3. Ատոմների կառուցվածքն ու հատկությունները .
Հալոգենների ատոմներն արտաքին էլեկտրոնային շերտում պարունակում
են 7 էլեկտրոն, և այդ տարրերի ատոմներին միայն մեկ էլեկտրոն է
պակասում`իներտ գազի ատոմի էլեկտրոնային կառուցվածքը ձեռք բերելու
համար.
F0 +9 2e-,7e- +e-F-+9)2e-)8e-
4.
5.
6. Իրենց մեծ ակտիվության շնորհիվ`հալոգենները
բնության մեջ հանդիպում են բացառապես
միացությունների ձևով:Երկրակեղևում դրանց
պարունակությունն այնքան էլ մեծ
չէ`ֆտորը`0,08,քլորը`0,20,բրոմը`0,001,յոդը`0,0001:
Սովորական պայմաններում հալոգենները գոյություն
ունեն պարզ նյութերի տեսքով,որոնց մոլեկուլները
երկատոմ են`Hal2(այստեղHal նշանակում է ցանկացած
հալոգեն):Այդ մոլեկուլներն առաջանում են հալոգենների
ատոմների արտաքին էներգիական մակարդակի ( p5
)էլեկտրոնների զույգման հաշվին:Կապը երկու ատոմի
միջև կովալենտային ոչ բևեռային է:
7. Քլոր
Բոլոր հալոգեններից իր կիրառությամբ
առավել հայտնի է և մեծ նշանակություն
ունի քլորը:Բնական քլորը երկու
իզոտոպների խառնուրդ է 35Cl (75,5%) ,37
Cl (24,5%) : Ահա թե ինչու միջին
Ar(Cl)=35,5
(17p,18n)17e-,Էլեկտրոնայինբանաձևնէլ`)2 )8)7
8.
9. Ֆիզիկական հատկությունները
Սովորական պայմաններում քլորը սուր, հեղձուցիչ հոտով ,
դեղնականաչավուն գազ է` օդից երկու ամբողջ հինգ անգամ
ծանր:Սենյակային ջերմաստիճանում մեկ ծավալ ջրում երկու
ամբողջ հինգ ծավալ քլոր է լուծվում : Առաջացող լուծույթը
անվանում ենք քլորաջուր:
Քլոր գազը մոտ 0,6ՄՊԱ ճնշման տակ , սենյակային
ջերմաստիճանում վերածվում է հեղուկի , իսկ հեղուկ քլորը պահում
են պողպատե բալոններում կամ ցիստեռներում , որոնցով էլ
փոխադրում են:
Քլորը պնդանում է -1010c ջերմաստիճանում առաջացնելով
կանաչավուն բյուրեղներ:Իսկ սառույց պարունակող ջրի մեջ քլոր
անցկացնելիս առաջանում են դեղնականաչավուն բյուրեղներ:
Ստացված նյութը քլորի հիդրատն է`Cl2
. 8H2O:Ռեակցիան
իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն
գույնն ու կզգաք այդ գազի սուր և խեղտող հոտը:
10.
11. Քլորի փոխազդեցությունը երկաթի հետ
Քլոր պարունակող անոթում լցնել մետաղե գդալիկի մեջ
նախապես պատրաստած երկաթի փոշի: Երկաթի
մասնիկները կշիկանան, պատճառը`երկաթի ու քլորի
միացման ջերմանջատման ռեակցիան է: Անոթը լցվում է
կարմրագորշ ծխով, որը կազմված է երկաթի և քլորիդի
սպիտակ ծխով:
2Fe+3Cl2=2FeCl3
12. Ծարիրի,պղնձի հետ:
Հաստ պատերով ապակե գլանի մեջ 1 ծավալ քլորի
խառնուրդ հավաքեք:Գլանի բերանը ստվարաթղթով
ծածկեք և գլանի մետ մագնեզիումի ժապավեն
այրեք:Տեղի կունենա խլացուցիչ պայթյուն, որը
կուղեկցվի պայծառ լույսով: Այս դեպքում քլորի
մոլեկուլը լույսի ազդեցությամբ ճեղքվում է քլորի
ատոմների,ավելի ճիշտ `ռադիկալների:Վերջիններս
ատոմներ կամ ատոմների խմբեր են,որոնք կենտ
էլեկտրոն ունեն:
Mg+Cl2=MgCl2
13. Ստացում
Բնական միջավայրում քլորի օքսիդացման աստիճանը -1 է:Ազատ
վիճակում քլոր ստանալու համար պետք է քլորի իոններն
օքսիդացնել.
Արդյունաբերության մեջ քլորը ստանում են ` նատրիումի քլորիդի
հալույթի կամ լուծույթի միջով հաստատուն էլեկտրական հոսանք
անցկացնելով:
Քանի որ քլորը թունավոր, դեղնականաչավուն հեղձուցիչ գազ է,
փորձերը պետք է կատարենք քաշիչ պահարանում:
Լաբարատոր պայմաններում քլորը ստանում են կալիումի
պերմանգանատի և աղաթթվի փոխազդեցությունից կամ մանգանի
դիոքսիդի և աղաթթվի փոխազդեցությունից:
2KMnO4+16HCL 5Cl2+2MnCl2+2KCl+8H2O
4H+ CL-+Mn+40-2
2 =Mn+2CL2+CL0
2+ 2H20
2Cl--2e -=Clo
2 2 1Վերականգնիչ
Mn+4+2e-= Mn+2
2 օքսիդիչ
14.
15.
16. Քիմիական հատկությունները
1.Փոխում է հայտանյութերի գույնը<<բացի
ֆենոֆտալեյնից>>, քանի որ այն
թթուներում չի գունափոխվում:Լակմուսը
դառնում է կարմիր, իսկ մեթիլօրանժը`
մուգ վարդագույն:
2.Փոխազդում է հիմնային ու երկդիմի `
օքսիդների հետ:
CuO+2HCl=CuCl2+2H2O
17. 3.Աղաթթուն փոխազդում է մետաղների հետ, բայց ոչ
բոլորի, փոխազդում է միայն էլեկտրաքիմիական
ակտիվության շարքում ջրածնից ձախ տեղավորված
մետաղները:
Zn+2HCl=ZnCl2 +H2
4.Աղաթթուն փոխազդում է, լուծվող և չլուծվող հիմքերի
հետ:
KOH+HCL=KCL+H2O լուծելի
Cu(OH)2 +2HCl=CuCl2+2H2O անլուծելի
21. ԱՍՏԱՏ
Աստատ (լատ. Astatium, հունարեն «աստատոս» - անկայուն բառից),
քիմիական նշանը` At (կարդացվում է «աստատ»), ատոմային թիվը`
85, ատոմային զանգվածը` 209.987: Տեղակայված է պարբերական
համակարգի 6-րդ պարբերության VIIA խմբում, պատկանում է
հալոգենների շարքին: Ստաբիլ իզոտոպներ չունի: Հայտնի են ավելի
քան 20 իզոտոպներ` 196-219 ատոմային թվերով: Համեմատաբար
երկարադիմացկուն են 210At (կիսատրոհման պարբերությունը T1/2 =
8.1 ժամ) և 211At (T1/2 = 7.21 ժամ): Չգրգռված ատոմի արտաքին
էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիան է 4f145d106s2p5: Ցուցաբերում է -1,
+1, +5 օքսիդացման աստիճաներ (վալենտականությունները I և V):
Ատոմի շառավիղը գնահատված է 0.144 նմ: Ազատ աստատի
մոլեկուլները, հավանաբար, երկատոմանի են:
