Submit Search
Upload
хорлоогийн чойбалсан
•
Download as PPTX, PDF
•
0 likes
•
1,329 views
B
Bayraa Bayraa
Follow
хорлоогийн чойбалсан
Read less
Read more
Art & Photos
Report
Share
Report
Share
1 of 19
Download now
Recommended
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
Mongol aimag khanliguud
Mongol aimag khanliguud
П. Эрдэнэсайхан
tuuh
бага хаад
бага хаад
Elberelsaihan Tumendemberel
манжийг эсэргүүцсэн монголчуудын тэмцэл
манжийг эсэргүүцсэн монголчуудын тэмцэл
tuul1420
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
Baterdene Tserendash
Хүннү гүрэн
Хүннү гүрэн
Bolzooo
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Damdin Serdaram
Манжийн үе бол Монголын нийгэм, соёлын дархлааг сулруулсан аймшигт вирус суулгасан түүхийн сургамжит үе юм
олон улсын харилцааны систем
олон улсын харилцааны систем
Otgoo Jeje
Олон улсын харилцааны систем
Recommended
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
Mongol aimag khanliguud
Mongol aimag khanliguud
П. Эрдэнэсайхан
tuuh
бага хаад
бага хаад
Elberelsaihan Tumendemberel
манжийг эсэргүүцсэн монголчуудын тэмцэл
манжийг эсэргүүцсэн монголчуудын тэмцэл
tuul1420
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
Baterdene Tserendash
Хүннү гүрэн
Хүннү гүрэн
Bolzooo
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Damdin Serdaram
Манжийн үе бол Монголын нийгэм, соёлын дархлааг сулруулсан аймшигт вирус суулгасан түүхийн сургамжит үе юм
олон улсын харилцааны систем
олон улсын харилцааны систем
Otgoo Jeje
Олон улсын харилцааны систем
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Baterdene Tserendash
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
Монголын түүхийн үечлэл
ардчилсан хувьсгал
ардчилсан хувьсгал
tungalag
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
жужан улс(мэ333 555)
жужан улс(мэ333 555)
Baterdene Tserendash
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Ariunbayar Bazarvaani
NUM- Political Science B. Ariunbayar
монгол угсаатны удам гарал
монгол угсаатны удам гарал
Sainbuyn Baagii
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
Sainbuyn Baagii
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
П. Эрдэнэсайхан
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
түүхийн тест
түүхийн тест
erdenesuren06
10-р анги Д.Сумжав
10-р анги Д.Сумжав
Alungoo Alungoo
манжийн засаг захиргаа
манжийн засаг захиргаа
nina_miigaa
манжийн засаг захиргаа хичээл
лабугайн нулимс
лабугайн нулимс
Otgontungalag Moodoi
Нирун улс
Нирун улс
Marsel Sse
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
GanzugSedbazar
Оюутнуудад зориулсан лекц: № 010 Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл УЭДС-ийн багш С.Ганзүг Зохион байгуулсан: НЭГДСЭН ТЭНХИМ
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
naak_0204
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
gbd01
Тусгаар тогтнол тэмцэл хуьсгалуудын харилцан хамаарал
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
tungalag
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
E-Gazarchin Online University
"Монголын түүх" Хичээл-6
Tuuh, ix angi
Tuuh, ix angi
Alungoo Alungoo
Tuuh ix_angi
Tuuh ix_angi
tulgaa14
More Related Content
What's hot
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Baterdene Tserendash
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
Монголын түүхийн үечлэл
ардчилсан хувьсгал
ардчилсан хувьсгал
tungalag
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
жужан улс(мэ333 555)
жужан улс(мэ333 555)
