Το σχίσμα του 1054

1. BYZANTINH ΙΣΤΟΡΙΑ
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ ( ΠΕ02 )
32Ο ΓΕΛ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
Τίτλος σεναρίου
ToΣχίσμα του1054. Πολιτικές σκοπιμότητες και προσωπικές
φιλοδοξίες σε φόντο θρησκευτικό !
Μάθημα : Ιστορία Β΄ Λυκείου ( Κεφ. 2 , Ενότητα 5 , στ, Το σχίσμα των
δύο εκκλησιών )
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Ιστορία Β΄ Λυκείου
Θρησκευτικά
Νεοελληνική Γλώσσα
Γνωστικοί στόχοι
• Να ενημερωθούν οι μαθητές για τα γεγονότα που σταδιακά
αποξένωσαν την Ανατολική από τη Δυτική εκκλησία και
οδήγησαν στην οριστική ρήξη τους , το 1054. Να αντιληφθούν
την αιτιακή σύνδεσή τους και μ’ αυτόν τον τρόπο να
εμπεδώσουν την ύλη της διδαγμένης ενότητας.
• Να διακρίνουν τα πραγματικά αίτια από τις αφορμές και να
κατανοήσουν ότι πολιτικά
και προσωπικά συμφέροντα
υπαγορεύουν συχνά θρησκευτικές συμπεριφορές.
• Να συμπληρώσουν την ιστορική αφήγηση του σχολικού
εγχειριδίου που είναι πολύ περιεκτική και αποσπασματική για
ένα τόσο κομβικής σημασίας ιστορικό και θρησκευτικό
γεγονός.
• Να αντιληφθούν ότι , αν και οι σύγχρονοί του δεν έδωσαν στο
γεγονός ιδιαίτερη προσοχή , η κοσμοϊστορική σημασία του
Σχίσματος έγινε αντιληπτή αργότερα και βασική συνέπειά του
ήταν ότι το κλίμα αντιπαλότητας που δημιουργήθηκε
απομάκρυνε το Βυζάντιο από κάθε δυτική βοήθεια για
αντιμετώπιση μελλοντικών εχθρικών εισβολών.
• Μελετώντας και τις απόψεις της Δυτικής εκκλησίας να αίρουν
εθνικές ή θρησκευτικές προκαταλήψεις , να δώσουν χώρο και
στην άποψη « του άλλου » και προσεγγίζοντας δημιουργικά το
παρελθόν να κατανοήσουν καλύτερα το παρόν.

2. Τεχνογραμματικοί στόχοι
• Να εξοικειωθούν με τη χρήση του ανοιχτού ιστορικού λογισμικού
CENTENNIA , να συνδέσουν δράσεις και αντιδράσεις με το χώρο
και το χρόνο , και να αξιοποιήσουν το κειμενικό υλικό με τις
αντίστοιχες πληροφορίες.
• Να περιηγηθούν εικονικά στην Βυζαντινή αυτοκρατορία του 11 ου
αι. και με τη χρήση των ΤΠΕ να οδηγηθούν στην ενσυναίσθηση
που είναι βασικό στοιχείο της βιωματικής ανάπλασης ιστορικών
γεγονότων.
• Να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν ιστορικά στοιχεία με
ανάγνωση και αξιοποίηση χαρτών , και άλλων πολυτροπικών
μέσων στα πλαίσια του αλφαβητισμού της εικόνας.
• Να αντιληφθούν τη σημασία που μπορεί να έχει το Διαδίκτυο στην
έρευνα , στη συλλογή , στην ανάλυση και στο συνδυασμό των
ιστορικών πληροφοριών.
• Να εξοικειωθούν με τη χρήση των λογισμικών επεξεργασίας
κειμένου , υπολογιστικών φύλλων και παρουσίασης και να
αναπτύξουν νέες πιο σύνθετες δεξιότητες ανταποκρινόμενοι στις
νέες συνθήκες της κοινωνίας , της γνώσης και της πληροφόρησης.
• Να συνειδητοποιήσουν ότι ο Η/Υ δεν είναι μόνο μέσο εργασίας ,
αλλά και περιβάλλον που διευκολύνει την αναζήτηση , τον
πειραματισμό και τη συνεργατική μάθηση.
Παιδαγωγικοί στόχοι
• Στα πλαίσια της ομάδας να συνεπεξεργαστούν κείμενα , εικόνες
και χάρτες και με τη διαμοίραση ψηφιακών και αναλογικών
πόρων να επιλύσουν με συλλογικό τρόπο προβλήματα και να
καταλήξουν σε συμπεράσματα.
• Λειτουργώντας ομαδοσυνεργατικά να μετατραπούν από
παθητικούς αποδέκτες ιστορικών πληροφοριών
σε ενεργά
υποκείμενα της διαδικασίας και να διαμορφώσουν οι ίδιοι τη
γνώση τους βιώνοντας στην πράξη το « μαθαίνω το πώς να
μαθαίνω ».
• Να αλληλεπιδράσουν με τους συμμαθητές τους , το περιβάλλον
και τον εκπαιδευτικό και μέσα από τη συνεργατική έρευνα να
έρθουν σε γνωριμία
με πρόσωπα και καταστάσεις που
διαμόρφωσαν την πορεία των εξελίξεων , αφομοιώνοντας
καλύτερα τα πληροφοριακά ερεθίσματα.

