1. หลักกฎหมายอาญาทั่วไป
ความผิดทางอาญาคืออะไร
ความผิดทางอาญา คือ การกระทาที่มีผลกระทบการเทือนต่อสังคม รัฐจึงต้องลงโทษผู้กระทาผิด โดยมีหลัก
สาคัญคือ
• การกระทานั้นต้องมีกฎหมายกาหนดไว้ชัดแจ้ง
• โทษที่ลงต้องเป็นโทษที่กฎหมายกาหนดไว้
• กฎหมายต้องไม่มีผลย้อนหลัง
โทษอาญามีอะไรบ้าง
โทษอาญาที่ใช้ลงแก่ผู้กระทาผิดมี ๕ ประการเท่านั้น คือ
• ประหารชีวิต
• จาคุก
• กักขัง
• ปรับ
• ริบทรัพย์สิน
ความรับผิดทางอาญา
ผู้กระทาการที่กฎหมายกาหนดว่าเป็นความผิดจะต้องรับผิดทางอาญาเมื่อได้กระทาโดยเจตนาเท่านั้น เว้นแต่
มีกฎหมายกาหนดไว้ว่าแม้ไม่ได้กระทาโดยเจตนาก็เป็นความผิด เช่น
• การกระทาโดยประมาท
• การกระทาความผิดลหุโทษ
ผู้กระทาการที่กฎหมายกาหนดว่าเป็นความผิดจะแก้ตัวว่าไม่รู้กฎหมายไม่ได้เว้นแต่ศาลเห็นว่ามีเหตุผล
สมควร
ข้อยกเว้นที่ไม่ต้องรับผิดในทางอาญา
เหตุยกเว้นความผิด ถือว่าผู้กระทาไม่มีความผิดอาญาเลย เช่น
• การป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย
• ผู้เสียหายยินยอมให้กระทา
• มีกฎหมายประเพณี
• มีกฎหมายอื่นให้อานาจกระทาได้
เหตุยกเว้นโทษทางอาญา ถือว่ายังเป็นความผิดอยู่แต่ผู้กระทาไม่ต้องรับโทษทางอาญา

2. • การกระทาความผิดด้วยความจาเป็น
• การกระทาความผิดเพราะความบกพร่องทางจิต
• การกระทาความผิดเพราะความมึนเมา
• การกระทาตามคาสั่งของเจ้าพนักงาน
• สามี ภริยา กระทาความผิดต่อกันในเรื่องทรัพย์
• เด็กอายุไม่เกิน ๑๔ ปี กระทาความผิด
เหตุลดหย่อนโทษ เป็นเหตุที่ศาลอาจลงโทษสถานเบาได้
• ศาลเชื่อว่าบุคคลนั้นไม่รู้กฎหมาย
• การกระทาโดยบันดาลโทสะ
• บุพการีกับผู้สืบสันดาน หรือพี่น้องที่การกระทาความผิดเกี่ยวกับทรัพย์
เด็กและเยาวชนกระทาความผิด
เด็กและเยาวชนที่กระทาความผิดอาจกระทาไปเพราะขาดความสานึกเท่าผู้ใหญ่ โทษสาหรับเด็กจึงต้อง
แตกต่างกับผู้ใหญ่โดยแบ่งออก เป็น ๔ ระดับ คือ
• อายุไม่เกิน ๗ ปี ไม่ต้องรับโทษ
• อายุกว่า ๗ ปี แต่ไม่เกิน ๑๔ ปี ไม่ต้องรับโทษ แต่ศาลอาจว่ากล่าวตักเตือนและวางข้อกาหนดให้บิดา
มารดาปฏิบัติหรือส่งตัวเด็กไปให้หน่วยงานของรัฐ(บ้านเมตตา)
ดูแลอบรมสั่งสอนจนอายุครบ ๑๘ ปี
• อายุกว่า ๑๔ ปี แต่ไม่เกิน ๑๗ ปี อาจใช้วิธีการดังกล่าวข้างต้นหรือลงโทษเช่นเดียวกับผู้ใหญ่แต่ลด
มาตราส่วนโทษลงกึ่งหนึ่ง
• อายุกว่า ๑๗ ปี แต่ไม่เกิน ๒๐ ปี ลงโทษเช่นเดียวกับผู้ใหญ่แต่ลดมาตราส่วนโทษลง ๑ ใน ๓ หรือ กึ่ง
หนึ่ง
เหตุบรรเทาโทษ เพิ่มโทษ ลดโทษ และรอการลงโทษ
เหตุบรรเทาโทษ เป็นการกาหนดโทษให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคลเพื่อให้โอกาสผู้กระทาความผิดได้มี
โอกาสกลับตัวเป็นพลเมืองดี
มีหลักคือ
• ใช้หลังจากที่เพิ่มโทษแล้ว
• เป็นดุลยพินิจของศาล
• ลดได้ไม่เกินกึ่งหนึ่งของโทษที่จะลง

3. เหตุบรรเทาโทษได้แก่ เป็นผู้โฉดเขลาเบาปัญญา อยู่ในความทุกข์อย่างสาหัส มีคุณความดีมาก่อน รู้สึก
ความผิดและพยายามบรรเทาผลร้าย หรือให้ความรู้แก่ศาลอันเป็นประโยชน์แก่การพิจารณา หรือมีเหตุอื่นๆ
ที่สมควร
เหตุเพิ่มโทษ ลดโทษ และรอการลงโทษ เป็นการกาหนดโทษให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคลเพื่อป้องกันสังคม
และแก้ไขผู้กระทาผิดให้กลับตนเป็นพลเมืองดีและกลับเข้าอยู่ในสังคมได้ต่อไป
การพยายามกระทาความผิด คือการกระทาความผิดที่พ้นขั้นตอนการลงมือกระทาความผิดแล้วแต่กระทา
ความผิดนั้นไม่บรรลุผล
ตามที่ต้องการมี ๒ กรณี คือ
กระทาการไปไม่ตลอดจนความผิดสาเร็จซึ่งอาจเกิดจากการสมัครใจเองหรือถูกขัดขวางจากภายนอกก็ได้
ได้กระทาไปตลอดแล้วแต่การกระทานั้นไม่บรรลุผลตามที่ต้องการ
ผู้ที่พยามกระทาความผิดต้องรับโทษ ๒ ใน ๓ ส่วน ของโทษสาหรับความผิดนั้น
การร่วมกันกระทาความผิด
การร่วมกันกระทาความผิดหรือที่เรียกกันว่า“ตัวการ” คือ การที่บุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปตกลงใจร่วมกัน
ที่จะกระทาความผิดเดียวกัน ซึ่งอาจมีการแบ่งหน้าที่กันทาเพื่อหวังผลในการกระทาความผิดนั้น ทุกคนต้อง
รับโทษสาหรับความผิดนั้น
การก่อให้ผู้อื่นกระทาความผิด
การก่อให้ผู้อื่นกระทาความผิดหรือที่เรียกว่า“ผู้ใช้” คือ การที่ทาให้ผู้อื่นกระทาความผิดไม่ว่าจะเป็นการ
บังคับ ขู่เข็ญ จ้างวาน ยุยงส่งเสริม หรือด้วยวิธีการใด ทุกคนต้องรับโทษสาหรับความผิดนั้น แต่ถ้าผู้ถูกใช้
มิได้กระทาตามที่ถูกใช้ผู้ใช้ต้องรับโทษเพียง ๑ ใน ๓
การสนับสนุนการกระทาความผิด
การสนับสนุนการกระทาความผิด คือ การที่เข้าไปมีส่วนในการกระทาความความผิดที่ยังไม่เป็นตัวการแต่
เข้าไปช่วยเหลือให้ความสะดวกก่อนหรือขณะกระทาความผิดต้องรับโทษ ๒ ใน ๓
อายุความ
อายุความ เป็นระยะเวลาที่กฎหมายกาหนดไว้เพื่อมิให้ผู้กระทาผิดต้องมีชนักติดหลังไปตลอดชีวิตและเป็น
การที่เร่งรัดคดีให้ได้ตัวผู้กระทาความผิด

4. มาพิจารณาโดยเร็วเนื่องจากการปล่อยระยะเวลาให้เนิ่นนานไปจะทาให้ไม่สามารถหาพยานหลักฐานมา
พิสูจน์ความผิดได้
อายุความมี ๓ ประเภท คือ
• อายุความฟ้องคดีทั่วไป มี ๕ ระดับ คือ
๒๐ ปี สาหรับความผิดที่มีระวางโทษประหารชีวิต จาคุกตลอดชีวิต หรือจาคุก ๒๐ ปี
๑๕ ปี สาหรับความผิดที่มีระวางโทษจาคุกกว่า ๗ ปี แต่ยังไม่ถึง ๒๐ ปี
๑๐ ปี สาหรับความผิดที่มีระวางโทษจาคุกกว่า ๑ ปี ถึง ๗ ปี
๕ ปี สาหรับความผิดที่มีระวางโทษจาคุกกว่า ๑ เดือน ถึง ๑ ปี
๑ ปี สาหรับความผิดที่มีระวางโทษจาคุกตั้งแต่ ๑ เดือนลงมา หรือต้องระวางโทษอย่างอื่น
• อายุความฟ้องคดีความผิดอันยอมความได้นอกจากถือตามอายุความฟ้องคดีทั่วไปแล้ว ยังต้องร้อง
ทุกข์ภายใน ๓ เดือน นับแต่วันที่รู้เรื่องและรู้ตัวผู้กระทาความผิดด้วย
• อายุความฟ้องขอให้กักกัน จะฟ้องไปพร้อมกับการฟ้องคดีอันเป็นเหตุที่ขอให้กักกันหรืออย่างช้า
ภายใน ๖ เดือนนับแต่วันที่ฟ้องคดีดังกล่าว
ความผิดต่อแผ่นดินและความผิดต่อส่วนตัว
ความผิดต่อแผ่นดิน คือ ความผิดที่มีผลกระทบต่อผู้ที่ถูกกระทาแล้วยังมีผลกระทบต่อสังคม รัฐจึงต้องเข้า
ดาเนินการเอาตัวผู้กระทาผิดมาลงโทษให้ได้แม้ผู้ที่ถูกกระทาจะไม่ติดใจเอาความกับผู้กระทาผิดต่อไปแล้วก็
ตามเพื่อป้องกันสังคม
ความผิดต่อส่วนตัว คือ ความผิดที่มีผลกระทบต่อผู้ที่ถูกกระทา แต่ไม่มีผลกระทบต่อสังคมโดยตรง ดังนั้น
เมื่อผู้ที่ถูกกระทาจะไม่ติดใจเอาความกับผู้กระทาผิดต่อไปแล้ว รัฐก็ไม่จาต้องเข้ไปดาเนินคดีกับผู้กระทา
ความผิดอีกต่อไป
การกระทาความผิดใดเป็นความผิดต่อแผ่นดินและความผิดต่อส่วนตัวนั้นมีหลักอยู่ว่า ความผิดใดเป็น
ความผิดต่อส่วนตัวต้องมีกฎหมายกาหนดไว้โดยชัดแจ้ง ความผิดนอกจากนั้นถือเป็นความผิดต่อแผ่นดิน