Baterdene Tserendash
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Ariunbayar Bazarvaani
NUM- Political Science B. Ariunbayar
монгол угсаатны удам гарал
монгол угсаатны удам гарал
Sainbuyn Baagii
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
Sainbuyn Baagii
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
П. Эрдэнэсайхан
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
түүхийн тест
түүхийн тест
erdenesuren06
10-р анги Д.Сумжав
10-р анги Д.Сумжав
Alungoo Alungoo
манжийн засаг захиргаа
манжийн засаг захиргаа
nina_miigaa
манжийн засаг захиргаа хичээл
лабугайн нулимс
лабугайн нулимс
Otgontungalag Moodoi
Нирун улс
Нирун улс
Marsel Sse
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
GanzugSedbazar
Оюутнуудад зориулсан лекц: № 010 Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл УЭДС-ийн багш С.Ганзүг Зохион байгуулсан: НЭГДСЭН ТЭНХИМ
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
naak_0204
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
gbd01
Тусгаар тогтнол тэмцэл хуьсгалуудын харилцан хамаарал
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
tungalag
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
E-Gazarchin Online University
"Монголын түүх" Хичээл-6
What's hot
(20)
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
ардчилсан хувьсгал
ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
жужан улс(мэ333 555)
жужан улс(мэ333 555)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
монгол угсаатны удам гарал
монгол угсаатны удам гарал
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
түүхийн тест
түүхийн тест
10-р анги Д.Сумжав
10-р анги Д.Сумжав
манжийн засаг захиргаа
манжийн засаг захиргаа
лабугайн нулимс
лабугайн нулимс
Нирун улс
Нирун улс
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
Хичээлийн сэдэв: Монгол өнгөний бэлгэдэл
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
9 түүх 1921 оны хувьсгалын босгон дахь монгол орон
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
монголын түүхийн хичээлээр эссе бичих нь
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
Similar to хорлоогийн чойбалсан
Tuuh, ix angi
Tuuh, ix angi
Alungoo Alungoo
Tuuh ix_angi
Tuuh ix_angi
tulgaa14
зайны сургалт
зайны сургалт
boldmaa
20 r zuun
20 r zuun
Enkh Tseba
20-р зууны түүхэн үйл явдал
сталины намтар
сталины намтар
Enhbaatar Maitsetseg
mainaa
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
П. Эрдэнэсайхан
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
Undesnii erh choloonii huvisgal
Undesnii erh choloonii huvisgal
П. Эрдэнэсайхан
~үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал
Doljko
Doljko
doljkootgonbaatar
Моррис Россаби: Орчин үеийн Монгол
Моррис Россаби: Орчин үеийн Монгол
National of University Mongolia
Орчуулга
HMON104-2015-11-24
HMON104-2015-11-24
E-Gazarchin Online University
HMON104-2015-11-24
а.амар.монголын түүх
а.амар.монголын түүх
Jargalsaihan Buyandelger
А.Амарын Монголын товч түүх номонд Хүннү болон Ху нарын гарлын тухай өгүүлсэн нь ..
"Монголын түүх" Хичээл-9
"Монголын түүх" Хичээл-9
E-Gazarchin Online University
"Монголын түүх" Хичээл-9
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
Bayraa Bayraa
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
Bayraa Bayraa
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
Bayraa Bayraa
90-ээд оны монголын олон нийтийн эсэргүүцлийн социологийн шинжилгээ
90-ээд оны монголын олон нийтийн эсэргүүцлийн социологийн шинжилгээ
Хишигтөгс А.