3. • Να αυξήσουν το βαθμό αποδοχής και την αυτοπεποίθηση του
κάθε μέλους στην ομάδα και αναπτύσσοντας πρωτοβουλίες να
ενθαρρυνθούν ώστε να αναλάβουν και οι ίδιοι ευθύνη για την
μάθησή τους.
Λογισμικά
Διαδίκτυο
Το ιστορικό λογισμικό CENTENNIA
Επεξεργαστής κειμένου
Λογισμικό υπολογιστικών φύλλων ( για κατασκευή χρονογραμμής )
Λογισμικό παρουσίασης
Διάρκεια
3 ώρες : Μία ώρα για γνωριμία και εξοικείωση των μαθητών με τη δομή
και τον τρόπο λειτουργίας του λογισμικού CENTENNIA , μία ώρα για
άντληση , επεξεργασία και σύνθεση πληροφοριών από τους ψηφιακούς
πόρους που προτείνονται , και μία για την παρουσίαση του έργου της
κάθε ομάδας στην ολομέλεια της τάξης .
Οργάνωση της τάξης
Έχοντας ως βάση την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας θα
δημιουργηθούν 4 ομάδες των 5 ατόμων με σκοπό να επιτελέσουν
δομημένες διερευνητικές δραστηριότητες. Θα χρησιμοποιηθεί το
εργαστήριο πληροφορικής της σχολικής μονάδας , όπου κάθε μαθητής θα
έχει πρόσβαση σε Η/Υ και στο διαδίκτυο. Προϋπόθεση να έχει
εγκατασταθεί στους υπολογιστές το λογισμικό CENTENNIA που είναι
εύχρηστο , αξιόπιστο επιστημονικά και παρέχει χάρτες με συνοδευτικές
πληροφορίες . Ένας μαθητής θα συντονίζει την όλη διαδικασία , ένας θα
αναλάβει καθήκοντα γραμματέα της ομάδας και ένας στο τελικό στάδιο
θα επιφορτιστεί με το έργο να παρουσιάσει στο σύνολο της τάξης τα
αποτελέσματα της έρευνας . Βασικός στόχος η αλληλεπίδραση , η
καλλιέργεια της αυτενέργειας κάθε μαθητή και η ενθάρρυνση της
συλλογικής προσπάθειας για την κοινή κατάκτηση της γνώσης .
Υλικοτεχνική υποδομή
Το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου , στους Η/Υ του οποίου θα
έχει φορτωθεί το λογισμικό CENTENNIA . Ένας φορητός υπολογιστής
συνδεδεμένος με βιντεοπροβολέα για την παρουσίαση του έργου της
κάθε ομάδας.

