ÏÙ¿Ú)̤¯ÚÈÙËÓ∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·ÛÙË™˘Ú›·.
ŒÙÛÈ, ÌfiÓÔ ÔÈ ÙÚÔʤ˜ Ô˘ Û˘ÓÙËÚÔ‡ÓÙ·Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ (Í‹-
Ú·ÓÛË, ¿Ûو̷ ‹ ‰È·Ù‹ÚËÛË Û ͛‰È) Î·È Î¿ÔÈ· ›‰Ë ÎÚ·ÛÈ-
Ô‡ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰È·ÙËÚËıÔ‡Ó Û’ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ù·Í›‰È. ∂ÓÙˆÌÂ-
ٷ͇, ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ‚·ÛÈṲ̂ÓÔÈ Û fiÛ· ¤Ì·ı·Ó ·fi ÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∫·Ú¯Ë‰fiÓÈÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁËÛ·Ó ÔÏϤ˜ ÔÈÎÈ-
ϛ˜ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Ì‹Ï·, ·¯Ï¿‰È· ηÈ
ÛٷʇÏÈ·. ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· Û˘ÓËıÈṲ̂ӷ ÙfiÙ ·ÁÚÔÙÈο ˙Ò· -‚fi-
‰È·, Úfi‚·Ù·, ηÙۛΘ, ÎfiÙ˜- ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ Û˘ÌÂÚȤϷ‚·Ó ÛÙ·
·ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ¿Ș Î·È ¯‹Ó˜, Ï·ÁÔ‡˜, Û·ÏÈÁοÚÈ·, ÙÚˆ-
ÎÙÈο. ∂ͤÙÚÂÊ·Ó ÔÏÏ¿ ›‰Ë „·ÚÈÒÓ Û ‰ÂÍ·ÌÂÓ¤˜ ‹ ÌÂÁ¿Ï˜
ÁÔ‡ÚӘ̷ÏÌ˘Úfi‹ÁÏ˘ÎfiÓÂÚfi.∂ÈÛ‹Á·Á·ÓÌ·¯·ÚÈο,fiˆ˜
È¤ÚÈ, ηӤϷ, ÈÂÚfiÚÈ˙·, ÛÎfiÚ‰Ô Î·È ÌÔÛ¯ÔÎ¿Ú˘‰Ô ·fi ÙË
¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ∞Û›·. ªÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Â›Ó·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Û˘ÓÙ·ÁÒÓ. ªÔÏÔÓfiÙÈ
˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÚ·Ù¿ ÌÂ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ηÈ
›Ûˆ˜ οÔÈ· ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· Ì ÚԤϢÛË ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ÙË
™˘Ú›·, ÙÔ Ï·ÙÈÓÈÎfi «Apicius» ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ· Ì.Ã. ·ÔÙÂÏ› ÙË
ÌfiÓË Ûˆ˙fiÌÂÓË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÌÂ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘.
√π ƒπ∑∂™ Δ∏™ ∞ƒ∞μπ∫∏™ ª∞°∂πƒπ∫∏™
∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ¤¯ÂÈ ÙȘ Ú›˙˜ Ù˘ Û ÂΛÓË ÙˆÓ
ÓÔÌ·‰ÈÎÒÓ Ê˘ÏÒÓ Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘, Û¯ÂÙÈο ·Ï‹ ÒÛÙ ӷ ÌÂ-
ٷʤÚÔÓÙ·È Ù· Û˘ÛÙ·ÙÈο Ù˘ ‡ÎÔÏ· Î·È Ó· Û˘ÓÙËÚÔ‡-
ÓÙ·È ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï· ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÛÙ· Ù·Í›‰È· Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Ù·
ηڷ‚¿ÓÈ·. Δ¤ÙÔȘ ÙÚÔʤ˜ ‹Ù·Ó ÙÔ Ú‡˙È Î·È ÔÈ ¯Ô˘ÚÌ¿‰Â˜
Î·È Ù· ˙Ò· Ô˘ ›¯·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÛÙ· Ù·Í›‰È· ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ΢-
Ú›ˆ˜ η̋Ϙ Î·È Úfi‚·Ù·. ™˘ÓÔÙÈο, ÔÈ Î‡ÚȘ ÙÚÔʤ˜
ÙˆÓ ÓÔÌ¿‰ˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ‹Ù·Ó:
A ∏ ·Ú·‚È΋ ›Ù· ·fi ·Ï‡ÚÈ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡, ÓÂÚfi Î·È Ï›ÁÔ
·Ï¿ÙÈ. ΔÔ Ì›ÁÌ· ˙˘ÌˆÓfiÙ·Ó Û ۯ‹Ì· ÏÂÙ‹˜ ›Ù·˜ ηÈ
„ËÓfiÙ·Ó Û ¤Ó· Â›Â‰Ô Û·Ԙ ¿Óˆ ·fi ÙË ÊˆÙÈ¿.
A √È ¯Ô˘ÚÌ¿‰Â˜ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÊÔ›ÓÈΘ
ÛÙȘ Ô¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘ Î·È ··ÓÙÔ‡Û·Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÔÈ-
ÎÈϛ˜. √È ÓÔÌ¿‰Â˜ Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘ ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ª·ÚfiÎÔ (ÂÚÈÔ-
¯‹ El M’sid) Î·Ù·Ó¿ÏˆÓ·Ó ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÔÈÎÈÏ›·
¯Ô˘ÚÌ¿‰ˆÓ (Mfasssas) Ì·˙› Ì ‚Ô‡Ù˘ÚÔ Ô˘ ¤ÊÙÈ·¯Ó·Ó
·fi Á¿Ï· ηÙۛη˜ ‹ ÚÔ‚¿ÙÔ˘, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÚfiÛıÂÙ·Ó ¤Ó·
‚fiÙ·ÓÔ Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘ (tazouknnit) Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÙÔ ı˘Ì¿-
ÚÈ, Î·È ÙÔ˘˜ ÛÂÚ‚›ÚÈ˙·Ó Ì ÙÛ¿È Ì¤ÓÙ·˜.
A Δ· Úfi‚·Ù· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÁÈ· Ù· ηڷ‚¿ÓÈ· Ù˘ ÂÚ‹-
ÌÔ˘ ÙȘ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ Î·È ÎÚ¤·ÙÔ˜. ΔÔ
·ÚÓ› ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌ· ÙËÓ ˘„ËÏfiÙÂÚË ı¤ÛË ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜
ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ. Œ„ËÓ·Ó ÙÔ ÎÚ¤·˜ Û ÌÈ· ÎÔÈÏfi-
ÙËÙ· Ô˘ ¤ÊÙÈ·¯Ó·Ó ÛÙËÓ ¿ÌÌÔ Î·È ÙË Á¤ÌÈ˙·Ó Ì οÚ-
‚Ô˘Ó· Î·È ÛÙ¿¯ÙË. ∂›Û˘, ›¯·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ η̋Ϙ ·ÏÏ¿
Î·È Î·ÙۛΘ ÁÈ· ÙÔ ÎÚ¤·˜ Î·È ÙÔ Á¿Ï· ÙÔ˘˜.
A Δ· Ú‚›ıÈ·, Ù· Ê·ÛfiÏÈ· Î·È ÔÈ Ê·Î¤˜ Ô˘ ÍËÚ·›ÓÔÓÙ·Ó
Î·È ÌÂٷʤÚÔÓÙ·Ó ·fi Ù· ηڷ‚¿ÓÈ·. √È ÓÔÌ¿‰Â˜ ÂÌÔ-
Ú‡ÔÓÙ·Ó ·˘Ù¿ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ·.
A Δ· ·ÔÍËڷ̤ӷ ÊÚÔ‡Ù·, fiˆ˜ ÛÙ·Ê›‰Â˜, ‚ÂÚ›ÎÔη,
ۇη Î.¿., Î·È ÍËÚÔ› ηÚÔ› fiˆ˜ ηڇ‰È· ·ÏÏ¿ Î·È ÂÏȤ˜
Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÓÔÌ¿‰ˆÓ.
A ΔÔ Ù˘Ú› ·fi Á¿Ï· ηÙۛη˜ ‹ η̋Ϸ˜, fiˆ˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·-
Ô‡ÚÙÈ, Ë ÁÓÒÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÚÔ¤Ú¯Â-
Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ªÔÁÁfiÏÔ˘˜.
A ΔÔ ÙÛ¿È Ì¤ÓÙ·˜ Ô˘ ηٷӷψÓfiÙ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
fiÏ˘ Ù˘ ̤ڷ˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ˙ÂÛÙfi Î·È ÍËÚfi
ηÈÚfi Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘. ª¿ÏÈÛÙ·, ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙÔ ÙÛ¿È È‰È·›-
ÙÂÚ· ÁÏ˘Îfi Î·È ‰˘Ó·Ùfi. ™ÂÚ‚ÈÚÈ˙fiÙ·Ó ·Ú·‰ÔÛȷο Û ÌÈ-
ÎÚ¿ ÔÙ‹ÚÈ· Î·È Ì ‰fiÛÂȘ, ·fi ÔÙ‹ÚÈ Û ÔÙ‹ÚÈ, ΢ÎÏÈ-
ο ÁÈ· Ó· ÚÔÏ¿‚ÂÈ Ó· ÎÚ˘ÒÛÂÈ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı›
·ÊÚfi˜ ÛÙ· ÔÙ‹ÚÈ·.
Δ· ηڷ‚¿ÓÈ· ¤Î·Ó·Ó ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÓÂÊԉȷÛÌÔ‡ Û ԿÛÂȘ
Î·È ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Û·Ó ÛÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘˜,
fiÔ˘ ÚÔÌËı‡ÔÓÙ·Ó ·Ï‡ÚÈ, ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο Î·È Î·-
ڢ·̷ٷ.
∫·ıÒ˜ Ù· ηڷ‚¿ÓÈ· Ù·Í›‰Â˘·Ó, ·Ó·Î¿Ï˘Ù·Ó Ó¤· ÚÔ˚-
* √ «‰ÚfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÈÔ‡» ¿ÓÔÈÍ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ 2Ô ·ÈÒÓ· .X. Î·È ˘‹Ú¯Â ̤¯ÚÈ Î·È ÚÈÓ ·fi ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜. ™˘Ó¤‰Â ÙËÓ K›Ó· Ì ÙËÓ
E˘ÚÒË Î·È Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ΢ڛˆ˜ ηڷ‚¿ÓÈ· AÛÈ·ÙÒÓ Ì η̋Ϙ Ô˘ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÌÂÙ¿ÍÈ Î·È Ì·¯·ÚÈο Î·È ¤·ÈÚÓ·Ó Û ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ¯Ú˘Ûfi,
·Û‹ÌÈ Î·È ÎÂÚ·ÌÈο.

23. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ 23
fiÓÙ· Î·È ÙÚfiÊÈÌ· Ô˘ ÚfiÛıÂÙ·Ó ÛÙÔ «ÌÂÓÔ‡» ÙÔ˘˜. ∫¿-
ıÂ Ó¤Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÂÓۈ̷وÓfiÙ·Ó ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ
ηٿÏÏËÏÔ ÙÚfiÔ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ, ÙȘ ·Ó¿-
ÁΘ Ù˘ Ê˘Ï‹˜ Î.Ï. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È Ë Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÙˆÓ ÓÔ-
Ì¿‰ˆÓ ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÙËΠ̠ÛÙÔȯ›· ·fi ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘
ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ·fi ÙË ™˘Ú›·,
ÙÔ §›‚·ÓÔ, ÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË, ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, ÙËÓ Δ˘ÓËÛ›· η-
Ù·Ï‹ÁÔÓÙ·˜ Û ̛· ÔÏ˘Ô›ÎÈÏË Î·È ÏÔ‡ÛÈ· ÎÔ˘˙›Ó·.
E. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ·
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ªÂÛ·›ˆÓ·, ÔÈ fiÏÂÌÔÈ, Ë ÔÏÈÙÈ΋ ·ÛÙ¿-
ıÂÈ·, ÔÈ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÔÈ ÏÈÌÔ› Ô˘ ·Ú·ÙËÚ‹ıËηÓ
›¯·Ó ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ.
ª¿ÏÈÛÙ·, fiÙ·Ó Ë μ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ¤¯·Û ÙȘ ·Ó·ÙÔÏÈ-
Τ˜ Ù˘ Â·Ú¯›Â˜, ̤۷ ÛÙÔ 600 Ì.Ã. ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ·
Û ·Ôı¤Ì·Ù· ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ηÈ
Û˘¯Ó¤˜ ÏËı˘ÛÌȷΤ˜ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ›¯·Ó ıÂÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ
ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ Ï·ÒÓ. ¶ÏËı˘-
ÛÌÔ›Ô˘ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ıËηӷfiÙË¢˘ÙÈ΋∂˘ÚÒËÚÔ˜ÙË™˘Ú›·
Î·È ÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ™Ù·˘ÚÔÊÔÚÈÒÓ ÌÂÙ¤-
ÊÂÚ·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ӥ˜ ȉ¤Â˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË Ì·-
ÁÂÈÚÈ΋ Î·È Ó¤Â˜ Á‡ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÎÔ˘˙›Ó·. ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ›,
ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈηÈ∂‚Ú·›ÔÈ›¯·ÓfiÏÔȉÈÎÔ‡˜ÙÔ˘˜È‰È·›ÙÂÚÔ˘˜
ηÓfiÓ˜Ô˘Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·ÓÌÂÙˉȷÙÚÔÊ‹.∫·Ù¿ÙˉȿÚÎÂÈ·ÙˆÓ
ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ·ÎfiÌ· ηÈ
ÔÈ ÊÙˆ¯Ô› ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· Ê·ÁË-
Ù¿. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ηٿ ÙȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÙˆÓ ÓËÛÙÂÈÒÓ ÔÈ
ÊÙˆ¯Ô› ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜, ηıÒ˜ ÔÈ ‰È·ÙÚÔÊÈ-
Τ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó ˘ÂÚ‚ÔÏÈο Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡-
Û·Ó Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó ÁÈ· ÓËÛÙ‹ÛÈ̘ ÙÚÔʤ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó·
·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ‚¤‚·È· ÔÈ ÏÔ‡ÛÈÔÈ.
∏ ÌÂÁ¿ÏË ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Ù˘ μ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·-
ÙÔÚ›·˜ ‹Ù·Ó ÊÙˆ¯Ô› ·ÁÚfiÙ˜ Î·È Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó
΢ڛˆ˜ Û ÎÚÈı·Ú¤ÓÈÔ „ˆÌ›, ÂÏȤ˜, Ï·¯·ÓÈο, ÍËÚÔ‡˜ ηÚÔ‡˜
Î·È fiÛÚÈ·, οÔÈ· ÊÚÔ‡Ù·, Ï›ÁÔ Ù˘Ú› Î·È ÌÈÎÚ¿ ·Ûو̤ӷ
„¿ÚÈ·. ™ÙÔ ÓÂÚfi ÚÔÛ¤ıÂÙ·Ó Û˘¯Ó¿ ÎÚ·Û› ÁÈ· Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó
ÙË ÌfiÏ˘ÓÛË ÙÔ˘ ·fi ÌÈÎÚfi‚È·. √È ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ Û Â-
ÚÈfi‰Ô˘˜ ÏÈÌÒÓ Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¤˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
ªÂÛ·›ˆÓ·, ÔÈ ¯ˆÚÈÎÔ› ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ Ì ٷ ˙Ò· ÙÔ˘˜,
Ô˘ ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó Û ÛfiÚÔ˘˜ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡, ›ÙÔ˘Ú· Î·È ‚ÂÏ·Ó›-
‰È·. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¢ÁÂÓ›˜ Î·È ÙÔ˘˜ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜ Ù·
Ú¿ÁÌ·Ù· ‹Ù·Ó ÙÂÏ›ˆ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ηıÒ˜ ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó
ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯· Á‡̷ٷ Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó ΢ӋÁÈ, ¯ÔÈÚÈÓfi,
„¿ÚÈ·, „ˆÌÈ¿, fiÛÚÈ·, ÍËÚÔ‡˜ ηÚÔ‡˜, ÎÚ·ÛÈ¿ Î.¿. Û ÌÂÁ¿-
Ϙ ÔÛfiÙËÙ˜. ∂›Û˘, ÔÈ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÙ›-
ÌËÛË ÛÙÔ Á¿ÚÔ fiˆ˜ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ƒˆÌ·›ÔÈ.
πÙ·ÏÈο Î·È ÈÛ·ÓÈο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÌÂ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÙÔ˘ 13Ô˘ -14Ô˘
·ÈÒÓ· Ì.Ã. ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ªÂÛÔÁ›Ԣ
‰Â ‰È¤ÊÂÚ Ôχ ·fi ÂΛÓË ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Î·È fiÙÈ Û˘-
Ó¤¯È˙ ÙË ÚˆÌ·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË. À¿Ú¯Ô˘Ó Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ· ÏÔ‡-
«To‡ÚÎÔ˜ Ì·Ó¿‚˘», ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Î·È «°˘Ó·›Î· ·fi ÙË ª·Î‰ÔÓ›·», ‰ÂÍÈ¿. ∞fi ÙÔ «Le Navigationi et Viaggi fatti nella Tvrchia» ÙÔ˘ Nicolo de' Nicolai (1580)

24. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ24
ÛÈ· Á‡̷ٷ fiˆ˜: ¯ÔÈÚÈÓfi Ì ̤ÏÈ, ¿È· Ì ̷ÚÌÂÏ¿‰· ΢-
‰ÒÓÈ, ÂÓÙfiÛıÈ· Ô˘ÏÂÚÈÎÒÓ Ì ÛÈÚfiÈ ·fi ÛٷʇÏÈ· Î·È Í›‰È.
∏ ÎÚÂÌÌ˘‰fiÛÔ˘· Î·È Ù· Ì·ÁÂÈÚÂ̤ӷ Ï·¯·ÓÈο, Ù· Ê·ÛfiÏÈ·
Î·È ÙÔ Ì·‡ÚÔ „ˆÌ› ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙȘ ‚·ÛÈ-
Τ˜ ÙÚÔʤ˜ ÙˆÓ ÊÙˆ¯fiÙÂÚˆÓ Ù¿ÍˆÓ.
¡¤· ÚÔ˚fiÓÙ·, fiˆ˜ ÙÔ Û·Ó¿ÎÈ, ÔÈ ÌÂÏÈÙ˙¿Ó˜, Ù· ÏÂÌfiÓÈ·, Ù·
ÔÚÙÔοÏÈ· Î·È Ë ˙¿¯·ÚË, ¤ÊÙ·Ó·Ó Ì ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ÛÙË ªÂÛfi-
ÁÂÈÔ ·fi ÙËÓ ∞Û›· Î·È ÂÍ·ÏÒÓÔÓÙ·Ó Û fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·Û‹ Ù˘,
΢ڛˆ˜ Ì ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÛÌÔ‡ ·fi ÙÔÓ 7Ô Ì.Ã. ·ÈÒ-
Ó· Î·È ÌÂÙ¿. ∏ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ‹Ù·Ó ‰˘-
Ó·Ù‹ ̤۷ ÛÙȘ ·¯·Ó›˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ (μ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜)
Î·È Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ƒˆÌ·˚΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. Δ· ·Ú·‚Èο Ê·ÁËÙ¿
‰ÂÓ ‹Ù·Ó ϤÔÓ Ù· Ê·ÁËÙ¿ ÙˆÓ Ê˘ÏÒÓ Ù˘ ÂÚ‹ÌÔ˘, ·ÏÏ¿ ÂÓ-
ۈ̷ÙÒıËηÓÛÙˉȷÙÚÔÊ‹ÏËı˘ÛÌÒÓηȿÏψÓÂÚÈÔ¯ÒÓ
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÙËÎ·Ó Ì Ӥ· ÛÙÔȯ›·. ∏ ˙¿¯·ÚË
Î·È ÙÔ Ú‡˙È ¤ÁÈÓ·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰È·ı¤ÛÈÌ· Î·È ÊıËÓfiÙÂÚ· ·’
fi,ÙÈ ÚˆÙ‡ÙÂÚ·. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘, ÈÔ Â‡¯ÚËÛÙ˘ ·’ ÙÔ Ì¤ÏÈ, ˙¿-
¯·Ú˘ÛÙԉȷÈÙÔÏfiÁÈÔÔ‰‹ÁËÛÂÛÙËÓ·Ú·Û΢‹Ì·ÚÌÂÏ¿‰·˜,
ÁÏ˘ÎÒÓ ÙÔ˘ ÎÔ˘Ù·ÏÈÔ‡ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÁÏ˘ÎÈÛÌ¿ÙˆÓ. 줂·È· Ù·
Ì·¯·ÚÈο Ù˘ Õˆ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ‰‡ÛÎÔÏ· ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙË ¢˘ÙÈ΋
ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È ÙËÓ ∂˘ÚÒË ÙÔ˘ ªÂÛ·›ˆÓ·. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È ÁÂÓÈο
ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÙˆÓ Ì·-
¯·ÚÈÎÒÓ Á‡ÔÓÙ·Ó Ê·ÁËÙ¿ Ì ÈοÓÙÈη Î·È ¤ÓÙÔÓ· ·ÚÒÌ·Ù·
Î·È Á‡ÛÂȘ.
™Δ. ∏ «·ÁÎÔÛÌÈÔÔÈË̤ÓË»
ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹
™Ù· 1500 Ì.Ã. Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ Ï·ÒÓ ‹Ù·Ó ÂÚÈÔ-
ÚÈṲ̂ÓË, ȉȷ›ÙÂÚ· ÙˆÓ ÊÙˆ¯ÒÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙˆÓ Â·Ú¯È·ÎÒÓ
·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÓËÛÈÒÓ. ΔÔ Á‡̷ ÙÔ˘
¯ˆÚÈÎÔ‡ ‹Ù·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌÈ· ʤٷ „ˆÌ› Ì ÎÚÂÌ̇‰È, ÂÏȤ˜ ÎÈ
¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘Ú› ‹ ·ÛÙfi ÎÚ¤·˜ – ÙÔ ÊÚ¤ÛÎÔ ÎÚ¤·˜ ÚÔÔÚÈ˙fi-
Ù·Ó ÁÈ· ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ fiˆ˜ ÔÈ ÁÈÔÚÙ¤˜. 줂·È· Ë Âͤ-
ÏÈÍË ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ Â¤ÙÚ„ ÛÙ·‰È·Î¿ ÙËÓ ÂÍ·-
ÛÊ¿ÏÈÛË ÙÚÔÊ‹˜ ηı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜: Ï·¯·ÓÈο
‰È·ÙËÚË̤ӷ ÛÙËÓ ¿ÏÌË Î·È ÙÔ Í›‰È (ÙÔ˘ÚÛ›), ηÓÈṲ̂ÓÔ ÎÚ¤-
·˜, ÍËÚ¿ fiÛÚÈ· Î·È Î·ÚÔ›, ÁÏ˘Î¿ Î.¿. ∂›Û˘ ÂΛÓË ÙËÓ Â-
Ú›Ô‰Ô ÔÈ ÂÈÚÚÔ¤˜ ·fi ÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È ÙȘ
·Ú·‚ÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ¤ÓÙÔÓ˜ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙȘ ‚ÔÚÂÈfi-
ÙÂÚ˜ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ΔÔ ÊÚ¤ÛÎÔ „¿ÚÈ Î·È Ù· ı·Ï·ÛÛÈÓ¿
·ÊıÔÓÔ‡Û·Ó ÛÙ· ÓËÛÈ¿ Î·È ÙȘ ·Ú·ÏȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ÔÈ ÙÈ̤˜
ÙÔ˘˜ ˆÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÚÔÛÈÙ¤˜. √È ÊÔ‡ÚÓÔÈ ÛÙ· ÓÔÈÎÔ΢ÚÈ¿
‹Ù·Ó Û¿ÓÈÔÈ ÎÈ ¤ÙÛÈ ÔÏϤ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ¤„ËÓ·Ó ÙÔ „ˆÌ› ÙÔ˘˜
ÛÙ· Î¿Ú‚Ô˘Ó· ‹ ÛÙÔ Ù˙¿ÎÈ (ÛÙ·¯Ùfi„ˆÌÔ, ÛÙ·¯ÙÔÎÔ˘ÏÔ‡Ú·).
¶·ÚfiÏ· ·˘Ù¿, ÛÙË ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹ Î·È ÙȘ ·Ó·ÙÔÏÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ‰È·ÌÔÚʈÓfiÙ·Ó Î·È ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÌÈ· ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ÂÚ›ÏÔÎË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ Î·È Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË.
∂ÈϤÔÓ, Ù· Ì·¯·ÚÈο ¤¯·ÈÚ·Ó ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ÂΛÓË ÙËÓ
ÂÚ›Ô‰Ô fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙȘ ·ÚˆÌ·ÙÈΤ˜ Î·È Á¢ÛÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ¤˜
ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡Ù·Ó fiÙÈ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ï‹
˘Á›·. 줂·È·, Ù· Ì·¯·ÚÈο (·Úه̷ٷ) fiˆ˜ ÙÔ È¤ÚÈ, Ë È-
ÂÚfiÚÈ˙·, Ë Î·Ó¤Ï· Î·È ÙÔ ÌÔÛ¯ÔÎ¿Ú˘‰Ô ›¯·Ó ˘„ËÏfi ÎfiÛÙÔ˜
ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË. ÕÏψÛÙ ·˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜
ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ô ∫ÔÏfiÌ‚Ô˜ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘
‰È·Û¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎfi. ŒÏÈ˙ ӷ ·ÓÔ›ÍÂÈ Ó¤Ô˘˜ ÂÌÔÚÈ-
ÎÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ ·’ fiÔ˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Ù·
Ì·¯·ÚÈο. ∞ÓÙ› ÁÈ’ ·˘Ùfi, ·Ó·Î¿Ï˘„ ÌÈ· Ó¤· ‹ÂÈÚÔ, ÙËÓ ∞ÌÂ-
ÚÈ΋, ÏÔ‡ÛÈ· Û ÚˆÙfiÁÓˆÚ˜ Á‡ÛÂȘ Î·È ÙÚÔʤ˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó
ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ È¤ÚÈ, ÙÔ Ì·¯¿ÚÈ, Ë ‚·Ó›ÏÈ· Î·È Ë ÛÔÎÔÏ¿Ù·, ÔÈ
ÓÙÔÌ¿Ù˜, Ù· ÍÂÚ¿ Ê·ÛfiÏÈ·, ÔÈ ·Ù¿Ù˜, ÙÔ Î·Ï·ÌfiÎÈ Î·È Ô
ËÏ›·ÓıÔ˜. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÂËÚ¤·Û·Ó Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi
‚·ıÌfi ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹. ∫¿ÔÈ· ·fi ·˘Ù¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÓ-
ۈ̷ÙÒıËÎ·Ó Ï‹Úˆ˜ Û ·˘Ù‹ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ
ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰›·ÈÙ·˜: Ë ÓÙÔÌ¿Ù· ÁÈ· ÙË
Á‡ÛË Î·È ÙË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ Ù˘ ·Í›·, ÔÈ ·Ù¿Ù˜ Î·È ÙÔ Î·Ï·Ìfi-
ÎÈ ˆ˜ ÚÔÛÈÙ¤˜ ‚·ÛÈΤ˜ ÙÚÔʤ˜, ÙÔ ËÏȤϷÈÔ ˆ˜ ·ÓÙÈηٷÛÙ¿Ù˘
ÙÔ˘ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô˘.
¶·Ú¿ÏÏËÏ·,Ù·˙ҷηÈÔÈηÏÏȤÚÁÂȘوÓÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ·ÁÚÔ-
ÎÙËÌ¿ÙˆÓ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ϤÔÓ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ
¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎÔ‡. ø˜ Ê˘ÛÈÎfi Â·ÎfiÏÔ˘ıÔ, ·fi ÙÔ
1492 Î·È ÌÂÙ¿, ÍÂΛÓËÛ ÌÈ· «Â·Ó¿ÛÙ·ÛË» ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜
Û˘Ó‹ıÂȘ. Δ· ÙÚfiÊÈÌ· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈfi ÙÔ˘˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙ·‰È·Î¿
«·ÁÎfiÛÌÈ·». ¡¤· ÚÔ˚fiÓÙ· Û˘Ó¤¯È˙·Ó Ó· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙË ªÂ-
ÛfiÁÂÈÔØ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Ù· ÔÚÙÔοÏÈ·, Ù· Ì·ÓÙ·Ú›ÓÈ·, ÙÔ
ÁÎÚ¤ÈÊÚÔ˘Ù Î·È Ù· ·ÎÙÈÓ›‰È·. ∞fi ÙfiÙÂ Î·È ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, fiÏ·
ۯ‰fiÓ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÛ·¯ıÔ‡Ó Î·È Ó· Â›Ó·È ‰È·-
ı¤ÛÈÌ· ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ·ÓÂÍ·Úًو˜ ÂÔ¯‹˜.
Δ∞ ª¶∞Ã∞ƒπ∫∞, ∏ °∞™Δƒ√¡√ªπ∞ ∫∞π
∏ °∂¡¡∏™∏ Δ∏™ °∞§§π∫∏™ ∫√À∑π¡∞™
™ÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ªÂÛ·›ˆÓ· Î·È ÛÙȘ ·Ú-
¯¤˜ Ù˘ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛ˘ Ù· Ì·¯·ÚÈο ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Û‡Ì‚Ô-
ÏÔ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛ˘. ŸÙ·Ó ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·Î¿-
Ï˘„Ë Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜, ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 16Ô˘ ·ÈÒÓ·, Ë ·ÛÙÈ-
΋ Ù¿ÍË ¿Ú¯ÈÛ ÙËÓ ÂȉÂÈÎÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË Ì·¯·ÚÈÎÒÓ ÛÙ·
Á‡̷ٷ Ô˘ ·Ú¤ıÂÙÂ, Ù· Ì·¯·ÚÈο ›¯·Ó ‹‰Ë Á›ÓÂÈ ÏÈ-
ÁfiÙÂÚÔ ·ÎÚÈ‚¿ Î·È ÈÔ ‰È·ı¤ÛÈÌ·. ΔfiÙÂ Ë ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·
¤Î·Ó ÛÙÚÔÊ‹ 180 ÌÔÈÚÒÓ, ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ‰ËÏ·‰‹ Ó· Ù· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ› ˆ˜ ¤Ó‰ÂÈÍË ··Í›ˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜. √È ÌÂÁ¿ÏÔÈ °¿ÏÏÔÈ
Ì¿ÁÂÈÚÔÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÒÓ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó·
ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È Î·È Ó· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Û ·˘Ù‹ ηı·˘Ù‹
ÙË Á‡ÛË ÙÔ˘ ÙÚÔÊ›ÌÔ˘. ΔÔ 1654 Ô Nicolas de Bonnefons
ÛÙÔ ıÂÌÂÏÈ҉˜ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘: «Les délices de la campagne»
ÂÈÛ‹Á·Á ÙËÓ ÂÍ‹˜ ηÈÓÔÙÔÌ›·: «∏ Ï·¯·ÓfiÛÔ˘· Ú¤ÂÈ
Ó· ¤¯ÂÈ Á‡ÛË Ï¿¯·ÓÔ˘, Ë Ú·ÛfiÛÔ˘· Á‡ÛË Ú¿ÛÔ˘,
Î.Ô.Î. ∫·È ÛÎÔ‡ˆ ·˘Ùfi Ô˘ Ϥˆ ÁÈ· ÙË ÛÔ‡· Ó· Á›ÓÂÈ
ÎÔÈÓ‹ ·Ú¯‹ Î·È Ú·ÎÙÈ΋ ÁÈ· fiÏ· Ù· Ê·ÁËÙ¿». ∞˘Ù‹ Ë È‰¤·
·ÔÙ¤ÏÂÛ ԢÛÈ·ÛÙÈο ÙËÓ ‚·ÛÈ΋ ·Ú¯‹ Ù˘ ÂÚ›ÊËÌ˘
Á·ÏÏÈ΋˜ Á·ÛÙÚÔÓÔÌ›·˜, fiÔ˘ Ë Á‡ÛË ÙÔ˘ ·ÚÈÔ˘ Û˘-
ÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ‰ÂÓ ÂÈηχÙÂÙ·È ·fi ‰Â˘ÙÂÚ‡ÔÓÙ· ˘ÏÈο ÌÂ
¤ÓÙÔÓÔ ¿ÚˆÌ·, ÂÓÒ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏ› ÂÎÏÂ-
Ù˘Ṳ̂ÓË Ù¯ÓÈ΋, Ì ηÓfiÓ˜ ·ÚfiÌÔÈÔ˘˜ Ì ÂΛÓÔ˘˜
Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÌÈ· ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÚÌÔÓ›· ‹ ÙË ¯ÚˆÌ·ÙÈ΋ ÈÛÔÚ-
ÚÔ›· ÂÓfi˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ›Ó·Î·.

25. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ 25
ÿÚÙ˘ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ηٿ ÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· ·fi ÙÔÓ Felix Delamarche (¤ÙÔ˜ ¤Î‰ÔÛ˘ 1829)
∏ ª∞ƒ√∫π¡∏ ∫√À∑π¡∞
∏ Ì·ÚÔÎÈÓ‹ ÎÔ˘˙›Ó· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ̈۷˚Îfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô
ÔÏÏÔ› ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÔÏÈÙÈÛÌÔ› ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ì Ô-
χ ÓfiÛÙÈÌ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·! ∏ Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÛÙÔ ª·ÚfiÎÔ,
ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ ÙfiÛˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ¤¯ÂÈ ÂËÚ·ÛÙ› ·fi ÙËÓ
·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ μÂÚ‚¤ÚˆÓ (Ê˘Ï¤˜ Ù˘ μ. ∞ÊÚÈ΋˜, Ô˘ η-
ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó Û ÔÚÂÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜), ÙËÓ ·Ú·‚È΋ ·Ú¿‰ÔÛË
Ù˘ ∞Ó‰·ÏÔ˘Û›·˜ Ô˘ ¤ÊÂÚ·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÔÈ ª·˘ÚÈÙ·ÓÔ›
fiÙ·Ó ¤Ê˘Á·Ó ·fi ÙËÓ πÛ·Ó›·, ÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ·Ú¿‰Ô-
ÛË, ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ Ô˘ ¤ÊÂÚÓ·Ó ÔÈ
ÕÚ·‚˜ ηٿ ÙȘ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ
‚ڷ˚΋ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔ˘˙›Ó·. √È Ì¿ÁÂÈÚ˜ ÙˆÓ ·Ó·ÎÙfi-
ÚˆÓ Ù˘ ºÂ˙, ÙÔ˘ ª·Ú·Î¤˜ Î·È ÙÔ˘ ƒ·Ì¿Ù Î·È ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜
ÙÔ˘˜ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó Â›Û˘ ÛÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË Ì·ÚÔÎÈÓ‹ ÎÔ˘˙›-
Ó· ÙÔ˘ Û‹ÌÂÚ·.
¶·Ú’ fiϘ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘, ·fi ÙÔ 1500 Î·È ÌÂÙ¿, Ù· ‚·ÛÈο ÌÂÛÔÁÂȷο ÙÚfiÊÈÌ· Ù˘
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ fi¯È ·ÏÒ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ·, ·ÏÏ¿ ·›˙Ô˘Ó ‚·ÛÈ-
Îfi ÚfiÏÔ ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹:
A ÙÔ „ˆÌ›
A ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô Î·È ÔÈ ÂÏȤ˜
A Ù· fiÛÚÈ·
A Ù· ÛٷʇÏÈ· Î·È ÙÔ ÎÚ·Û›
A Ù· ۇη Î·È ÔÈ ¯Ô˘ÚÌ¿‰Â˜
A Ù· ı·Ï·ÛÛÈÓ¿ Î·È Ù· „¿ÚÈ·
A ÙÔ ·ÚÓ›, ÙÔ Î·ÙÛ›ÎÈ Î·È ¿ÏÏ· ›‰Ë ÎÚ¤·ÙÔ˜
A ÙÔ Á¿Ï· Î·È ÙÔ Ù˘Ú›
∞fi ÙÔ 1950 Î·È ÌÂÙ¿, Î·È ÂÓfiÛˆ ˘‹Ú¯Â (fiˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Îfi-
Ì·) ÌÂÁ¿ÏË ·ÓËÛ˘¯›· ÁÈ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙÔ˘ ˘ÔÛÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙȘ
·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ¯ÒÚ˜, ÛÙË ¢˘ÙÈ΋ ∂˘ÚÒË Î·È ÙȘ ∏¶∞, Ë
‚ÈÔÌ˯·ÓÔÔÈË̤ÓË ϤÔÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ
˘ÂÚ·Ú·ÁˆÁ‹ ۯ‰fiÓ Î¿ı ›‰Ô˘˜ ÙÚÔÊ›ÌÔ˘ Î·È ÂȉÈο ÙˆÓ
‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ, ÙˆÓ Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌÈÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜. ∞˘Ù‹ Ë
‰ÈÂıÓ‹˜ Ù¿ÛË ÂËÚ¿˙ÂÈ Û·ÊÒ˜ Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘. Δ· Ù˘ÔÔÈË̤ӷ ÙÚfiÊÈÌ· ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤-
ÚÔ˜ Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Ì ¿ÌÂÛË Û˘-
Ó¤ÂÈ· ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÛÙËÓ ÚfiÛÏË„Ë Ï›Ô˘˜, ˘‰·Ù·ÓıÚ¿ÎˆÓ Î·È
·Ï·ÙÈÔ‡.√Èηٷӷψ٤˜¤¯Ô˘ÓϤÔÓÔχ‡ÎÔÏËÚfiÛ‚·ÛË
Û ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ ‰ÂÓ Â˘‰ÔÎÈÌÔ‡Ó ÛÙË ÁË Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ (.¯.
‰È¿ÊÔÚ· ÙÚÔÈο ÊÚÔ‡Ù·) ‹ ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È ÂÎÙfi˜ ÂÔ¯‹˜. ΔÔ Â‡-
ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ÙˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ Â›Ó·È ϤÔÓ Ôχ ÌÂÁ¿-
ÏÔ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Û˘¯Ó¿ ·Ú·Û‡ÚÂÈ Û ÂÈÏÔÁ¤˜ Ì ¯·ÌËÏ‹ ‰È·-
ÙÚÔÊÈ΋ ·Í›· Î·È fi¯È ȉȷ›ÙÂÚ· ÊÈÏÈΤ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
ŒÙÛÈ, Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ ÂÁ›ÚÂÈ Û˘¯Ó¿
·ÓËÛ˘¯›Â˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ ηÈ
ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›· ÙÔ˘˜.

26. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ26
A. ∏ ÁˆÌÔÚÊÔÏÔÁ›·
Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÏÂοÓ˘
ΔÔ fiÓÔÌ· «ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ı¿Ï·ÛÛ·» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·
Ô˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÁË Î·È ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙË Ï·ÙÈÓÈ΋ Ϥ-
ÍË «mediterraneus» Ô˘ Û˘ÓÙ›ıÂÙ·È ·fi ÙÔ «medius» (ÛÙË Ì¤-
ÛË, ÌÂÛ·›Ô˜) Î·È ÙÔ «terra» (ÁË). √ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ªÂÛÔ-
Á›Ԣ ¤¯ÂÈ ÙȘ ··Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ Ì·ÎÚÈÓfi ·ÚÂÏıfiÓ.
™‡Ìʈӷ Ì ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· Î·È ÁˆÏÔÁÈΤ˜ ıˆڛ˜ ˘ÔÏÔÁ›-
˙ÂÙ·È fiÙÈ ÂÚ›Ô˘ 1,1 ‰ÈÛÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ˘‹Ú¯Â Ë
·Ú¯·›· ‹ÂÈÚÔ˜ Ù˘ ¶·ÁÁ·›·˜ Ë ÔÔ›· ÂÚÈ‚·ÏÏfiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ
·Ú¯¤ÁÔÓÔ ˆÎ·Ófi Ù˘ ¶·Óı¿Ï·ÛÛ·˜. ¶ÂÚ›Ô˘ 180 Ì 250
ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ÚÈÓ, ÔÈ ÂȉÈÎÔ› ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ë ¶·ÁÁ·›· ‰È·-
Û¿ÛÙËÎÂ, ·Ú¯Èο Û ‰‡Ô ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙȘ Ë›-
ÚÔ˘˜ Ù˘ §·˘Ú·Û›·˜ ÛÙÔ μÔÚÚ¿ Î·È Ù˘ °ÎÔÓÙ‚¿Ó· ÛÙÔÓ ¡fiÙÔ.
√ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎfi˜ øηÓfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠ·ÚÁfiÙÂÚ· ·fi ÙÔ Â-
Ú·ÈÙ¤Úˆ Û¿ÛÈÌÔ ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ËÂ›ÚˆÓ Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÌÂ-
ٷ͇ ÙÔ˘˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠΔËı‡˜ (·fi ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋˜
ΔÈÙ·Ó›‰·˜). ∏ §·˘Ú·Û›· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙȘ Ë›ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ‚fiÚÂÈ-
Ô˘ ËÌÈÛÊ·ÈÚ›Ô˘: μ. ∞ÌÂÚÈ΋, ∂˘ÚÒË Î·È ∞Û›· Î·È Ë °ÎÔ-
ÓÙ‚¿Ó· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÂΛӘ ÙÔ˘ ÓfiÙÈÔ˘ ËÌÈÛÊ·ÈÚ›Ô˘, ‰ËÏ·-
‰‹ ÙË ¡. ∞ÌÂÚÈ΋, ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋, ÙËÓ πÓ‰›·, ÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·Ï›· ηÈ
ÙËÓ ∞ÓÙ·ÚÙÈ΋.
∏ Û¯ÂÙÈ΋ ı¤ÛË ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ ËÂ›ÚˆÓ ÂΛӘ ÙȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜
ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜: ·) Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘
ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ÛÙÚÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ˘ı̤ӷ ÙˆÓ ˆÎ·ÓÒÓ ‚)
Ù· Ù·ÈÚÈ·ÛÙ¿ ÂÚÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È fiÚÈ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ËÂ›ÚˆÓ Á)
·Ï·ÈÔÌ·ÁÓËÙÈο ÛÙÔȯ›·. ªÂ ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙˆÓ Ë›ڈÓ
Ù˘ ∂˘Ú·Û›·˜ Î·È Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜ ÚÔÎÏ‹ıËÎÂ Ë ÔÚÔÁ¤ÓÂÛË ÛÙËÓ
∂˘ÚÒË Î·È Û¯ËÌ·Ù›ÛÙËÎ·Ó Ù· ¶˘ÚËÓ·›·, ÔÈ ÕÏÂȘ Î·È Ù·
μ·ÏοÓÈ· fiÚÔÈ (∞›ÌÔ˜). ∏ ΔËı‡˜ ı¿Ï·ÛÛ· Û˘ÚÚÈÎÓÒıËΠηÈ
‰È·Û¿ÛÙËΠۯËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, ÙË ª·‡ÚË ı¿Ï·Û-
Û·, ÙËÓ ∫·Û›· Î·È ÙË Ï›ÌÓË ∞Ú¿ÏË. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÂÚ›Ô˘ 7 Âη-
ÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ, Ë ÙÂÎÙÔÓÈ΋ Ͽη Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜ ÂÓÒ-
ıËΠ̒ ÂΛÓË Ù˘ ∂˘ÚÒ˘ ÛÙ· ‰˘ÙÈο Î·È ¤ÙÛÈ ¤ÎÏÂÈÛ·Ó Ù·
ÛÙÂÓ¿ ÙÔ˘ °È‚Ú·ÏÙ¿Ú. ŒÙÛÈ, Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ·Ú¤ÌÂÈÓ ÎÏÂÈÛÙ‹
ÁÈ· ÂÚ›Ô˘ 2 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ·. ∂ΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ë ÂÍ¿-
ÙÌÈÛË ‹Ù·Ó Ôχ ¤ÓÙÔÓË ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËÎÂ
Û ÌÈ· ‚·ıÈ¿ ·ÔÍËڷ̤ÓË ÏÂοÓË, fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· È˙‹Ì·-
Ù· Î·È Ù· ¿Ï·Ù· ÛÙ· ÁˆÏÔÁÈο ÛÙÚÒÌ·Ù· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î¿-
Ùˆ ·fi ÙÔÓ ˘ı̤ӷ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ (Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ·ÔÙÂϤ-
ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ «Deep Sea
Drilling», 1970). ŸÙ·Ó Ë ÛÙڈ̷ÙÔÂȉ‹˜ ÊϤ‚· ÛÙ· ÛÙÂÓ¿ ÙÔ˘
°È‚Ú·ÏÙ¿Ú ¤Û·ÛÂ, ÚÈÓ ·fi 5 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ·, ÓÂÚfi ·fi
ÙÔÓ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎfi ÂÈÛ¯ÒÚËÛÂ Î·È ¿ÏÈ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ∞˘Ù‹ Ë ‰È·-
‰Èηۛ· Ù˘ Ï‹ÚÔ˘˜ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ Î·È Ù˘ «ÏËÌÌ˘Ú›‰·˜» ÌÔ-
Ú› Ó· Û˘Ó¤‚Ë ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· ÊÔÚ¤˜ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó
Û¯ÂÙÈο ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ.
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÁˆÏÔÁÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË ÏÂοÓË Ù˘ ªÂÛÔÁ›-
Ô˘ Î·È ÙË Á‡Úˆ ÂÚÈÔ¯‹ ‰È‹ÚÎÂÛ·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÂηÙÔÌ̇ÚÈ·
¯ÚfiÓÈ· Î·È ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ
·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÁÈ· ÔÏϤ˜
¯ÈÏÈÂٛ˜, ·ÚfiÙÈ Ù· ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÔȯ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙ·
ÙÂÏÂ˘Ù·›· 12.000 ¯ÚfiÓÈ·. ¶ÏËı˘ÛÌÔ› ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂıÓÈÎÔ-
Ù‹ÙˆÓ Î·È Î·Ù·ÁˆÁÒÓ ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÛÙË ÁË Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ Î·È ÙËÓ ¤Î·Ó·Ó ‡ÊÔÚË Î·È ·Ú·ÁˆÁÈ΋. ¶ÚÔ-
Û·ÚÌfiÛÙËÎ·Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÛÙȘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û˜ Â-
ÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÌÂÚÈÎÔ‡˜
·fi ÙÔ˘˜ ÈÔ ı·˘Ì·ÛÙÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘
ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜.
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ‰È·ÙËÚ› ·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔȯ›· ·fi ÙÔ Ì·-
ÎÚÈÓfi Ù˘ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ÂÚÈÛÙÔȯ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÚÂȘ Ë›ÚÔ˘˜:
∂˘ÚÒË, ∞Û›· Î·È ∞ÊÚÈ΋. ∏ ∂˘ÚÒË ·fi ÙÔ μÔÚÚ¿ ÔÚıÒÓÂÈ
ÙËÓ ÔÚÔÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ¶˘ÚËÓ·›ˆÓ, ÙˆÓ ÕÏˆÓ, ÙˆÓ ¢ÈÓ·ÚÈÎÒÓ
ÕÏˆÓ, Ù· ‚Ô˘Ó¿ ÙˆÓ μ·ÏηӛˆÓ Î·È ÙË ƒÔ‰fiË. Δ· Û‡ÓÔ-
Ú· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·È ÚÔ˜ Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο ÛÙË ¯ÂÚÛfiÓË-
ÛÔ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ›·˜ ̤¯ÚÈ Ù· ‚Ô˘Ó¿ Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ∞Ó·ÙÔÏ›·˜,
ÂÓÒ Ë ÔÚÔÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ÕÙÏ·ÓÙ· Î·È Ë ¤ÚËÌÔ˜ ™·¯¿Ú· ÛÙËÓ ∞ÊÚÈ-
΋ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ÓfiÙÈ· Û‡ÓÔÚ¿ Ù˘.
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜, ÌÈ· ۯ‰fiÓ ÎÏÂÈÛÙ‹ ı¿Ï·ÛÛ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔÓ
∞ÙÏ·ÓÙÈÎfi øηÓfi ̤ۈ ÙˆÓ ÛÙÂÓÒÓ ÙÔ˘ °È‚Ú·ÏÙ¿Ú (14 ¯ÏÌ.
Ï¿ÙÔ˜ Î·È 300 Ì. ‚¿ıÔ˜). Œ¯ÂÈ ¤ÎÙ·ÛË 2,5 ÂηÙ. Ù.¯ÏÌ., Ì ̋-
ÎÔ˜ 3.900 ¯ÏÌ. Î·È Ì¤ÁÈÛÙÔ Ï¿ÙÔ˜ 1.600 ¯ÏÌ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ·
Ì›· ‚·ıÈ¿ ı¿Ï·ÛÛ· Ì ̤ÛÔ ‚¿ıÔ˜ 1.500 Ì. Î·È Ì¤ÁÈÛÙÔ 5.150
Ì. ÛÙȘ ÓfiÙȘ ·ÎÙ¤˜ ÙÔ˘ πÔÓ›Ô˘ ¶ÂÏ¿ÁÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ŒÓ·
˘Ôı·Ï¿ÛÛÈÔ ÛÙÚÒÌ· ÂÙÚÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÙËÓ Δ˘ÓËÛ›· ˆ˜ ÙË ™È-
ÎÂÏ›· ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ Î·È ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Ù˘ ÏÂ-
οÓË Î·È ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛÙÚÒÌ· ÌÂٷ͇ πÛ·Ó›·˜ Î·È ª·ÚfiÎÔ˘ Â-
ÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·fi Ù· ÛÙÂÓ¿ ÙÔ˘ °È-
‚Ú·ÏÙ¿Ú, ÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ·Ï›ÚÚÔÈ·˜. ∞˘Ù¿
Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, Ì·˙› Ì ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘, η-
ıÈÛÙÔ‡Ó ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ÈÔ ·ÏÌ˘Ú‹ Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙÔÓ ∞ÙÏ·-
ÓÙÈÎfi øηÓfi.
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÙȘ ÂÍ‹˜ ›ÎÔÛÈ Ì›· ¯ÒÚ˜:
2Ô
∫∂º∞§∞π√
∏ ¶∞ƒ∞°ø°∏ Δ∏™ Δƒ√º∏™ & √π ºÀ™π∫√π
¶√ƒ√π Δ∏™ ª∂™√°∂π√À

27. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: ∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ & ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ 27
∫·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ‚fiÚÂÈ·˜ ·ÎÙ‹˜ (‰˘ÙÈο ÚÔ˜ ·Ó·ÙÔÏÈο):
πÛ·Ó›·, °·ÏÏ›·, ªÔÓ·Îfi, πÙ·Ï›·, ™ÏÔ‚ÂÓ›·, ∫ÚÔ·Ù›·, μÔÛÓ›·
Î·È ∂Ú˙ÂÁÔ‚›ÓË, ª·˘ÚÔ‚Ô‡ÓÈÔ, ∞Ï‚·Ó›·, ∂ÏÏ¿‰·, ΔÔ˘ÚΛ·
ηıÒ˜ Î·È Ù· ÓËÛȈÙÈο ÎÚ¿ÙË Ù˘ ª¿ÏÙ·˜ Î·È Ù˘ ∫‡ÚÔ˘,
ÛÙË ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹ (‚fiÚÂÈ· ÚÔ˜ ÓfiÙÈ·): ™˘Ú›·, §›‚·ÓÔ˜ ηÈ
πÛÚ·‹Ï Î·È Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ‚fiÚÂÈ·˜ ·ÎÙ‹˜ (·Ó·ÙÔÏÈο ÚÔ˜
‰˘ÙÈο): ∞›Á˘ÙÔ˜, §È‚‡Ë, Δ˘ÓËÛ›·, ∞ÏÁÂÚ›· Î·È ª·ÚfiÎÔ.
∂›Û˘ Ë ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·, Ë ™ÂÚ‚›·, Ë πÔÚ‰·Ó›· Î·È Ë ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË
·ÚfiÏÔ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘, ıˆÚÔ‡ÓÙ·È
·Ú·‰ÔÛȷο ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ¯ÒÚ˜ ÏfiÁˆ Ù˘ Û¯ÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘
Îϛ̷ÙÔ˜, Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ ηÈ, Ê˘ÛÈο, ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎÔ‡ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Ô˘ ÙȘ
Û˘Ó‰¤ÂÈ Ì ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜.
B. ΔÔ ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Îϛ̷
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Â›Ó·È Ë ÌÔÓ·‰È΋ ı¿Ï·ÛÛ· Ô˘ ¤‰ˆÛ ÙÔ fiÓÔÌ¿
Ù˘ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ù‡Ô Îϛ̷ÙÔ˜. ΔÔ ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Îϛ̷
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ıÂÚÌ¿ Î·È ÍËÚ¿ ηÏÔη›ÚÈ· Î·È ‚ÚÔ¯Â-
ÚÔ‡˜ Î·È ‹ÈÔ˘˜ ¯ÂÈÌÒÓ˜ Ì ·Ó¤ÌÔ˘˜ Î·È Ì ۇÓÙÔ̘ ÌÂÙ·-
‚·ÙÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜. ∏ ÂÚÈÔ¯‹ fiÔ˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÙÔ ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi
Îϛ̷ ÔÚÈÔıÂÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ Îϛ̷ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ Î·È ∫ÂÓÙÚÈ΋˜
∂˘ÚÒ˘, Ù˘ ∞Û›·˜ Î·È Ù˘ μfiÚÂÈ·˜ ∞ÊÚÈ΋˜. ∫¿ı ηÏÔη›-
ÚÈ ıÂṲ́˜ ·¤ÚȘ Ì¿˙˜ ·fi ÙË ™·¯¿Ú· ηχÙÔ˘Ó ÙË ªÂÛfi-
ÁÂÈÔ Î·È ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙȘ ‚fiÚÂȘ ·ÎÙ¤˜. √È ˙ÒÓ˜ ˘„ËÏÔ‡ ‚·-
ÚÔÌÂÙÚÈÎÔ‡, ÁÓˆÛÙ¤˜ ˆ˜ «∞ÓÙÈ΢ÎÏÒÓ·˜ ∞˙fiÚ˜» ÂÂÎÙ›ÓÔ-
ÓÙ·È Î·È Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÚÔÛٷهÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ·fi ÙȘ
˘ÁÚ¤˜ ·¤ÚȘ Ì¿˙˜ ÙÔ˘ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎÔ‡ øηÓÔ‡. ŒÙÛÈ, ÙÔ Î·ÏÔ-
η›ÚÈ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ Î·È Î·ı·Úfi
Ô˘Ú·Ófi ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ ·Ó¤ÌˆÓ Ô˘ ÂÈÎÚ·-
ÙÔ‡Ó, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ‰ÚÔÛÈ¿ Î·È ÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ˘ÁÚ·Û›·. ∏
̤ÛË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Î˘Ì·›ÓÂÙ·È ÌÂٷ͇ 28ÔC Î·È 33√
C, ÂÓÒ ÔÈ
‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜.
√ ∞ÙÏ·ÓÙÈÎfi˜ øηÓfi˜ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ Îϛ̷ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ·fi
ÙË ÊıÈÓÔˆÚÈÓ‹ ̤¯ÚÈ ÙËÓ Â·ÚÈÓ‹ ÈÛËÌÂÚ›·. ΔÔ ÁÚ‹ÁÔÚÔ Ú‡-
Ì· ÙÔ˘ ·ÓÙÈ΢ÎÏÒÓ· ·fi ÙË ¢‡ÛË ÚÔ˜ ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ ÚÔη-
Ï› Í·ÊÓÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ¯ÂÈÌÂÚÈÓfi Îϛ̷ Î·È ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ
Ô˘ Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È Ì¤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ∞ÚÈÏ›Ô˘. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ·, ¤ÓÙÔÓ˜ ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ‚fi-
ÚÂÈ· (ˆ˜ 3.000 ¯ÈÏÈÔÛÙ¿) Û˘Óԉ¢fiÌÂÓ˜ ÂÓ›ÔÙ ·fi ¯ÈÔÓÔ-
ÙÒÛÂȘ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ 65% Ù˘ ÂÙ‹ÛÈ·˜ ‚ÚÔ¯fiÙˆ-
Û˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹. ™Â Ï›Á˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÁ›Ԣ Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙˆÓ ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂˆÓ ‰È·ÚΛ ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
ÚÔ ·fi 100 ̤Ú˜. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, Û οÔ· ·Ú¿ÎÙÈ· ̤ÚË, ΢-
Ú›ˆ˜ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο, Ë Î·Ù·ÎÚ‹ÌÓÈÛË (‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ, ¯ÈÔÓÔ-
ÙÒÛÂȘ Î.Ï.) Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi 100 ¯ÈÏ. ÂÙËÛ›ˆ˜. ∏ ̤ÛË
ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ· Â›Ó·È 4Ô-7ÔC, ·Ó Î·È Û οÔÈ· ̤-
ÚË ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· Â›Ó·È Ôχ ÈÔ ¯·ÌËÏ‹.
∞fi Ù· ·Ú·¿Óˆ Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ˜ Ô ·ÎÚÈ-
‚‹˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜. ªÔÚ› Ó· ıˆÚËı›
ˆ˜ ¤Ó· «ÌÂÙ·‚·ÙÈÎfi» Îϛ̷ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ‹ÈÔ˘ ËÂÈÚˆÙÈÎÔ‡,
Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ ıÂÚ-
ÌÔ‡ Î·È ˘ÁÚÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙ· ÓfiÙÈ·. ΔÔ Ù˘ÈÎfi
ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Îϛ̷ ÂÈÎÚ·Ù› Û ÂÚÈÔ¯¤˜ Ì ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi Ï¿-
ÙÔ˜ ÌÂٷ͇ 30Æ Î·È 45Æ Î·È Ì ˘„fiÌÂÙÚÔ 600 Ì. ¿Óˆ ·fi ÙÔ
Â›Â‰Ô Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜: Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÁÈ· ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ·
¢‰ÔÎÈÌ› Ë ÂÏÈ¿.
√π ∞§§∞°∂™ ™Δ√ Δ√¶π√
∏ ·Ô„›ÏˆÛË ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÛÔ‚·Ú¿ ÙÔ ÙÔ›Ô
Î·È ÙÔ ÌÈÎÚÔÎϛ̷ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. √È ·ÔÚÚÔ¤˜ ÙˆÓ Î·Ù·-
ÎÚËÌÓ›ÛÂˆÓ ‰ÂÓ Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡ÓÙ·È ϤÔÓ ·fi ÙȘ Ú›˙˜ ÙˆÓ
‰¤ÓÙÚˆÓ Î·È ·Ú·Û‡ÚÔ˘Ó ÙÔ ÔχÙÈÌÔ ¤‰·ÊÔ˜. ∫·Ù’ ·˘-
Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ¯¿ÓÂÙ·È ÙÔ ¯ÒÌ· Î·È Ì·˙› ÙÔ˘ Û˘ÛÙ·ÙÈο
˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÈÎÔÛ‡ÛÙËÌ·. ¶ÔÏÏÔ› ‡ÊÔÚÔÈ
·ÁÚÔ› ¤¯Ô˘Ó ηٷÛÙÚ·Ê› ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ‰È¿‚ÚˆÛ˘ ÙÔ˘
‰¿ÊÔ˘˜ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È Ù˘ ÂÚËÌÔÔ›ËÛ˘. Δ· Ú˘¿ÎÈ·, ÔÈ
μÈÔÎÏÈÌ·ÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ (Blue Plan, 2005)
1 - 3 ¿Ó˘‰ÚÔÈ Ì‹Ó˜
3 - 5 ¿Ó˘‰ÚÔÈ Ì‹Ó˜
¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi 5 ¿Ó˘‰ÚÔÈ Ì‹Ó˜
ŸÚÈ· ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÂÏÈ¿˜
μÈÔÎÏÈÌ·ÙÈο fiÚÈ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ

28. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ28
Ï›ÌÓ˜, ÔÈ Â΂ÔϤ˜ ÂÈ‚·Ú‡ÓÔÓÙ·È Ì ÌÂÁ¿ÏË ÔÛfiÙËÙ·
Ï¿Û˘ Ë ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÍËÚ·›ÓÂÙ·È. ∞˘Ù¿ Ù· Ê·È-
ÓfiÌÂÓ· ··ÓÙÒÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È Â›Ó·È È‰È·›-
ÙÂÚ· ¤ÓÙÔÓ· ÛÙȘ ÓÔÙÈfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁ-
Ì·, ÛÙË ‚fiÚÂÈ· ™˘Ú›· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó
fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÛÙÚÒÌ· ‰¿ÊÔ˘˜ ‰‡Ô ̤ÙÚˆÓ. ™ÙË
§È‚‡Ë Ë ÂÚËÌÔÔ›ËÛË Î·Ù¤ÛÙÚ„ ÙËÓ Â‡ÊÔÚË ÁË ÛÙȘ
·Ú¿ÎÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È ¤ÊÙ·Û ̤¯ÚÈ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ™‹ÌÂ-
Ú·, Â›Ó·È ·Ô‰ÂÎÙfi fiÙÈ Ë ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘ Î·È ÙÔ˘
‰¿ÊÔ˘˜ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Â·ÎfiÏÔ˘ı˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ·-
Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘Ó¤ÂÈ· ÌfiÓÔ ÙˆÓ ‰˘ÛÌÂÓÒÓ
ÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ·ÏfiÁÈ-
ÛÙˆÓ Î·È ÌË ·ÂÈÊÔÚÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. √È ¯ÒÚ˜ Ù˘
μfiÚÂÈ·˜ ∞ÊÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·È
Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÛ·ÁˆÁ¤˜ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÔÛÔÙ‹ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·-
ÎÒÓ (¿Óˆ ·fi 40 ÂηÙ. ÙfiÓÔ˘˜ ÂÙËÛ›ˆ˜) ÁÈ· Ó· ηχ-
„Ô˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙË ‰Ë-
ÌÔÁÚ·ÊÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË, ÙË ÌÂȈ̤ÓË ÁÔÓÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ Â‰·-
ÊÒÓ Î·È ÙËÓ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ· ‰·ÊÈÎÒÓ Î·È ˘‰·ÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ.
∏ ∞ÏÁÂÚ›·, ÌÈ· ¯ÒÚ· οÔÙ ·˘Ù¿Ú΢, Û‹ÌÂÚ· ÂÈÛ¿ÁÂÈ
‰ËÌËÙÚȷο ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ ÙÔ 80% ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Ù˘.
°. √È ˘‰·ÙÈÎÔ› fiÚÔÈ
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Â›Ó·È ·fi ÙȘ ÈÔ ¿Ó˘‰Ú˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË.
∏ ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘‰·ÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ Â›Ó·È ¿ÓÈÛ· ηٷÓÂ-
ÌË̤ÓË ÁˆÁÚ·ÊÈο ˆ˜ ÂÍ‹˜: Ë ‚fiÚÂÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙÔ
72% ÙˆÓ fiÚˆÓ, Ë ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹ ÙÔ 23% Î·È ÔÈ ÓfiÙȘ Â-
ÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ 5%. ∂›Û˘, ÙÔ ÓÂÚfi Â›Ó·È ¿ÓÈÛ· ηٷÓÂÌË̤ÓÔ ÙfiÛÔ
ÁˆÁÚ·ÊÈο, ÌÂٷ͇ ¯ˆÚÒÓ Î·È ÏËı˘ÛÌÒÓ, fiÛÔ Î·È ÂÔ-
¯È·Î¿. √È Û‡ÓÙÔ̘ Î·È ¤ÓÙÔÓ˜ ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ Û˘¯Ó¿ ηٷ-
Ï‹ÁÔ˘Ó Û ÏËÌ̇Ú˜ ÚÔÍÂÓÒÓÙ·˜ ‰È¿‚ÚˆÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜,
ȉȷ›ÙÂÚ· Û ÂÚÈÔ¯¤˜ Ì ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ¯ˆÚÔÙ·ÍÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi
Î·È ·ÓÂ·ÚΛ˜ ˘Ô‰Ô̤˜. ∏ ‰È·Î‡Ì·ÓÛË Ù˘ ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ·˜
Û ÓÂÚfi ÂËÚ¿˙ÂÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈο ·fi ÙȘ ÂÚÈÔ‰ÈΤ˜ ÂÔ¯¤˜ ÍË-
Ú·Û›·˜: οı ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ· ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ÍËÚ‹
ÂÚ›Ô‰Ô˜ fiÔ˘ Ë ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· Û ÓÂÚfi ÌÔÚ› Ó· ÌÂȈı›
ÛÙÔ 1/3 Ù˘ ηÓÔÓÈ΋˜.
¶¿Óˆ ·fi 500 ÔÙ¿ÌÈ· ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ·fi Ù·
ÔÔ›· Ù· 30 ÂÚ›Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÌÂÁ¿ÏÔÈ ÔÙ·ÌÔ› fiˆ˜ Ô
ŒÌÚÔ ÛÙËÓ πÛ·Ó›·, Ô ƒ‹ÓÔ˜ ÛÙË °·ÏÏ›·, Ô ¶¿‰Ô˜ ÛÙËÓ πÙ·-
Ï›·, Ô ¡Â›ÏÔ˜ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î.¿. √ ¡Â›ÏÔ˜ Â›Ó·È Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ-
ÚÔ˜, ËÁ¿˙ÂÈ ·fi Ù· ‚Ô˘Ó¿ Ù˘ ∫ÂÓÙÚÈ΋˜ ∞ÊÚÈ΋˜, ‰È·ÙÚ¤¯ÂÈ
ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜, ηٷϋÁÂÈ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ·fi ÂΛ, ÛÙË ªÂ-
ÛfiÁÂÈÔ, ̤۷ ·fi ¤Ó· ÌÔÓ·‰ÈÎfi ‰¤ÏÙ·. √ ƒ‹ÓÔ˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ
Â›Û˘ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‰¤ÏÙ· ÛÙË ÓfiÙÈ· ·ÎÙ‹ Ù˘ °·ÏÏ›·˜. Δ·
ÊÚ¿ÁÌ·Ù· ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ· ÚÔηÏÔ‡Ó Û˘¯Ó¿ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ì›ˆÛË
ÛÙȘ ÂÎÚÔ¤˜ Î·È ÙȘ ÂÓ·Ôı¤ÛÂȘ, Ì ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙ· ·Ú¿ÎÙÈ·
ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù· Î·È ÙËÓ ·ÏÈ›·, .¯. ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘
ÊÚ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÛÔ˘¿Ó Ù· ·ÏÈ¢ÙÈο ·Ôı¤Ì·Ù· Û·Ú‰¤Ï·˜
ÌÂÈÒıËÎ·Ó ·ÈÛıËÙ¿ ÎÔÓÙ¿ ÛÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ¡Â›ÏÔ˘.
∏ ÂÓÙ·ÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙȘ ·-
Ú¿ÎÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÚÔηÏ› ÌÂÁ¿Ï˜ ȤÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ˘‰·ÙÈÎÔ‡˜
fiÚÔ˘˜ Î·È ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂ-
ÚÔ‡. ™Â ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜, .¯. ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, Ë ¿ÓÙÏËÛË ÙˆÓ ˘fi-
ÁÂÈˆÓ ˘‰·ÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ ¤¯ÂÈ ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ ÙÔ 50%, ÛÙÔ πÛÚ·‹Ï
ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ 90% Î·È ÛÙË §È‚‡Ë ÙÔ 400% ηıÒ˜ ·ÓÙÏÔ‡ÓÙ·È Ù·
«ÔÚ˘ÎÙ¿» ·Ôı¤Ì·Ù· ÓÂÚÔ‡ Ì ÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «ªÂ-
Á¿ÏÔ˘ Δ¯ÓËÙÔ‡ ¶ÔÙ·ÌÔ‡» (Great Man-made River). ∏ ˘Â-
Ú¿ÓÙÏËÛË ÙˆÓ ˘fiÁÂÈˆÓ ˘‰ÚÔÊÔÚ¤ˆÓ ÚÔηÏ› ÙË ‰È›ۉ˘-
ÛË ·ÏÌ˘ÚÔ‡ ÓÂÚÔ‡ ÛÙ· ˘fiÁÂÈ· ÛÙÚÒÌ·Ù· Î·È ÙË, Û˘¯Ó¿ ÌË
·Ó·ÛÙÚ¤„ÈÌË, ‰È·Ù¿Ú·ÍË Ù˘ ·Ó·ÏÔÁ›·˜ ÁÏ˘ÎÔ‡-·ÏÌ˘ÚÔ‡ ÓÂ-
ÚÔ‡.
∏ ¿Ú‰Â˘ÛË ÛÙË ÁˆÚÁ›· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Î·Ù·Ó·Ïˆ-
Ù‹ ÓÂÚÔ‡ Û fiϘ ۯ‰fiÓ ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ŒÓ· ̤ÛÔ
ÔÛÔÛÙfi Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ 80% ÙÔ˘ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˘ ÁÏ˘ÎÔ‡ ÓÂÚÔ‡
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙË ÁˆÚÁ›·. ΔÔ ÔÛÔÛÙfi ·˘Ùfi ÊÙ¿ÓÂÈ Û ÌÂ-
ÚÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ 90%. °ÂÓÈο, Ë ˙‹ÙËÛË Û ÓÂÚfi ·˘Í¿ÓÂÈ
ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÔfiÙ ‚¤‚·È· Ë ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÂÚÈÔ-
ÚÈṲ̂ÓË.
∂ÈϤÔÓ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ıÂÚÌÔÎË›Ô˘ Î·È Ë Â·ÎfiÏÔ˘ıË
·‡ÍËÛË Ù˘ ̤Û˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ÛÔ‚·Ú¤˜
ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙË ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· ÓÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, ÌÂÈÒÓÔ-
ÓÙ·˜ ÙȘ ηٷÎÚËÌÓ›ÛÂȘ Î·È ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ, ·-
Ú·Ù›ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÍËÚ·Û›·˜ Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÂÈ-
Ï‹ Ù˘ ÂÚËÌÔÔ›ËÛ˘.
∏ ∞∂πº√ƒπ∫∏ ¢π∞Ã∂πƒπ™∏
Δø¡ À¢∞Δπ∫ø¡ ¶√ƒø¡
∏ ·ÂÈÊÔÚÈÎË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡
ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘
ÚÔˆı› Ë √ÏÔÎÏËڈ̤ÓË ¢È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ À‰·ÙÈÎÒÓ
¶fiÚˆÓ (√¢À¶). ∏ √¢À¶ ¤¯ÂÈ ÛÙfi¯Ô ÙË Û˘ÓÙÔÓÈṲ̂ÓË
‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ˘‰·ÙÈÎÒÓ, ÙˆÓ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ Î·È fiÏˆÓ ÙˆÓ
Û¯ÂÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙÈÛÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜
Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¢ËÌÂÚ›·˜ ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‚ȈÛÈÌfi-
ÙËÙ· ÙˆÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ. √È ‚·ÛÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ù˘
Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
A ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ó¤ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ
¿Ú‰Â˘Û˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ηÈ
ÁˆÌÔÚÊÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È fiÚÔ˘˜.
A ∏ Â·Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ӈÓ
Ï˘Ì¿ÙˆÓ (ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ‹‰Ë Û οÔȘ ¯ÒÚ˜ .¯.
πÛÚ·‹Ï, ∫‡ÚÔ˜ Î.¿.).
A ∏ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ‚·ÛÈṲ̂ÓË ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜
ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ÂÌϤÎÔ˘Ó Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜, ۯ‰ȷÛÙ¤˜
ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜, Û fiÏ· Ù· Â›‰·.
¢. ∏ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·
ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ
∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ ÙÚÈÒÓ ËÂ›ÚˆÓ Î·È Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÔÈΛϷ ÙÔ›· Ì ÔÚÔÛÂÈÚ¤˜ (οÔÈ· ‚Ô˘Ó¿
¤¯Ô˘Ó ‡„Ô˜ 4.500 Ì.), ÏfiÊÔ˘˜, ‰¿ÛË, ÔÙ¿ÌÈ·, ‰ȿ‰Â˜, ¯ÂÚ-
ÛÔÓ‹ÛÔ˘˜, ˘ÁÚÔÙfiÔ˘˜ Î.¿. ™˘ÓÔÚ‡ÂÈ Ì ÙËÓ ¤ÚËÌÔ ™·¯¿Ú·
Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÚ›Ô˘ ¤ÓÙ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÓËÛÈ¿, ȉȷ›ÙÂÚ·
ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹ Ì ÙË ‰·ÓÙÂψً ·ÎÙÔÁÚ·ÌÌ‹.

29. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: ∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ & ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ 29
ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÁˆÁÚ·ÊÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ
ÙÔ ÌÈÎÚÔÎϛ̷ Ô˘ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÙfiÔ Û ÙfiÔ, Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó
ÛÙËÓ ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÔÈÎÈÏ›· ÙÔ›ˆÓ Î·È ‚ÈÔÙfiˆÓ Ù˘ ªÂÛÔ-
Á›Ԣ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ· Î·È È‰È·›ÙÂÚË ÔÈÎÈÏ›·
¯ÏˆÚ›‰·˜ Î·È ·Ó›‰·˜.
∏ ª∂™√°∂π∞∫∏ μπ√¶√π∫π§√Δ∏Δ∞
ø™ ∏ μ∞™∏ Δ∏™ ª∂™√°∂π∞∫∏™ ¢π∞Δƒ√º∏™
∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÈÔ ÔÏ˘Âȉ¤˜
Î·È ÔχÙÈÌÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘.
∂›Ó·È ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ ¯¿ÚË
ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ Î·È ÙË ıÂÚ·¢ÙÈ΋ Ù˘ ·Í›·. ∏ ÌÂÛÔÁÂÈ-
·Î‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿ Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙË ‚ÈÔÔÈÎÈ-
ÏfiÙËÙ· Ë ÔÔ›· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ‰È·‚›ˆÛË ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘
ªÂÛÔÁ›Ԣ Â‰Ò Î·È ·ÈÒÓ˜. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È Ê·-
ÓÂÚfi .¯. ·fi ÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ı·Ï·ÛÛÈÓÒÓ
Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ,
ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ ‚·ÛÈṲ̂ӈÓ
Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ· Î·È Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜, Î.Ï.
∏ Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ÙÂÎÙÔÓÈÎÒÓ Ï·ÎÒÓ Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ∂˘-
Ú·Û›·˜ ÚÈÓ ·fi 15 ÂηÙ. ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘, Î·È Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜ ÌÂ
ÙËÓ ∂˘ÚÒË ÚÈÓ ·fi 7 ÂηÙ. ¯ÚfiÓÈ·, Â¤ÙÚ„·Ó Û ÔÏÏ¿ ›-
‰Ë Ó· ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÙËÓ
∞Û›· Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ¶ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ÚÒÙ· ÂÍËÌÂڈ̤ӷ ˙Ò·
Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡ÌÂÓ· Ê˘Ù¿ Ô˘ ÂÍ·ÏÒıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∂˘Ú·Û›·
Î·È ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋ ··ÓÙÒÓÙ·È ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ¢¿ÛË ·fi ‚ÂÏ·-
ÓȉȤ˜, ‰¿ÛË Ê˘ÏÏÔ‚fiÏˆÓ Î·È ÎˆÓÔÊfiÚˆÓ Î¿Ï˘Ù·Ó Î¿ÔÙÂ
¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. √È ·Ó-
ıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ̛· ÈÛÙÔÚ›· 10.000 ¯ÚfiÓˆÓ Â-
Ú›Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂÈ ·ÈÛıËÙ¿ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ‚Ï¿ÛÙËÛË.
∫¿ÔÈ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘,
fiˆ˜ Ë ÎÔ˘Ì·ÚÈ¿ (arbutus), ÙÔ Ú›ÎÈ (calluna), Ë ¯·ÚÔ˘È¿
(ceratonia) Î·È Ô ¯·Ì·›Úˆ·˜ (chamaerops), ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ô-
ÌÂÈÓ¿ÚÈ· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ‰·ÛÒÓ. ™‹ÌÂÚ· Ô ÈÔ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓÔ˜
Ù‡Ô˜ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Â›Ó·È ÙÔ «sclerophyllus
shrublands» Ô˘ ·ÔηÏÂ›Ù·È «Ì·Î›» Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÎ-
ÚÔÛÒÔ˘˜ ÂȉÒÓ Ô˘ Â›Ó·È ¿ÚÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙË ÌÂ-
ÛÔÁÂȷ΋ ·Ú¿‰ÔÛË fiˆ˜ Ô ¿Ú΢ıÔ˜ (juniperus), Ë Ì˘ÚÙÈ¿,
Ë ÂÏÈ¿, ÙÔ ÊÈÏχÎÈ (phillyrea), Ô ÛΛÓÔ˜ (pistacia) Î·È ÙÔ Ô˘Ú-
Ó¿ÚÈ (quercus).
∫¿ÔÈ· Ê˘Ù¿ ÁÈ· Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· Î·È ÍËÚ¿ ηÏÔ-
η›ÚÈ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ·Ó¤Ù˘Í·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ Ì˯·ÓÈ-
ÛÌÔ‡˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÓÙfiÌ¢ÛË Ù˘ «ÂÓÂÚÁ‹˜» ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜
(.¯. Ë ··ÚÔ‡Ó·, ÙÔ ¯·ÌÔÌ‹ÏÈ, Ë Ì·ÚÁ·Ú›Ù· Î.¿.) ‹ Ë ·Ú·-
ÁˆÁ‹ ·ÓıÂÎÙÈÎÒÓ ÛfiÚˆÓ. ÕÏÏ· Ê˘Ù¿, fiˆ˜ ÙÔ Î˘ÎÏ¿ÌÈÓÔ, Ô
ÎÚfiÎÔ˜ Î·È Ë Ôگȉ¤· ÂÈ‚ÈÒÓÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ η-
ÏÔηÈÚÈÔ‡ Ì ÙÔ˘˜ ‚ÔÏ‚Ô‡˜ Î·È Ù· ÚÈ˙Èο ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·. °Â-
ÓÈο, ÔÏÏ¿ ›‰Ë Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ¯ÏˆÚ›‰·˜ ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ
ÂÌÊ·Ó‹ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË ·ÏÏ¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¤Ó· ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ
Û‡ÛÙËÌ· ÚÈ˙ÒÓ ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ Ù· ıÚÂÙÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο ÙÔ˘ ‰¿-
ÊÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÓÂÚfi. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Û ÂÚ›ÙˆÛË ˘Ú-
ηÁÈ¿˜, ¤Ó· Ôχ Û˘¯Ófi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÂȉÈο ÙË
ıÂÚÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ê˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·-
΋ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Í·-
Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‚ÔÏ‚Ô‡˜ Î·È ÙȘ Ú›˙˜ Ô˘ ÂÈ˙Ô‡Ó
·fi ÙË ÊˆÙÈ¿, fiˆ˜ ÙÔ Ô˘ÚÓ¿ÚÈ, Ë ÎÔ˘Ì·ÚÈ¿, ÙÔ Ú›ÎÈ, ÙÔ
Ì·ÛÙȯfi‰ÂÓÙÚÔ Î.¿. ‹ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ì›· «Ó¤· ˙ˆ‹» ¯¿ÚË ÛÙ· ·Ó-
ıÂÎÙÈο ÙÔ˘˜ ÛfiÚÈ·, fiˆ˜ ÙÔ ı˘Ì¿ÚÈ, Ô Î‡ÙÈÛÔ˜ (·ÌÌfi¯ÔÚ-
ÙÔ), ÙÔ ‡ÎÔ Î.¿.
E. °ÂˆÚÁ›· Î·È ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·
∫¿ÔȘ ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ ÍÂΛÓË-
Û·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ fiˆ˜ ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, Ë ‚ÚÒÌË, Ô
·Ú·Î¿˜, Ë Ê·Î‹, ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ, Ù· Ê·ÛfiÏÈ· Î·È Ù· ÎÔ˘ÎÈ¿, Ù·
ÛٷʇÏÈ· Î·È ÔÈ ÂÏȤ˜. √È Ì¤ıÔ‰ÔÈ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ·˜ ‰È·‰fiıËηÓ
Û fiÏË ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹. ∞fi
ÙËÓ ∂Ô¯‹ ÙÔ˘ ÷ÏÎÔ‡, Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ, ÙÔ˘
·ÌÂÏÈÔ‡ Î·È Ù˘ ÂÏÈ¿˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂÍ·ÏÒÓÂÙ·È ÚÔ˜ Ù· ‰˘ÙÈο
Î·È ·Ú·ÙËÚ‹ıËΠÌÂÁ¿ÏË ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙË ÁˆÚÁ›·, ȉȷ›ÙÂÚ·
ÛÙȘÂÚÈÔ¯¤˜Á‡Úˆ·fiÙÔ∞ÈÁ·›Ô¶¤Ï·ÁÔ˜,ÛÙ·ÓÂÚ¿ÙÔ˘ÔÔ›-
Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ¤ÓÙÔÓË ÂÌÔÚÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ·. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Ë ÔÚÂÈÓ‹ ˙ÒÓË Ô˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ
ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÏÂοÓË ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Ê˘Ï¤˜ Ô˘ ηÏ-
ÏÈÂÚÁÔ‡Û·Ó ÂÏȤ˜ Î·È ·Ì¤ÏÈ·. ™Ù· ÏÈ‚¿‰È· ÂͤÙÚÂÊ·Ó Úfi‚·-
Ù· Î·È Î·ÙÛ›ÎÈ· ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÎÚ¤·˜, Á¿Ï·, Ì·ÏÏ› Î·È ¿ÏÏ· ÚÔ˚-
fiÓÙ·. ∂›Û˘, ÔÈ «ÔÚÂÈÓ¤˜» Ê˘Ï¤˜ ΢ÓËÁÔ‡Û·Ó, ·ÍÈÔÔÈÔ‡Û·Ó
Ù· ‰¿ÛË ÁÈ· ͢Ï›· Î·È Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ·Ó ÓÂÚfi ·fi ËÁ¤˜ ηÈ
Ú˘¿ÎÈ·. √È ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ÂÙÒÓ ‰È·ÌfiÚ-
ÊˆÛ·Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÙÔ›Ô. √È Î·ÏÏȤÚÁÂȘ ÛÙȘ Ï·ÁȤ˜
ÏfiÊˆÓ Î·È ‚Ô˘ÓÒÓ Ì ÙȘ ÏÂÁfiÌÂÓ˜ «Â˙ԇϘ» ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó
·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÁˆÚÁÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ∏ ηÏÏȤÚ-
ÁÂÈ· ÛÙȘ Â˙ԇϘ ÚÔÛٷهÂÈ ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ·fi ÙË ‰È¿‚ÚˆÛË,
Û˘ÁÎÚ·Ù› ÙÔ ‚Úfi¯ÈÓÔ ÓÂÚfi Î·È Û˘ÓÙËÚ› Ù· ÌÔÓÔ¿ÙÈ· Î·È ÙÔ
ÙÔ›Ô. ΔÔ fiÚÁˆÌ· Ì «ÂÏ·ÊÚÈ¿» ͇ÏÈÓ· ·Ï¤ÙÚÈ· ‰ÂÓ ÂÈ‚¿Ú˘-
Ó ÙËÓ Â‡ıÚ·˘ÛÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ÁË. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘
ªÂÛÔÁ›Ԣ ¤¯ÂÈ ÙȘ Ú›˙˜ Ù˘ Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÁˆÚ-
ÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜. ∂‰Ò Î·È ·ÈÒÓ˜ ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜
˘·›ıÚÔ˘ ÁÈ· Ó· ηÙÔÚıÒÛÔ˘Ó Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó, ÂÊË‡Ú·Ó Î·È
·Ó¿Ù˘Í·Ó ÁˆÚÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂Ó˜ Î·È ÂÓ·Ú-
ÌÔÓÈṲ̂Ó˜ Ì ÙȘ ÙÔÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÛÂ-
‚·ÛÌfi ÚÔ˜ ÙË Ê‡ÛË. √È ÈÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ
Ú·ÎÙÈΤ˜ ›ӷÈ:
A √È Î·ÏÏȤÚÁÂȘ Û Ï·ÁȤ˜ ÏfiÊˆÓ Ì Â˙ԇϘ (·Ó·‚·ıÌ›-
‰Â˜)
A Δ· ÌÈÎÚ¿ ·Ú‰Â˘ÙÈο ¤ÚÁ·: ÛÙ¤ÚÓ˜, ηӿÏÈ· ¿Ú‰Â˘Û˘, ÌÈ-
ÎÚ¿ ÊÚ¿ÁÌ·Ù·
A √È ÍÂÚÈΤ˜ (ÍËÚÈΤ˜) ηÏÏȤÚÁÂȘ
A ∏ ·ÌÂÈ„ÈÛÔÚ¿ (ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Î·È ÛÔ‰ÂÈ¿˜)
A ∏ ¯Ú‹ÛË ÎÔÚÈ¿˜ ˆ˜ Ï›·ÛÌ·
A ΔÔ fiÚÁˆÌ· Ì ˙Ò·.
∞fi Ù· ·Ú¯·›· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ˙Ò· .¯.
‚fi‰È· Î·È ·fi ÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È
¿ÏÔÁ· ÛÙȘ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ∂ΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ¿Ú-
¯ÈÛ ӷ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Î·È Ë Ù¤¯ÓË Ù˘ ηٷÛ΢‹ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈ-
ÎÔ‡ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡: ۤϘ, ¤Ù·Ï· Î·È ¿ÏÏ· ›‰Ë ÈÔÛ΢‹˜. ¡Â-
ÚfiÌ˘ÏÔÈ Î·È ·ÓÂÌfiÌ˘ÏÔÈ ¯Ù›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ¿ÏÂÛË ÙˆÓ ÛÈÙË-
ÚÒÓ Î·È ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó

30. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ30
Û‹ÌÂÚ· ÌÓËÌ›· ȉȷ›ÙÂÚ˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜. ∞fi ÙËÓ
¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Ë ÁˆÚÁ›· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÔÙ¤ ·ÚÎÂÙ‹ ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ
Ï‹Úˆ˜ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÁÈ· ÙÚÔÊ‹ Î·È ¿ÏÏ· ·Á·ı¿, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙ·
ÓËÛÈ¿, fiÔ˘ ÔÈ ÏËı˘ÛÌÔ› ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ·ÏÈ›·, ÙË Ó·˘ÙÈ-
Ï›· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ. ŒÙÛÈ ·Ó·Î¿Ï˘Ù·Ó Ó¤· ̤ÚË Î·È ‰ËÌÈÔ˘Ú-
ÁÔ‡Û·Ó ·ÔÈ˘. ∂Í·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·˘ÍË̤Ó˘ ·Ó¿Á΢ Û ͢Ï›·
ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÙfiÏˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜
(.¯. ·Ú·ÁˆÁ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÛÙË ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·), ÔÏÏ¿ ‰¿ÛË
·Ô„ÈÏÒÓÔÓÙ·Ó Î·È ÙÔ ÙÔ›Ô ¿ÏÏ·˙ Ôχ fiˆ˜ Î·È ÙÔ ÌÈ-
ÎÚÔÎϛ̷ ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ. ™˘¯Ó¿ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·Ó ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓ˜
˘ÚηÁȤ˜ ÁÈ· ÁˆÚÁÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ
‰·ÛÒÓ Û ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌË ÁË, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ·
Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ ÛÙË ‰È¿‚ÚˆÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜. ∂ÈÚfiÛıÂÙ·, Ë ·ÓÂ-
ͤÏÂÁÎÙË ‚ÔÛ΋ ÂÈ‚¿Ú˘Ó ÙËÓ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜,
ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÙË ¯ÏˆÚ›‰· Î·È ÂÌÔ‰›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ Ê˘ÛÈ΋ Ù˘
·ÔηٿÛÙ·ÛË.
∏ ÁˆÚÁ›· ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ··ÈÙ› Â‰Ò Î·È ·ÈÒÓ˜ ÌÂÁ¿ÏË ·Ó-
ıÚÒÈÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È Û˘¯Ó¿ ¯ˆÚ›˜ ÈηÓÔÔÈËÙÈο ·ÔÙÂ-
ϤÛÌ·Ù·. ∏ ÛÔ‰ÂÈ¿ ÂËÚ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙȘ ¿Ûٷ٘ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Ó-
ı‹Î˜, fiˆ˜ ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È Ôχ ·fi ÙȘ ‚ÚÔ-
¯ÔÙÒÛÂȘ Î·È ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔ. ª¤¯ÚÈ ÚfiÛÊ·Ù· ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ÛÙȘ
ÔÚÂÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ¤ÚÂ ӷ
·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ «ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘˜» ÙÚfiÔ˘˜ Ù·
›‰È· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó Î·È ÔÈ ÚfiÁÔÓÔ› ÙÔ˘˜,
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ·Úfi‚ÏÂÙ˜ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, ÙȘ ‰˘Û¯¤ÚÂȘ
ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Î·È ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ ·Ó·‚·ıÌ›‰ˆÓ Î·È ÙÔÓ
·Ó·Áη›Ô ÂÍÔÏÈÛÌfi. ª¤Û· Û fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ‰‡ÛÎÔ-
Ϙ Û˘Óı‹Î˜ ‰È·‚›ˆÛ˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó Û˘¯Ó¿ ÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ Ù˘
ªÂÛÔÁ›Ԣ ÛÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË.
ª¤¯ÚÈ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Ë ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ì˯·ÓÒÓ ÛÙȘ
·ÁÚÔÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÍ·ÏÒıËΠԉËÁÒÓÙ·˜ Û ÌÈ·
«ÁˆÚÁÈ΋ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË». √È ·Ó·‚·ıÌ›‰Â˜ Î·È ÔÈ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ-
˜ ÛÙȘ Ï·ÁȤ˜ ÂÁηٷÏ›ÊıËÎ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi. √È ·ÁÚfi-
Ù˜ ·Ó·ÁοÛÙËÎ·Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ó¤Â˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ı· Â¤ÙÚÂ·Ó
ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÙˆÓ Ì˯·ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ. ∏ ÁË ¯ÚËÛÈ-
ÌÔÔÈÂ›Ù·È ϤÔÓ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÏÈ-
·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÙÔÊ·ÚÌ¿ÎˆÓ Á›ÓÂÙ·È ÂÓÙÔÓfiÙÂÚË. ∂È-
ϤÔÓ, Ë ÂÈÏÔÁ‹ Î·È Ë ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˜ ηÏ-
ÏȤÚÁÂÈ· ÂȉÒÓ Ô˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÛÔ‰ÂȤ˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚË ·ÓıÂÎÙÈÎfiÙËÙ· Û ·Ûı¤ÓÂȘ, ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜,
Î.Ï. Ô‰‹ÁËÛ Û ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÔÈÎÈÏ›· ηÏ-
ÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Î·È ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. ∂›Û˘, ÂËÚ¤·ÛÂ
Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi Î·È ÙË ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·. ∂ÈÚfiÛıÂÙ·, Ë ÂÓÙ·-
ÙÈÎÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÚÁ›·˜ Î·È Ë ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ô‰‹-
ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ·ÔÍ‹Ú·ÓÛË ÔÏÏÒÓ ˘ÁÚÔÙfiˆÓ. ∞˘Ùfi Ô‰‹ÁË-
Û Û ÙÚ·ÁÈ΋ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Ì ÙËÓ ·ÂÈ-
Ï‹ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË ÔÏÏÒÓ ÂȉÒÓ, ΢ڛˆ˜ Ô˘ÏÈÒÓ
Î·È ıËÏ·ÛÙÈÎÒÓ.
√È ∞Ú¯·›ÔÈ ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ ‰ÈÔ¯¤Ù¢·Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο, ̤ۈ
ηӷÏÈÒÓ, ÓÂÚfi ·fi ÙÔÓ ˘ÂÚ¯ÂÈÏÈṲ̂ÓÔ ¡Â›ÏÔ ÛÙ· ¯ˆ-
Ú¿ÊÈ· ÙÔ˘˜ ÔÙ›˙ÔÓÙ·˜ Î·È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜
Ì ϿÛË Î·È ÊÂÚÙ¿ ˘ÏÈο Î·È Î¿ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÈÔ Â‡ÊÔÚÔ.
™‹ÌÂÚ· ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ 45% ÙÔ˘ ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘
ÂÓÂÚÁÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡, 60% ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡
ÛÙËÓ ¡ÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ∞Û›· Î·È ÙÔ 64% ÛÙËÓ ∞ÊÚÈ΋. ¶·-
Ú¿ ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛ˘, Ë ‡·ÈıÚÔ˜ ÂÍ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ì¿˙· ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡
ÏËı˘ÛÌÔ‡.
∏ ∂§∞π√¶∞ƒ∞°ø°∏
√È ÂÏ·ÈÒÓ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘ ÙÔ-
›Ô˘ Î·È Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È Ë Î·Ï-
ÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÂÏÈ¿˜ ·ÔÙÂÏ› «˙ˆÓÙ·Ófi» ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜ Ù˘. ∏ ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÂÏÈ¿˜ η٤¯ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÚfiÏÔ, ηıÒ˜ ÔÈ ÌÈÛıÔ› ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÓ
ÛÙÔ 80% ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ÎfiÛÙÔ˘˜ Ù˘ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁ‹˜.
∫·Ù·ÓÔÌ‹ Ù˘ Á˘ Û ‰¿ÛË (Ú¿ÛÈÓÔ), ηÏÏȤÚÁÂȘ (ÔÚÙÔηϛ) & ÏÈ‚¿‰È· (Ï·¯·Ó›) ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ (Blue Plan, 2005)
¢¿ÛË
§È‚¿‰È·
∫·ÏÏȤÚÁÂȘ

31. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: ∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ & ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ 31
ΔÔ 2003 ÙÔ 95% Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁ‹˜ (¿Óˆ
·fi 2,5 ÂηÙ. ÙfiÓÔÈ) ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ ÛÙËÓ ÂÏ·ÈÔ·Ú·Áˆ-
Á‹ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Ë ‰È·Ú΋˜ ·‡-
ÍËÛË Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ¤¯ÂÈ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ‰È¿‚ÚˆÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÏ·ÈÒÓ˜, Ë
‰ÈÔ¯¤Ù¢ÛË Ù˘ ÂÚ›ÛÛÂÈ·˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔ¯ËÌÈÎÒÓ ÛÙÔ ÓÂÚfi
Î·È ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ Î·È Ë Ú‡·ÓÛË ·fi Ù· «Ì·‡Ú·» χ̷ٷ Ù˘
·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô˘. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ηÈ
Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË
Ù˘ Ú‡·ÓÛ˘ ·fi ·˘Ù¿ Ù· χ̷ٷ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ
Sebou wadi ÛÙËÓ fiÏË ºÂ˙ ÙÔ˘ ª·ÚfiÎÔ˘ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·
Ù˘ Ú‡·ÓÛ˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËΠ̠ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙˆÓ
Ï˘Ì¿ÙˆÓ Û Ù¯ÓËÙ¤˜ Ï›ÌÓ˜ fiÔ˘ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È Û ‚ÈÔ-
¯ËÌÈΤ˜ Î·È Ê˘ÛÈΤ˜ ηÙÂÚÁ·Û›Â˜. ª¤ıÔ‰ÔÈ fiˆ˜ Ë ‚ÈÔ-
ÏÔÁÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·, Ë ËÏÂÎÙÚÔÊfiÚËÛË, Ë ·Ú·ÁˆÁ‹
‚ÈÔ·ÂÚ›Ô˘ Î.¿., Ì ÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÎÙËı› ÙÔ ‚ÈÔ-
·¤ÚÈÔ (ÌÂı¿ÓÈÔ Î·È ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη) Î·È Ó· ÌÂÙ·-
ÙÚ·› Ë Ï¿ÛË Û ÎÔÌfiÛÙ ‹ ˙ˆÔÙÚÔÊ‹ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È Î·È
‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜.
∏ °∏ Δ∏™ ª∂™√°∂π√À À¶√º∂ƒ∂π…
A ∏ ‰È¿‚ÚˆÛË Î·È Ë ÂÚËÌÔÔ›ËÛË Ù˘ Á˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó
ÛÔ‚·Ú‹ ·ÂÈÏ‹ ÁÈ· ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ™‡Ìʈӷ Ì ÂÎÙÈÌ‹-
ÛÂȘ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1990, ¤¯ÂÈ ÏËÁ› ÙÔ 80% ÙˆÓ ÍË-
ÚÒÓ Î·È ËÌ›ÍËÚˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ¡ÔÙÈÔ·Ó·-
ÙÔÏÈ΋˜ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ™’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜, Ù· ÏÈ‚¿‰È·
(Û ÔÛÔÛÙfi 84%) Î·È Ë Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌË ÁË Ô˘ ÔÙ›˙Â-
Ù·È Ì ÙÔ ‚Úfi¯ÈÓÔ ÓÂÚfi (Û ÔÛÔÛÙfi 74%) ÂËÚ¿ÛÙË-
Î·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. ŸÌˆ˜ Î·È ÔÈ ·Ú‰Â˘fiÌÂÓ˜ ηÏÏȤÚ-
ÁÂȘ ‰ÂÓ ¤ÌÂÈÓ·Ó ·ÓÂËÚ¤·ÛÙ˜ ΢ڛˆ˜ ÏfiÁˆ Ù˘ ·Ï·-
ÙÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜. ∏ ÂÚËÌÔÔ›ËÛË Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÂÈ
ÙÔ 63% Ù˘ Á˘ Û πÛ·Ó›·, πÙ·Ï›· Î·È ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ˘‰·-
ÙÈ΋ Î·È ·ÈÔÏÈ΋ ‰È¿‚ÚˆÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÂ-
Á¿ÏÔ Î›Ó‰˘ÓÔ ÁÈ· ÙË ÁË Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. √È Î‡ÚȘ ·È-
ٛ˜ Ù˘ ˘Ô‚¿ıÌÈÛ˘ ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ›ӷÈ: Ë ·Ô„›Ïˆ-
ÛË ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ, Ë ˘ÂÚ‚fiÛÎËÛË, Ë ÂÓÙ·ÙÈÎÔÔ›ËÛË Î·È
‚ÈÔÌ˯·ÓÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÚÁ›·˜, Ù· ÌÂÁ¿Ï· ¤ÚÁ· Î·È ÔÈ
ηٷÛ΢¤˜.
A ∏ ˘‰·ÙÈ΋ ‰È¿‚ÚˆÛË ÙˆÓ Â‰·ÊÒÓ Û ·fiÙÔ̘ Ï·-
ÁȤ˜, Ë ·ÈÔÏÈ΋ ‰È¿‚ÚˆÛË Û ÍËÚ¤˜ Î·È ËÌÈÍËÚ¤˜ ÂÚÈÔ-
¯¤˜, ÔÈ ÍËڷۛ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ ÙˆÓ ÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ
Û˘ÓıËÎÒÓ, ÔÈ ÏËÌ̇Ú˜, Ë ·Ï·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú‰Â˘fi-
ÌÂÓˆÓ Â‰·ÊÒÓ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·ÓÂ·ÚÎÔ‡˜ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛ˘
ÙˆÓ ·ÔÚÚÔÒÓ ‹ Ù˘ Â·Ê‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ·ÏÌ˘Úfi ÓÂÚfi ηÈ
ÔÈ ˘ÚηÁȤ˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ȤÛÂȘ Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È ÔÈ
Â·Ú¯È·Î¤˜ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ.
™Δ. ∞ÏÈ›· Î·È ˘‰·ÙÔηÏÏȤÚÁÂȘ
ΔÔ „¿ÚÂÌ· ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ·Ú¤¯ÂÈ ÙÚÔÊ‹ ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ¶·Ï·È-
ÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹. ŸÌˆ˜, Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Â›Ó·È ÌÈ· Û¯ÂÙÈο ÊÙˆ¯‹
ı¿Ï·ÛÛ· Û ıÚÂÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Ù· ȯı˘·Ôı¤Ì·-
Ù· Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ. À¿Ú¯Ô˘Ó ÌfiÓÔ Ï›Á˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
fiÔ˘ Ù· ·Ôı¤Ì·Ù· Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο, fiˆ˜ ÛÙÔ μfiÛÔÚÔ
fiÔ˘ Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Û˘Ó·ÓÙ¿ ÙËÓ ª·‡ÚË £¿Ï·ÛÛ·. ∞fi ÙË Ì›·
ÏÂ˘Ú¿, Ë ·Ô˘Û›· ˘Ê¿ÏˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÙfiˆÓ
(ÂӉȷÈÙËÌ¿ÙˆÓ) ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï˘ ¤ÎÙ·Û˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ı·-
Ï¿ÛÛÈ·˜ ·Ó›‰·˜ Î·È Ë ˘ÂÚ·Ï›Â˘ÛË ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ÚÔοÏÂ-
Û·Ó ÙËÓ ·ÏÈ¢ÙÈ΋ «ÙÒ¯Â˘ÛË» Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∏ ̤ÛË ·-
Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·ÏÈ›·˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ˘˜ 1,4 ÙfiÓÔ˘˜ ·Ó¿ Ù.¯ÏÌ. Ô˘
·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ 1/3 ÂÚ›Ô˘ Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ μÔÚ›Ԣ £¿-
Ï·ÛÛ·˜ Î·È ÛÙÔ ÌÈÛfi Ù˘ μ·ÏÙÈ΋˜.
ª¤¯ÚÈ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ· ÙÔ „¿ÚÂÌ· ÁÈÓfiÙ·Ó Î·Ù¿ ·ÚÈÔ
ÏfiÁÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÎÙ‹. √È „·Úfi‚·ÚΘ ÁÈ· ·ÈÒÓ˜ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·Ó
›Ù Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ·Ó¤ÌÔ˘ ›Ù Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ·ÓıÚÒ-
ˆÓ (ΈËÏ·Û›·). ∏ ÂÈÓfiËÛË ÙˆÓ ·ÙÌÔÌ˯·ÓÒÓ Î·È, ÛÙË Û˘-
Ó¤¯ÂÈ·, ÙˆÓ ÂÙÚÂÏ·ÈÔΛÓËÙˆÓ Ì˯·ÓÒÓ, η٤ÛÙËÛ ٷ ·ÏÈ¢-
ÙÈο ÛοÊË ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Û ̤ÁÂıÔ˜ Î·È ÈÔ ·ÛÊ·Ï‹ ÒÛÙ ӷ
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙËÓ ·ÎÙ‹ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÙˆÓ
ηÈÚÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ. Δ· ÛοÊË ‰È¤ıÂÙ·Ó ϤÔÓ ·ÓÂÙ˘Á̤ÓÔ
ÂÍÔÏÈÛÌfi ÁÈ· ÙÔ „¿ÚÂÌ· Î·È ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ·ÏÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ
Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜. ∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÙÂ-
¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÙȘ ÙËÏÂÈÎÔÈӈӛ˜, ÙË Ó·˘ÙÈÏ›· Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ËÏÂ-
ÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ÂÍÔÏÈÛÌÒÓ (Ú·ÓÙ¿Ú, ˯ËÙÈÎÔ› ÂÓÙÔÈÛÙ¤˜ Î.¿.) ·‡-
ÍËÛ·Ó Û Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÓÙÔÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ
·ÏÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ. ™ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1900, Ë ·Ï›Â˘ÛË ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ
¤ÊÙ·Ó ÛÙ· 8-10 ÂηÙ. ÙfiÓÔ˘˜ „·ÚÈÒÓ, ÂÓÒ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘
1990 Ù· 100 ÂηÙ. ÙfiÓÔ˘˜. ∞˘Ù‹ Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ·‡ÍËÛË ·ÓÙÈη-
ÙÔÙÚ›˙ÂÈ ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ȤÛÂȘ Ô˘ ‰¤¯ÔÓÙ·È Ù· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ
ȯı˘·Ôı¤Ì·Ù· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∏ ηٿÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ ÂÈ‚·Ú‡-
ÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÍ¿ψÛË Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ Ú‡·ÓÛ˘ Î·È ÙË Ì›-
ˆÛË ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÔÈÎÔÙfiˆÓ, ··Ú·›ÙËÙˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·-
·Ú·ÁˆÁ‹.
∏ ˘‰·ÙÔηÏÏȤÚÁÂÈ· Â›Ó·È Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ („¿ÚÈ·,
ÔÛÙÚ·ÎÔÂȉ‹, Î.¿.) ÛÙÔ ÓÂÚfi. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ· Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ·Ó Î·È Ù¿È˙·Ó „¿ÚÈ· Û Ú˯¤˜ ÙÂ-
¯ÓËÙ¤˜ ÏÈÌÓԇϘ (vivaria). ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ
ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙·Ó ÊÚ¤Ûη „¿ÚÈ· ÁÈ· Ù·
ÏÔ‡ÛÈ· Û˘ÌfiÛÈ¿ ÙÔ˘˜. ∏ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ·ÎfiÌ·
Û οÔÈ· ̤ÚË Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ. ∏ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡,
Ë ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÙ›ÌËÛË Î·È ˙‹ÙËÛË ÁÈ· È¿Ù· Ì „¿ÚÈ Î·È ı·-
Ï·ÛÛÈÓ¿ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ ·Ôı¤Ì·Ù· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ
Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ˘‰·ÙÔηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Û fiÏË
ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, Û ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Ó· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ϤÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈ΋
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ fiˆ˜ Ë
∂ÏÏ¿‰·, Ë ΔÔ˘ÚΛ·, Ë πÙ·Ï›·, Ë πÛ·Ó›· Î.¿. ∏ ȯı˘ÔηÏÏȤÚ-
ÁÂÈ· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÁÚËÁÔÚfiÙÂÚ· ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔ ÙÔ̤· Û¯ÂÙÈÎfi
Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ‹˜ ·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜: ÙÔ 1995 ·Ú‹Á·Á ÙÔ
1/3 Ù˘ ·Í›·˜ Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Û „¿ÚÈ· Î·È ÔÛÙÚ·-
ÎÔÂȉ‹.
ΔÔ 2000 Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ȯı˘ÔηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Û Ϸ‚Ú¿ÎÈ Î·È
ÙÛÈÔ‡Ú· ¤ÊÙ·Û ÙÔ˘˜ 130.000 ÙfiÓÔ˘˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜
70.000 ÙfiÓÔÈ ·Ú¿¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ú·Áˆ-
Á‹ ›¯·Ó Â›Û˘ Ë ΔÔ˘ÚΛ· (20%), Ë πÙ·Ï›· (12%) Î·È Ë πÛ·-

32. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ32
Ó›· (10%), Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚË ·Ú·ÁˆÁ‹ Ë ∫‡ÚÔ˜ (1.681 ÙfiÓÔÈ),
ÙÔ πÛÚ·‹Ï (1.673 ÙfiÓÔÈ), Ë ∞›Á˘ÙÔ˜ (810 ÙfiÓÔÈ) Î·È ÙÔ ª·-
ÚfiÎÔ (724 ÙfiÓÔÈ).
ªÈ· ‰È¿ÛËÌË «ÏÈ¯Ô˘‰È¿» ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ›ӷÈ-
Ù· ÂÚÈ˙‹ÙËÙ· ·‚Á¿ „·ÚÈÒÓ Ù· ÔÔ›· „·Ú‡ÔÓÙ·Ó Î·È
ÂÎÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó ÁÈ· ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Û ˘ÁÚÔÙfiÔ˘˜,
ÏÈÌÓԇϘ Î·È ‰¤ÏÙ· ÔÙ·ÌÒÓ. ΔÔ «¯·‚È¿ÚÈ» ‹ ·‚ÁÔÙ¿-
Ú·¯Ô ·Ú·Û΢¿˙ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ fiˆ˜
ÛÙ· ·Ú¯·›· ¯ÚfiÓÈ·: ·Ï·ÙÈṲ̂ÓÔ, ·ÔÍËڷ̤ÓÔ -ÌÂÚÈΤ˜
ÊÔÚ¤˜ Î·È ÂÏ·ÊÚ¿ ηÓÈṲ̂ÓÔ, Ô˘ ηχÙÂÙ·È ·fi ÎÂ-
Ú› ̤ÏÈÛÛ·˜ ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚËı› ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰È¿ÛÙËÌ·.
∏ ȯı˘ÔηÏÏȤÚÁÂÈ· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙÚÔÊ‹ ¯·ÌËÏÔ‡ Û¯ÂÙÈο Îfi-
ÛÙÔ˘˜ Î·È ˘„ËÏ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋˜ ·Í›·˜ Î·È ÔÈfiÙËÙ·˜ Û ¤Ó· Ô-
Ï˘ÏËı¤˜ ηٷӷψÙÈÎfi ÎÔÈÓfi. øÛÙfiÛÔ, Â›Ó·È ÌÈ· ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ· Ì ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ. ∞ÛΛ
ȤÛÂȘ ÛÙ· ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù·, ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÔÚÁ·ÓÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
Î·È ÙȘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂȘ ıÚÂÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÛÙÔ ÓÂÚfi. ∂È‚·-
Ú‡ÓÂÈ ÙÔ ˘‰·ÙÈÎfi ÔÈÎÔÛ‡ÛÙËÌ· Ì ηıÈ˙‹Ì·Ù·, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘
·ÔÛ‡ÓıÂÛ˘ Î·È Ù˘ Û˘ÛÛÒÚ¢Û˘ ÔÚÁ·ÓÈ΋˜ ‡Ï˘ ·fi ÙËÓ
ηÏÏȤÚÁÂÈ· Î·È ÙË „·ÚÔÙÚÔÊ‹ Ô˘ ÂÚÈÛÛ‡ÂÈ. ∂ÈϤÔÓ, Ù·
¯ËÌÈο Î·È Ù· ·ÓÙÈ‚ÈÔÙÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â›Ó·È Èı·-
Ófi Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙ· Á‡̷ٷ ÙˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ ·Ó ‰ÂÓ ˘¿Ú-
¯ÂÈ Ô Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË Ù˘ ÌÔÓ¿‰·˜ ·Ú·-
ÁˆÁ‹˜.
∑. ∏ ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛË Ù˘
ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, Ë ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË Î·È
ÔÈ Û˘Ó¤ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹
∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È Ë Â˘ËÌÂÚ›· ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂÛÔ-
Á›Ԣ ‚·Û›˙ÂÙ·È Â‰Ò Î·È ·ÈÒÓ˜ ÛÙÔ ÈÛ¯˘Úfi ÂÌfiÚÈÔ Î·È ÙË
‰È·Î›ÓËÛË ·Á·ıÒÓ ÌÂÁ¿Ï˘ ÔÈÎÈÏ›·˜. Δ· ÌÂÁ¿Ï· ÏÈÌ¿ÓÈ· η-
Ù›¯·Ó ȉȷ›ÙÂÚÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ. ◊Ù·Ó
Ù· ̤ÚË fiÔ˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ η-
ıÒ˜ ‰¤¯ÔÓÙ·Ó Ù·ÍȉÈÒÙ˜, ÚfiÛÊ˘Á˜ Î·È ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜. ∞ÔÙ¤-
ÏÂÛ·Ó «ÂÈÛfi‰Ô˘˜» ÁÈ· Ó¤· ÙÚfiÊÈÌ· Î·È Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·fi ‰È¿ÊÔ-
Ú˜ ÎÔ˘˙›Ó˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. 줂·È·, Ë ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛË Ϥ-
ÔÓ Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÂÈʤÚÂÈ ‰Ú·ÛÙÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜
·ÏÏ·Á¤˜ Î·È Î·ıÈÛÙ¿ ÙË ‰È·Î›ÓËÛË ÙˆÓ ·Á·ıÒÓ Î·È ÙȘ ÂÈÎÔÈ-
ӈӛ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈΤ˜ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·ÎÚÈ‚¤˜.
§ÂÈÙÔ˘ÚÁ› Û˘ÓÂÚÁÈο Ì ÙËÓ ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ
·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¿ÎÙÈˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ: ÚԂϤÂÙ·È fiÙÈ Ì¤-
¯ÚÈ ÙÔ 2025 ÔÈ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ·ÎÙ¤˜ ı· ¤¯Ô˘Ó ÏËı˘ÛÌfi 300
ÂηÙÔÌÌ˘Ú›ˆÓ ·ÓÙ› ÁÈ· 150 ÂηÙ. Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990.
ªÂ ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹
Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· fiˆ˜ Î·È Ë ‰È·Î›ÓËÛË ·Á·ıÒÓ Î·È
˘ËÚÂÛÈÒÓ. ∏ Ù·¯‡ÙËÙ· Ì ÙËÓ ÔÔ›· Â¤Ú¯ÔÓÙ·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜
ÔÈΛÏÏÂÈ, ÎÈ ¤ÙÛÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô ÛÙ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·
·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÚÔÊ‹˜, ÛÙËÓ ˘Á›· Î·È ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘-
ÛÌÒÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÌÂٷ͇ Â-
ÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ ›‰È·˜ ¯ÒÚ·˜ ηÈ, Û·ÊÒ˜, ÌÂٷ͇ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ
¯ˆÚÒÓ. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ Û ʷÁËÙfi ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿-
˙ÔÓÙ·È Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· Ù· ÈÔ ÏÔ‡ÛÈ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÚÒÌ·Ù·
ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó
ÁÈ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó Ó¤Â˜ Á‡ÛÂȘ ÈÔ Â͈ÙÈΤ˜, ÔÏ˘ÙÂÏ‹ Á‡-
Ì·Ù· Î·È ·ÎÚÈ‚¿ ÎÚ·ÛÈ¿. ¶·ÚfiÙÈ ÌÈ· ¢Ú›· ÔÈÎÈÏ›· ÙÚÔÊ›-
ÌˆÓ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌË ÛÙȘ fiÏÂȘ, Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ
ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¿ÓÙ· ÙÚfiÊÈÌ· ÌÂÁ¿Ï˘ ıÚÂÙÈ΋˜
·Í›·˜ Î·È Ë ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Â›Ó·È ¤Ó· ı¤Ì· Ô˘ ÚÔ-
ηÏ› ÌÂÁ¿ÏË ·ÓËÛ˘¯›· Û ÔÏÏ¿ ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ·.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ·ÓÙ›ıÂÙ· Ì ÙÔ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ, Ë ·ÛÙÈ-
ÎÔÔ›ËÛË ÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔÓ ÂχıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ. Δ· Û˘-
ÛÙ‹Ì·Ù· „‡Í˘ ÛÙ· ÔÏ˘Î·Ù·ÛÙ‹Ì·Ù· Î·È Û οı ÓÔÈÎÔ΢-
ÚÈfi ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î¿ÙÈ ÙÔ ÔÔ›Ô
‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏÔ ÚÈÓ ·fi οÔȘ ‰ÂηÂٛ˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜
ÙÔ ˆÚ¿ÚÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ·ÓÙÚÒÓ Î·È Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÌÂÈÒÓÂÈ ‰Ú·ÛÙÈο
ÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ì·Á›ÚÂÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô ‚·Û›˙ÂÙ·È ·ÚÎÂ-
Ù¿ Û˘¯Ó¿ Û ÚÔ-Ì·ÁÂÈÚÂ̤ӷ ‹ ¤ÙÔÈÌ· Á‡̷ٷ (Û ٷ¯˘Ê·-
Á›· Î.¿.). √È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, ·ÎÔÏÔ˘-
ıÔ‡ÌÂÓ˜ fiˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi ·fi ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ
‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ·
ÊÙËÓÔ‡ Ê·ÁËÙÔ‡ (ÊÚ¤ÛÎÔ˘ ‹ ηÙ„˘Á̤ÓÔ˘) Â›Ó·È Ôχ ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚË ·’ fi,ÙÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, Ô‰‹ÁËÛ·Ó ‚·ıÌÈ·›· ÛÙËÓ
·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ù˘È΋˜ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰›·ÈÙ·˜.
∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Ù˘ μfiÚÂÈ·˜ (Â˘Úˆ·˚-
΋˜) ªÂÛÔÁ›Ԣ Ô͇ÓÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ì ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ÓfiÙÈ·˜
·ÎÙ‹˜. ΔÔ 90% ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ∞ηı¿ÚÈÛÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ¶ÚÔ˚fi-
ÓÙÔ˜ (∞∂¶) ·Ú¿ÁÂÙ·È Û ¤ÓÙÂ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ¯Ò-
Ú˜ (.¯. ÙÔ ÂÈÛfi‰ËÌ· ·Ó¿ οÙÔÈÎÔ ÛÙË °·ÏÏ›· Â›Ó·È 30 ÊÔÚ¤˜
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi ÂΛÓÔ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ). √È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ·ÏÏ·-
Á¤˜ Î·È ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ∂˘ÚˆªÂÛÔ-
ÁÂȷ΋ ¶ÂÚÈÔ¯‹ ∂χıÂÚÔ˘ ∂ÌÔÚ›Ô˘ (Euromediterranean
Free Trade Area) Ô˘ ı· ÙÂı› Û ÈÛ¯‡ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ‰ÂηÂÙ›·
(2010) ı· ÂËÚ¿ÛÔ˘Ó ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ù·
ÚfiÙ˘· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È Î·Ù·Ó¿ÏˆÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÚÔ˜
·Úfi‚ÏÂÙË ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ηÙ‡ı˘ÓÛË.
™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ·ÔÙ¤-
ÏÂÛ ÎÂÓÙÚÈ΋ ·ÚÙËÚ›· ‰È·Î›ÓËÛ˘ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ
Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ªÂ-
ÛÔÔÙ·Ì›·˜, ÙˆÓ ∞ÈÁ˘Ù›ˆÓ, ÙˆÓ ∂‚Ú·›ˆÓ, ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ,
ÙˆÓ ºÔÈӛΈÓ, ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ηıÒ˜
Î·È ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ, ÙˆÓ ™Ï¿‚ˆÓ, ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ π‚ËÚÈ΋˜. ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹, ÙÔ Î‡Ì·
Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ ÚÔ˜ ÙȘ ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ˜ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ·fi
¯ÒÚ˜ Ì ÌÂÁ¿ÏÔ ÏËı˘ÛÌfi fiˆ˜ Ë ∞›Á˘ÙÔ˜, Ë ΔÔ˘Ú-
Λ· ‹ ÙÔ ª·ÚfiÎÔ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È. ∏ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË ÂËÚ¿-
˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ fiÛÔ
Î·È ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ˘Ô‰Ô¯‹˜.
™‹ÌÂÚ·, ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ‰‡Ô Ù¿ÛÂȘ ÛÙȘ fiÏÂȘ: ·) ÌÂÁ¿Ï˜
ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, Ù˘ ÂÚ-
Á·Û›·˜ Î·È Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ‹˜ Ù˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ Ô-
Ï¤ÌˆÓ Î·È Ù˘ ÚÔÛÊ˘ÁÈ¿˜, ‚) ÙÚÔʤ˜ ˘„ËÏ‹˜ ÔÈfiÙË-
Ù·˜ Î·È ÌÂÁ¿Ï˘ ÔÈÎÈÏ›·˜ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈ̘ Û ˘„ËϤ˜ ÙÈ-
̤˜, ÂÓÒ Ù˘ÔÔÈË̤ӷ ÊÙËÓ¿ ÙÚfiÊÈÌ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˘
ÔÈÎÈÏ›·˜ ηٷÎχ˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ Ì·-
ÁÂÈÚÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜.

33. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: ∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ & ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ 33
H. √ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜
◊‰Ë ·fi ÙÔ 1960 Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ÚÈ-
ÛÙÈÎfi˜ ÚÔÔÚÈÛÌfi˜ ·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜ Î·È ÚÔÙÈÌ¿Ù·È ·fi ÙÔ 1/3
ÂÚ›Ô˘ ÙˆÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÒÓ ‰ÈÂıÓÒ˜. ∞˘Ùfi ÙÔ ÔÛÔÛÙfi Â›Ó·È ÛÙ·-
ıÂÚfi ‹ Î·È ÂÏ·ÊÚÒ˜ ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ ÂÙËÛ›ˆ˜. √ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ ·Ô-
ÙÂÏ› ÙËÓ Î‡ÚÈ· ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÁÈ· ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, .¯. ÛÙËÓ ∫‡ÚÔ Ù· ¤ÛÔ‰· ·fi ÙÔÓ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi
·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ 22% ÙÔ˘ ∞∂¶ Î·È ÛÙË ª¿ÏÙ· ÛÙÔ 24%. ΔÔ
2000 ÔÈ ÙÔ˘Ú›ÛÙ˜ ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ¤ÊÙ·Û·Ó Ù·
200 ÂηÙ. ÂÚ›Ô˘ Î·È ›Ûˆ˜ ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ˆ˜ ÙÔ 2025. ∏ ÙÔ˘-
ÚÈÛÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·ÁÁ›˙ÂÈ ÙÔ ˙ÂÓ›ı ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ, fiÔ˘ Ë
‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· Û ÓÂÚfi Â›Ó·È Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË. ∏ ˘ÎÓfiÙË-
Ù· ÏËı˘ÛÌÔ‡ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο ̤ÚË Â›Ó·È 2.000 ¿ÙÔ-
Ì· ·Ó¿ ÂÎÙ¿ÚÈÔ* Î·È Ë Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÓÂÚÔ‡ ÔÈΛÏÏÂÈ ·fi 300
ˆ˜ 2.000 Ï›ÙÚ· ·Ó¿ ¿ÙÔÌÔ ÙËÓ Ë̤ڷ.
¶Ôχ Û˘¯Ó¿ Ô ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ ÚÔηÏ› ȤÛÂȘ ÛÙ· ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹-
Ì·Ù·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙÔ˘˜ ˘ÁÚÔÙfiÔ˘˜, ·ÂÈÏÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ì ͋-
Ú·ÓÛË, Ú‡·ÓÛË, ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÒ-
ÛË ÙˆÓ ˘fiÁÂÈˆÓ ˘‰ÚÔÊfiÚˆÓ ÔÚÈ˙fiÓÙˆÓ.
∏ ÊÈÏÔÍÂÓ›·, Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È Ë „˘¯·ÁˆÁ›· ÙÔ˘ ÔÏÔ¤Ó· Î·È ·˘-
Í·ÓfiÌÂÓÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÒÓ ÛÙȘ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÎÙ¿-
ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÎÙÒÓ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, ¯ˆÚ›˜ ηٿÏÏËÏÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi
Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË, ÌÔÚ› Ó· ˆı‹ÛÂÈ Ù· fiÚÈ· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÛÙË
ı¿Ï·ÛÛ·, Ì ÂÎÙÂٷ̤ӷ ¤ÚÁ· ·ÔÍ‹Ú·ÓÛ˘ Î·È Ì ÂÈϤÔÓ
ȤÛÂȘ ÛÙË ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Î·È Ù· ‡ıÚ·˘ÛÙ· ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·-
Ù·.
√ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ fï˜ ·ÔÙÂÏ› Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ËÁ‹ ÂÈÛÔ‰‹-
Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈÎfi Ì˯·ÓÈÛÌfi ÁÈ· ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·Ú·Áˆ-
ÁÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ. ∞fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Î·Ù·-
ÛÙÚÔÊÈÎfi˜ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙË-
Ù·˜ Î·È ÂÓ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Á›ÓÂÈ «Ú¿ÛÈÓÔ˜» ‰ËÏ. Ó·
Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÛÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘
ÙÔ›Ô˘, ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ fiÚˆÓ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈ-
ÎÒÓ ÌÓËÌ›ˆÓ. ∂ÈϤÔÓ, Ë ·Ôı‹Î¢ÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Û ÌÈÎÚ¿
ÊÚ¿ÁÌ·Ù·, Ë ·Ê·Ï¿ÙˆÛË Î·È Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È Â·Ó·¯ÚËÛÈ-
ÌÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ï˘Ì¿ÙˆÓ Î·È ¿ÏϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ (·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ
ÂÚÈÔ¯‹) ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ·˘ÍË̤Ó˜ ·Ó¿-
ÁΘ Û ÓÂÚfi ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚ›-
ÙˆÛË Î¿ı ÊÔÚ¿.
∏ Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÒÓ Ì ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ
ÚÔÔÚÈÛÌÒÓ Â›Ó·È ‰ÈÙÙ‹: ·fi ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿, ÔÈ ÙÔ˘Ú›ÛÙ˜ Á‡-
ÔÓÙ·È Î·È ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ
˙ˆ‹˜ ηÈ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ʤÚÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰È·-
ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ. ¶ÔÏϤ˜ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Á‡̷ٷ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ¤Ú-
¯ÔÓÙ·È. ∂›Û˘, Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔ Ì·˙ÈÎfi ÙÔ˘ÚÈÛÌfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Â›-
Ó·È Î·È Ë ÂÍ¿ψÛË ÙˆÓ ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈˆÓ Ù·¯˘Ê·Á›·˜ (fast food)
Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÌË, ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡˜.
*1 ÂÎÙ¿ÚÈÔ = 10.000 ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈο ̤ÙÚ·.

34. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ34
A. μ·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜
Ù˘ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜
∏ π·ÙÚÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙÔ˘ ÿڂ·ÚÓÙ ¤¯ÂÈ ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÚfiÛÊ·Ù· ÌÈ· ˘ÁÈÂÈÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ·Ô-
‰ÂÎÙ‹·fiÙËÓ‰ÈÂıÓ‹ÎÔÈÓfiÙËÙ·,ËÔÔ›·‚·Û›˙ÂÙ·ÈÛÙȘÂÍ‹˜ÁÂ-
ÓÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ (Willett, 2001):
A ΔË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÛÙ·ıÂÚÔ‡ ÛˆÛÙÔ‡ ۈ̷ÙÈÎÔ‡ ‚¿ÚÔ˘˜ Î·È ÙË
Û˘¯Ó‹ ÂÍ¿ÛÎËÛË.
A ΔËÓ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÎÔÚÂÛÌ¤ÓˆÓ ÏÈ·ÚÒÓ, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ-
ÓÙ·È Û ÙÚÔʤ˜ fiˆ˜ ÙÔ Ï‹Ú˜ Á¿Ï· Î·È ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ ÎÚ¤·˜, ηÈ
ÙˆÓ trans ÏÈ·ÚÒÓ Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È .¯. Û οÔȘ Ì·ÚÁ·Ú›-
Ó˜, Ì ÌÔÓÔ·ÎfiÚÂÛÙ· Î·È ÔÏ˘·ÎfiÚÂÛÙ· ÏÈ·Ú¿ Ô˘ ÂÚȤ-
¯Ô˘ÓÙÔÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô,Ù·ÏÈ·Ú¿„¿ÚÈ·(Û·Ú‰¤Ï˜,ÛÎÔ˘ÌÚ›Î.¿.),
ÔÈ ÍËÚÔ› ηÚÔ› (·Ì‡Á‰·Ï·), Ù· ‰ËÌËÙÚȷο ÔÏÈ΋˜ ¿ÏÂÛ˘ Î.¿.
A ΔËÓ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Ï‹„˘ ˘‰·Ù·ÓıÚ¿ÎˆÓ Ô˘ ÂÚȤ¯Ô-
ÓÙ·È Û ·ÔÊÏÔȈ̤ӷ ‰ËÌËÙÚȷο –Ï¢Îfi „ˆÌ›, Ï¢Îfi Ú‡˙È,
Û˘¯Ó‹ ηٷӿψÛË „ËÙ‹˜ ·Ù¿Ù·˜– Ì ˘‰·Ù¿ÓıڷΘ Ô˘ Â-
ÚȤ¯ÔÓÙ·È Û ‰ËÌËÙÚȷο ÔÏÈ΋˜ ¿ÏÂÛ˘. ΔÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ·
¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ¤„Ë Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ η-
ÙËÁÔÚ›·˜ ˘‰·Ù·ÓıÚ¿ÎˆÓ (·fi ‰ËÌËÙÚȷο ÔÏÈ΋˜ ¿ÏÂÛ˘). ∞˘-
ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÔÈ ˘‰·Ù¿ÓıڷΘ ÂȉÚÔ‡Ó Ì ·ÚÁfi Î·È ÛÙ·ıÂ-
Úfi Ú˘ıÌfi ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ ۷ί¿ÚÔ˘ Î·È Ù·
Â›‰· Ù˘ ÈÓÛÔ˘Ï›Ó˘ ÛÙÔ ·›Ì· Ô˘ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ·
ÙËÓ ÚfiÏË„Ë ÙˆÓ Î·Ú‰È·ÎÒÓ ·ı‹ÛÂˆÓ Î·È ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙË. ∂È-
ϤÔÓ, ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi Ê˘ÙÈΤ˜ ›Ó˜, ‚Èٷ̛Ә,
¿Ï·Ù· Î·È Ì¤Ù·ÏÏ·.
AΔËÓÂÈÏÔÁ‹˘ÁÈÂÈÓfiÙÂÚˆÓ·fiÙÔÎfiÎÎÈÓÔÎÚ¤·˜ËÁÒÓÚˆ-
ÙÂ˚ÓÒÓ, fiˆ˜ Â›Ó·È Ù· fiÛÚÈ·, Ù· „¿ÚÈ· Î·È Ù· Ô˘ÏÂÚÈο ‹ ÔÈ
ÍËÚÔ› ηÚÔ›. √È ÚˆÙ½Ó˜ Ê˘ÙÈ΋˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘ Ô˘ ÂÚȤ¯Ô-
ÓÙ·È Û fiÛÚÈ· Î·È Î·ÚÔ‡˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ê˘ÙÈΤ˜ ›Ó˜, ‚ÈÙ·Ì›-
Ó˜, ̤ٷÏÏ· Î·È ÔÏ˘·ÎfiÚÂÛÙ· ÏÈ·Ú¿. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ
ÎÚ¤·˜Ê·›ÓÂÙ·ÈÓ·ÚÔÛʤÚÂÈ«¯ÂÈÚfiÙÂÚԻ›‰Ô˜ÚˆÙÂ˚ÓÒÓηÈ
ÂÚȤ¯ÂÈ Â›Û˘ ¯ÔÏËÛÙÂÚfiÏË Î·È ÎÔÚÂṲ̂ӷ ÏÈ·Ú¿.
A ΔËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÔÏÏÒÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ Ô˘ Û˘Ì-
‚¿ÏÏÔ˘Ó Û ¯·ÌËÏ¿ Â›‰· Ù˘ ·ÚÙËÚȷ΋˜ ›ÂÛ˘, ÌÂÈÒÓÔ˘Ó
ÙȘ Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÛÔ‚·Ú¤˜ ·Ûı¤ÓÂȘ (ηډȷο ÓÔÛ‹Ì·Ù·,
ηÚΛÓÔ˜ Î.¿.) Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ‚Èٷ̛Ә Î·È Ì¤Ù·ÏÏ·.
A °È· ÙȘ «Â˘·›ÛıËÙ˜» ÔÌ¿‰Â˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ –¤Á΢ÔÈ, ËÏÈ-
ÎȈ̤ÓÔÈ,·ıÏËÙ¤˜–ηÈ¿ÓÙ·¤ÂÈÙ··fiÛ˘ÓÂÓÓfiËÛËÌÂÙÔÁÈ·-
ÙÚfi, Û˘ÛÙ‹ÓÂÙ·È Ë ÚfiÛÏË„Ë ÂÓfi˜ ÔÏ˘‚ÈÙ·ÌÈÓÔ‡¯Ô˘ Û΢¿-
ÛÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· ÚÔÏËÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜.
B. ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ·
ΔȘ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘ 1950 Î·È 1960 Ë ‰È·ÙÚÔÊÔÏfiÁÔ˜ Î·È ÂÚ¢Ӌ-
ÙÚÈ· Ancel Keys Î·È Ë ÔÌ¿‰· Ù˘ ÌÂϤÙËÛ·Ó Ù· ‰È·ÙÚÔÊÈο Úfi-
Ù˘· ‰Âη¤ÍÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ Û ÂÙ¿ ¯ÒÚ˜. ∏ ÂÚ-
Á·Û›· Ù˘ ·˘Ù‹, ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ Ë «ªÂϤÙË ÙˆÓ ∂Ù¿ ÈÚÒÓ»
(Seven Countries Study), ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË ÌÂÁ¿ÏË ¤Ú¢ӷ ÁÈ· ÙË
Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Î·Ú‰È·ÎÒÓ ·ı‹ÛˆÓ. ŒÓ· ·fi
Ù·ÈÔÂӉȷʤÚÔÓÙ·Â˘Ú‹Ì·Ù·Ù˘¤Ú¢ӷ˜‹Ù·ÓfiÙÈÔÈοÙÔÈÎÔÈ
Ù˘ ∫Ú‹Ù˘ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ηıÒ˜ Î·È Ù˘ ¡fi-
ÙÈ·˜ πÙ·Ï›·˜ ›¯·Ó Ôχ ˘„ËÏ¿ fiÚÈ· ˙ˆ‹˜ Î·È Ôχ ÌÈÎÚ¿ Ô-
ÛÔÛÙ¿ ηډȷÎÒÓ ÓÔÛËÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·ÚΛÓÔ˘, ·Ú¿ Ù· Û¯ÂÙÈÎÒ˜
·ÓÂ·Ú΋ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ˘Á›·˜ ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·˘Ù¤˜. ∏ Keys η٤-
ÏËÍ ÛÙÔ fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·Ú¿-
ÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ù· ÂÍ‹˜ ¯·Ú·-
3Ô
∫∂º∞§∞π√
∏ ª∂™√°∂π∞∫∏ ¢π∞Δƒ√º∏
& √π ™À°Ãƒ√¡√π ∫∞Δ∞¡∞§øΔ∂™
√ ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂ-
ÚÈÓ‹ ÚfiÛÏË„Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÔÛÔÛÙÒÓ ıÚÂÙÈÎÒÓ
Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ: 60% ˘‰·Ù¿ÓıڷΘ, 20-25% ÏÈ·Ú¿, 10-
15% ÚˆÙ½Ó˜ ηÈ, ·ÎfiÌ·, ‚Èٷ̛Ә, ȯÓÔÛÙÔȯ›· (̤-
Ù·ÏÏ·) Î·È ÓÂÚfi. ¢È·ÈÙÔÏfiÁÔÈ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÂȉÈÎÔ› ÛÙÔ ¯ÒÚÔ
Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÙÈ ÔÈ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÙÚÔÊ‹˜ Ô˘ Ú¤-
ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó·˜ ÂÓ‹ÏÈη˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
A 3 ÌÂÚ›‰Â˜ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ Î·È 2 ÌÂÚ›‰Â˜ ÊÚÔ‡ÙˆÓ: Ì›· ÌÂ-
Ú›‰· ÊÚÔ‡ÙÔ˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ¤Ó· ÔÙ‹ÚÈ ¯˘Ìfi, ¤Ó· ÊÚÔ‡-
ÙÔ, ÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÂÓfi˜ ÌÔÏ ·ÔÍËÚ·Ì¤ÓˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ ‹ ÌÈÛfi
ÌÔÏ ÎÔÌÌ¤ÓˆÓ ÊÚ¤ÛÎˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ - Ì›· ÌÂÚ›‰· Ï·¯·ÓÈ-
ÎÒÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÌÈÛfi ÌÔÏ (250 ml)
ÊÚ¤ÛÎˆÓ ‹ Ì·ÁÂÈÚÂÌ¤ÓˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ ‹ Û ¤Ó· ÌÈÎÚfi
ÌÔÏ Û·Ï¿Ù·˜.
A 1/4 ÙÔ˘ Ï›ÙÚÔ˘ (250 ml) Á¿Ï· ‹ ¤Ó· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ
A 70-80 ÁÚ·ÌÌ¿ÚÈ· „ˆÌ›, ˙˘Ì·ÚÈο ‹ Ú‡˙È (‹ ÁÂÓÈÎfiÙÂ-
Ú· ‰ËÌËÙÚȷο)
A 150-170 ÁÚ·ÌÌ¿ÚÈ· ÎÚ¤·˜, „¿ÚÈ ‹ fiÛÚÈ·
A 3- 4 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô
A 1,5-2 Ï›ÙÚ· ÓÂÚfi
A ™˘ÓÈÛÙÒÓÙ·È 2-3 ·˘Á¿ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰·.
ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ô ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ fiÏ· Ù·
··Ú·›ÙËÙ· Û˘ÛÙ·ÙÈο Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ú·Á¿ÁÂÈ ·fi
ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ fiˆ˜ ‚Èٷ̛Ә, ··Ú·›ÙËÙ· ·ÌÈÓÔͤ· (ÁÈ· ÙËÓ
·Ú·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÚˆÙÂ˚ÓÒÓ), Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ÏÈ·Ú¿ Ôͤ·,
ȯÓÔÛÙÔȯ›· Î.¿.

35. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ & ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ 35
ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘:
A ∏ ηٷӿψÛË ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô˘ ˆ˜ ·ÚÈ·˜ ËÁ‹˜ ÏÈ·ÚÒÓ.
A ∏ ÌÂÁ¿ÏË Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÔÈÎÈÏ›·˜ Ê˘ÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ: ‰Ë-
ÌËÙÚȷο, fiÛÚÈ·, Ï·¯·ÓÈο Î·È ÊÚÔ‡Ù· (ÊÚ¤Ûη Î·È ·ÔÍË-
ڷ̤ӷ).
A ∏¯·ÌËÏ‹·ÏÏ¿Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ηٷӿψÛËÁ·Ï·ÎÙÔÎÔÌÈÎÒÓ,
΢ڛˆ˜ Á¿Ï·ÎÙÔ˜, ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡ Î·È ÊÚ¤ÛÎÔ˘ Ù˘ÚÈÔ‡.
A ∏ ηٷӿψÛË „·ÚÈÒÓ, Ô˘ÏÂÚÈÎÒÓ Î·È ÎfiÎÎÈÓÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜
(‚Ô‰ÈÓfi, ηÙÛ›ÎÈ Î·È ·ÚÓ›) Û ÂȉÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Î·È fi¯È ηıË-
ÌÂÚÈÓ¿.
A ∏ ÂÎÙÂٷ̤ÓË ¯Ú‹ÛË ·ÚˆÌ·ÙÈÎÒÓ Ê˘-
ÙÒÓ Î·È ‚ÔÙ¿ÓˆÓ, ·ÚÙ˘Ì¿ÙˆÓ, ÏÂÌÔÓÈÔ‡
Î·È ÍȉÈÔ‡.
A ∏ ̤ÙÚÈ· ηٷӿψÛË ÎÚ·ÛÈÔ‡
ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ.
줂·È·, Ù· ÔʤÏË Ù˘ ÌÂÛÔÁÂÈ·-
΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·È ÌÂ
ÙËÓ ¿ÛÎËÛË, ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ
ۈ̷ÙÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ ηÈ, ÁÂÓÈ-
ÎfiÙÂÚ·, ÙËÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ˙ˆ‹.
∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ·
·ÂÈÎÔÓ›˙Â Ù·È ÌÂ ÙËÓ
ÁÓˆÛÙ‹ «˘Ú·Ì›-
‰· Ù˘ ÌÂÛÔÁÂÈ·-
΋˜ ‰È·ÙÚÔ-
Ê‹˜» fiˆ˜
·ÚÔ˘ÛÈ¿-
˙ÂÙ·È ÛÙÔ
Û¯‹-
Ì·.
∏ ™∏ª∞™π∞ Δø¡ À°ƒø¡ ™Δ∏ ¢π∞πΔ∞
∏ ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ˘ÁÚÒÓ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ˘Ú·Ì›‰· Ù˘
ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. ∏ Û˘¯Ó‹ ηٷӿψÛË ÓÂÚÔ‡,
ÊÚÔ˘ÙÔ¯˘ÌÒÓ, ÙÛ·ÁÈÔ‡ Î·È ¿ÏÏˆÓ ·Ê„ËÌ¿ÙˆÓ ·ÔÙÂÏ›
·Ó·fiÛ·ÛÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ù˘
ªÂÛÔÁ›Ԣ.
¶ÔÏϤ˜ ·Ó·Ï˘ÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·È-
Ù· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÚÔÛÙ·Û›· ·fi ÔÏϤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ. ¶ÚfiÛÊ·Ù˜
¤Ú¢Ó˜, Ô˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ·Ó Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÙÚÈÒÓ ‰Â-
ηÂÙÈÒÓ, η٤ÏËÍ·Ó ÛÙÔ fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· ÈηÓÔÔÈ› ÛË-
Ì·ÓÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÌÈ· ˘ÁÈÂÈÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹. ªÂϤÙ˜ Û ËÏÈÎȈ-
̤ÓÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÙË ¢·Ó›·, ÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·Ï›· Î·È ÙËÓ πÛ·Ó›·
¤¯Ô˘Ó‰Â›ÍÂÈfiÙÈÙÔÚfiÙ˘ÔÙ˘ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜‰È·ÙÚÔÊ‹˜ÛÙÔÛ‡-
ÓÔÏfi ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙË Ì·ÎÚÔ‚ÈfiÙËÙ· ·’ fi,ÙÈ Ù·
ÂÈ̤ÚÔ˘˜Û˘ÛÙ·ÙÈοÙ˘‰È·ÙÚÔÊ‹˜ÙÔ˘˜.∂Ô̤ӈ˜,ÌÔÚ›ӷ
ÂÍ·¯ı›ÙÔÛ˘Ì¤Ú·ÛÌ·fiÙÈˉ›·ÈÙ·Ô˘Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈÌÂÙȘ·Ú¯¤˜
Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚË ‰È¿ÚÎÂÈ· ˙ˆ‹˜. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ ‰‡Ô ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ·Ú·-
̤ÓÔ˘Ó: ∂›Ó·È Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· ¤Ó· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ ‰È·ÙÚÔ-
ÊÈÎfi ÚfiÙ˘Ô ‹ ÔÈ Â˘ÂÚÁÂÙÈΤ˜ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ˜ ¤ÁÎÂÈÓÙ·È ÛÙÔ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌfi ‰È·ÎÚÈÙÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó
ͯˆÚÈÛÙ¿; ∫È ÂÈϤÔÓ, ÌÔÚ› Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· Î·È Ù· ‚·-
ÛÈÎ¿Û˘ÛÙ·ÙÈοÙ˘ӷ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó·fiÏËı˘ÛÌÔ‡˜Ô˘˙Ô˘Ó
Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹;
∞ÓηÈËÌÂÛÔÁÂȷ΋‰›·Èٷ›ӷÈÙÔ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·ÙˆÓÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ
Û˘ÓıËÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘, Ù˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Î·È Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜
·Ó¿Ù˘Í˘‰È·ÊfiÚˆÓÂÚÈÔ¯ÒÓÙ˘ªÂÛÔÁ›Ԣ,Ù·ÛÙÔȯ›··fi
‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ù· Û˘ÛÙ·ÙÈ-
οÙ˘ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜‰È·ÙÚÔÊ‹˜ÚÔÛʤÚÔ˘ÓÌÂÁ¿Ï·ÔʤÏË·Îfi-
̷ηÈÛ’ÂΛÓÔ˘˜Ô˘·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙÔÛ‡Á¯ÚÔÓÔ«‰˘ÙÈÎfi»ÙÚfi-
Ô ˙ˆ‹˜. ŒÙÛÈ, Ë ·¿ÓÙËÛË ÛÙ· ‰‡Ô ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·
Â›Ó·È fiÙÈ Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰›·ÈÙ·˜ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› Ì›·
«fiÏ·‹Ù›ÔÙ·»ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË.À¿Ú¯Ô˘Ó·ÚÎÂÙ¿ÛÙÔȯ›·Ô˘ÂÈ-
‚‚·ÈÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ù· Û˘ÛÙ·ÙÈο Ù˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓۈ̷وıÔ‡Ó
Ì·ÛÊ¿ÏÂȷηÈÂÈÙ˘¯›·Û‰ȷÙÚÔÊÈÎ¿Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·¿ÏψÓÏË-
ı˘ÛÌÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (Walter, 2001).
∫¿ÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ Ì·ÁÂÈÚÈ΋
Ù›ÓÂÈ, Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi, Ó· ıˆÚËı› «‰ÈÂıÓ‹˜ ÎÔ˘˙›Ó·»,
̤۷ ·fi ‰‡Ô ·Ú¿ÏÏËϘ ‰È·‰Èηۛ˜: ·) ÙËÓ «·ÁÎÔ-
ÛÌÈÔÔ›ËÛË» ÙˆÓ Á‡ÛÂˆÓ Î·È Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ Ì·-
ÁÂÈÚÈ΋˜,.¯.ÌÂÙËÓÚÔÛı‹ÎËÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô˘‹‚·Ï-
Û·ÌÈÎÔ‡ ÍȉÈÔ‡ ÛÙȘ Û·Ï¿Ù˜ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜
ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ‚) ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË fiÏÔ Î·È Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì ÙȘ «ÙÔÈΤ˜
ÎÔ˘˙›Ó˜». ∂ȉÈο Ë ÌÂÛÔÁÂȷ΋ Ì·ÁÂÈÚÈ-
΋ ¯·›ÚÂÈ ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ˆ˜ Á¢ÛÙÈ΋
Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˘ÁÈÂÈÓ‹ Î·È ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘
ÚÔˆıÂ›Ù·È Î·È ÚÔÛٷهÂÙ·È, Ì οÔȘ
«‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜» ÚÔÛı‹Î˜ (fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È
.¯. ·fi ÙË ‰ËÌÔÊÈÏ›· ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ, ÂÏÏËÓÈ-
ÎÒÓ Î·È ÏÈ‚·Ó¤˙ÈÎˆÓ ÂÛÙÈ·ÙÔÚ›ˆÓ, Ù· ‚È‚Ï›·
Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ‰ÈÂıÓÒ˜
Î.Ï.). √È ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÔ› Ï·Ô› Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÓ ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ‹
Î·È Ó· «Â·ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó» Î·È Ó· ÙË ‰È·Ê˘Ï¿ÍÔ˘Ó ˆ˜ ˙ˆÓÙ·Ófi
ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Î·È ˆ˜ ¤Ó· ‰›Ô
ÁÈ· ÂÈÚËÓÈ΋ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË, ¤ÌÓ¢ÛË Î·È ·fiÏ·˘ÛË.
°. ∏ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ Ï·ÒÓ
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Û‹ÌÂÚ·
∏ Ù˘È΋ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ μfiÚÂÈ·˜ ªÂÛÔÁ›Ԣ
–°·ÏÏ›·, πÛ·Ó›·, ∂ÏÏ¿‰·, ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·– ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈηٷÛÙ·ı› ÛÂ
ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi Û‹ÌÂÚ· ·fi ¤Ó· ‰È·ÙÚÔÊÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ì ˘ÂÚ-
‚ÔÏÈ΋ ηٷӿψÛË ıÂÚÌ›‰ˆÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¿
˙ˆÈοÚÔ˚fiÓÙ·(ÛÂÔÛÔÛÙfi22-38%ÙˆÓÛ˘ÓÔÏÈÎÒÓıÂÚÌ›‰ˆÓ
ÙÔ 1995, ·ÚÎÂÙ¿ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙÔ 13-30% ÙÔ˘
1960) Î·È ÏÈ·Ú¿ (Û ÔÛÔÛÙfi 32-40% ÙˆÓ Û˘ÓÔÏÈÎÒÓ ıÂÚÌ›-
‰ˆÓ ÙÔ 1998, ÂÓÒ ‹Ù·Ó 20-30% ÙÔ 1960). ∏ ÛÙÚÔÊ‹ ·fi ÙË ÏÔ-
ÁÈ΋ Ù˘ «‚¤ÏÙÈÛÙ˘ ·fi‰ÔÛ˘» ÛÙË ÏÔÁÈ΋ Ù˘ «Ì¤ÁÈÛÙ˘ ·fi-
‰ÔÛ˘» ÛÙË ÁˆÚÁÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÂÈÛ‹Á·Á ÙÚÔʤ˜ Î·È ‰È·ÙÚÔ-
ÊÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ͤÓ˜ ÚÔ˜ ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÔ˘Ï-
ÙÔ‡Ú·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ¿ÏÏ·Í ÛËÌ·ÓÙÈο Î·È ÙÔÓ
ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜. ø˜ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ, Ë ¯·ÌËÏ‹ ıÓËÛÈÌfi-
ÙËÙ· ·fi ηډȷΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ Î·È Î·ÚΛÓÔ, Ù· ¯·ÌËÏ¿ ÔÛÔÛÙ¿
·¯˘Û·ÚΛ·˜ Î·È Ù· ÌÂÁ¿Ï· fiÚÈ· ˙ˆ‹˜ Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ·-
ÏÈfiÙÂÚ· ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Lannguedoc-Roussillon ÛÙË
Καθημερινή άσκηση και κατάλληλο σωματικό βάρος
Δημητριακά
ολικής αλέσεως
Eλαιόλαδο
Λαχανικά
Φρούτα
Όσπρια, ξηροί καρποί
Ψάρια, πουλερικά,
αβγά, τυρί
Κόκκινο κρέας,
βούτυρο
Νερό
Αφεψήματα
Χυμοί
Γιαούρτι
Γάλα
Κρασί
∏ ˘Ú·Ì›‰· Ù˘ ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ (Serman, 2006)

36. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ36
°·ÏÏ›· Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÛÙ·‰È·Î¿ ÌÈ-
ÎÚ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÂÍ·Ï›ÊÔÓÙ·È.
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ·ÎÙ‹˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, ‚ÂÏÙÈÒ-
ÛÂȘ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›¯ıËÎ·Ó ·fi ÔÏÈÙÈΤ˜ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÚfiÏË-
„˘ Î·È Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ η٤ÛÙËÛ·Ó ‰˘Ó·Ù‹ ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ‰È·ÙÚÔ-
ÊÈÎÒÓ ÂÏÏÂÈÌÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’60. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ Î·È ·Ú¿
ÙËÓÂͤÏÈÍËÛÙÔÓÙÔ̤·Ù˘ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·˜,Ë̤ÛËÚfiÛÏË„ËÙÚÔ-
Ê‹˜‚Ú›ÛÎÂÙ·È·ÎfiÌ·Ì·ÎÚÈ¿·fiÙ·Û¯ÂÙÈοÚfiÙ˘·fiˆ˜·˘-
Ù¿ÔÚ›˙ÔÓÙ·È·fi‰ÈÂıÓ›˜ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜.∂›Û˘,·Ú¿ÙËÓ¤ÏÏÂÈ-
„Ë ÚfiÛÊ·ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ë ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ‰È·ÙÚÔ-
ÊÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ıˆÚÂ›Ù·È Èı·Ó‹ ÌÂÙ¿ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜‰Ô̤˜Î·ÈÙȘȉȈÙÈÎÔÔÈ‹ÛÂȘÙÔ˘1990Ô˘Ô‰‹ÁËÛ·Ó
Û ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË ÔÌ¿‰ˆÓ ÙÔ˘ ÏËı˘-
ÛÌÔ‡.∞fiÙËÓ¿ÏÏËÏÂ˘Ú¿,«Í¤Ó·»ÚfiÙ˘·Î·Ù·Ó¿ÏˆÛ˘ηÈ
ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· 1968-1995 ÛÙËÓ Δ˘ÓËÛ›· ·Ú·-
ÙËÚ‹ıËΠÌÂÁ¿ÏË Ì›ˆÛË ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË
·Ï¢ÚÈÔ‡ ·fi ÛÎÏËÚfi ÛÈÙ¿ÚÈ (durum) ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÚÔÙ›ÌËÛ˘
ÛÙÔ ·Ï‡ÚÈ ·fi Ì·Ï·Îfi ÛÈÙ¿ÚÈ Î·ıÒ˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏË ·‡ÍËÛË ÙˆÓ
·¯‡Û·ÚÎˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ.
™Â ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ∞‰ÚÈ·ÙÈ΋˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·ÓÙÈ-
Ê¿ÛÂȘÛÙԉȿÛÙËÌ·Ô˘ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ·fiÙÔ1963ˆ˜ÙÔ2000.
∏ ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÁÈ· ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Â·ÚÎÔ‡˜ ÙÚÔÊ‹˜ ÛÂ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌfi Ì ÙË ÊÙÒ¯ÂÈ· ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ÁÈ· οÔȘ
ÂÚÈÔ¯¤˜. √È ÊÙˆ¯Ô› ·ÁÚÔÙÈÎÔ› ÏËı˘ÛÌÔ› ÛÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÍÔ-
‰Â‡Ô˘Ó ÙÔ 66% ÙÔ˘ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡ ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹,
ÂÓÒ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÔÛÔÛÙfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ fiÏ˘ ÙˆÓ
ΔÈÚ¿ÓˆÓ Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ 48% Î·È ÁÈ· ÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ∂˘ÚÒË Â›-
Ó·È ÂÚ›Ô˘ 16%.
∂ӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÚfiÛÊ·ÙÔ˘
ÂȉÈÎÔ‡ ∂˘Úˆ‚·ÚfiÌÂÙÚÔ˘ Ì ٛÙÏÔ «ÀÁ›·, ΔÚÔÊ‹, ∞ÏÎÔfiÏ Î·È
∞ÛÊ¿ÏÂÈ·» (2003) Û¯ÂÙÈο Ì ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹-
ıÂȘ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ∂˘Úˆ‚·ÚfiÌÂÙÚÔ ÙÔ 29% ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ
Ù˘ ∂∂ ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË
ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ÔÙÒÓ Ì¤Û· ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ·. ™˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ӷ:
¶ÚfiÛÊ·ÙË ¤Ú¢ӷ ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓ
∂ÏÏ‹ÓˆÓ (KE¶KA, 2006) ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı›
ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ·fi ÙËÓ Ù˘È΋ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·-
ÙÚÔÊ‹. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ Ì¤Û· Û ̛· ‚‰ÔÌ¿‰· ÔÈ
ŒÏÏËÓ˜ ηٷӷÏÒÓÔ˘Ó Ôχ Û˘¯Ó¿ ÁÏ˘Î¿ Î·È Á¿Ï·, η-
ıÒ˜ Î·È ÎÚ¤·˜. ∂›Û˘, ηٷӷÏÒÓÔ˘Ó Ï·¯·ÓÈο, „ˆÌ› ηÈ
ÊÚÔ‡Ù· Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÂÓÒ „¿ÚÈ, fiÛÚÈ· Î·È ·‚Á¿,
ÙÚÒÓ ϛÁ˜ ÌfiÓÔ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ Ì‹Ó·. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿,
¤Ó· ÔÛÔÛÙfi 51,8% ‰‹ÏˆÛ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈ-
Τ˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‹ıÂȘ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ˘Á›·˜ (41,7%), ˆÚ·Ú›Ô˘ ÂÚ-
Á·Û›·˜ (15,2%) Î·È ÁÈ· ¿ÏÏÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Ô-
ÛÔÛÙ¿. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È fiÙÈ ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È Ë ·Ú¿‰ÔÛË
ÙÔ˘ ÌÂÛËÌÂÚÈ·ÓÔ‡ Á‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ, ·ÚfiÙÈ Û˘¯Ó¿ ·-
Ú·Ï›ÔÓÙ·È ¿ÏÏ· Á‡̷ٷ.
1. √È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚÔÛı‹ÎË ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ (61,1%), ÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÏÈ·-
ÚÒÓ (61,0%), ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (50%) ηÈ
ÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÚÔÛÏ·Ì‚·ÓfiÌÂÓˆÓ ıÂÚÌ›‰ˆÓ (42,8%). ÕÏϘ
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ‹Ù·Ó Ë Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÏÈÁfiÙÂÚ˘ ˙¿¯·Ú˘
(41%), ÏÈÁfiÙÂÚÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ (32,2%), ÏÈÁfiÙÂÚÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜ (37,4%)
Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ˘ ·ÏÎÔfiÏ (34,1%).
2. √È Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ·ÏÏ·Á¤˜ ¤ÁÈ-
Ó·Ó Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ·fi Á˘Ó·›Î˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡-
ÙÂÚÔ˘˜ Û ËÏÈΛ· Î·È ·fi ¿ÙÔÌ· Ì ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Â›Â‰Ô ÂÎ·›-
‰Â˘Û˘.
3.√ÈÏfiÁÔÈÁÈ’·˘Ù¤˜ÙȘ·ÏÏ·Á¤˜‹Ù·Ó«ÁÈ·Ó··Ú·Ì›ӈ˘ÁÈ‹˜»
(33,9%), «ÁÈ· Ó· ¯¿Ûˆ ‚¿ÚÔ˜» (30,1%) Î·È «ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÚÔ‚Ï‹-
Ì·ÙÔ˜ ˘Á›·˜».
4.√ÈπÛ·ÓÔ›(21,2%)ηÈÔȶÔÚÙÔÁ¿ÏÔÈ(21,3%)¤‰ÂÈÍ·ÓÓ··Ï-
Ï¿˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ˘˜ ˘fi-
ÏÔÈÔ˘˜ ∂˘Úˆ·›Ô˘˜.
∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ›ӷÈfiÙÈ·ÚfiÙÈÙ··È‰È¿ÛÙÈ˜Â˘Úˆ·˚Τ˜¯ÒÚ˜
Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÙÚ¤ÊÔÓÙ·È Î·Ï¿, ˘¿Ú¯ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈ-
Îfi˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ ·ÓÂ·ÚÎÔ‡˜ Ï‹„˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ
Î·È È‰È·›ÙÂÚ· οÔÈˆÓ ‚ÈÙ·ÌÈÓÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
ÂÚ¢ÓÒÓ, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ∂˘Úˆ·›ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ·
ÏËı˘ÛÌȷ΋ ÔÌ¿‰· Ì ÂÏÏ›„ÂȘ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Ù˘, ·ÚfiÏÔ
Ô˘ ·˘Ù‹ Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ˘„ËÏ‹ Û ıÂÚÌ›‰Â˜Ø Û ۇÁÎÚÈÛË ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈΘ, ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Î›Ó‰˘-
ÓÔ ·ÓÂ·ÚÎÔ‡˜ Ï‹„˘ Ûȉ‹ÚÔ˘, ‚ÈÙ·ÌÈÓÒÓ C, E, D, B6 Î·È ÊÔ-
ÏÈÎÔ‡ Ôͤˆ˜.
¢. ΔÔ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi ÎfiÛÙÔ˜
ÙˆÓ ‰È·ÙÚÔÊÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ
«Δ¿ÈÛ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÏÈÌÔÎÙÔÓ‹ÛÂÈ Ô Ï·Ó‹Ù˘» ‹Ù·Ó ÙÔ
ÚfiÛÊ·ÙÔ Û‡ÓıËÌ· ÙÔ˘ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ √∏∂
(UNEP)ÁÈ·ÙÔÓÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi·ÓÙ›ÎÙ˘ÔÔ˘¤¯ÂÈË‚ÈÔÌ˯·Ó›·
Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ‰È·Î›ÓËÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó.
ªÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÎÚ·›ˆÓ ηٷÛÙ¿ÛˆÓ, Ù˘ ·¯˘Û·ÚΛ·˜ ÛÙȘ
·Ó·Ù˘Á̤Ó˜¯ÒÚ˜ηÈÙÔ˘˘ÔÛÈÙÈÛÌÔ‡Ô˘·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈÙÔ
13%·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ÏËı˘ÛÌÔ‡,‚Ú›ÛÎÔÓÙ·ÈÔÈÔÏԤӷηÈÈÔ‚ÈÔ-
Ì˯·ÓÔÔÈË̤Ó˜‰È·‰Èηۛ˜·Ú·ÁˆÁ‹˜ÙÚÔÊ‹˜,ÔÈÛÙÚ·ÙËÁÈ-
Τ˜ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ Î·È Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ÁÈ· ÂÍ·ÁˆÁ‹ ·Ú¿ ÁÈ· ÙËÓ Î¿-
Ï˘„Ë ÙˆÓ ÂÁ¯ÒÚÈˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÛÙȘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ¯ÒÚ˜. ∏
«Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÔÛÔÛÙÔ‡ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ˘ÔʤÚÔ˘Ó ·fi
ÙËÓ›ӷÛÙÔÌÈÛfi»·ÔÙÂÏ›¤Ó·Ó·fiÙÔ˘˜∞Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜™Ùfi-
¯Ô˘˜Ù˘ÃÈÏÈÂÙ›·˜(Millennium Development Goals- MDGs)Ô˘
Ú¤ÂÈÓ·ÂÙ‡¯ÂÈÔ√∏∂ηÈˉÈÂıÓ‹˜ÎÔÈÓfiÙËٷ̤¯ÚÈÙÔ2015.
Œ¯ÔÓÙ·˜Ó··ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘ÓÙȘ·˘ÍË̤Ó˜·Ó¿ÁΘÁÈ·ÙÚÔÊ‹,Ë
ÁˆÚÁ›·,ËÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·Î·ÈË·ÏÈ›·˘ÈÔı¤ÙËÛ·ÓÔÏԤӷηÈÈÔ
ÂÓÙ·ÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜. ªÈ· ÚÔÊ·Ó‹˜ Û˘Ó¤ÂÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ «·ÁÒ-
Ó· ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ·˜» Â›Ó·È Ë ˘ÂÚÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ
fiÚˆÓ. ∏ ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù‡-
ÍÔ˘ÓӤ˜Ù¯ÓÈΤ˜ÁÈ·ÙËÓ·‡ÍËÛËÙ˘ÛÔ‰ÂÈ¿˜:ÏÈ¿ÛÌ·Ù·,Ê¿Ú-
̷η, ·ÁÚÔ¯ËÌÈο, ÁÂÓÂÙÈΤ˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ϤÔÓ Î·-
ıËÌÂÚÈÓ¿ ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ÁˆÚÁ›·˜. ŒÙÛÈ, Ë ‚ÈÔÌ˯·Ó›· Ù˘ ·Ú·-

37. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ & ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ 37
ÁˆÁ‹˜, Ù˘ ÌÂÙ·Ô›ËÛ˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ¤¯ÂÈ
ÌÂÁ¿ÏÔ ÌÂÚ›‰ÈÔ Â˘ı‡Ó˘ ÛÙËÓ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο,ÙÔ15%Ù˘·Ú·ÁfiÌÂÓ˘ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ÛÙȘ·Ó·Ù˘Á̤-
Ó˜ ¯ÒÚ˜ ηٷӷÏÒÓÂÙ·È ÛÙË ‚ÈÔÌ˯·Ó›· ÙÚÔʛ̈Ó.
™ËÌ·ÓÙÈ΋ Â›ÙˆÛË Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ «ÁˆÚÁÈ΋˜ Â·Ó¿ÛÙ·Û˘»,
Ô˘ ¤Ï·‚ ¯ÒÚ· ÌÂÙ¿ ÙÔÓ μã ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ Î·È ÂÈÛ‹Á·ÁÂ
ÙËÓ ÂÓÙ·ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ¯ËÌÈÎÒÓ Î·È ÙËÓ ÂÎÌ˯¿ÓÈÛË Ù˘ ÁˆÚ-
Á›·˜ (¯Ú‹ÛË ÙÚ·ÎÙ¤Ú, Î.Ï.) ‹Ù·Ó Ë Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ˘Ô‚¿ıÌÈ-
ÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ¢ÊÔÚ›·˜ ÙˆÓ Â‰·ÊÒÓ. ∏ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË
ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ˘ÂÚÂÍ¿ÓÙÏËÛË ÙˆÓ ˘‰·ÙÈ-
ÎÒÓ fiÚˆÓ, ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ÌÔÓÔηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ, ηıÒ˜ ηÈ
Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ˘ÁÚÔÙfiˆÓ, ÏÈ‚·‰ÈÒÓ Î·È ‰·ÛÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ¿-
ψÛËÙˆÓηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÌÂÁ¿ÏÔΛӉ˘ÓÔÁÈ·ÙË‚ÈÔ-
ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ «Birdlife International», 1 ÛÙ· 8
›‰Ë Ô˘ÏÈÒÓ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÂÈÏÂ›Ù·È Ì ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË ÂÍ·ÈÙ›·˜ ·ÓÂ-
ͤÏÂÁÎÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤Ó˘
Ù˘ ·Ô„›ÏˆÛ˘ ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ.
∏ Ú‡·ÓÛË Ô˘ ÚÔÍÂÓÔ‡Ó ÔÈ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ –ÏÈ-
¿ÛÌ·Ù· Î·È Ê˘ÙÔÊ¿Ú̷η ·fi ÙË ÁˆÚÁ›·, ¯ËÌÈο Î·È Ê¿Ú-
̷η ·fi ÙȘ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈΤ˜ ϤÔÓ ÌÔÓ¿‰Â˜ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·˜ Î.¿.–
·ÂÈÏ› Î·È ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ˘Á›· ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ,
·ÏÏÂÚÁ›Â˜ Î.¿. ÀÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Î¿ı ¯ÚfiÓÔ 4 ÂηÙ. ÙfiÓÔÈ ¯ËÌÈ-
ÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÂÓÒ
οÔȘ¯ÒÚÂ˜Ú˘ıÌ›˙Ô˘ÓÌÂÓÔÌÔıÂÙÈο̤۷Ù˯ڋÛËÙˆÓÔ˘-
ÛÈÒÓ ·˘ÙÒÓ, Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ Ù· ÏÈ¿ÛÌ·Ù· Î·È Ù· Ê˘ÙÔÊ¿Ú̷η
ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ ·Ó·Áη›Ô ¤ÏÂÁ-
¯Ô. ™˘¯Ó¿, ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÙÔ˘ ηٷӷψً ÊÚÔ‡Ù· ηÈ
Ï·¯·ÓÈο Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂȘ ¯ËÌÈÎÒÓ ¤Ú· ·fi Ù·
ÂÈÙÚÂfiÌÂÓ· fiÚÈ· ‹ ·ÎfiÌ· Î·È Ô˘Û›Â˜ ·Î·Ù¿ÏÏËϘ Î·È ··ÁÔ-
ÚÂ˘Ì¤Ó˜ Û οÔȘ ¯ÒÚ˜.
A ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È 1.000 Ï›ÙÚ· ÓÂÚÔ‡ ÁÈ· Ó· ·Ú·¯ı› 1 ÎÈÏfi
ÛÈÙ·ÚÈÔ‡, ¿Óˆ ·fi 2.500 Ï›ÙÚ· ÁÈ· 1 ÎÈÏfi ·˘ÁÒÓ, 13.500
Ï›ÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ 1 ÎÈÏÔ‡ ‚Ô‰ÈÓÔ‡ ÎÚ¤·ÙÔ˜ Î·È 1,5
ÂηÙ. Ï›ÙÚ· ÓÂÚÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ 300.000 Ï›ÙÚˆÓ Ûfi-
‰·˜.
A 4 ¤ˆ˜ 6 ÎÈÏ¿ „·ÚÈÒÓ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·È Û ÙÚÔÊ‹ (·Ï¤ıÔ-
ÓÙ·È) ÁÈ· Ó· ·Ú·¯ı› 1 ÎÈÏfi „¿ÚÈ· ·fi ȯı˘ÔηÏÏȤÚÁÂÈ·.
A ΔÔ 20% Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ˙ˆÔÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·.
A 25 ¤ˆ˜ 35 ÎÈÏ¿ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ·Ú·-
¯ı› 1 ÎÈÏfi (ÎfiÎÎÈÓÔ) ÎÚ¤·˜.
A ΔÔ 1995, 16.500 ÙfiÓÔÈ ··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓˆÓ Î·È ·Î·Ù¿ÏÏË-
ÏˆÓ ÏÈ·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ¿ÊËÎ·Ó Û 49 ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜
Î·È Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜.
A ∞Ó Ô ·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ ÏËı˘ÛÌfi˜ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û ٷ «‰˘ÙÈο»
ÚfiÙ˘· ‰È·ÙÚÔÊ‹˜, Ë Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ·-
Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ı· ·˘Í·ÓfiÙ·Ó Î·Ù¿ 75%.
A ªÈ· ‰È·ÙÚÔÊ‹ ··ÏÏ·Á̤ÓË ·fi ÎÚ¤·˜ ‹ Ì ÂÚÈÔÚÈ-
Ṳ̂Ó˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÎÚ¤·ÙÔ˜ ÁÏÈÙÒÓÂÈ ¤ÎÙ·ÛË 4.000 Ù.Ì. ÌÂ
‰¤ÓÙÚ· ·fi ÙËÓ ·Ô„›ÏˆÛË Î¿ı ¯ÚfiÓÔ.
∂. √ ·ÎÏÔ˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó
∏ ‚ÈÔÌ˯·Ó›· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ·ÛΛ ÌÂÁ¿ÏË ›ÂÛË ÛÙÔ˘˜
Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ηıÒ˜ ˘ÈÔıÂÙ› ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÈÔ ÔχÏÔΘ
‰È·‰Èηۛ˜. ∏ ηٿ¯ÚËÛË ÙˆÓ ·ÁÚÔ¯ËÌÈÎÒÓ, Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ηÈ
ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, Ë ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›-
ÌˆÓ Î·È Ù· ÔÏÏ·Ï¿ ÛÙ¿‰È· ÌÂÙ·Ô›ËÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÂÈ-
‚·Ú‡ÓÔ˘ÓÛÔ‚·Ú¿ÙÔÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.ŒÙÛÈ,ÛÙˢȿÛ΄ËÁÈ·ÙË°Ë
(ƒ›Ô ÓÙ Δ˙·Ó¤ÈÚÔ, 1992), Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ˘ÈÔı¤ÙËÛ ηÈ
ÚÔÒıËÛ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ «ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡» (eco-
design), ÌÈ· ÔÏÈÛÙÈ΋ Î·È Û˘ÓÂȉËÙ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·-
ÛÌfi ÂÓfi˜ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ‹ ÌÈ·˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÒÛÙ ӷ ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔÈË-
ıÔ‡Ó ÔÈ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó fiÛÔ
ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› fiÚÔÈ Î·È Ó· ·Ú·¯ıÔ‡Ó Ù· ÏÈ-
ÁfiÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ù¿ ·fi‚ÏËÙ·. ¶¤Ú· ·fi ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ηϋ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘
ÚÔ˚fiÓÙÔ˜, Ù˘ ·ÓıÂÎÙÈÎfiÙËÙ·˜, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÈÛıËÙÈ-
΋˜, ÛÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜, ηıÒ˜
Î·È Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˘Û·˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ Î·È ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜
Û ¯·ÌËÏ¿ Â›‰·. √ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ì·˙› Ì ÙËÓ
«∞Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ˙ˆ‹˜» ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÂÚÁ·Ï›·
Ù˘ √ÏÔÎÏËڈ̤Ó˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ ¶ÚÔ˚fiÓÙÔ˜.
∏ «∞Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ∫‡ÎÏÔ˘ ∑ˆ‹˜» (Life-Cycle Assessment) ÂÓfi˜
ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÛÚÔ¤˜ (˘ÏÈο Î·È ÚÒÙ˜ ‡Ï˜, ηٷӿ-
ψÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È fiÚˆÓ) Î·È ÙȘ ÂÎÚÔ¤˜ (ÂÎÔÌ¤˜ ÛÙËÓ
·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Î·È ÙÔ ÓÂÚfi, ·fi‚ÏËÙ· Î.¿.) ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· οıÂ
ÛÙ·‰›Ô˘ Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ (ÂÍ·ÁˆÁ‹ ÚÒÙˆÓ ˘ÏÒÓ, ·Ú·ÁˆÁ‹,
‰È·ÓÔÌ‹, ¯Ú‹ÛË, ‰È·¯Â›ÚÈÛË ·ÔÚÚÈÌÌ¿ÙˆÓ) ÒÛÙ ӷ ˘ÔÏÔÁ›-
ÛÂÈ Î·È Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘. ∫‡ÚÈÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ·˘Ù‹˜ Ù˘
ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Â›Ó·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÌË ·Ó·ÓÂÒÛÈÌˆÓ ËÁÒÓ
ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÎÂ›ÓˆÓ Ì ¢·›-
ÛıËÙ˜ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜ Î·È ÎÚ›ÛÈÌ· ·Ôı¤Ì·Ù·, Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÂıfi-
‰ˆÓ ÁÈ· ÙË ÌÂÁÈÛÙÔÔ›ËÛË Â·Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ˘ ˘ÏÈÎÒÓ Î·È
·Ô‚Ï‹ÙˆÓ Î·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ ÁÈ·
ÙËÓ ÚfiÏË„Ë Î·È ÙË Ì›ˆÛË Ù˘ Ú‡·ÓÛ˘.
∏ ÂÓۈ̿وÛË ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÛÂ
fiÏ· Ù· ÛÙ¿‰È· ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ˙ˆ‹˜ ÂÓfi˜ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È Ù·
·ÎfiÏÔ˘ı·:
A ÃÚ‹ÛË ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ˘ÏÒÓ. ∏ ÂÍ·ÁˆÁ‹ Î·È Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›·
ÙˆÓÚÒÙˆÓ˘ÏÒÓηٷӷÏÒÓÂÈ˘ÏÈο,Ê˘ÛÈÎÔ‡˜fiÚÔ˘˜,ÂÓ¤Ú-
ÁÂÈ· Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ·fi‚ÏËÙ· Î·È Ú‡·ÓÛË. ∞ÂÈÊÔÚÈΤ˜ Ú·-
ÎÙÈΤ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó: Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ˘ÏÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÈ-
ÎÚfiÙÂÚˆÓ, ηٿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ, ÔÛÔًوÓ, Ë ·Ó¿ÎÙËÛË ÚÒÙˆÓ
˘ÏÒÓ ·fi ·fi‚ÏËÙ· (·Ó·Î‡ÎψÛË), Ë ÚÔÙ›ÌËÛË Û ·Ó·ÓÂÒ-
ÛÈ̘‡Ï˜ηÈÚÔ˚fiÓÙ·Ô˘¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó¤Ó·ÓÙ‡Ô˘ÏÈÎÔ‡,
ÒÛÙÂ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ó·Î‡ÎψÛ˘ Ó· Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË, Î.¿.
A ¶·Ú·ÁˆÁ‹. ∫·Ù¿ ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ·˘Ùfi ηٷӷÏÒÓÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜
ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ÓÂÚÔ‡. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ú¤-
ÂÈ Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙ› Ë ‚ÂÏÙÈÛÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ·Ú·ÁˆÁÈ΋˜ ‰È·‰È-
ηۛ·˜, Ë ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙ ӷ ‰È·¯ˆ-
Ú›˙ÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÛÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙ·ÙÈο ÁÈ· ·Ó·Î‡-
ÎψÛË ‹ ÂÈÛ΢‹ Î.¿.
A ™˘Û΢·Û›·. ªÔ˘Î¿ÏÈ·, ÎÔ˘ÙÈ¿, ÌÂÙ·ÏÏÈο ‰Ô¯Â›·, ¯·ÚÙÈ¿
Î·È ¿ÏÏ· ›‰Ë Û˘Û΢·Û›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ÌÈ-
Ûfi ÙˆÓ ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ·ÔÚÚÈÌÌ¿ÙˆÓ ÛÙȘ ·Ó·Ù˘Á̤Ó˜ ¯ÒÚ˜. ¶Â-

38. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ38
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ·fiÙ·‰‡ÔÙڛٷوÓÛ˘Û΢·ÛÈÒÓÔ˘Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó
ÛÙ· ÛÎÔ˘›‰È· Â›Ó·È Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È Ê·ÁËÙÒÓ. ∏
Ì›ˆÛË Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ Ù˘ Û˘Û΢·Û›·˜, ηıÒ˜
Î·È Ë ¯Ú‹ÛË Û˘Ì˘ÎÓˆÌ¤ÓˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿-
ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÍÔÈÎÔÓfiÌËÛË ˘ÏÈÎÒÓ Î·È ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ÛÙË Ì›ˆÛË
ÙˆÓ ·ÔÚÚÈÌÌ¿ÙˆÓ.
A ªÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Î·È ¢È·ÓÔÌ‹. Δ· ÙÚfiÊÈÌ· Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜
ÔÏÏ¿ ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· ÚÈÓ ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÙÔ˘ ηٷӷψً.
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔÔıÂÛ›·˜ Ù˘ ÌÂÙ·Ô›ËÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ ·Ó¿ÏÔÁ·
Ì ÙÔÓ ÙfiÔ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, Ë ¯Ú‹ÛË Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ ÌÂÙ·ÊÔÚÈÎÒÓ
ηÈÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓη˘Û›ÌˆÓηÈËÌÈÎÚfiÙÂÚˉ˘Ó·Ù‹ÌÂÙ·ÊÔÚ¿
·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ÚÔÔÚÈÛÌfi Â›Ó·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·
ÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÊÔÚÒÓ.
A ÃÚ‹ÛË Î·È ¢È¿ıÂÛË. ΔÔ 25% ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ ·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜ η-
Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó ÛÙÔÓ Î¿‰Ô ÙˆÓ ·ÔÚÚÈÌÌ¿ÙˆÓ ¯ˆÚ›˜ Ó· ηٷӷψ-
ıÔ‡Ó, ÂÓÒ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ·˘Ùfi ›-
Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈο, Ì ÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË Î·È Ë Â˘·È-
ÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ·ÔÚÚÈÌÌ¿-
ÙˆÓ ÌÔÚ› Ó· ÚÔˆıËı› Ë ·Ó·Î‡ÎψÛË ÁÈ· ÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜
ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È Ë ÎÔÌÔÛÙÔÔ›ËÛË ÁÈ· Ù· ·ÔÌÂÈÓ¿ÚÈ· ÙˆÓ
ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ë ˘ÈÔı¤ÙËÛË ·ÂÈÊÔÚÈÎÒÓ Î·È «ÌÂÛÔÁÂÈ·-
ÎÒÓ» ÚÔÙ‡ˆÓ ηٷӿψÛ˘.
Δ· Û‹Ì·Ù· ÔÈfiÙËÙ·˜ fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ¶ÚÔÛٷ٢fiÌÂÓ˜ °ÂˆÁÚ·-
ÊÈΤ˜ ∂Ӊ›ÍÂȘ (¶°∂), ÔÈ ¶ÚÔÛٷ٢fiÌÂÓ˜ √ÓÔ̷ۛ˜ ¶ÚÔ¤-
Ï¢Û˘ (¶√¶) Î·È ÔÈ ∂ÁÁ˘Ë̤Ó˜ ¶·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ π‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ˜
(∂¶π) ıÂÛÌÔıÂÙ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚΋ ŒÓˆÛË ÙÔ 1992 ηÈ
·ÔÙÂÏÔ‡Ó·ÂÈÊÔÚÈΤ˜Ú·ÎÙÈΤ˜.ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·ÈÁÈ·Ó·¯·-
Ú·ÎÙËÚ›ÛÔ˘Ó ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ ·Ú¿¯ıËÎ·Ó Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÏÏË-
ÏÂ›‰Ú·ÛË ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÙÔ˘
fiÚˆÓ Ì ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙˆÓ
ÓÙfiȈÓ·Ú·ÁˆÁÒÓ.ªÂ¿ÏÏ·ÏfiÁÈ·,ÙÔÚÔ˚fiÓÛ¯ÂÙ›˙ÂÙ·È¿ÌÂ-
Û·ÌÂÙÔÓÙfiÔÚÔ¤Ï¢Û˘ηÈ·Ú·ÁˆÁ‹˜,ÁÂÁÔÓfi˜Ô˘ÙÔο-
ÓÂÈ Í¯ˆÚÈÛÙfi ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ·ÚfiÌÔÈˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. ŒÙÛÈ, Ù·
ÚÔ˚fiÓÙ· Ì ۋ̷ٷ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ «·ÁÚÔÙÈ΋ ÎÏË-
ÚÔÓÔÌÈ¿» Î·È ÙË ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ·˘-
Ù‹Ó ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ Â-
ÚÈÔ¯‹˜. Δ· ÈÛÙÔÔÈË̤ӷ ÚÔ˚fiÓÙ· ·ÓÒÙÂÚ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ¤¯Ô˘Ó
Ù·˘ÙfiÙËÙ·,ÚÔˆıÔ‡ÓÊÈÏÔÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜Ú·ÎÙÈΤ˜Î·È,Ê˘-
ÛÈο, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÛÔ ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ηٿ ÙȘ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜.
∂ÈϤÔÓ, ·Ú·ÁˆÁÔ› Î·È Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ ÚÔÛٷهÔÓÙ·È ·fi
·¿Ù˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜. Δ· ÚÔ˚fiÓÙ· Ì ۋ̷ٷ
ÔÈfiÙËÙ·˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÏËÚÔÊfiÚËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ
ÙfiÔ ÚÔ¤Ï¢Û˘ Î·È ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·-
ÁˆÁ‹˜ Î·È Ù· «ÈÛÙÔÔÈËÙÈο» ÁÓËÛÈfiÙËÙ·˜. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó ÂÚÁ·-
ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÈÊfiÚÔ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›·.
∏°·ÏÏ›·‚Ú›ÛÎÂÙ·ÈÛÙËÓÚÒÙËı¤ÛËÌÂٷ͇وӯˆÚÒÓÙ˘∂˘-
Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ Û˘ÓÔÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÚÔ˚fi-
ÓÙˆÓ Ì ¶√¶ Î·È ¶°∂, Ë πÙ·Ï›· ·ÎÔÏÔ˘ı› Ì ÌÈÎÚ‹ ‰È·ÊÔÚ¿,
ÂÓÒ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ¯ÒÚ˜ Ì·˙› Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ 40% ÙˆÓ Â˘Úˆ-
·˚ÎÒÓÚÔ˚fiÓÙˆÓ¶√¶Î·È¶°∂.√È˘fiÏÔÈÂ˜Â˘Úˆ·˚Τ˜¯Ò-
Ú˜ ÔÈ Ôԛ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Â˘Ú¤ˆ˜ Ù· Û‹Ì·Ù· ÔÈfiÙËÙ·˜,
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË °ÂÚÌ·Ó›·, Â›Ó·È ÔÈ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ Ô˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È
Ó·ÚÔÛٷهÛÔ˘ÓÔÚÈṲ̂ӷȉȷ›ÙÂÚ·ÁˆÚÁÈοÚÔ˚fiÓÙ·.¶·-
Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓÚÔ˚fiÓÙˆÓÌÂÛ‹Ì·Ù·ÔÈfiÙËÙ·˜Â›Ó·È
ÙÔ·ÚÁ·Ó¤Ï·ÈÔ·fiÙÔª·ÚfiÎÔ,ÙÔÂÏ·ÈfiÏ·‰ÔsfaxηÈÙÔ·ÚÓ›ÛÈÔ
ÎÚ¤·˜ Sidi Bouzid ·fi ÙËÓ Δ˘ÓËÛ›·, ÙÔ ¯ÔÈÚÔ̤ÚÈ Teruel ηÈ
Turron de Jijona ·fi ÙËÓ πÛ·Ó›·, Ë Ê¤Ù· ·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ‰·-
Ì¿ÛÎËÓ· ·fi ÙÔ Agen Ù˘ °·ÏÏ›·˜, ÙÔ Ù˘Ú› Parmiggiano
Reggiano Î·È ÙÔ ¯ÔÈÚÔ̤ÚÈ ·fi ÙËÓ ¶¿ÚÌ· Ù˘ πÙ·Ï›·˜, ÔÈ ¯Ô˘Ú-
Ì¿‰Â˜ ·fi ÙÔ Medjool Ù˘ πÔÚ‰·Ó›·˜ Î.¿.
™Δ. ∞ÂÈÊÔÚÈΤ˜ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈ-
Τ˜
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ UNEP (2004) «...Ë ·ÂÈÊfiÚÔ˜ ÁˆÚÁ›· Â›Ó·È ÌÈ·
·Ú·ÁˆÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋, ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ηÈ
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÊÈÏÔÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋, ηıÒ˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ·Ú¯¤˜ ηÈ
ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Û¤‚ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ηÈ
ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜».
ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ Â›Ó·È ·ÂÈÊÔÚÈ΋ fiÙ·Ó
Ô‰ËÁ› ÛÂ:
A ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ
A ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ·Ú·ÁˆÁÒÓ
A ‚ȈÛÈÌfiÙËÙ· Î·È «˙ˆÓÙ¿ÓÈ·» ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ
A ÚÔÛÙ·Û›· Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈ-
ÎÒÓ fiÚˆÓ
A ÚÔÔÙÈΤ˜ Î·È Û¯¤‰È· Ô˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙË «ÛÔÊ›·» ÙÔ˘ ·-
ÚÂÏıfiÓÙÔ˜.
√È ·ÂÈÊÔÚÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ Â›Ó·È ¿ÌÂÛ·
Û˘Ó‰Â‰Â̤Ó˜ Ì ÙËÓ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ‰È·¯Â›ÚÈÛË Ë ÔÔ›· ·Ó·-
ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜, Ù˘ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘, ÙÔ˘
·¤Ú· Î·È ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, ÙȘ ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û¯¤-
ÛÂȘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ Ì ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹-
„ÂȘ,ÙȘ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ηÈÙȘÁÓÒÛÂȘوÓ·Ú·ÁˆÁÒÓηıҘηÈÌÂ
ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Á›ÓÂÙ·È Ë ·Ú·-
ÁˆÁ‹ (UNESCO, 2002). Δ· ·Ú·¿Óˆ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÍ‹˜
Ú·ÎÙÈΤ˜ :
·. μÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· Ë ÔÔ›· Û¤‚ÂÙ·È ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙÔ˘ ÔÈÎÔ-
Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ·Ú·ÁˆÁÒÓ, Ì ÙË ÌÂÁ·Ï‡-
ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ·Ô¯‹ ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË ¯ËÌÈÎÒÓ, ·Ó·Î‡ÎψÛË ÙˆÓ
ÔÚÁ·ÓÈÎÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ, ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÛÔÚ¿˜ Î·È ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ‰È·-
ÊfiÚˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ Î·È ÂÓÙfiÌˆÓ Ì ‚ÈÔÏÔÁÈÎfi ÙÚfiÔ. ∏ ∞˘-
ÛÙÚ·Ï›·, Ë ∞ÚÁÂÓÙÈÓ‹ Î·È Ë πÙ·Ï›· Â›Ó·È ÔÈ ÙÚÂȘ ÚÒÙ˜ ¯Ò-
Ú˜ ·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜ Ì ÙȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·Ï-
√π ∫∞Δ∞¡∞§øΔ∂™ ª¶√ƒ√À¡:
A ¡· ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÙÔÈÎÔ‡˜ ·Ú·ÁˆÁÔ‡˜ ‹ ÚÔ˚fiÓÙ· ÌÂ
ÙfiÔ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÈÔ ÎÔÓÙÈÓfi.
A ¡· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔ ‰›Î·ÈÔ
ÂÌfiÚÈÔ.
A ¡· ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ÚÔ˚fiÓÙ· ÂÔ¯‹˜.
A ¡· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÚfiÊÈÌ· Ì ÙË ÏÈÁfiÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ Û˘Û΢-
·Û›·.
A ¡· ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙȘ
˘ÂÚ‚ÔϤ˜.
A ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Ô˘
·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÙÈΤÙ˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ.
A ¡· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ˘ÁÈÂÈÓ¿ ‰È·ÙÚÔÊÈο ÚfiÙ˘· ‚·ÛÈṲ̂-
Ó· ÛÙË ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰›·ÈÙ·.

39. ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: ∏ ÌÂÛÔÁÂȷ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹ & ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ 39
ÏÈÂÚÁÂÈÒÓ.
‚. ÃÚ‹ÛË Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ÏÈ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÒÛÙ ӷ ÂÏ·¯ÈÛÙÔ-
ÔÈËıÔ‡Ó ÔÈ ·ÂÈϤ˜ ÛÙËÓ ˘Á›·, ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔ-
ÓÔÌ›·.
Á. ∫ÙËÓÔÙÚÔÊ›· Û ‚ÔÛÎfiÙÔÔ˘˜ Î·È ÏÈ‚¿‰È· ·ÓÙ› Û ÂÚÈÔÚÈ-
Ṳ̂ÓÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ·ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù· Î·È ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘˜ ÎÏÂÈÛÙÔ‡˜ ¯Ò-
ÚÔ˘˜, Ì Û‚·ÛÌfi ÛÙ· ˙Ò·.
‰. ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ηϋ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ‰¿-
ÊÔ˘˜fiˆ˜Â›Ó·ÈˉȿٷÍËÙˆÓηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓηÈÙˆÓÂÎÙ¿ÛˆÓ
Û ·ÁÚ·Ó¿·˘ÛË Û ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ ÛÂÈÚ¤˜ (strip cropping), Ë Î·Ï-
ÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ Á˘ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ Ù· ÔÔ›·
ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ ¤‰·ÊÔ˜, .¯. ÛÈÙ¿ÚÈ Î·È fiÛÚÈ· (·ÌÂÈ-
„ÈÛÔÚ¿),ËÂÏ·¯ÈÛÙÔÔ›ËÛËÙ˘¯Ú‹Û˘‹Î·È·ÔÊ˘Á‹‚·ÚÈÒÓ
Ì˯·ÓËÌ¿ÙˆÓ, Ë ˘ÈÔı¤ÙËÛË ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ fiˆ˜
ÔÈ Â˙ԇϘ, ÔÈ ÍÂÚÔÏÈıȤ˜ Î.¿.
Â. ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ ¿Ú‰Â˘Û˘ Ô˘ ‰ÂÓ Î·Ù·Ó·ÏÒÓÔ˘Ó ¿ÛÎÔ· ÓÂÚfi,
fiˆ˜ Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ «ÛÙ¿Á‰ËÓ».
ÛÙ. ∫·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ê˘ÙÒÓ Â‰·ÊÔÎ¿Ï˘„˘ (cover crops) fiˆ˜ ÙÔ
ÎÚÈı¿ÚÈ ‹ ÙÔ ÙÚÈʇÏÏÈ (¯fiÚÙÔ ‚ÔÛ΋˜) ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·ÁÚ·-
Ó¿·˘Û˘, Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ˙È˙·-
Ó›ˆÓηÈÛÙˉȷًÚËÛËÙ˘ηϋ˜ÔÈfiÙËÙ·˜ÙԢ‰¿ÊÔ˘˜(‰·-
ÊÔ‚ÂÏÙȈÙÈο). Δ· „˘¯·Óı‹ ‰ÂÛÌÂ‡Ô˘Ó ÙÔ ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈÎfi ¿˙ˆ-
ÙÔ,ηȤÙÛȉÂÓ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È·˙ˆÙÔ‡¯·ÏÈ¿ÛÌ·Ù·,ÂÓÒ·Ê‹ÓÔ˘Ó
˘fiÏÔÈÔ ·˙ÒÙÔ˘ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Î·ÏÏȤÚÁÂÈ·.
˙. ¢È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÙÔ-
›ˆÓ.
Ë. ∞ӷ·ÎψÛË ÙˆÓ ıÚÂÙÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ Î·È Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ Ì ÙË
¯Ú‹ÛË ÎÔÚÈ¿˜ ˆ˜ ÏÈ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ê˘ÙÒÓ
‰·ÊÔÎ¿Ï˘„˘ ˆ˜ ‰·ÊÔ‚ÂÏÙȈÙÈÎÒÓ Î·È ÁÈ· ˙ˆÔÙÚÔÊ‹.
ı. ¶ÚÔÛÊÔÚ¿ Ù˘ ‰·ÛÔÎÔÌ›·˜ ÛÙË ÁˆÚÁ›·: ηχÙÂÚË ‰È·¯Â›-
ÚÈÛË ÙˆÓ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ Í˘Ï›·˜, ·ÍÈÔÔ›ËÛË ‰¤ÓÙÚˆÓ Î·È ı¿ÌÓˆÓ
ηٿ Ì‹ÎÔ˜ Ú˘·ÎÈÒÓ Î.Ï.
È. ∂ÌfiÚÈÔ: ¿ÌÂÛË Â·Ê‹ ÙˆÓ ·Ú·ÁˆÁÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ηٷӷψ-
Ù¤˜ ̤ۈ Ï·˚ÎÒÓ ·ÁÔÚÒÓ ·Ú·ÁˆÁÒÓ, ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ·fi ÙËÓ
ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÓ›Û¯˘ÛË fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘
·ÚÈıÌÔ‡ Ó¤ˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ, Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÙÔ̤·
Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ··Û¯fiÏËÛ˘ Î·È Û˘ÁÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡
ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ.
Î. ™˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ·ÂÈÊÔÚÈÎÒÓ ÚÔ-
Ù‡ˆÓ ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË: ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ ηٷ-
ӷψÙÒÓ, Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ› ·Ú·ÁˆÁÒÓ, ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ÔÚÁ·-
ÓÒÛÂȘ Î·È ·Ú¯¤˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù‡-
ÍÔ˘Ó Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÔÈÔ-
ÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÈ·˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ÊÈÏÈ-
΋˜ ÁˆÚÁ›·˜ Î·È ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·˜.
μπ√§√°π∫∏ °∂øƒ°π∞
∏ ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· ·ÔʇÁÂÈ ‹ Î·È ·ÔÎÏ›ÂÈ ÙË ¯Ú‹ÛË
Û˘ÓıÂÙÈÎÒÓ ÏÈ·ÛÌ¿ÙˆÓ, Ê˘ÙÔÊ·Ú̿ΈÓ, Ô˘ÛÈÒÓ-Ú˘ı-
ÌÈÛÙÒÓ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ Î·È ˙ˆÔÙÚÔÊÒÓ. ™‡Ó-
ıËÌ¿ Ù˘ Â›Ó·È Ë «‚¤ÏÙÈÛÙË» Î·È fi¯È Ë «Ì¤ÁÈÛÙË» ·fi‰ÔÛË.
√È ·ÁÚfiÙ˜ ÛÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜
ÛÙËÓ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÛÔÚ¿˜ Î·È ÙËÓ ·ÌÂÈ„ÈÛÔÚ¿, ÛÙË ¯Ú‹ÛË
Ù˘ ÎÔÚÈ¿˜ Î·È ÛÙËÓ ¿ÚÔÛË Ì ÌÈÎÚ¿ Î·È ÂÏ·ÊÚÈ¿ Ì˯·-
ÓÔΛÓËÙ· ̤۷. μ·ÛÈ΋ ·Ú¯‹ Ù˘ ‚ÈÔÏÔÁÈ΋˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜
Â›Ó·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ηϋ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ô ÂÌÏÔ˘ÙÈ-
ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ÌÂ Ê˘ÛÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó
·˘Ù¤˜ Â›Ó·È ¯ÚÔÓÔ‚fiÚ˜. ∞ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·‰È-
ηۛ˜, fiÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÈÎÚÔÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› ÁÈ· ÙË
Ê˘ÛÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ ıÚÂÙÈÎÒÓ Û˘ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÌ· η-
Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ Ê˘ÙÔ‡. ∂ÈϤÔÓ, Ë ÂÓ·Ï-
Ï·Á‹ ÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ, ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Ï›·ÛÌ· Ù˘ ÎÔÚÈ¿˜,
Ù· Ê˘Ù¿ ‰·ÊÔÎ¿Ï˘„˘, Ë ÎÔÌÔÛÙÔÔ›ËÛË Â›Ó·È Ú·ÎÙÈ-
Τ˜ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·Ï‹ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ Â‰·ÊÒÓ.
√È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÔϤÌËÛË Î·È ÙÔÓ
¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ˙È˙·Ó›ˆÓ Â›Ó·È Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜. ™ÙË Û˘Ì‚·-
ÙÈ΋ ÁˆÚÁ›·, Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˙È˙·ÓÈÔÎÙfiÓ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·ÈÁÈ·Ó·ÂÍÔÓÙÒÛÔ˘ÓÛ˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ˙È˙¿ÓÈ·.∏¯Ú‹Û˯Ë-
ÌÈÎÒÓ ÌÂÈÒÓÂÈ ‰Ú·Ì·ÙÈο ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ÁÈ·
Û‡ÓÙÔÌÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¿ Ì·˙›
ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ΢ÓËÁÔ‡˜ (¤ÓÙÔÌ· Î·È ˙Ò·).
ŒÙÛÈ, fi¯È ·ÏÒ˜ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ÙÂÏÈο ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·
·ÏÏ¿ ÚÔηÏÂ›Ù·È ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ˙È˙·Ó›ˆÓ. ∏ Â·Ó·Ï·Ì‚·Ófi-
ÌÂÓË ¯Ú‹ÛË ÂÓÙÔÌÔÎÙfiÓˆÓ Î·È ˙È˙·ÓÈÔÎÙfiÓˆÓ ÌÔÚ› Â›-
Û˘ Ó· ÚÔηϤÛÂÈ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
·ÓıÂÎÙÈÎÒÓ Û ·˘Ù¿ ÂÓÙfiÌˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ˙È˙·Ó›ˆÓ.
∏ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·Ú¿ÛÈÙˆÓ –˙È˙·Ó›ˆÓ, ÂÓÙfiÌˆÓ Î.¿.–
Î·È ÁÂÓÈο ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÛÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚ-
Á›·Â›Ó·È·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ÔÏÏÒÓÚ·ÎÙÈÎÒÓ:.¯.
ÙÔ Ó· ÂÈÙÚ·› ÁÈ· ¤Ó· ‰È¿ÛÙËÌ· Î·È Ì¤¯ÚÈ ÂÓfi˜ ÛËÌ›Ԣ Ë
‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·Ú·Û›ÙˆÓ, Ó· ÂÈÏÂÁ› ÚÔÛÂÎÙÈο Ë ÂÓ·ÏÏ·Á‹
ÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ Î.¿. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜ ¤¯Ô˘Ó ÂÈϤÔÓ
ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔ-
ÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘, ÛÙËÓ ÂÈÎÔ-
Ó›·ÛË, ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ˘‰·ÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ, ÛÙË ‚¤ÏÙÈÛÙË
·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ Î.Ï. ∞˘Ù¿ Ù· ÔʤÏË Â›Ó·È Û˘-
ÌÏËڈ̷ÙÈο Î·È ·ıÚÔÈÛÙÈο ÛÙËÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË Â˘ËÌÂÚ›·
ÙÔ˘ ·ÁÚÔÎÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∏ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ
·Ú¿ÛÈÙˆÓ ÛÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ Ô˘-
ÛÈ·ÛÙÈ΋ ηٷÓfiËÛË ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜
·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ.

40. ∏ ÙÚÔÊ‹ & Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ40
μπ√§√°π∫∏ ∫∞§§π∂ƒ°∂π∞
™Δ∏¡ ∞π°À¶Δ√
ΔÔ Sekem Group Â›Ó·È ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‚ÈÔ-
ÏÔÁÈ΋˜ ÁˆÚÁ›·˜ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ. π‰Ú‡ıË-
ΠÙÔ 1977 Û ÌÈ· ¤ÎÙ·ÛË ÂÚ‹ÌÔ˘ 70 ÂÎÙ·Ú›ˆÓ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ
∫¿ÈÚÔ. °Ú‹ÁÔÚ· ÂÍÂȉÈ·ÙËΠÛÙË ‚ÈÔ‰˘Ó·ÌÈ΋ ηÏÏȤÚ-
ÁÂÈ· Ì ·ÚÈ· ÚÔ˚fiÓÙ· ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο, ‚·Ì‚¿ÎÈ ·ÏÏ¿
Î·È Ê˘ÙÔÊ¿Ú̷η ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fi Ê˘Ù¿. ∞ÔÙÂÏ› ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
ÙÔ˜ ‚·ÛÈṲ̂ÓÔ˘ ÛÙËÓ Ù¯ÓÔÁÓˆÛ›· μÔÚÚ¿ Î·È ¡fiÙÔ˘ ηÈ
ÛÙȘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Û Â›Â‰Ô ÂÂÓ‰‡ÛˆÓ, ÈÛÙÔÔ›ËÛ˘
Î·È ‰›Î·ÈÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘. ™‹ÌÂÚ· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ‰›ÎÙ˘Ô ÂÙ·È-
ÚÂÈÒÓ Ô˘ ··Û¯ÔÏ› 2.000 ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ Î·È ÂÓÂÚÁÔÔÈ-
Â›Ù·È ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜, ·Ú·ÁˆÁ‹˜, Ê·Ú̷΢-
ÙÈ΋˜ Î.¿. ¢È·ı¤ÙÂÈ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜, Û¯ÔÏ›· Î·È ÂÚ-
Á·ÛÙ‹ÚÈ· ÛÔ˘‰ÒÓ. ΔÔ Sekem Group Â›Ó·È ÚˆÙÔfiÚÔ
ÛÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ ‚·Ì‚·ÎÈÔ‡ ·fi ÙÔ 1990. ™˘Ó¤-
‚·Ï ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ∞ÈÁ˘ÙÈ·ÎÔ‡ μÈÔ-‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ™˘ÓÂ-
Ù·ÈÚÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÚÔˆı› ÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· Û ÂÚ›Ô˘
4.000 ÂÎÙ¿ÚÈ· Û fiÏË ÙË ¯ÒÚ·, Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi 400 ÌÈ-
ÎÚ¿ Î·È ÌÂÛ·›· ·ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù·.
∑. ΔÔ ‰›Î·ÈÔ ÂÌfiÚÈÔ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó
ΔÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ «‰›Î·ÈÔ ÂÌfiÚÈÔ» (fair trade) Â›Ó·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ÙÔ
ÔÔ›ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·ÈÛÙÔÓÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfiÙ˘‰›Î·È˘ÙÈÌ‹˜ÙˆÓÚÔ˚-
fiÓÙˆÓ, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÙÔ˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜.
√È ‰›Î·È˜, ‰ËÏ·‰‹ ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈΤ˜ ÁÈ· Ù· ·ÁÚÔÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ·, ÙÈ-
̤˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ Ó· ˙‹ÛÔ˘Ó ˘fi
ÈηÓÔÔÈËÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È Ó· ÂÂÓ‰‡ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘˜. ∞ÒÙÂÚÔ fiÊÂÏÔ˜ Â›Ó·È Ó·
Á›ÓÔ˘Ó ÂÊÈÎÙ¤˜ ÔÈ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ·-
Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È Ù˘ ÂÓË̤ڈÛ˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ. ∏ ÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ›ӷÈ
‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÂΛÓË Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·ÓÙÈ-
·Ú¿ıÂÛË Ù˘ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ Î·È Ù˘ ˙‹ÙËÛ˘ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË
ÙˆÓÙÈÌÒÓÙˆÓÚÔ˚fiÓÙˆÓ.ΔÔÙÂÏÈÎfiÎfiÛÙÔ˜ÁÈ·ÙÔÓηٷӷψً
›ӷÈÏ›ÁÔ˘„ËÏfiÙÂÚÔ,ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·Èfï˜ÛËÌ·ÓÙÈοËÛ˘Ó¤¯ÂÈ·Ù˘
·Ú·ÁˆÁ‹˜.
∏ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ‰›Î·ÈÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠٷ ÙÂÏÂ˘Ù·›· 30
¯ÚfiÓÈ· ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË ÛÙËÓ ·ÓÈÛfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ Û˘Ó·ÏÏ·-
ÁÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓˆÓ Î·È ·Ó·Ù˘ÁÌ¤ÓˆÓ ¯ˆÚÒÓ,
˘fi ÙËÓ ›ÂÛË ÙˆÓ ªË ∫˘‚ÂÚÓËÙÈÎÒÓ √ÚÁ·ÓÒÛÂˆÓ (ª∫√). Δ·
Û‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ‰›Î·ÈÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ·ÔÓ¤ÌÔÓÙ·È Û ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘
ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È ·fi ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ¯ÒÚ˜ Î·È Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ·-
Ú·¯ı› Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·
ÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒÓ ıÂÛÌÈÎÒÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ™˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘
¢ÈÂıÓÔ‡˜ √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ∂ÚÁ·Û›·˜ (International Labour
Organisation -ILO) Î·È ÔÈ Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ∞Ù˙¤ÓÙ·˜ 21 ÙÔ˘ √∏∂.
Δ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ηχÙÔ˘Ó, .¯., ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÂÚÁ·Û›·˜, Ù· ̤ÙÚ·
ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ Ú‡·ÓÛ˘ ÔÙ·ÌÒÓ Î·È ËÁÒÓ fiÛÈÌÔ˘
ÓÂÚÔ‡ ·fi Ê˘ÙÔÊ¿Ú̷η, ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿-
ÙˆÓ Î.¿. °È· οı ÚÔ˚fiÓ ¤¯Ô˘Ó ıÂÛÈÛÙ› Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÎÚÈÙ‹-
ÚÈ··fi‰ÈÂıÓ›˜ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜fiˆ˜Â›Ó·ÈÔFair Trade Labelling
Organisation (FLO), Ô˘ Â›Ó·È ˘‡ı˘ÓÔ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ‡ıËÛËηÈÙÔÓ¤ÏÂÁ¯ÔÙˆÓ·Ú·ÁˆÁÒÓηÈÙˆÓÂÌfiÚˆÓÔ˘
ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· Û‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ‰›Î·ÈÔ˘ ÂÌÔÚ›-
Ô˘.
ΔÔ ÙÚ·¤˙È Ù˘ ∫·ı·Ú¿˜ ¢Â˘Ù¤Ú·˜ (μ·ÛÈÏ›Ԣ, Ï¿‰È Û ÌÔ˘Û·Ì¿)