Түүхийн социологи Улс төрийн социологи
9 р анги түүх бнмау дахь үндэсний ардчилсан өөрчлөлт
9 р анги түүх бнмау дахь үндэсний ардчилсан өөрчлөлт
Onon Battsengel
Mongolin shine nen shine uein tuuh.lekts
Mongolin shine nen shine uein tuuh.lekts
tulgaa14
Mongol uls
Mongol uls
Nomin Nomiko
Mongol uls
Zaaa
Zaaa
Gremix Gremix
za
Similar to хорлоогийн чойбалсан
(20)
Tuuh, ix angi
Tuuh, ix angi
Tuuh ix_angi
Tuuh ix_angi
зайны сургалт
зайны сургалт
20 r zuun
20 r zuun
сталины намтар
сталины намтар
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
Undesnii erh choloonii huvisgal
Undesnii erh choloonii huvisgal
Doljko
Doljko
Моррис Россаби: Орчин үеийн Монгол
Моррис Россаби: Орчин үеийн Монгол
HMON104-2015-11-24
HMON104-2015-11-24
а.амар.монголын түүх
а.амар.монголын түүх
"Монголын түүх" Хичээл-9
"Монголын түүх" Хичээл-9
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
1911 дүгнэлт
90-ээд оны монголын олон нийтийн эсэргүүцлийн социологийн шинжилгээ
90-ээд оны монголын олон нийтийн эсэргүүцлийн социологийн шинжилгээ
9 р анги түүх бнмау дахь үндэсний ардчилсан өөрчлөлт
9 р анги түүх бнмау дахь үндэсний ардчилсан өөрчлөлт
Mongolin shine nen shine uein tuuh.lekts
Mongolin shine nen shine uein tuuh.lekts
Mongol uls
Mongol uls
Zaaa
Zaaa
More from Bayraa Bayraa
догсомын бодоо
догсомын бодоо
Bayraa Bayraa
догсомын бодоо
ном зүй
ном зүй
Bayraa Bayraa
ном зүй
жанжин д
жанжин д
Bayraa Bayraa
жанжин
Presentation1
Presentation1
Bayraa Bayraa
Presentation1
монгол бөх
монгол бөх
Bayraa Bayraa
монгол бөх
суралцагчдыг идэвхжүүлэх нь
суралцагчдыг идэвхжүүлэх нь
Bayraa Bayraa
суралцагчдыг идэвхжүүлэх нь
More from Bayraa Bayraa
(6)
догсомын бодоо
догсомын бодоо
ном зүй
ном зүй
жанжин д
жанжин д
Presentation1
Presentation1
монгол бөх
монгол бөх
суралцагчдыг идэвхжүүлэх нь
суралцагчдыг идэвхжүүлэх нь
хорлоогийн чойбалсан
1.
Хорлоогийн Чойбалсан Гүйцэтгэсэн: Ж.Олонбаяр Х.Ангар
2.
• Хорлоогийн Чойбалсан
нь (1895 оны 2 сарын 8 - 1952 оны 1 сарын 26) 1930-аад оноос нас барах хүртлээ Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг удирдаж байсан Монгол төрийн нэрт зүтгэлтэн юм. Х.Чойбалсан нь улс төрийн хэлмэгдүүлэлт, нэг хүнийг тахин шүтэх зэрэг Монголын нийгэмд учирсан асар их хохирол, сөрөг үр дагаваруудтай холбоотой боловч түүхийн эгзэгтэй үед Монгол улсын тусгаар тогтнолын төлөө тэмцсэн гавъяатай нэгэн. Чойбалсангийн жинхэнэ нэр нь Дугар бөгөөд Чойбалсан нь хийдэд шавилан сууж байхдаа авсан номын нэр юм.
3.
• Хорлоогийн Чойбалсан
1895 оны 2-р сарын 8-нд тэр үеийн Сэцэн хан аймгийн Ачит вангийн хошууны зүүн Суваргачин отгийн хамжлага, малчин эмэгтэй Хорлоогийн 3 дугаар хүү болон мэндэлжээ. Түүний эцэг Жамц нь Манжуур дахь Дагуур Монголоос цагаачилж ирсэн хүн байжээ. Гэвч тэр нутаг усныхан, ялангуяа хошуу тамгын газраас Жамцыг элдвээр хавчиж байсан учир Чойбалсангийн эх Хорлоотой гэр бүл болж чадалгүй, хүүгээ эхийн хэвлийд байхад орхин явж, хүүгээ мэндэлсний дараа буцаж ирж, хүүдээ Дугар хэмээх нэр өгч эхнэр хүүхэдтэйгээ хэсэг хугацаанд амьдраад удалгүй буцаж яваад, эргэж ирж амжилгүй өөд болжээ.
4.
• Дугар хүү
хоёр айл дамжин үрчлэгдэж, эцэст нь төрсөн эх дээрээ буцаж ирсний дараа 7 наснаасаа эхлэн Төвд ном үзэж, улмаар 13 насандаа Санбээсийн хүрээнд шавилан сууж, сахил хүртэн, Чойбалсан хэмээх нэртэй болжээ. Чойбалсан 1910 оны зун хөдөө гэртээ хариад, буцаж Санбэйсийн хүрээнд очсонгүй. Найз Гэндэн-Яринпилийн хамт Их Хүрээнд ирж, хар бор ажил хийн амьдрах болов. Чойбалсан 17 насандаа Монгол улсын Гадаад яамны байгуулсан "Орос, Монгол хэл бичгийн сургуульд" тус сургуулийн багш буриад Данчиновын дэмжлэгээр орж суралцан, жилийн дараа сурлага, сахилгаараа шалгарч, 1914-1917 онд Орос улсын Эрхүү хотод бусад 8 монгол хүүхдийн хамт суралцжээ.
5.
• X.Чойбалсан нь
хоёр удаа гэрлэсэн бөгөөд анхны эхнэр Бортолгойтой “Чойбалсан чи бол нам, төрийн өндөр хариуцлагатай албан үүрэг хүлээсэн хүн над мэтийн шашин мөргөлд автсан энгийн дорд хүүхнээр юу хийх вэ? Үзэл бодол таарахгүй бол чи бид хоёрын хэн хэнд сэтгэлийн зовлон. Би чамайг жирийн нэг сайн эмэгтэйтэй танилцуулъя” хэмээн Б.Гүндэгмаатай танилцуулаад 1935 онд салсан гэдэг. Б.Гүндэгмаа нь маршал Чойбалсанг насан эцэс болтол дэргэд нь байсан түшигтэй хань нь байлаа. Маршал Чойбалсан Нэргүй, Сувдаа хэмээх хүү, охин хоёртой байсан бөгөөд Нэргүй нь маршалын төрсөн хүү ажээ.
6.
• Х.Чойбалсан 1917
оны Оросын хувьсгалын улмаас Эрхүү хотоос нутагтаа буцан ирж "Цахилгаан мэдээний түр сургууль" дүүргэсэн байна. Чойбалсан Орост болж буй үйл явдлыг нүдээр үзсэн мөн үндэсний ардчилсан үзэлтэн Бодоотой дотно нөхөрлөсөн нь түүний цаашдын хувь заяанд үндсэн эргэлт гаргав. 23 настай Чойбалсан 1918 онд эх үүсвэрээ тавьсан Консулын хувьсгалт бүлгийн гишүүн болж. улмаар анхны долоогийн нэг болж хувьсгалын хэрэгт идэвхийлэн оролцож, Ардын журамт цэргийн суртлыг номлогч, улмаар 1921 оны 5 сарын сүүлчээр баруун замын тусгай ангийн цэргийн захирагч, Ардын журамт цэргийн дэд жанжнаар тус тус томилогдон хүчин зүтгэжээ. • Түүнийг Зөвлөлт Засгийн газраас түүнийг Д.Сүхбаатар, С.Магсаржав нарын хамт 1922 онд Улаан тугийн одонгоор шагнажээ. 1921 оны хувьсгалын дараа Х.Чойбалсан улс орноо өөрчлөх, шинэтгэх үйлсэд зүтгэж 1921 оны 8 сарын 25-нд МХЗЭ- ийг үүсгэн байгуулалцаж, Эвлэлийн Төв Хорооны анхны даргаар сонгогдов.
7.
• 1922-1931 он
бол Х.Чойбалсангийн амьдралын тун ээдрээтэй хэсэг болно. Тэрээр "Бодоогийн хэрэгт" холбогдон намын орлогч гишүүн болон шийтгэгдэж, ЗХУ-д цэргийн сургуульд явсан боловч өвчний учир буцаж иржээ. Харин 1924 оны намраас 1928 он хүртэл бүх цэргийн жанжин, 1929-1930 онд Улсын Бага Хурлын дарга байж, бас Феодалын хөрөнгө хураах төв комиссыг толгойлох болжээ. • 1930 онд Х.Чойбалсан “барууны үзэлтэн” , архичин гэгдэж нэг хэсэг ажилгүй болж байжээ. 1931 оны эцсээр тэрээр Мал тариалангийн яамны сайдаар томилогдож, дахин төрийн албанд зүтгэх болжээ.
8.
• 1934 онд
Москвад очиж жил шахам болохдоо "Лхүмбийн хэрэг" гэгчид нэр холбогдож байжээ. Москвад өнгөрүүлсэн жил шахмын хугацаанд Чойбалсан чухам юу хийж байсан нь тун учир битүүлэг байдаг бөгөөд зарим судлаачид архины эмчилгээнд явсан байх гэж таамаглах авч олонхи нь Зөвлөлтийн тусгай албад түүнийг тусгайлан бэлдсэн хэмээн үздэг. 1935 оны 3 сард ЗХУ-аас суудлын 20 автомашин түүнд бэлгэнд ирж, мөн оны эцсээр Сталины заавраар Х.Чойбалсан Ерөнхий сайдын орлогчоор томилогджээ. Сталин болон Коминтерн өөрсдийнхөө бодлого, үйл ажиллагааг Монголд үг дуугүй хэрэгжүүлэх хүнээр түүнийг сонгосон байна. 1936 онд Чойбалсанд Дотоод яамны сайдыг хавсруулах болов. 1930-аад оны сүүлчээр Чойбалсангийн гарт ихээхэн эрх мэдэл төвлөрч, улмаар тус улсын Засгийн газрын тэргүүн болж, Сталины зааварчилгаагаар 30 гаруй мянган хүнийг хилсээр хэлмэгдүүлсэн "Их хэлмэгдүүлэлт"-ийг эхлүүлжээ.
9.
• Х.Чойбалсангийн толгойлсон
"Онцгой бүрэн эрхт комисс" хэлмэгдүүлэлтийг гардан зохион байгуулсан бөгөөд 1939-1940 онд “Японы тагнуул” хувьсгалын эсэргүү хэргээр 28,451 хүнээс баригдаж 73% нь буудуулжээ. Их хэлмэгдүүлэлтийн үед хэлмэгдүүлэлтд өртөөгүй айл өрх Монголд үндсэндээ байсангүй. Уран барилгын хосгүй их дурсгал бүхий олон зуун сүм хийд, тэдгээрт хадгалагдаж байсан түүх, соёлын дурсгалыг устжээ. Зөвлөлтийнхний өөрсдийн нь тооцоолсоноор Монголын сүм хийдүүдийн хөдлөх болон үл хөдлөх хөрөнгө 57 сая алтан рубль болж байв.
10.
• 1939 оны
Халхын голын байлдаанд Монгол Ардын хувьсгалт цэргийг маршал Х.Чойбалсан командалжээ. Дөрвөн сар гаруй үргэлжилсэн Халхын голын байлдаан Монгол-Зөвлөлтийн ялалт, Япончуудын ялагдлаар төгсөв. • Х.Чойбалсан 1939 оны 9 сард Москвад очиж Зөвлөлтөөс тусламж хүссэнээр Наушкаас Улаанбаатар хүртэл төмөр зам тавих, мах комбинат, автотехникийн болон цементийн завод барихад туслахаар болжээ. 1940 онд МАХН-ын X, Улсын VIII их хурлаас улс орны хөгжлийн тулгамдсан зорилтуудыг тодорхойлон Улсын VIII их хурал БНМАУ-ын хоёр дахь Үндсэн хуулийг батлав. Тухайн үед Чойбалсанг тахин шүтэх явдал газар авч байсан тул энэ Үндсэн хуулийг "Маршал Чойбалсангийн Үндсэн хууль" хэмээн нэрлэж байжээ.
11.
• Улсын болон
намын их хурлын дараа Улсын сайн малчдын зөвлөлгөөн хийж, малын тоо толгой ашиг шимийг нэмэгдүүлэх, малчин ардуудын хувийн аж ахуйгаа хөгжүүлэх сонирхол санаачлагыг урамшуулах талаар зарим арга хэмжээ авч "Улсын сайн малчин" цол буй болгон, маршал Чойбалсан өөрөө хөдөө орон нутагт явж, газар дээр нь одон медаль, эд зүйлээр шагнаж байжээ. Энэ нь Сталин Монголын малын тоо толгойг 200 саяд хүргэх тухай үл гүйцэлдэх лоозон дэвшүүлсэн, мөн Монголчууд Зөвлөлтийн тусламжийн хариуд жилд 40 мянган тонн ноос, ноолуур бэлтгэж өгөх үүрэг хүлээсэнтэй холбоотой байжээ. Улс орон даяар "Ноос бол алт" компанит ажил өрнүүлж, ЗХУ-д нийлүүлэх ноосны хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэв.
12.
• 1941 оны
6 сарын 22-нд Герман ЗХУ-д гэнэт довтолсноор Монгол улсын гол холбоотон ЗХУ Дэлхийн II дайнд татагдан орлоо. Дайны эхний өдрөөс БНМАУ Зөвлөлтийн талд баттай зогсож, "Бүхнийг фронтод" уриан дор ажиллаж, Зөвлөлтийн ард түмэнд бололцоотой бүхнээрээ туслах хөдөлгөөн өрнөлөө. Нийтдээ хагас сая шахам адуу фронтод зориулан хямд үнээр худалдаж, 32 мянга гаруй агт морь бэлэглэв. Мөн 700 гаруй вагон дулаан хувцас, хүнсний зүйл, хувийн бэлгийг хандивласны дээр Монголчуудын хөрөнгөөр "Хувьсгалт Монгол" танкийн бригад, "Монгол ард" нисэх онгоцны эскадрилийг байгуулан, Улаан армид хүлээлгэн өгчээ.
13.
• Дэлхийн II
дайны сүүлчээр буюу 1945 оны 2 сард Ялтад хуралдсан ЗХУ, АНУ, Их Британий Засгийн газрын тэргүүн нарын бага хурлаар дайны дараа Дэлхий дахинд энх амгалан байдал тогтоох, бататгах асуудал хэлэлцсэнийн зэрэгцээ Японд дайн зарлах тухай мөн тохиролцов. Энэ хурлын үеэр гурван их гүрний Засгийн газрын тэргүүн нар ЗХУ-ын гаргасан санал болох "Гадаад Монголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөх" санал тавигдав. Энэ нь Монголын тусгаар тогтнолыг олон улсын хэмжээнд зөвшөөрөх эхлэл болов. Тухайн үед Хятад улс Монголыг өөрийн салшгүй хэсэг гэж үзэж байсан ч Сталины шахалтаар зөвшөөрөхөөс аргагүй байдалд орсон байна. 1945 оны 7 сарын эхээр Чойбалсанг Сталин Москвад урьж, тусгаар улсын Засгийн газрын тэргүүний хэмжээнд, хоёр улсын төрийн далбааг мандуулан, хүндэт харуул жагсаан хүлээж авчээ.
14.
• Монгол ардын
арми ЗХУ-ын Өвөр Байгалийн фронтын мото механикжсан нэгтгэлийн хамт 8 сарын 11-нд улсын хилийг нэвтэрч Долоннуур, Жанчхүүгийн чиглэлээр Японы цэргийн эсрэг байлдааны ажиллагаа өрнүүлэн Хойт Хятадын зарим муж, Өвөр Монголын нутгийн чөлөөлөхөд оролцлоо. 1945 оны 9 сард Сталины шахалтанд автсан Хятадын тал, Монголчууд БНМАУ-ын тусгаар тогтнолын төлөө саналаа өгвөл БНМАУ-д тусгаар тогтнолыг зөвшөөрч болно гэжээ. Энэ дагуу Тусгаар тогтнолын талаарх санал хураалт БНМАУ-д зохион байгуулагдаж. Монголчууд 100% тусгаар тогтнолын төлөө санал өгснөөр Хятад улс БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөв.
15.
• Х.Чойбалсанг БНМАУ-ын
удирдаж байх хугацаанд 1939, 1945 оны хоёр томоохон дайнд оролцон ялалт байгуулсан, мөн 1945 оны тусгаар тогтнол нь түүнийг тахин шүтэх явдлыг улам лавшруулж, нэр хүндийг нь өсгөжээ. 1945 онд маршал Чойбалсангийн 50 насны ойг тэмдэглэхэд бүх зохиолч, яруу найрагчид уран бүтээлээ зориулж, ард нийтээрээ "шалгарсан жолоодогч" хэмээн бишрэн хүндэтгэх болов.
16.
• Х.Чойбалсангийн засгийн
эрх барьсан хугацаанд Монголын түүхэнд үлдсэн эдийн засаг, соёлын олон чухал үйл явдлууд болсон юм. Тухайлбал, Налайхын чулуун нүүрсний уурхай, Төв цахилгаан станц, мөн Аж үйлдвэрийн комбинатыг өргөтгөх болон шинэчлэх ажил эхлэв. Зүүн баянгийн нефтийн үйлдвэр, "Совмонгометалл" нийгэмлэгийн харьяа уул уурхайн үйлдвэрүүд, Наушки-Улаанбаатарын хооронд өргөн төмөр зам ашиглалтанд орж, морин өртөөг халан, авто өртөө байгуулав. Боловсрол, соёлын талаар гарсан том өөрчлөлт бол Монгол уйгаржин бичгийг кирилл үсэгт үндэслэсэн шинэ бичгээр сольж, бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг арилгажээ. Анхны 10 жилийн дунд сургууль, 1942 онд Улсын их сургуулийг байгуулж сургуулийн насны бүх хүүхдийг бага сургуулийн боловсролтой болгох зорилтыг хэрэгжүүлсэн нь боловсролын салбарт гарсан үсрэнгүй ололт байлаа.
17.
• Маршал Чойбалсан
"Монголын ардын үндэсний хувьсгалын анх үүсч байгуулагдсан товч түүх", "Монгол ардын үндэсний хувьсгалт цэргийн агуу хөгжлийн товч зам", "Ардын Хатанбаатар Магсаржавын хураангуй түүх" зэрэг зохиол бичиж, илтгэл өгүүллэгүүд нь 4 ботиор хэвлэгдэн гарав. Иргэдийн шүтэх бишрэх эрхийг хүндэтгэн үзэж, Гандантэгчилэн хийдийн хурал, мөргөлийн ажиллагааг 1944 онд дахин сэргээжээ. 1944 онд сонгуулийн эрх хасагдсан хүмүүст сонгуулийн эрх олгож, 1949 онд сонгуулийн бүх нийтийн, шууд, тэгш бөгөөд саналаа нууцаар хураах шинэ систем тогтоож, 1951 онд Улсын Их Хурлын анхны сонгуулийг явуулжээ. Х.Чойбалсан их гүрнүүдийн зүгээс бага орны удирдагчид үзүүлдэг дарамт, шахалт бүхий амаргүй хувь тавиланг амссан ч, Монголын тусгаар тогтнолыг тууштай сахин хамгаалах, гадаад бодлогын харьцангуй бие даасан чиг шугамыг баримтлалж байв.
18.
• И.В.Сталины мэндэлсний
70 жилийн ойн ёслолын арга хэмжээнд Европ, Азийн орнуудын нам, төрийн удирдагчид бүгд Москвад очиж үнэнчээ харуулахад, Х.Чойбалсан өөрийн биеэр очоогүй байна. ЗСБН Автономит Тува улсын тэргүүн Салжиг Тогоо Монголд айлчлах үедээ Монголыг ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд орохыг ятгах үг хэлэхэд Чойбалсан ихэд уурлан, алгадсан гэдэг яриа байдаг. 1950 онд Монголын хэдэн сэхээтэн улс орныхоо хөгжлийг түргэтгэх гол арга зам бол ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд даруй орох явдал хэмээх санал өргөхөд тэрбээр мөн асар дургүйцэн, тэднийг зэмлэж байжээ. • Монголын төрийн зүтгэлтэн Х.Чойбалсан 1952 оны 1 сарын 26-нд таалал төгсчээ.
19.
Ном зүй • Монгол
улсын өрлөг жанжин-маршал Хорлоогийн Чойбалсан: Цэргийн үйл ажиллагаа Гомбосүрэн Д. • “Чойбалсан” БААБАР 2014 он • https://www.youtube.com/watch?v=rmBJyLprvNE
Download now