การให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์ โดย ผศ. ดร. อดิศร เนาวนนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย

แนวปฏิบัติในการให้คาปรึกษา
วิทยานิพนธ์
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. อดิศร เนาวนนท์
คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย

การศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาจัดว่า เป็นการศึกษา
ที่ให้ความสาคัญสูงสุดกับการเตรียมนักศึกษาให้มี
ความรู้และทักษะในการแสวงหาความรู้ด้วย
ปัญญาโดยใช้กระบวนการวิจัย
“ไพฑูรย์ สินลา
รัตน์”
การจัดการศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา

อาจารย์ในมหาวิทยาลัยหรือสถาบันอุดมศึกษาที่จัดการเรียนการ
สอนระดับบัณฑิตศึกษา มีภารกิจที่สาคัญที่สุด คือ การสอนและ
การให้คาปรึกษาหรือควบคุมการทาวิทยานิพนธ์ และการ
วิทยานิพนธ์ของนักศึกษา อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ต้องมี
คุณสมบัติ มีความรู้ความเชี่ยวชาญสูงกว่าอาจารย์ผู้สอนโดยทั่วไป
คุณสมบัติอาจารย์ระดับบัณฑิตศึกษา

อาจารย์ที่ปรึกษาหรืออาจารย์ผู้ควบคุมวิทยานิพนธ์ นอกจาก
จะมีคุณสมบัติทั่วไปตามเกณฑ์ที่กาหนดแล้ว ต้องมี
คุณสมบัติเฉพาะรวม 5 ด้าน ดังนี้
1. มีความรู้ทางวิชาการที่ทันสมัยในสาขาที่นักศึกษา
ต้องการทาวิทยานิพนธ์ หรือโครงการวิจัย ทั้ง
ภาคทฤษฎีและการประยุกต์สามารถชี้แนะแหล่ง
ค้นคว้า เสนอแนะแนวทางการค้นคว้า และอภิปรายผล
การศึกษาวิจัยได้อย่างกว้างขวางลึกซึ้ง
คุณสมบัติเฉพาะ

2. มีความรู้เรื่องวิธีวิทยาการวิจัย และมีทักษะ
การวิจัยเพียงพอที่จะให้คาปรึกษาแก่นักศึกษาได้ รวมทั้งรอบ
รู้เรื่องแนวปฏิบัติในการทาวิทยานิพนธ์และระเบียบต่าง ๆ ที่
เกี่ยวข้องกับการทาวิทยานิพนธ์ของนักศึกษา

3. มีความรู้ทันความเปลี่ยนแปลงของสังคม เข้าใจความ
ต้องการของสังคม สามารถบูรณาการความรู้ทางวิชาการ
กับความต้องการทางสังคมให้ได้แนวทางการวิจัยที่เป็น
ประโยชน์สาหรับนักศึกษา

4. มีความรู้ความสามารถในการถ่ายทอดความรู้และ
แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับนักศึกษาทั้งแบบเป็นกลุ่ม
และแบบรายบุคคล มีความอดทนและใจกว้างรับฟัง
และ เปิดโอกาสให้นักศึกษาได้ฝึกใช้ความคิดและ
แสดงออก
มีความอดทนในการแก้ไขความเข้าใจผิดของนักศึกษา
รวมทั้งสามารถสร้างสัมพันธภาพอันดีกับนักศึกษา

5. ความรู้ความสามารถในการฝึกและการสอนให้นักศึกษา
สามารถเขียนวิทยานิพนธ์ที่ได้มาตรฐานระดับชาติ และหรือ
ระดับนานาชาติได้

1. ขั้นสารวจความสนใจ และกาหนดหัวข้อวิจัย
2. ขั้นการพัฒนารายงานแนวคิดในการวิจัย (concept paper)
3. ขั้นการพัฒนาโครงการเสนอขอทาวิจัย (research proposal)
4. ขั้นการขออนุมัติโครงการเสนอขอทาวิจัย (proposal approval)
5. ขั้นการดาเนินการวิจัย
6. ขั้นการสอบปากเปล่า/สอบป้ องกัน
7. ขั้นประเมินงานวิจัย รวมไปจนถึงขั้นการเผยแพร่งานวิจัยของนักศึกษา
แนวปฏิบัติในการให้คาปรึกษาวิทยานิพนธ์

1. ขั้นการสารวจความสนใจและกาหนดหัวข้อวิจัย
 อาจารย์ที่ปรึกษาและนักศึกษาต้องกาหนดแผนการเรียนร่วมกัน
 ควรสารวจความสนใจของนักศึกษาคร่าว ๆ โดยเฉพาะหัวข้อเรื่องที่นักศึกษาสนใจจะพัฒนาเป็นวิทยานิพนธ์
 ปลุกปลอบขวัญและให้กาลังใจ ชี้แนะแนวทางให้นักศึกษาได้เห็นลู่ทางในการทาวิจัย
 ต้องไม่ชี้นาให้นักศึกษาเลือกหัวข้อที่อาจารย์ที่ปรึกษาเห็นว่าเหมาะสม
 จะต้องมีความรู้ที่ทันสมัยติดตามสถานการณ์บ้านเมือง และความก้าวหน้าทางวิทยาการเพียงพอที่จะให้คาปรึกษาแก่
นักศึกษาได้อย่างกว้างขวาง
 เป็นผู้อานวยความสะดวก (facilitator) ในการช่วยให้นักศึกษามองเห็นทางเลือกต่าง ๆ
 ถ้าเป็นไปได้ควรพยายามให้นักศึกษาศึกษาค้นคว้าในหัวข้อเดิม ไม่เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาจนทาให้เสียเวลาและสาเร็จ
การศึกษาช้ากว่าที่กาหนด

2. ขั้นการพัฒนากรอบแนวคิดของการวิจัย
 จัดปฐมนิเทศ จัดสัมมนา หรือจัดประชุมวิชาการ เพื่อเปิดโอกาสให้นักศึกษาได้พบกับอาจารย์ในภาควิชาหรือ
นักศึกษารุ่นพี่
 ชี้แนะแนวทางในการค้นคว้าเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยแก่นักศึกษา ตรวจสอบผลการสังเคราะห์เอกสารที่
เกี่ยวข้อง การจัดลาดับการนาเสนอความคิด การแสดงเหตุผลเชื่อมโยงเพื่อนาเข้าสู่การกาหนดประเด็นวิจัย
และการกาหนดกรอบความคิดของการวิจัยที่สมเหตุสมผล

3.ขั้นการพัฒนาข้อเสนอโครงการวิจัย
 เสนอแนะให้นักศึกษาเสนอโครงการตามรูปแบบที่บัณฑิตวิทยาลัยกาหนด
 ให้คาแนะนาแก่นักศึกษาในการพัฒนาโครงการเสนอวิทยานิพนธ์ให้มีความใหม่ ทันสมัย ตรงกับสาขา
สอดคล้องกับนโยบายของสาขาวิชา ใช้วิธีวิจัยที่ถูกต้องเหมาะสม และเกิดประโยชน์ต่อศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง
 ติดตามการทางานของนักศึกษาอย่างสม่าเสมอและต่อเนื่อง
 อ่านให้ข้อเสนอและเพื่อแก้ไขปรับปรุง มุ่งให้นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจในกระบวนการวิจัยดีขึ้นด้วย

4.ขั้นการขออนุมัติข้อเสนอโครงการวิจัย
 ให้ความสาคัญกับการควบคุมการดาเนินงานของนักศึกษาให้เป็นไปตามระเบียบข้อบังคับ และตาม
กาหนดเวลาที่นักศึกษากาหนดแผนการดาเนินงานไว้
 เอาใจใส่ติดตามความก้าวหน้าในการดาเนินงานของนักศึกษาเป็นระยะ ๆ ไม่ควรปล่อยให้นักศึกษาเสนอ
โครงการวิทยานิพนธ์ใกล้วันสุดท้ายของกาหนดเวลา

