religion philosophy Islam Imam Ali Moral Ethics

1. اخلاق هنجاری از دیدگاه امام علی)ع(
Perspective of Imam Ali about Normative Ethics
باسمه تعالی

2. چرا امام علی )ع(؟
.
1 سیاست های کلی فرهنگی کشور.
.
2 مورد قبول و احترام شیعه و سنی.
.
3 شخصیتی فرادینی و فراتاریخی.
.
4 اسناد مورد اعتبار خوبی از ایشان بجای مانده است.
.
5 مطالعات فراوانی بر روی سبک زندگی، رفتار، اندیشه ها
و... ایشان انجام شده است.

3. مفهوم شناسی واژه اخلاق:
• سرشت، طبیعت، = » خُلُق « و » خُلق « جمع » اخلاق «
عادت، خویی.
• در قرآن نیز به همین معنا بکار رفته:
قلم/ (» اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عظیم « 4 )
)به راستی که تو را خویی والاست.(
• خویی و سرشت گاه به معنای فضیلت را می دهد و گاه معنای رذیلت.

4. تفاوت اخلاق و تربیت:
• از نظر شهید مطهری:
•1 قداست نهاده شده است. » اخلاق « - در مفهوم
•2 قداست نهفته نیس . ت : » تربیت « " " -
مطلق پرورش و ساختن است.
فرقی نمیکند که چگونه و برای چه
هدفی باشد.

5. اخلاق هنجاری)اخلاق دستوری(:
• تبیین نظامی از قواعد و اصول حاکم بر افعال اخلاقی.
• ارائه شاخصها، ملاکها و معیارهایی برای تعیین درستی و
نادرستی اعمال انسان.
• اثبات گزاره هایش توسط استدلال و عقل، و نه نقل وتجربه.

6. پرسشهای اساسی اخلاق هنجاری:
• چه چیزی موجب درستی افعال صواب می گردد؟
• چگونه می توانیم بگوییم چیزی درست است؟
• چرا باید به آن متخلق بود؟

7. تقسیمات اخلاق هنجاری:
.
1 نتیجه گرا
.
2 وظیفه گرا
.
3 فضیلت محور
1 - خود گرا
2 - سود گرا
اراده یا قانون الهی
مطابقت با قانون عقل

8. پرسش:
• نظام اخلاق اسلامی به کدامیک از این دسته ها تعلق
دارد؟
• پاسخ از دکتر علی شیروانی:
• غایت انگار خود گرا
• چرا؟
اولاً: فعل اخلاقی در اسلام هدف)غایت( دارد.
ثانیاً: هدف)غایت( مربوط به شخص عامل است.

9. نظر فلاسفه در مورد فضیلت:
• معنای فضیلت در لغت = رحجان، برتری، فزونی، صفت نیکو.
• سقراط فضیلت = معرفت
• افلاطون فضیلت = کمال
• ارسطو فضیلت = حد وسط )عقل( = مورد تشخیص حکما
• کانت فضیلت = اراده/خواست/نیت خیر)خوب(
• غزالی فضیلت = علم
• خواجه نصیر فضیلت = اعتدال قوای نفس = حد وسط
• فارابی فضیلت = انعکاس عمل خیر در نفس انسان در اثر تکرار

10. نظرات پژوهشگران در مورد فضیلت اصلی علی)ع(:
.
1 شهید مطهری عدالت
.
2 دکتر علی شیروانی قرب الهی نتیجه گرا
.
3 هادی صادقی وظیفه گرایی

11. نظر استاد مطهری:
• اصلیترین فضیلت عدالت
• چرا؟
.
1 باعث حفظ تعادل اجتماعی
.
2 همه را راضی نگه می دارد
.
3 به اجتماع سلامت و آرامش می دهد

12. نظر دکترعلی شیروانی:
• اصلیترین هدف امام)ع( قرب الی الله
• اصلیترین فضیلت غایت انگار خودگرا
• چرا؟
.
1 فعل اخلاقی در اسلام هدف)غایت( دارد.
.
2 هدف)غایت( آن مربوط به خود شخص عامل است.

13. نظر استاد هادی صادقی:
• اصلیترین فضیلت وظیفه گرایی
• چرا؟
اِلهی ما عَبَدتُکَ خَوفاً مِن نارِکَ وَ لا طَمَعاً فی جَنَتِکَ بَل وَجَدتُک اَهلاً لِلعِبادَهِ «
فَعَبَدتُک؛ خدایا من تو را پرستش نکردم از ترس آتش جهنمت و پرستش
» نکردم به طمع بهشتت، بلکه فقط تو را شایسته پرستش می بینم
)بحار الانوار، ج 41 ، باب 101 ، ص 14 )
1
2
3

14. یافته های تحقیق:
.
1 هر کدام از محقیقن بر سبیلی از حقیقت قرار دارند.
.2 حضرت امیرالمؤمین)ع( انسانی نبودند که به جهان
اطراف خود یک بعُدی نگاه کنند.
.
3 جهان ما دو بُعد دارد
مادی مادی گرایان
اُخروی)معنوی( تارکان دنیا

15. • داشتن و حفظا ین نگاه غایتگروی که غایت هرچیز در نزد خدا و
رضایت الهی است خود نوعی فضیلت محسوب میشود.
• تعریف فضیلت این طور میگوییم: فضایل را صفات و ملکات ثابت
اخلاقی میدانیم که در شرایط سختی صاحب آنها آن صفات را
ترک نمیکند.
یافته های تحقیق:

16. یافته های تحقیق:
• فضیلت نیازمند:
.
1 هنجارها و کدهای اخلاقی
.
2 مرجع این کدها در اسلام خداوند متعال
.3 هنجارها)کدها( به تنهایی راهگشای یک زندگی با سعادت
نیستند باید درونی شوند)فضیلت(

17. نتیجه گیری:
• نامی که باید بر نگاه اخلاقی آن حضرت)ع( گذاشت:
» فضیلتگرای خودگرای آخرت اندیش «
• قرآن:
.
1 "وَأَنَّ إِلَى رَبِّکَ الْمُنتَهَى")نجم/ 42 )
.
2 "وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى")نجم/ 39 )
.
3 "کُلُُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ " )مدثر/ 38 )
و...

18. نتیجه گیری:
نهج البلاغه:
• حکمت (»... ارزش هر کس همسنگ همّت اوست « 44 )
• آنچه بر تو لازم است آن که، حکومتهاى دادگستر پیشین، سنتهاى با ارزش «
گذشتگان، روشهاى پسندیده رفتگان، و آثار پیامبر)ص( و واجباتى که در
کتاب خداست، را همواره به یاد آورى، و از آنچه ما بدان عمل کردهایم پیروى
کنى، و براى پیروى از فرامین این عهدنامهاى که براى تو نوشتهام، و با آن
حجت را بر تو تمام کردهام، تلاش کن، زیرا اگر نفس سرکشى کرد و بر تو
نامه (.» چیره شد عذرى نزد من نداشته باشى 53 )

19. خسته نباشید...
• با احترام و ادب فراوان؛ پوریا برزعلی
•Poorya Barzali
•pooryabarzali@gmail.com
•www.ZARRAD.blogfa.com
•+989117001732
•Post Code: 4916815585