4. Περιγραφή σεναρίου
Με τις ιστοσελίδες που θα προταθούν , καθώς και με τη χρήση του
ανοιχτού ιστορικού λογισμικού CENTENNIA οι μαθητές
θα
περιηγηθούν στο χωροχρόνο για μια πιο ελκυστική μελέτη του
παρελθόντος . Οξύνοντας την αφαιρετική τους σκέψη και κατανοώντας
το πλέγμα των ιστορικών συσχετισμών που διαμορφώθηκαν το χρονικό
διάστημα που
ενδιαφέρει , θα αντιληφθούν ότι η γνώση δε
μεταβιβάζεται , αλλά δημιουργείται από τους ίδιους , που δρουν και
επικοινωνούν σε πλαίσιο ομάδας. Με συνεργατική αλληλεπίδραση και
με τη βοήθεια του περιβάλλοντος ( Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης )
αναπροσαρμόζουν τις νοητικές τους δομές και οικοδομούν οι ίδιοι τη
γνώση τους αξιοποιώντας πρότερες εμπειρίες τους. Ο εκπαιδευτικός με
φθίνουσα καθοδήγηση , επιλύοντας απορίες και ενθαρρύνοντας , θα τους
παροτρύνει να προσεγγίσουν γεγονότα , να παρακολουθήσουν και να
καταγράψουν μεταβολές βιώνοντας την ιστορία στη γέννησή της.
Φύλλα εργασίας
2 φύλλα εργασίας με σαφείς και στοχευμένες οδηγίες . Οι μαθητές θα
πλοηγηθούν στο διαδίκτυο και θα εξασκηθούν στην αξιοποίηση των
πληροφοριών που παρέχει το λογισμικό CENTENΝIA και άλλες
κατάλληλες για το θέμα ιστοσελίδες ιστορικού και θρησκευτικού
περιεχομένου. Στη συνέχεια θα κληθούν να επεξεργαστούν τα ευρήματά
τους αναλύοντας , συνδυάζοντας , συνθέτοντας και παρουσιάζοντας τα
στοιχεία που έχουν αποκομίσει.

5. 1ο φύλλο εργασίας
Άσκηση 1η
Ανοίξτε το ιστορικό λογισμικό centennia. Πληκτρολογήστε
1054 .Με το
μετακινηθείτε στο χώρο της βυζαντινής αυτοκρατορίας
χρησιμοποιώντας το παράθυρο της κλίμακας
χάρτη. Να πάρετε στοιχεία
για να μεγεθύνετε το
από το παράθυρο κείμενο
που
παρέχει πληροφορίες για το έτος της που μας ενδιαφέρει . Να
επισκεφθείτε και τις προτεινόμενες ιστοσελίδες :
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%87%CE%AF%CF%83%CE
%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_1054
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=132847
http://www.amen.gr/article793
Να συνδυάσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας και να
περιγράψετε τα γεγονότα του 1054 που συνέβαλαν στην οριστική ρήξη
ανάμεσα στις δύο εκκλησίες , παραθέτοντας ταυτόχρονα και στοιχεία της
προσωπικότητας του πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου.
Άσκηση 2η
Ανοίξτε το ιστορικό λογισμικό centennia. Με το παράθυρο
μετακινηθείτε στο χώρο της ιταλικής χερσονήσου . Κάντε κλικ στο
παράθυρο κλίμακα
για να δείτε το χάρτη σε μεγέθυνση. .
Πληκτρολογήστε τη χρονολογία 1053. Στη συνέχεια πατήστε αριστερά
« Σύγκριση χρονολογιών » και πληκτρολογήστε 1077
Να παρατηρήσετε τις μεταβολές των συνόρων , όσον αφορά την
επέκταση των Νορμανδών .
Να επισκεφθείτε και τις προτεινόμενες ιστοσελίδες :
http://www.eortologio.gr/arthra/to_sxisma_tou_1054.php
http://www.sostis.gr/blog/item/172-aitia-sxismatos

6. Να συνδυάσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας και να ερμηνεύσετε
τους λόγους που προκάλεσαν έντονη αντιβυζαντινή διάθεση στην Ιταλία
και απομάκρυναν τον Πάπα από την επιρροή της Κωνσταντινούπολης .
Άσκηση 3η
Σας δίνονται τα παρακάτω ιστορικά γεγονότα :
- εικονομαχικό διάταγμα του Λέοντα Γ΄ του Ίσαυρου
- στέψη του Καρλομάγνου από τον Πάπα
- το Πρώτο σχίσμα
- το οριστικό Σχίσμα των δύο εκκλησιών
- Σύνοδος της Λυών
- Σύνοδος Φερράρας - Φλωρεντίας
Με τη βοήθεια του λογισμικού υπολογιστικών φύλλων να
κατασκευάσετε μια χρονογραμμή . Στην πρώτη σειρά να τοποθετήσετε
τα γεγονότα που σας δίνονται , στη δεύτερη τις χρονολογίες και στην
τρίτη τις επεξηγήσεις αυτών των γεγονότων , ώστε να περιγράψετε τη
σταδιακή αποξένωση των δύο εκκλησιών που οδήγησε στο οριστικό
Σχίσμα , όπως και την τύχη που είχαν οι μετέπειτα προσπάθειες για
επανένωσή τους.
Άσκηση 4η
Όπως διαπιστώσατε από τις προηγούμενες δραστηριότητες υπήρχαν
θρησκευτικές διαφωνίες μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής
εκκλησίας , αλλά και λόγοι πολιτικής σκοπιμότητας που έφεραν τα
πράγματα στα άκρα . Αξιοποιώντας αυτές τις διαπιστώσεις σας να
συμπληρώσετε τα κενά στον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη που αφορούν
τις θεολογικές και δογματικές διαφορές τους.

7. 2ο φύλλο εργασίας
Άσκηση 1η
Ανοίξτε το ιστορικό λογισμικό centennia. Πληκτρολογήστε 1054 .Με
το
μετακινηθείτε στο χώρο της βυζαντινής αυτοκρατορίας
χρησιμοποιώντας το παράθυρο της κλίμακας
χάρτη. Να πάρετε στοιχεία
για να μεγεθύνετε το
από το παράθυρο κείμενο
που
παρέχει πληροφορίες για το έτος της που μας ενδιαφέρει . Να
επισκεφθείτε και τις προτεινόμενες ιστοσελίδες :
http://orthodoxiagr.gr/index.php/2011-07-06-05-40-12/78-2011-07-1504-51-25/301-2012-01-08-17-20-49.html
http://www.academia.edu/1129934
Να συνδυάσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας και να
περιγράψετε τα γεγονότα του 1054 που συνέβαλαν στην οριστική ρήξη
ανάμεσα στις δύο εκκλησίες , παραθέτοντας ταυτόχρονα και στοιχεία της
προσωπικότητας του απεσταλμένου του Πάπα , καρδινάλιου Ουμβέρτου.
Άσκηση 2η
Ανοίξτε το ιστορικό λογισμικό centennia. Με το
στο χώρο της βυζαντινής αυτοκρατορίας
μετακινηθείτε
. Να χρησιμοποιήσετε το

8. παράθυρο
της κλίμακας
για να μεγεθύνετε το χάρτη.
Πληκτρολογήστε τη χρονολογία 1054. Στη συνέχεια πατήστε αριστερά
« Σύγκριση χρονολογιών » και πληκτρολογήστε 1204.5
Να παρατηρήσετε τις μεταβολές των συνόρων , και να πάρετε στοιχεία
από το παράθυρο κείμενο
που παρέχει πληροφορίες για το κάθε
έτος της περιόδου που μας ενδιαφέρει . Να επισκεφθείτε και
προτεινόμενες ιστοσελίδες :
τις
http://history-of-macedonia.com/2011/03/04/sxisma-1054
http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?
tabID=140&itemID=4056&mid=2859
Να συνδυάσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας και να σχολιάσετε
τις επώδυνες για το Βυζάντιο συνέπειες της ρήξης των δύο εκκλησιών.
Άσκηση 3η
Μία βασική θεολογική διαφωνία μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής
εκκλησίας ήταν το περίφημο Filioque.
Aφού μεταβείτε στις παρακάτω ιστοσελίδες και συγκεντρώσετε
πληροφορίες , με τη βοήθεια του λογισμικού παρουσίασης να
προβάλλετε τις βασικές θέσεις της Ανατολικής , αλλά και της Δυτικής
εκκλησίας πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα:
http://www.impantokratoros.gr/D3D12340.el.aspx
http://el.wikipedia.org/wiki/Filioque
Άσκηση 4η
Όπως διαπιστώσατε από τις προηγούμενες δραστηριότητες υπήρχαν
θρησκευτικές διαφωνίες μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής
εκκλησίας , αλλά και λόγοι πολιτικής σκοπιμότητας που έφεραν τα
πράγματα στα άκρα . Επισκεφθείτε και την παρακάτω ηλεκτρονική
διεύθυνση : http://www.sostis.gr/blog/item/172-aitia-sxismatos
Συνδυάστε και τις γνώσεις που έχετε αποκομίσει και συμπληρώσετε τα
κενά στον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη :