даатгалын үүсэл хөгжил

1. Санхүү Менежмент 3Б
Ж. Мягмардорж

2. • Даатгал гэж юу вэ ?
• Даатгалын үүсэл, хөгжил
• Олон улсын даатгалын зах зээл
• Монголын даатгалын зах зээлийн
хөгжил
• Дүгнэлт

3. “Даатгал өөрийн бүхий л хэлбэрээрээ хүний
материаллаг хангамжийг дээшлүүлэхэд
үйлчилдэг хамгийн тохиромжтой
гайхалтай, оновчтой арга хэрэгсэл учраас
эдийн засгийн шинжлэх ухаанд агуу их
байр суурийг эзэлдэг.

4. • Даатгал гэдэг үг нь “Страх “ буюу айдас түгшүүр
• Аливаа эрсдэлээс иргэн, аж ахуй нэгж байгууллагын эд
хөрөнгө, ашиг сонирхолыг бүрэн бүтэн байлгах буюу
хамгаалах, гарсан хохиролыг барагдуулах зохиулалт
бүхий мөнгөн хөрөнгийн сан байгуулах үйл ажиллагаа
юм.
• Ирээдүйн үйлчилгээг одоо худалдах, худалдан
авах үйл ажиллагаа

5. •МЭӨ 2000-3000 Хятад, Вавилон
•МЭӨ 1750 Эртний Грек, Ром /буяны нийгэмлэг,
оршуулгын зардал/

6. 12-р зуун гал болон малд учрах сүйрлээс
урьдчилан сэргийлэх
• 1680 он Эдвард
Ллоедын дэлхийд
алдартай Ллоед
даатгалын
компанийн суурь
бий болсон
•11-р зуун далайн даатгал
•1347 он анхны далайн тээвэрлэлтийн бодлого Санта
Клара хөлөг онгоц
• Итали улсын Ачиемем сүмд анх даатгалын
хөгжлийн эхлэлийг тавьсан.
•16-р зууны дунд үед Италид Арилжааны даатгал бий
болсон.
•1601 он Англи улсад анхны даатгалын акт /полис/
гарсан.

7. • 1663 онд Жеймс Додсон гэдэг хүн Лондонгийн бүх оршуулгын газрын
мэдээллийн үндсэн дээр нас барагсдын дундаж нас болоод жилд нас
бардаг тохиолдлын тоог тогтоож, уг статистик мэдээллээ амьдралын
даатгалын хураамжийн тооцоололд ашиглажээ

8. • 19-р зуунд давхар даатгал єргєжин
хєгжиж, мэргэжлийн давхар
даатгалын компаниуд бий болж
эхэлжээ. / Германд 1846 онд
хамгийн анхны давхар даатгалын
компани Gologne re /

9. 1887 онд анхны галын
даатгалын баталгаа хулгайн
эрсдэлийг оруулаад хэд хэдэн
эрсдэ1666 он Англи улсын
нийслэл Лондонд их түймэр
гарч үүний улмаас Галын
Даатгал бий болсон
• 18-р зууны
үйлдвэрлэлийн хувьсгал
/хүнд үйлдвэрүүд, шинэ
технологиуд, машин
механизмууд/
1680 онд Английн
хатан хаан II
Elizabeth /улсын 2
даатгалын
компани/
.
сүйх тэрэгний нээлт 1930 /
тээврийн хэрэгслийн
даатгал, замын
хөдөлгөөний хууль/

12. Дэлхийн топ 25 даатгалын компанийн нийт хөрөнгийн хэмжээ /2010 оны байдлаар/
зэрэг
лэл Компаний нэр Байршил
нийт хөрөнгийн хэмжээ
/1000$/
1 JAPAN POST INSURANCE Япон 1,089,463,948
2 AXA Франц 920,476,513
3 ALLIANZ Герман 807,486,736
4 METLIFE АНУ 730,906,000
5 AMERICAN INTERNATIONAL GROUP АНУ 683,443,000
6 AVIVA Англи 572,208,859
7 ASSICURAZIONI GENERALI Итали 559,858,937
8 PRUDENTIAL FINANCIAL АНУ 539,854,000
9 NIPPON LIFE INSURANCE CONPANY Япон 527,095,201
10 LEGAL & GENERAL GROUP Англи 501,063,918
11 NATIONAL MUT INS FED AFRICULTURAL COOP Япон 488,175,304
12 AEGON Голланд 440,401,166
13 ING GROUP Голланд 431,859,607
14 GNPA INSURANCE Франц 423,491,868
15 MANU LIFE FINANCIAL CORPORATION Канад 417,770,773
16 PRUDENTIAL Англи 403,492,963
17 ZURICH FINANCIAL SERVICE Швейцарь 375,661,000
18 BERKSHIRE HATHAWAY АНУ 372,229,000
19 DAI-ICHI LIFE INSURANCE Япон 346,404,836
20 HARTFORD FINANCIAL CORPORATION АНУ 318,346,000
21 MUNICH REINSURANCE COMPANY Герман 313,345,000
22 PREDICA PREVOVANCE DIALOGUE Франц 300,629,986
23 MEIJI YASUDA LIFE INSURANCE COMPANY Япон 270,676,742
24 CHINA LIFE INSURANCE COMPANY Хятад 269,422,274
25 LIFE INSURANCE CORPARATION OF INDIA Энэтхэг 253,156,543

13. Дэлхийн топ 25 даатгалын компанийн нийт хураамжийн орлого /2010 оны байдлаар/
Зэрэглэл Компаний нэр цэвэр хураамжийн орлого /1000$/
1 AXA 107,912,553
2 ASSICURAZIONI GENERALI 87,166,306
3 UNITED HEALTH GROUP 85,405,000
4 ALLIANZ 84,433,538
5 JAPAN POST INSURANCE 80,985,521
6
NATIONAL MUT INS FED AFRICULTURAL
COOP 63,643,779
7 MUNICH REINSURANCE COMPANY 57,841,393
8 WELLPOINT 54,109,700
9 AVIVA 53,237,258
10 CHINA LIFE INSURANCE COMPANY 52,873,953
11 NIPPON LIFE INSURANCE CONPANY 52,182,307
12 STATE FARM GROUP 55,296,111
13 AMERICAN INTERNATIONAL GROUP 46,227,000
14 KAISER POUNDATION GROUP OF HEALTH 45,025,113
15 ZURICH FINANCIAL SERVICE 44,282,000
16 CNP ASSURANCES 41,655,504
17 LIFE INSURANCE CORPARATION OF INDIA 41,326,070
18 DAI-ICHI LIFE INSURANCE 39,968,955
19 PRUDENTIAL 37,456,838
20 MEIJI YASUDA LIFE INSURANCE COMPANY 35,630,231
21 ING GROUP 34,427,077
22 SUMITOMO LIFE INSURANCE COMPANY 33,369,596
23 HUMANA 32,713,321
24 BERKSHIRE HATHAWAY 30,916,000
25 TOKIO MARINE HOLDINGS. INC 29,755,691

14. AXA 0.01
JAPAN POST INSURANCE 0.07
AVIVA 0.09
NIPPON LIFE INSURANCE CONPANY 0.09
PRUDENTIAL 0.09
ALLIANZ 0.1
ASSICURAZIONI GENERALI 0.15
MUNICH REINSURANCE COMPANY 0.18
CHINA LIFE INSURANCE COMPANY 0.19
Энэхүү үзүүлэлт нь өндөр гарсан бол нийт хөрөнгийн
хэмжээнд эзэлж буй хураамжийн орлогын хэмжээ өндөр
байгаар илтгэнэ. AXA компаний хувьд энэ харьцаан 0.01
буюу нийт хөрөнгөд эзэлж буй хураамжийн орлогын хэмжээ
хамгийн бага байна.

15. 66.3
66.3
69.8
63.8
86.2
69.3
70.8
70.1
68
64
62.7
61.1
68.6
67.8
69.5
67.3
85.7
73.5
68.2
70.8
72.4
65.5
62.5
69.1
67.7
73.6
73.6
68.3
86.4
79
67.1
77.6
72
64.5
65
77.4
69.1
66.2
66.2
65.7
87
74.7
70.5
77
73.8
62.1
64
70.5
АНУ
Англи
Швейцарь
Испани
Голланд
Итали
Герман
Франц
Канад
Бразил
Бельги
Австрали
Хохиролын харьцаа (%)
2007 2008 2009 2010

16. Үйл ажиллагааны зардлын харьцаа (%)
18.1
15.4
9.4
6.6
11.9
8.4
12.8
7.9
10.6
12.6
9.4
10.7
20.1
19.2
9.3
8.2
11
8.4
12.9
8.2
10.9
12.5
9
10.9
19.7
18.7
9.7
8.2
9.4
8.6
13.3
8.2
10.6
13.1
9.7
10.6
18.9
18.7
9.4
8.2
6.1
8.4
13.2
7.2
10.9
14.5
10.3
11.3
АНУ
Англи
Швейцарь
Испани
Голланд
Итали
Герман
Франц
Канад
Бразил
Бельги
Австрали
үйл ажиллагааны зардлын харьцаа (%)
2007 2008 2009 2010

17. 17.1
16
15
13.3
5.8
16
10.8
14.9
16.9
14.6
15.7
17.5
17.4
15.3
13.3
5.2
16
11.1
14.7
16.98
14
15.7
18.2
14.8
16.6
14
6.2
16.1
11.5
15.1
16.7
16.6
15.1
17.9
15
16.3
15
6.1
16
12.2
15.9
17.3
15.3
15.7
Англи
Швейцарь
Испани
Голланд
Итали
Герман
Франц
Канад
Бразил
Бельги
Австрали
зуучлалын зардлын харьцаа (%)
2007 2008 2009 2010

18. • Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн аудит, санхүүгийн
үйлчилгээний 4 том байгууллагын нэг болох Price Water
House Coopers (PWC)-гийн гаргасан судалгаанд
• E6-хөгжсөн зах зээл
• G6- өсөлттэй зах зээл

19. • G6 буюу Олон улсын эдийн засаг, улс төрийн байр суурь
хүчирхэг их гүрнүүдийн даатгалын зах зээл дээрх эзлэх
хувь хэмжээ тогтмол, нэг хэвийн түвшиндээ байгааг
• E6 буюу өдөр тутмын хүчирхэгжиж байгаа 6 улсын
даатгалын зах зээлийн дэлхийн зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ
маш их эрчтэйгээр өсөн нэмэгдэж байгааг эндээс тус тус
харж болно

20. 24%
47%
29%
Бусад орнууд
E6 буюу хөгжсөн
зах зээл
G6 буюу өсөлттэй
зах зээл

21. 0
5
10
15
20
25
30
Хятад Энэтхэг Бразил ОХУ Индонез Мексик
26.7
12.2
2.4 2.3 2.3 1.4
E6-орнуудын 2003-2020 оны өсөлтийн
таамаглал (%)

22. Япон Канад Франц Герман Англи АНУ
1.1 1.3 1.5 1.9 1.9
15.9
G6 орнуудын 2006-2020 оны өсөлтийн таамаглал (%)

24. • 1934 онд Улсын мэдлийн даатгалын байгууллагыг
“Улсын Аюулаас Хамгаалах Газар” нэртэйгээр
байгуулсан.
• 1936 он Үйлдвэр, Аж ахуйн өмч, хөрөнгийн
даатгал.
• 1943 он Ажилчин, албан хаагчийн амь насны
даатгал.
• 1944 он Иргэдийн хашаа байшингийн даатгал
• 1946 он Иргэдийн амь нас, эрүүл мэндийн даатгал
• 1953 он Зорчигчдын амь насны даатгал
• 1961 он Тариалангийн даатгал
• 1963 он Малын даатгал
• 1990 онд Монгол Даатгал компани байгуулагдав.

25. 1. Санхүүгийн зохицуулах хорооны эрх зүйн тухай хууль
2005/11/17 9-37
2. Даатгалын тухай хууль 2004/04/30 17-85
3. Даатгалын мэргэжлийн оролцогчийн тухай хууль 2004/04/30
10-47
4. Жолоочийн даатгалын тухай хууль 2011/10/06 7-29
5. Иргэний хуулийн Даатгал гэсэн 43 дугаар бүлэг
6. Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль
7. Даатгалтай холбоотой бусад хууль (нотариатч, өмгөөлөгч,
тээвэр)
8. Даатгалын багц дүрэм (40 гаруй журам, заавар)

26. • Ердийн даатгалын 17 компани
• Урт хугацааны даатгалын 1 компани
• даатгалын мэргэжлийн оролцогчид:
 даатгалын төлөөлөгч 2204
 даатгалын зуучлагч 8 компани
 даатгалын хохирол үнэлэгч 10 компани

27. 707
1196
1771
2105
2204
0
500
1000
1500
2000
2500
2007 2008 2009 2010 2011
тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн тоо

28. 34.8
41.1
58.7
82.2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2008 2009 2010 2011
нийт хөрөнгө /тэрбумаар/

29. 5.17 6.15 6.32
7.86
9.49
11.75
16.91
21.2
25.4
31.8
47.1
1.77 1.06 1.24 1.47 2.37 2.78 3.38 4.5 5.5 6.3
10
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
хураамжийн орлого /тэрбум төгрөгөөр/ Даатгалын нөхөн төлбөр /тэрбум-төгрөгөөр/

30. хариуцлагын
37%
санхүүгийн
6%
амь нас, эрүүл мэнд
12%
эд хөрөнгийн
45%
Даатгалын хураамжийн орлого /төрөл тус
бүрээр/

31. 0.4
0.43
0.38 0.37
0.34
0.32
0.37 0.36
0.39 0.38
0.48
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
ДНБ-д эзлэх даатгалын хураамжийн орлогын
харьцаа /%-иар/

32. 2131.1 2499.2 2537.8
3160.3
3726.2
4568
6511.2
7977.6
8657.1
11766.11
17587.81
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Нэг хүнд ногдох даатгалын хураамжийн орлого
/төгрөгөөр/

35. Нийт хөрөнгийн хэмжээгээр
зах зээлд эзлэх хувь
Нөхөн төлбөрийн хувь

36. Нөөцийн сангийн хувь Орлогын хувь

37. Даатгалын зах зээл нь маш эрт дээр үеэс үүсэлтэй бөгөөд аливаа эрсдэлээс
урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах хамгийн боломжит арга хэрэгсэл юм.
Манай улсын хувьд Даатгалын зах зээлийн суурь хожуу тавигдсан байна.
Даатгалын хураамжийн орлого ДНБ-д эзлэх хэмжээ манай оронд 0,48 хувь
байгаа бол дэлхийн даатгалын зах зээл өндөр хөгжсөн орнуудад / АНУ,
Япон, Франц, Герман, Англи/ 3-8 хувь байдаг байна. Нэг хүнд ногдох
орлогын хэмжээ манайд 2011 оны байдлаар 17,587 төгрөг буюу
ойролцоогоор 11 доллар байгаа бол даатгал өндөр хөгжсөн дээрх орнуудад
12-13 мянган долларын хэмжээтэй байдаг байна. ДНБ-д эзлэх хэмжээ, нэг
хүнд ногдох хураамжийн хэмжээнд үндэслэн тооцвол манайд даатгалын зах
зээлийн хөгжлийг түргэсгэх шаардлага байна.

38. • Ашигласан ном
• “Эрсдэл ба даатгал” Г. Балж
• Ашигласан Веб
• Frc.mn
• Mandaldaatgal.mn
• Eri.mn

39. Анхаарал тавьсанд баярлалаа