η υπερκατανάλωση

2.  Η υπερκατανάλωση είναι η τάση που χαρακτηρίζει
τους πολίτες μιας κοινωνίας για υπερβολική
κατανάλωση αγαθών.

3.  Η υπερκατανάλωση είναι μια κακή συνέπεια της
παγκοσμιοποίησης. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια η
υπερκατανάλωση ενθαρρύνεται σκόπιμα και είναι
έντεχνα σχεδιασμένη από τις πολυεθνικές εταιρείες
για μεγιστοποίηση των κερδών τους.

4.  Η υπερκατανάλωση είναι πλέον μια αρρώστια της
εποχής μας. Οι επιπτώσεις της είναι σίγουρα αρνητικές
και επηρεάζουν διαχρονικά τον ίδιο τον καταναλωτή,
την οικογένεια του, την κοινωνία, το περιβάλλον και
τον κόσμο ολόκληρο
Αυτή επηρεάζει το άτομο και την οικογένεια του αφού
αυξάνει τα έξοδα, το άγχος και τη δυστυχία, την
κοινωνία αφού διευρύνει το χάσμα μεταξύ πλουσίων
και φτωχών και τον κόσμο και το περιβάλλον αφού
αναπόφευκτα οδηγεί στην εξάντληση των πόρων, στην
αύξηση των αποβλήτων και γενικά βλάπτει την
ποιότητα ζωής του ανθρώπινου γένους.

6. Α)Αρνητικές συνέπειες:
• Αλαζονεία ,απληστία ,πλεονεξία – Η αρέσκεια
των ανθρώπων για την απόκτηση όλο και
περισσότερων αγαθών αυξάνεται.
• Ψευδαισθήσεις με τον υπερκαταναλωτισμό. Το
αίσθημα της ευτυχίας είναι ψεύτικο. Οι
περισσότεροι πιστεύουν πως τα ψώνια και τα υλικά
αγαθά θα τους κάνουν χαρούμενους.

7. • Μαζοποίηση, μαλθακοποίηση ,αποχαύνωση, χειραγώγηση,
έλλειψη προσωπικότητας, αντικατάσταση των ιδανικών,
εμπόδιο στην ηθική και πνευματική αφύπνιση. Οι
καταναλωτές χειραγωγούνται από τα Μ.Μ.Ε. τα οποία
προβάλλουν διάφορα πρότυπα. Οι άνθρωποι αντικαθιστούν τα
ιδανικά τους και πέφτουν σε μια παγίδα που τους στερεί το να
καταλάβουν το πρόβλημα της καταναλωτικής μανίας τους.
Βλέποντας τα ίδια πρότυπα δεν διαφοροποιούνται από τους
υπόλοιπους και χάνουν την προσωπικότητα τους.
• Μείωση ελεύθερου χρόνου. Δουλεύει όλο και περισσότερο για
να αποκτήσει όλο και πιο πολλά αγαθά.
• Μεγιστοποίηση ,της τάσης για κατοχή και σπατάλη αγαθών που
ανταποκρίνονται σε δευτερεύουσες ανάγκες του ανθρώπου.
• Νέα υποκατάστατα (αλκοόλ, ναρκωτικά). Όσο η καταναλωτική
μανία κατατρώει τον άνθρωπο τόσο πιο πολύ πέφτει σε
αδιέξοδα.
• Άγχος, ψυχολογικά προβλήματα. Άγχος μήπως δεν καταφέρουμε
να αποκτήσουμε όσο πιο πολλά γίνεται .

9.  Θετικές συνέπειες:
Ο άνθρωπος, ζώντας σ' έναν παραγωγικό και
καταναλωτικό οργασμό, δραστηριοποιείται,
γίνεται δημιουργικότερος και βελτιώνει την
επαγγελματική του κατάρτιση.
• Βελτίωση των υλικών όρων ζωής, άνοδος
βιοτικού επιπέδου.

10.  Αρνητικές συνέπειες:
• Σημαντικό το πρόβλημα της παχυσαρκίας κυρίως στα παιδιά. Ποσοστό
που αγγίζει το 36%. Με την καταναλωτική μανία των γονιών, τα παιδιά
αποκτούν επιβλαβής συνήθειες, που τα κάνει να «ποθούν» όλο και πιο
πολύ διάφορα προϊόντα, όπως τρόφιμα σε μεγάλη ποσότητα.
• Υποβάθμιση ανθρώπινων σχέσεων – επικοινωνίας και αδιαφορίας
συμμετοχής στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της σύγχρονης εποχής.
Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται μόνο για την κατανάλωση περισσότερων
αγαθών και απομονώνεται από την κοινωνία έχοντας απώλεια του
αισθήματος της δημιουργίας και της ολοκληρωμένης προσφοράς.
• Αισχροκέρδεια, απάτες, κλοπές, εγκληματικότητα και βία τόσο από τη
πλευρά των επιχειρήσεων που παράγουν τα προϊόντα, όσο και από
αυτούς που βλέπουν τους άλλους να καταναλώνουν πολύ περισσότερα
αγαθά, κάτι που οι ίδιοι δεν μπορούν να κάνουν λόγω των χαμηλών
εισοδημάτων τους. Πολύ συχνά, απερίσκεπτα δανείζονται από τις
τράπεζες προκειμένου να αγοράσουν καταναλωτικά αγαθά (π.χ,
αυτοκίνητα, ταξίδια αναψυχής), ποσά που δεν μπορούν να εξοφλήσουν.
Αυτό το φαινόμενο συχνά έχει δυσμενείς συνέπειες για την κοινωνία.

12.  Θετικές συνέπειες:
 Ο ανταγωνισμός των βιομηχανιών και λοιπών
παραγωγικών φορέων συμβάλλει στην ποιοτική
βελτίωση των αγαθών.
 Δυνατότητες επιλογής μεταξύ πολλών – ομοειδών
προϊόντων (καλύτερη ποιότητα προϊόντων,
περισσότερα είδη).
 Άνοδος βιοτικού επιπέδου.
 Παραγωγή – εξέλιξη προϊόντων
 Προσφορά εργασίας. Όσο περισσότερα προϊόντα
παράγονται, τόσο περισσότερες θέσεις εργασίας
δημιουργούνται.

14.  Αρνητικές συνέπειες:
 Ο ελληνικός πληθυσμός το 1993 είχε συμπεριφορά περίπου όπως 22
εκατομμύρια Έλληνες του 1970 από πλευράς ενεργειακής ρύπανσης και
υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Ανάλογα ισχύουν για την Βόρεια
Αμερική, την Ιαπωνία και την Ευρώπη. Ένα μέρος του πληθυσμού της
γης, 1,2 δισεκατομμύρια, κάθε μέρα ξεκινούν για τη συνέχιση της ίδιας
διαδικασίας, της κατανάλωσης, που εκφράζεται με ένα σύστημα
οικονομικών δεικτών, το ΑΕΠ. Τα υπόλοιπα 4,3 δισεκατομμύρια εν
μέρει είναι καθ’ οδόν προς την ίδια κατεύθυνση και εν μέρει αγωνίζονται
για την καθημερινή επιβίωση. Αυτοί που υπερακαταναλώνουν
αλλοιώνουν άμεσα ή έμμεσα το περιβάλλον, και αυτοί που
χρησιμοποιούν τα δάση και τα άλλα είδη για να επιβιώσουν στοιχειωδώς
κάνουν ακριβώς το ίδιο. Και υπάρχουν 1,1 δισεκατομμύρια απολύτως
φτωχών, που δεν έχουν επαρκή τροφή και νερό, και 3,3 δισεκατομμύρια
ανθρώπων που αγωνίζονται να φθάσουν εμάς, τους υπόλοιπους
καταναλωτές.

16. Α)Υφιστάμενη κατάσταση:
Ζούμε σήμερα σε ένα κόσμο συνεχώς αυξανόμενης κατανάλωσης παντοειδών αγαθών,
ηλεκτρονικών, αυτοκινήτων ξυλείας, ύλης, ενέργειας, που λόγω των θερμοδυναμικών
νόμων συνεπάγεται ρύπανση και εξάντληση των πόρων. Επειδή όμως τίποτα δεν είναι
άπειρο, είναι σαφές ότι η κατανάλωση δεν μπορεί να αυξάνεται άνευ περιορισμών. Εκείνο
που τώρα είναι βέβαιο είναι ότι ο φαύλος κύκλος της κατανάλωσης δεν τελειώνει, αφού
δεν επιφέρει την ικανοποίηση και επιζητείται πάντα μεγαλύτερη στάθμη της. Όταν δεν
είχαμε τηλεοράσεις, τηλέφωνα, και παρόμοια εργαλεία, υπήρχε πολύς ελεύθερος χρόνος
για κοινωνικές συναντήσεις πάσης φύσεως και τη δημιουργία κάποιας αίσθησης
ισορροπίας. Τώρα έχουμε βίντεο, τηλεοράσεις, μηχανές fax, ακόμη υπολογιστές με τους
οποίους κάποιοι από εμάς ανταλλάσσουμε μηνύματα και σύντομα θα κάνουμε τις διάφορες
συναλλαγές μας. Και ο ελεύθερος χρόνος έγινε ελάχιστος και συνεχώς τρέχουμε. Οι
μηχανές επέφεραν μεγάλη πυκνότητα στις δραστηριότητες, αφού τώρα μπορούμε να
κάνουμε πολύ περισσότερα ανά μονάδα χρόνου σε σύγκριση με το παρελθόν. Ξεκινώντας
από την αρχή ότι δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω από τους άλλους, αποκτούμε ό,τι αποκτά
ο πλησίον μας (αρχή καταναλωτικής μανίας), και η ασταθής διαδικασία της συγκέντρωσης
περισσοτέρων εργαλείων, ύπαρξης λιγότερης ευτυχίας και συμπύκνωσης του χρόνου μας
συνεχίζεται. Τα υλικά αγαθά μάς κατατάσσουν κοινωνικά και ικανοποιούν το εγώ. Η
κοινωνική θέση του καθενός σε κάποιο βαθμό εξαρτάται από το είδος και το μέγεθος του
αυτοκινήτου του, τα ρούχα που φοράει, που πρέπει να συμβαδίζουν με τη μόδα, τα
φωτογραφικά ή ηχητικά μηχανήματα που διαθέτει, το υλικό επίπεδο των ανθρώπων με
τους οποίους συγχρωτίζεται. Μπορεί κανείς να καυχιέται για τις επιδόσεις του αυτοκινήτου
του, όπως κάποιος στην παραλία επιδεικνύει διάφορα μέλη του σώματός του ή κάποιος
ακαδημαϊκός μιλάει για τα επιστημονικά του επιτεύγματα και τα ερευνητικά του χρήματα.
Ατυχώς κάθε φορά που αποκτούμε κάτι, το συνηθίζουμε σε λίγο χρόνο και χρειαζόμαστε κι
άλλη κατανάλωση. Αν θα μπορούσε να ψάξει κανείς για κάτι μόνιμο, αυτό βρίσκεται στους
δεσμούς με τους συνανθρώπους, το φυσικό και βιολογικό περιβάλλον.

18. Α)Απαίτηση ενέργειας για την κατανάλωση:
Η κατανάλωση δεν ορίζεται μόνο από τα εξωτικά καταναλωτικά αγαθά αλλά
και από την τροφή και την ενέργεια που δαπανούμε. Ανήκουμε στην κοινωνία
των κρεατοφάγων και άρα εκείνων που εμμέσως τρέφονται από πετρέλαιο. Ένα
κιλό βοδινού κρέατος, όπως είδαμε, απαιτεί για την παραγωγή του 5 κιλά
καλαμποκιού και άλλων καρπών, 3.000 λίτρα νερού και την ενέργεια 2 λίτρων
βενζίνης για να παραχθεί η τροφή του ζώου. Για να τραφούν οι κρεατοφάγοι της
γης απαιτείται το 40% της γεωργικής παραγωγής δημητριακών παγκοσμίως.
Αλλά το κρέας είναι ένα μέρος των τροφικών μας επιδόσεων. Τα τρόφιμα που
συνήθως αγοράζουμε στις υπεραγορές απαιτούν ενέργεια για την παραγωγή,
συσκευασία, μεταφορά, ψύξη, μαγείρεμα και, τέλος πλύσιμο συσκευών.
Συνολικά 17% της παραγόμενης ενέργειας πηγαίνει σε αυτές τις διαδικασίες. Τα
κατεψυγμένα είδη απαιτούν 10 φορές το ποσό της ενέργειας που απαιτούν τα’
αντίστοιχα φρέσκα. Και η συσκευασία δημιουργεί σκουπίδια και η κατανάλωση
ενέργειας καυσαέρια που, συν τοις άλλοις, επιτείνουν το φαινόμενο του
θερμοκηπίου. Η ειρωνεία είναι ότι όλες αυτές οι διαδικασίες, η κατανάλωση
ενέργειας χωρίς σωφροσύνη και τα διακοσμητικά υλικά συσκευασίας που
εξυπηρετούν σκοπούς διαφήμισης, αντί να κάνουν την ζωή μας ευκολότερη, την
δυσκολεύουν έντονα μακροχρόνια. Η συνήθης διασκέδαση των Νεοελλήνων
είναι η έξοδος σε ταβέρνα και μετά την παραγγελία υπερεπαρκούς στερεάς
τροφής επακολουθεί η παραγγελία οινοπνευματωδών ποτών και αναψυκτικών.
Το νερό, όπως και σε κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα, θεωρείται υποδεέστερο
ποτό. Τα αναψυκτικά συχνά έρχονται σε κονσέρβες αλουμινίου η λευκοσιδήρου
που απαιτούν μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή τους και
συνήθως οι κονσέρβες καταλήγουν στα σκουπίδια. Το 1980 καταναλώθηκαν
παγκοσμίως 23 δισεκατομμύρια λίτρα αναψυκτικών και το 1990 30
δισεκατομμύρια λίτρα.

19.  Τον πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή την κατανάλωση κατέχει η Coca –Cola,
της οποίας ο διευθυντής είπε: «Όταν σκέφτομαι την Ινδονησία – μια
χώρα στον Ισημερινό με 180 εκατομμύρια ανθρώπους που η μέση τους
ηλικία είναι 18, και με τη μουσουλμανική απαγόρευση του
οινοπνεύματος τότε νομίζω ότι ξέρω πως είναι ο παράδεισος». Αυτός ο
παράδεισος επιδιώκεται καθημερινά σε όλα τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης, κυρίως στην τηλεόραση, όπου συνήθως γίνεται
εκμετάλλευση των σεξουαλικώς απωθημένων των θεατών. Κατά κάποιον
τρόπο υποβάλλεται στον θεατή η ιδέα ότι, αν πίνει το συγκεκριμένο
αναψυκτικό, τότε θα μπορεί να έχει σχέσεις με εκρηκτικές γυναίκες και ο
ίδιος να είναι νέος, αθλητικός και ερωτικά ελκυστικός. Αντίστοιχη είναι η
υποβολή στις γυναίκες. Για την διακίνηση των αναψυκτικών
χρησιμοποιούνται ετησίως 200 δισεκατομμύρια κονσέρβες, μπουκάλια
και ποτήρια μιας χρήσης. Και άλλες ποσότητες ύλης και ενέργειας που
ασκόπως γίνονται ρύπανση. Η απόδοση στη χρήση ενέργειας ποικίλει
σημαντικά από χώρα σε χώρα. Οι ανεπτυγμένες χώρες την σπαταλούν
κατά κόρον, αλλά χρησιμοποιούν 40% λιγότερη ενέργεια για την
παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών από τις υπό ανάπτυξη
χώρες. Οι υπό ανάπτυξη χώρες εξελίσσονται με παραδοσιακές σπατάλες
τεχνολογίας, και η υποδομή τους είναι ενεργοβόρα. Στην Ινδία
χρησιμοποιείται το διπλάσιο πετρέλαιο για την παραγωγή χημικών
λιπασμάτων από ό,τι στην Αγγλία, και στο Μπαγκλαντές χάνεται το 40%
της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε απώλειες των γραμμών και
κλοπές. Ένα κινέζικο ηλεκτρικό ψυγείο χρησιμοποιεί 3,5 φορές την
ενέργεια ενός ευρωπαϊκού.

21. Α)Τρύπα του όζοντος:
Το φαινόμενο αυτό θεωρείται πως δημιουργήθηκε από
υπερβολική χρήση χλωριοφθορανθράκων (CFC) που
χρησιμοποιούνταν σε κλιματιστικά και γενικά σε ψυκτικές
συσκευές. Στην επέκταση του επίσης συμβάλλουν τόσο τα
καυσαέρια (από την κυκλοφορία των οχημάτων) όσο και τα
αέρια απόβλητα των εργοστασίων. Στο φαινόμενο αυτό
παρατηρούμε ότι το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα
ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης μειώνεται σε
πάχος πάνω από αυτήν. Επειδή το λεπτότερο σημείο του
είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η μείωση του πάχους του
στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη "τρύπα"
στο στρώμα του όζοντος. Λόγω του ότι το όζον
(αλλοτροπική μορφή του, τριατομικό οξυγόνο, Ο3)
προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας
σημαντικό τμήμα της υπεριώδους, η δημιουργία της τρύπας
του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη
υγεία. Επίσης αυξάνει την θερμοκρασία στον πλανήτη και
βοηθάει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων.

23.  Ως προς τον άνθρωπο και την κοινωνία:
 Βλέποντας τις καταστροφικές συνέπειες του καταναλωτισμού αξίζει να
αναρωτηθούμε αν είναι εφικτό να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε. Κι
επειδή κανένας δεν μπορεί να δηλώνει αθώος σε αυτό το πρόβλημα που
κατακρεουργεί τον πλανήτη, την ίδια την ανθρωπότητα και τις επόμενες
γενιές, πρέπει να βρεθούν λύσεις σωτηρίας. Η πρόκληση του 21ου αιώνα
είναι η συνειδητοποίηση επιτέλους των ευθυνών μας, επίτευξη
καλύτερης ποιότητας ζωής με τη μέγιστη ελαχιστοποίηση των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τέλος στη σπατάλη ενέργειας και πόρων
και παραγωγή λιγότερων απορριμμάτων. Όσον αναφορά το άτομο,
πρέπει να ενημερώνεται από μικρή ηλικία. Η εκπαίδευση για τον
καταναλωτισμό είναι απαραίτητο να αρχίζει από το σχολείο, να
εντάσσεται δηλαδή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ήδη κάποια
μαθήματα στις μικρές και μεγάλες τάξεις – δημοτικό (π.χ. μαθηματικά,
ιστορία) – και λύκειο (π.χ. αρχές οικονομίας), βοηθούν τα παιδιά να
αποκτήσουν γνώσεις πάνω σ’ αυτό το θέμα.

24.  Ως προς το περιβάλλον:
 -Δε σπαταλάμε το νερό, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν
πρόσβαση σε πόσιμο νερό.
 - Δε χρησιμοποιούμε προϊόντα αμιάντου.
 - Φυτεύουμε ένα δέντρο, βάζουμε φυτά σε μπαλκόνια και ταράτσες και όπου δεν
μπορούμε, βάφουμε τις ταράτσες λευκές για περισσότερη αντανάκλαση του ηλίου.
 - Κάνουμε τα προγραμματισμένα services στα αυτοκίνητά μας και ελέγχουμε
τακτικά την πίεση των ελαστικών των οχημάτων μας. Έτσι γλιτώνουμε πάνω από
4% κατανάλωση καυσίμου.
 - Αγοράζουμε φιλικά προς το περιβάλλον-υβριδικά οχήματα.
 - Δεν αναπτύσσουμε ταχύτητες πάνω από 120 χιλιόμετρα γιατί αυξάνουμε την
κατανάλωση του καυσίμου έως και 30%.
 - Περπατάμε για κοντινές αποστάσεις έως 2 χιλιόμετρα. Δε χρειάζεται να πάρουμε το
όχημά μας.
 - Κάνουμε τις αγορές μας στα τοπικά καταστήματα.
 -Αγοράζουμε πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα και ντόπια τρόφιμα εποχής.
 - Αντικαθιστούμε όλες τις κοινές λάμπες πυρακτώσεως με νέους λαμπτήρες χαμηλής
κατανάλωσης.
 - Χρησιμοποιούμε ανεμιστήρες οροφής, μειώνουν τη θερμοκρασία που
αισθανόμαστε κατά 3 °C και κατά 80% το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος.

25.  - Δεν αφήνουμε την τηλεόραση, το στερεοφωνικό, τον υπολογιστή ή άλλες
ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές σε κατάσταση αναμονής.
 - Αποσυνδέουμε το φορτιστή του κινητού μας από την πρίζα, όταν δεν το
φορτίζουμε.
 - Χρησιμοποιούμε τη λειτουργία χαμηλής κατανάλωσης του υπολογιστή και της
οθόνης. Θα εκπλαγείτε εάν μάθετε πόση ενέργεια καταναλώνουν οι συσκευές σε
κατάστασης αναμονής.
 - Κάνουμε τις συναλλαγές, τις αγορές, και τις πωλήσεις μας μέσω διαδικτύου.
Εξοικονομούμε χρόνο και χρήμα.
 - Χρησιμοποιούμε για τις ενεργειακές ανάγκες μας τη γεωθερμία, τη βιομάζα, την
αιολική και ηλιακή ενέργεια.
 - Αγοράζουμε ενεργειακά τζάκια.
 - Αγοράζουμε κουζίνες με κεραμικές εστίες και χρησιμοποιούμε τα κατάλληλα
σκεύη πάνω στις εστίες ώστε να μην υπάρχουν απώλειες.
 - Ανακυκλώνουμε τα σκουπίδια μας, πάνω από το 75% των οικιακών σκουπιδιών
μπορεί να ανακυκλωθεί.
 - Ανακυκλώνουμε τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, τις μπαταρίες τα
ορυκτέλαια, τα λίπη, τα λάδια τηγανίσματος.
 - Χρησιμοποιούμε την οικιακή κομποστοποίηση για τα οργανικά σκουπίδια.
 - Δεν πετάμε σκουπίδια στις παραλίες και τις θάλασσες.
 - Συμμετέχουμε σε ομάδες πυροπροστασίας και πυρόσβεσης.
 ΟΧΙ στα μεταλλαγμένα προϊόντα και τον υπερκαταναλωτισμό. Κάνοντας τα
παραπάνω πράξη, κερδίζουμε πάνω από 1000€ το χρόνο, μειώνουμε την εκπομπή
CO2 στην ατμόσφαιρα και προσφέρουμε μια καλύτερη ζωή σε όλους μας.

27.  Δήμητρα Πέτρου
 Τμήμα: Β’3
 Μάθημα: Οικιακή Οικονομία
 Υπεύθυνη καθηγήτρια : Μακριδάκη Χρ.