Η Παναγία Εικοσιφοίνισσα, σπουδαία εικόνα και σημαντική Μονή

1. 2014-15
Υπεύθυνος
καθηγητής:
Κύριος Μαλάμης

2. Η εφέστιος θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, Παναγία
Εικοσιφοίνισσα, είναι αχειροποίητη και βρίσκεται στην Ιερά Μονή
Παναγίας Εικοσιφοίνισσας. Ο Απόστολος Λουκάς αγιογράφησε
πολλές εικόνες της Παναγίας (περίπου 70) κι όλες μετά από
συνάντηση μαζί Της.
Έτσι κι αυτή τη φορά, μόλις του εμφανίστηκε η Θεοτόκος πήρε το
ξύλο που είχε για να ξεκινήσει την αγιογράφηση, αλλά είδε μια
σχισμή και στεναχωρήθηκε πάρα πολύ. Τότε η Παναγία του είπε
να μην λυπάται, δεν πειράζει που το ξύλο έχει σχισμή. Και
σκιαγραφήθηκε η μορφή της Παναγίας με το θείο Βρέφος
αγκαλιά. Η σχισμή φαίνεται ευκρινώς στο πρόσωπο της
Θεοτόκου.

3. Το όνομά της εικάζεται ότι προήλθε από
παραφθορά της έκφρασης "εικών
φοινίσσουσα", διότι η αχειροποίητος
εικόνα της Παναγίας λέγεται ότι εξέπεμπε
ερυθρωπό φως (φοινικούν χρώμα).
Την εικόνα την χάρισε η ίδια η Παναγία
στον Άγιο Γερμανό κι εκείνος έχτισε τη
μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας τον 5ο ή
8ο αι. μ.Χ., για να στεγάσει τη
θαυματουργή εικόνα.

4. Στο δρόμο Σερρών - Καβάλας, αμέσως μετά την Κορμίστα,
στα όρια των νομών Σερρών - Καβάλας, στη βόρεια πλευρά
του κατάφυτου όρους Παγγαίου, σε μια θαυμάσια τοποθεσία,
σε υψόμετρο 753 μ., βρίσκεται η Ιερά Μονή της Παναγίας της
Εικοσιφοίνισσας. Είναι ένας από τους δύο ιερούς χώρους της
Ανατολικής Μακεδονίας, που συνεχίζει και σήμερα να
αποτελεί πόλο έλξης πλήθους πιστών, που έρχονται να
προσκυνήσουν την «αχειροποίητο εικόνα της Θεοτόκου» και
να ηρεμήσουν μέσα στο γαλήνιο περιβάλλον της.

6. Για το όνομα της Μονής υπάρχουν
τρεις εκδοχές:
1) ο κτήτωρ της Μονής, άγιος
Γερμανός, βρισκόταν σε ένα μέρος,
μια μικρή όαση έξω από την ι. Μονή
του Τιμίου Προδρόμου στους Αγίους
Τόπους, όπου είχε είκοσι (20)
φοίνικες, εκεί έλαβε εντολή από τον
άγγελο της Θεοτόκου για την
ανέγερση της Μονής και σε ανάμνηση
της τοποθεσίας την ονόμασε
«Παναγία η Εικοσιφοίνισσα».

7. 2) ο γνωστός στιχουργός του
18ου αιώνα Καισάριος
Δαπόντες την ονομάζει
«Κοσσσυφινίτσα», γιατί κατά την
παράδοση, ένας κόσσυφος
(κοτσύφι) οδήγησε τον άγιο
Γερμανό στο σημείο όπου
αναβλύζει το Αγίασμα μέχρι και
σήμερα κάτω από το
παρεκκλήσιο της Αγ. Βαρβάρας.

8. 3) ο ηγούμενος της Μονής Χρύσανθος το
(1782) αναφέρει ότι ενώ ο άγιος Γερμανός,
μετά την ανέγερση του μοναστηριού,
αναζητούσε κατάλληλη σανίδα για να γίνει
η εικόνα της Θεοτόκου. Εκείνη με
θαυματουργικό τρόπο του πρόσφερε την
μέχρι και σήμερα σωζόμενη εικόνα Της, που
άστραφτε κι εξέπεμπε «φοινικούν», δηλαδή
κοκκινωπό, φως. Απ’ αυτό επικράτησε ο
όρος «Εικοσιφοίνισσα» (εικών φοίνισσα –
Εικοσιφοίνισσα).

9. Κατά την Τουρκοκρατία, η συμβολή της
Μονής στη διατήρηση της Ορθοδοξίας
και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη,
ενώ κατά την ιστορική της διαδρομή
καταστράφηκε πολλές φορές από
Τούρκους και Βούλγαρους επιδρομείς.
Κατά την εποχή της Επανάστασης του
1821, η Μονή είχε γίνει πνευματικό και
εθνικό κέντρο της Ανατολικής
Μακεδονίας και Θράκης. Η Μονή του
Παγγαίου προετοίμασε την εθνική
εξέγερση κατά των Τούρκων. Εδώ είχε το
αρχηγείο του ο μεγάλος αγωνιστής
Νίκος Τσάρας και εδώ ήρθε από τις
Σέρρες ο Εμμανουήλ Παπάς, όρκισε τους
οπλίτες του και κήρυξε την Επανάσταση.

10. Μέχρι το 1843 λειτουργούσε εκεί σχολή,
ονομαζόμενη ‘Των Κοινών
Γραμμάτων ή Ελληνική Σχολή’, για την
άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της
περιοχής, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα
και για λίγες δεκαετίες λειτούργησε και
Γεωργική Σχολή με 3 γεωπόνους.
Αξιόλογη υπήρξε και η βιβλιοθήκη της.
Πριν την διαρπαγή της από τούς
Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300
τόμους βιβλίων από τους οποίους οι 430
χειρόγραφοι κώδικες, ήταν μεγάλης
αξίας.

11. Κατά την παράδοση, ο Άγιος Γερμανός, αφού μόνασε στην
Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου, στον Ιορδάνη ποταμό,
εγκατέλειψε την Παλαιστίνη και με όραμα ήρθε στη θέση Βίγλα
του Παγγαίου περί το 718. Εκεί ανακάλυψε τα ερείπια των
παλαιών κτισμάτων που είχε χτίσει ο Σώζων. Ξεκίνησε να
ανεγείρει νέα Μονή, αλλά τα χρήματα που είχε συγκεντρώσει
για την ανέγερση της Μονής δεν επαρκούσαν για να
εξοφλήσει τους τεχνίτες, με αποτέλεσμα αυτοί να τον
οδηγήσουν αιμόφυρτο στη Δράμα για να δικαστεί.

12. Στο δρόμο συνάντησαν τον
πληγωμένο Άγιο οι
Κωνσταντινουπολίτες
αξιωματούχοι Νικόλαος και
Νεόφυτος, οι οποίοι
μετέβαιναν στη Σερβία ως
απεσταλμένοι του
Αυτοκράτορα Βασιλείου Α’
του Μακεδόνα . Αυτοί
εξόφλησαν τους τεχνίτες και
ελευθέρωσαν τον Άγιο, ενώ
αργότερα πούλησαν και οι
ίδιοι την περιουσία τους και
μόνασαν στη Μονή, κοντά
στον Άγιο Γερμανό.

13. Ολόκληρη η Μονή περιβάλλεται από ψηλό τείχος και στο
κέντρο της βρίσκεται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Στο πρώτο και κύριο μέρος της Μονής βρίσκεται το
καθολικό, το οποίο είναι το παλαιότερο κτίσμα της, το
Ηγουμενείο, τα κελιά των μοναζουσών, το αρχονταρίκι,
το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας με το αγίασμα, το
μουσείο, η τράπεζα και τα εργαστήρια κεντητικής και
αγιογραφίας. Στο δεύτερο μέρος των κτηριακών
εγκαταστάσεων της Μονής περιλαμβάνονται τα τρία
κτήρια των ξενώνων, το πρεσβυτέριο για το λειτουργό
Ιερέα της Μονής και το παρεκκλήσιο της Ζωοδόχου
Πηγής.

15. Το Καθολικό τιμάται στα Εισόδεια της Θεοτόκου. Ο ρυθμός του είναι
σταυροειδής τρουλαίος σύνθετος τετρακίονος. Αποτελείται από τον
εξωνάρθηκα, τον εσωνάρθηκα και τον κυρίως ναό. Οι τρούλοι του
καθολικού στηρίζονται σε 4 μαρμάρινους κίονες. Η περίτεχνη
λιθόγλυπτη κυρίως είσοδος του καθολικού κατασκευάσθηκε το 1838. Ο
εξωνάρθηκας είναι ολόκληρος αγιογραφημένος και απεικονίζει
ολόσωμους τους κτήτορες. Το τέμπλο του Καθολικού είναι βαρύτιμο
ξυλόγλυπτο, κατασκευάσθηκε από Χιώτες τεχνίτες και χρειάστηκαν 22
χρόνια (1781 – 1803) για να ολοκληρωθεί. Ξυλόγλυπτο επίσης είναι το
προσκυνητάρι της Παναγίας και ο δεσποτικός Θρόνος. Στο δεξιό μέρος
του Καθολικού υπάρχει προθήκη, μέσα στην οποία υπάρχουν αργυρές
λειψανοθήκες, στις οποίες φυλάσσονται δεκάδες ιερά λείψανα.

16. Πάσα θλίψις και
νόσος απομακρύνεται
εκ παντός πιστού Σου
Παρθένε. τη
επισκέψει Σου όθεν
οι πάσχοντες εκ της
οδύνης
λυθέντεςχαίροντες
κηρύττουσι τα
Μεγαλεία Σου!

17. Σήμερα η Μονή είναι γυναικεία και αριθμεί 25 Μοναχές. Πανηγυρίζει τη
μνήμη του πρώτου κτήτορα της Αγίου Γερμανού και των δύο
Κωνσταντινουπολιτών αξιωματούχων Νικολάου και Νεοφύτου, στις 22
Νοεμβρίου και την επομένη ημέρα τη μνήμη του δεύτερου κτήτορα
της, Αγίου Διονυσίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Γιορτάζει
επίσης στις 15 Αυγούστου, στη μνήμη της Παναγίας, στις 14 Σεπτεμβρίου,
στη μνήμη της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και στις 21 Νοεμβρίου, στη
μνήμη των Εισοδίων της Θεοτόκου.

18. Πλήθος είναι οι πιστοί που έρχονται να
προσκυνήσουν την «αχειροποίητο
εικόνα της Θεοτόκου» και να
ηρεμήσουν μέσα στο γαλήνιο
περιβάλλον της. Μπροστά από τη
Μονή υπάρχει το μνημείο των 172
Μοναχών που έσφαξαν οι Τούρκοι
το 1507.

20. ΤΕΛΟΣ
Η βασιλεία του Θεού έχει πόρτα χαμηλή.
Για να μπεις πρέπει ή να είσαι παιδί ή να
σκύψεις.