5.ขั้นการดาเนินการวิจัย
 ให้ความช่วยเหลือนักศึกษาตั้งแต่กระบวนการวิจัยขั้นที่สามารถปฏิบัติได้ง่ายจนถึงขั้นที่ปฏิบัติได้ยาก และต้อง
ใช้ความสามารถในการวิเคราะห์การสังเคราะห์และวิจารณ์
 ต้องคาดการณ์ล่วงหน้าได้ว่าในการวิจัยจะมีปัญหาอะไรเกิดขึ้นได้บ้างและต้องอธิบายให้นักศึกษาคานึงถึง
ประเด็นปัญหานั้น ๆ
 อาจารย์ที่ปรึกษายังขาดประสบการณ์ หากคาดหมายล่วงหน้าว่าจะมีปัญหาในการทาวิจัย คือ การขอ
คาปรึกษาจากผู้รู้ในมหาวิทยาลัย เพื่อหาทางแก้ไขปัญหาก่อนที่จะเกิดขึ้นจริง

 5.1 การกาหนดตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย
ข้อบกพร่องที่พบบ่อยมากคือ
 การไม่ระบุลักษณะของประชากร (สาหรับการวิจัยเชิงปริมาณ) มีแต่คาอธิบายเกี่ยวกับกลุ่มตัวอย่าง
 มักจะไม่แสดงวิธีการประมาณค่าขนาดของกลุ่มตัวอย่างที่จะใช้
 ไม่แสดงรายละเอียดวิธีการสุ่มตัวอย่าง
 ลอกกระบวนการสุ่มตัวอย่างจากวิทยานิพนธ์หรืองานวิจัยเล่มเก่า โดยที่ตนเองไม่มีความเข้าใจ

 5.1 การกาหนดตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย
 การไม่ระบุลักษณะของประชากร (สาหรับการวิจัยเชิงปริมาณ) มีแต่คาอธิบายเกี่ยวกับกลุ่มตัวอย่าง
 มักจะไม่แสดงวิธีการประมาณค่าขนาดของกลุ่มตัวอย่างที่จะใช้
 ไม่แสดงรายละเอียดวิธีการสุ่มตัวอย่าง
 ลอกกระบวนการสุ่มตัวอย่างจากวิทยานิพนธ์หรืองานวิจัยเล่มเก่า โดยที่ตนเองไม่มีความเข้าใจ
 จุดเน้นที่อาจารย์ที่ปรึกษาควรตรวจสอบอย่างมากคือ การระบุลักษณะกลุ่มประชากรและการอธิบายลักษณะและ
วิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยทั้งการวิจัยเชิงทดลอง และการวิจัยที่ไม่ใช่เชิงทดลอง
 อาจารย์ที่ปรึกษาต้องให้นักศึกษาอธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับการวางแผนการทดลอง กระบวนการทดลอง การจัดกลุ่ม
ทดลองเพื่อให้กลุ่มเท่าเทียมกันก่อนการทดลอง แต่หากเป็นการวิจัยที่ไม่ใช่เชิงทดลอง ควรให้คากับการเลือกกลุ่ม
ตัวอย่างว่าเป็นการเลือกแบบสุ่มหรือแบบเจาะจงโดยใช้วิธีการเลือกแบบใด รวมทั้งควรตรวจสอบความเป็นตัวแทน
ประชากรของกลุ่มตัวอย่างที่สุ่มมา

 5.2 การสร้างและตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ
สิ่งที่ต้องระบุในงานวิจัย คือ การนิยามตัวแปรที่ต้องการวัด การสร้างเครื่องมือวิจัย การตรวจสอบคุณภาพ
ของเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลเครื่องมือวิจัยต้องเชื่อถือได้และให้ข้อมูลที่ถูกต้อง
หากมีการยืมเครื่องมือนั้นจากหน่วยงานอื่นหรือจากผู้วิจัยอื่น ต้องมีการแสดงหลักฐานการขออนุญาตการใช้
เครื่องมือ การตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือซ้าอีกครั้งว่ามีความเหมาะสมที่จะนามาใช้ในงานวิจัยของตน
มากน้อยเพียงใด
ผู้วิจัยที่สร้างเครื่องมือเอง ก็ควรแสดงคาอธิบายกระบวนการพัฒนาเครื่องมือ และตัวอย่างของเครื่องมือที่
พัฒนาขึ้น

 5.2 การสร้างและตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ
 การระบุแต่คาอธิบายเกี่ยวกับการสร้างเครื่องมือ แต่ไม่ค่อยได้รับการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ
 อาจารย์ที่ปรึกษามีบทบาทอย่างมากในการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือขั้นต้น ก่อนนาไปทดลองใช้
 จุดเน้นที่สาคัญ
 การตรวจสอบภาษาที่ใช้และความครบถ้วนของเนื้อหาสาระ ซึ่งต้องสอดคล้องกับนิยามของตัวแปรที่มุ่งวัด
 ต้องทาการตรวจสอบเอกสารต่าง ๆ ที่นักศึกษาเตรียมให้ผู้เชี่ยวชาญใช้ประกอบการพิจารณา โดยย้าให้เห็นถึงการ
จัดทาเอกสารที่ง่ายและสะดวกต่อการตรวจสอบของผู้เชี่ยวชาญให้มากที่สุด
 ให้นักศึกษาควรเตรียมนิยาม เตรียมตารางโครงสร้างเนื้อหา (Table of Specification) และตารางแสดงว่าข้อคาถาม
แต่ละข้อมุ่งวัดตัวแปรใด ไม่ควรให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบแต่เพียงภาษาที่ใช้อย่างเดียว

 5.3 การทาการศึกษานาร่อง (pilot study)
อาจารย์ที่ปรึกษาและนักศึกษาควรมีการวางแผนการออกแบบการศึกษานาร่องรวมกัน

 5.4 การรวบรวมข้อมูล
ติดตามการดาเนินงานของนักศึกษาอย่างใกล้ชิดทั้งการเก็บข้อมูล การจัดการกระทาข้อมูล หรือการทดลอง
เพื่อคอยช่วยเหลือให้คาปรึกษาในกรณีที่มีปัญหาเกิดขึ้น
กากับให้นักศึกษาปฏิบัติงานตาม ในกรณีที่เป็นการรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม อาจารย์ที่ปรึกษาควร
กาหนดตารางการทางานในแต่ละขั้นตอนของการรวบรวมข้อมูล
แนะนายุทธวิธีที่จะให้แบบสอบถามกลับคืนมามากและได้ข้อมูลตามปริมาณที่ต้องการ ควรใช้ความสัมพันธ์
ส่วนตัว (หากสามารถทาได้) ที่จะช่วยติดต่อกับหน่วยงานหรือบุคคลที่เกี่ยวข้อง

 5.5 การวิเคราะห์ข้อมูล
 ก่อนการวิเคราะห์ข้อมูล อาจารย์ที่ปรึกษาต้องให้ความเอาใจใส่กับการเตรียมข้อมูลเพื่อการวิเคราะห์ โดยต้อง
มีการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลที่ได้รับกลับมากวดขันกับการตรวจสอบข้อมูลให้สะอาดสมบูรณ์
(clean data)
 ถ้าเป็นไปได้อาจารย์ที่ปรึกษาควรมีการสุ่มตรวจสอบการลงรหัสข้อมูลของนอสิตนักศึกษาด้วย
 ควรขอให้นักศึกษาแสดงหลักฐานการเก็บข้อมูลและข้อมูลที่ได้กลับคืนมา

 5.5 การวิเคราะห์ข้อมูล
ปัญหาที่พบบ่อยคือ
 การใช้สถิติไม่เหมาะสมและแปรผลการวิเคราะห์ไม่ได้
 นักศึกษาที่ไม่มีทักษะการวิเคราะห์ข้อมูล มักใช้วิธีการจ้างผู้อื่นช่วยวิเคราะห์ข้อมูล และแปลผลให้แทน โอกาสในการ
เลือกใช้สถิติที่ไม่เหมาะสมจะมีมาก
 อาจารย์ที่ปรึกษาต้องตรวจสอบความเข้าใจของนักศึกษาเกี่ยวกับกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูล โดยขอคาแนะนาจากผู้ที่
มีความชานาญด้านนี้
 อาจารย์ที่ปรึกษาควรหาโอกาสศึกษาแนวทางการวิเคราะห์ข้อมูลหรือขอคาปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญก่อน เพื่อให้ตนเองมี
ความเข้าใจ แล้วค่อยถ่ายทอดต่อให้นักศึกษา
 อาจารย์ที่ปรึกษาควรดูหลักฐานของการวิเคราะห์ข้อมูล (print out) และตรวจสอบการนาเสนอผล

 5.6 การเขียนรายงานการวิจัย
มีนักศึกษาหลายคนที่ไม่สาเร็จการศึกษา เนื่องจากเขียนรายงานการวิจัยไม่ได้
 อาจารย์ที่ปรึกษาต้องวิพากษ์วิจารณ์อย่างระมัดระวัง โดยต้องระวังไม่ให้ข้อวิจารณ์ของตนเองเป็นการทาลายความคิด
ของนักศึกษา
 ช่วยนักศึกษาในการคิดและเขียนในสิ่งซึ่งสัมพันธ์กับปัญหา
 อาจารย์ที่ปรึกษาจะต้องไม่แสดงความเป็นเจ้าของความคิดของงานวิจัย
 ไม่ควรบังคับให้นักศึกษาต้องเขียนรายงานวิจัยในรูปแบบที่ตนเองชอบ
 เปิดโอกาสให้นักศึกษาได้มีอิสระในการคิดเขียนรายงานตามที่ตนเองต้องการ
 ให้ความช่วยเหลือเหมือนเป็นบรรณาธิการเท่านั้น

6.ขั้นการสอบปากเปล่าและการประเมินงานวิจัย
 ต้องแสดงถึงความรู้สึกร่วมในความสาเร็จของนักศึกษาที่อยู่ในความดูแล
 ต้องสามารถช่วยให้นักศึกษาผ่านอารมณ์ ความรู้สึกเครียดไปได้ล่วงหน้าก่อนสอบ
 ต้องช่วยในการกาหนดโครงสร้างของการสอบปากเปล่าเพื่อให้การสอบของนักศึกษาในความดูแลเป็นที่
ประทับใจของคณะกรรมการสอบ
 ต้องแสดงทัศนะเกี่ยวกับกระบวนการสอบให้ผู้เรียนเข้าใจและรับรู้ว่ากระบวนการสอบจะให้ประสบการณ์ที่มี
ค่า
 เปิดโอกาสให้นักศึกษาได้มีการบอกเล่าถึงความรู้สึกต่างๆ
 ระบุถึงความคาดหวังของคณะกรรมการสอบให้นักศึกษาได้รับทราบ
 ควรแสดงความมั่นใจในความสามารถของนักศึกษาว่าจะสามารถทาการสอบได้ดี

6.ขั้นการสอบปากเปล่าและการประเมินงานวิจัย
ในขั้นตอนการสอบปากเปล่า
อาจารย์ที่ปรึกษาอาจขยายประเด็นคาถามที่นักศึกษาไม่เข้าใจ ไม่สามารถตอบคาถามได้ทันที
อาจช่วยตั้งคาถามที่ช่วยกระตุ้นให้นักศึกษาได้แสดงความสามารถของตนเองออกมาให้คณะกรรมการสอบ
วิทยานิพนธ์เห็น
ให้ข้อมูลเกี่ยวกับตัวนักศึกษาที่เป็นประโยชน์ต่อคณะกรรมการ
หลังการสอบปากเปล่า
อาจารย์ที่ปรึกษาควรประเมินผลงานของนักศึกษาระหว่างการสอบ และให้ข้อมูลป้ อนกลับเพื่อให้นักศึกษา
ได้รับรู้ถึงจุดเด่นและจุดบกพร่องในขณะสอบ

7.ขั้นการเผยแพร่งานวิจัย
 ต้องนาผลงานไปเผยแพร่ทั้งในที่ประชุมวิชาการ หรือตีพิมพ์ในวารสารทางวิชาการ เพื่อขยายองค์ความรู้
ให้กับศาสตร์ และเผยแพร่ชื่อเสียงเชิงวิชาการของสถาบันการศึกษา
 บทความวิจัยที่มีการตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารระดับนานาชาติเป็นตัวบ่งชี้ที่สาคัญมากตัวหนึ่งที่ใช้ในการ
ประเมินคุณภาพของสถาบันอุดมศึกษา
งานวิจัยที่เป็นวิทยานิพนธ์ถือเป็นผลงานทางความคิดที่ทั้งอาจารย์และนักศึกษาต่างมีส่วนร่วมในการสร้างและ
เป็นเจ้าของความคิดร่วมกัน

 Bargar และ Duncan (1982) กาหนดคาถามที่ใช้ในการทดสอบว่าอาจารย์ที่ปรึกษาจะคิดว่าตนเองเป็นเจ้าของ
ความคิดของงานวิจัยของนักศึกษาหรือไม่ รวม 3 คาถาม
1. อาจารย์ที่ปรึกษาเป็นผู้กาหนดแนวทางการแก้ไขปัญหาและรู้สึกว่าวิธีการที่ใช้ในการแก้ปัญหานั้นเป็นวิธีที่ถูกต้อง
2. อาจารย์ที่ปรึกษาเกิดความรู้สึกว่านักศึกษาไม่สามารถคิดหาทางสร้างสรรค์งานของตนเองได้และไม่สามารถควบคุม
กระบวนการทางานด้วยตนเองให้สาเร็จได้
3. อาจารย์ที่ปรึกษาพอใจในความคิดของตนเองมากกว่าความคิดที่เสนอโดยนักศึกษา
 ถ้าทุกคาถามมีคาตอบว่าเป็ นเช่นนี้จริง แสดงว่า....
อาจารย์ที่ปรึกษากาลังจะคิดว่างานวิจัยของนักศึกษาเป็ นความคิดของตน

 บทบาทของอาจารย์ที่ปรึกษาไม่ได้สิ้นสุดเพื่อเมื่อนักศึกษาสอบวิทยานิพนธ์ผ่าน
 แต่ควรมีการดูแลให้นักศึกษาสามารถตีพิมพ์ผลงานวิจัยในวารสารหรือนาเสนอผลงานวิจัยในที่ประชุม
วิชาการ
 อาจารย์ที่ปรึกษาต้องรู้แหล่งหรือช่องทางที่จะเผยแพร่ผลงานของนักศึกษาสนับสนุนส่งเสริมให้นักศึกษาผลิต
บทความวิจัยที่มีคุณภาพตามเกณฑ์มาตรฐานสากล ช่วยเสาะหาช่องทางที่นักศึกษาจะสามารถส่งผลงานไป
พิจารณาตีพิมพ์เผยแพร่
 ช่วยตรวจสอบปรับแก้บทความวิจัยให้เป็นไปเกณฑ์ที่กาหนด
 อาจารย์ที่ปรึกษาควรมีคาแนะนาที่ดีให้นักศึกษาได้มีช่องทางการเผยแพร่ผลงานที่เหมาะสมกับระดับคุณภาพ
ของผลงานของตนเอง

การให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์ โดย ผศ. ดร. อดิศร เนาวนนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to การให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์ โดย ผศ. ดร. อดิศร เนาวนนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย

Similar to การให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์ โดย ผศ. ดร. อดิศร เนาวนนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย (20)

การให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์ โดย ผศ. ดร. อดิศร เนาวนนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย