• Хатаалга бол нэвчих үзэгдлийн нэг хэлбэр • Чийг материалын гадаргуугаас агаарт, дотор талын материалаас өнгөний материалд нэвчин шингэдэг.

1. Хатаах технологи

2. Хатаах технологи
• Хатаалга бол нэвчих үзэгдлийн нэг хэлбэр.
• Чийг материалын гадаргуугаас агаарт,дотор талын материалаас
өнгөний материалд нэв-чин шингэдэг.

3. • Материалыг хатаах үед 2 процесс явагдана.
1.Чийгийн ууршилт
2.Дулааны шилжилт

4. • Хатаалгын үргэлжлэх хугацаа,түүнд зарцуу-лагдах
энерги хамгийн бага,хатааж буй ма-териалын
шинж чанар нь шаардлага ханга-хуйц байхаар
хатаалгын хамгийн зөв тохир-сон аргыг сонгохын
тулд дундаж хадгалал-тын өөрчлөлт,материалын
дундаж темпера-турын өөрчлөлтийг судлах
хэрэгтэй.Иймд хатаалгын муруйг ашигладаг.

5. Хатаалгын муруй
• Хатаалгын муруй нь материалын дундаж чийг(W),хатаалгын
температураас(t) хамаа-рах хамаарлыг үзүүлдэг
бөгөөд,туршилтаар тодорхойлогдоно.

6. Хатаалгын муруй
• Графикаас харахад ма-
териалын чийг нь жигд
ууршдаггүй ба хатах үйл
ажиллагааг үндсэнд нь эхний
төлөв байдлаас туйлын цэг
“к”хүртэл шу-луун
хамаарлаар,”к”-ээс цааш
тогтвортой мате-риалын
тэнцүү хугацаа-тай чийгээ
хадгалдаг гэж 2 хувааж болно.

7. Хатаалгын муруй
• Материалын тэнцвэрт чийг Wр
нь материа-лаас цаашид чийг
уур-шихгүй гэсэн үзүүлэлт
юм,гэхдээ амьдралд Wр-д
бараг хүрдэггүй.
• Техникийн шаардлага,
хатаалгын аргаас шалт гаалаад
эцсийн чийг нь Wр-ээс их
байдаг.

8. Хатаалгын муруй
• Хатаалгын хурд(N)гэ-дэг нь
нэгж хугацаанд нэгж хатааж
буй тал-байгаас уурших чий-
гийн хэмжээг хэлдэг ба
N=dW/dF x dt гэж то-
дорхойлдог.
• Мөн нэгж хугацаа дахь
чийгийн өөрчлөлтөөр
тодорхойлж болно.
N=dW/dt

9. Хатаалгын хурдны муруй
• Хатаалгын хурдны му-руй нь
хатаалгын I,II үеийг тод ялгаж
харуул даг.I ба II үе нь туйлын
цэг “к”-р зааглагдах ба “к”нь
Wр-г тодорхойл-дог.

10. Хатаалгын муруй
• Хатаалгын хурдны I үе шулуун
бөгөөд жигд хурдыг илтгэдэг.
• II үе хурдны бууралтыг
харуулдаг.
• Энэ 2 үеийн үргэлжлэх хугацаа
материалын шинж
чанар,хэлбэр хэмжээ,эхний
чийгээс хамаарч янз бүр бай-
даг.

11. Хатаалгын муруй
• Хатаалгын I үед материалын дотоод нэвчил-тийн хурд нь гадаад
нэвчилтийн хурдаас их байдаг тул материалын дотор талаас өнгөн
гадаргадаа хангалттай чийг ирж байдаг.

12. Хатаалгын муруй
• Иймд гадаргаас агаарт уурших чийг жигд хурдтай ууршина.
• I үед хатаалгын хурд нь материалын зузаан, эхний чийгийн
хэмжээнээс хамаардаггүй ха-рин хатаах аргаас хамаардаг.

13. Үндсэн хатаалга
• II үед хатаалгын хурд нь материалын зузаан эхний чийгээс
хамаарах ба агаарын хурд, чийгээс хамаардаггүй.Энэ үед
хатаалгын хурд буурдаг.
• Материалын хатаалгын хурдад,агаарын хурд,чийг, температур
нөлөөлдөг.

14. Үндсэн хатаалга
• Гутлын үйлдвэрлэлд хатаалгыг чийглэсэн эд анги,цавуу,будаг,
зэргээс чийг органик уус-гагчийг ууршуулахад хэрэглэдэг.
• Үндсэн хатаалга нь түрийд татлага хийсний дараа эд ангиудын
чийгийг ууршуулахад оршино.(түрий чийглэсэн чийг,хамар,зуузай
чийг,хамар,зуузайн уусмалыг ууршуулах)

15. Үндсэн хатаалга
• Татагдсан түрийг хатаахад түүний хэмжээ багасдаг ба энэ нь
түүний хэвэлгээг улам сайжруулж өгдөг.
• Гутлын завсрын эд ангийн чийгийг уурши-хад хатаах арга
технологиос гадна арьсны чийг нэвтэрших шинж чанар их
нөлөөтэй.
• Чийг нэвтрэх шинж чанар муу бол хатах ху-гацаа улам уртасдаг.

16. Үндсэн хатаалга
• Чийг нэвтрүүлэх шинж чанар нь арьсны өн-гө будгаас их
шалтгаалдаг.
• Ж:Ууршилт нэвтрэх шинж чанарыг жагсаа-вал:
Казейны,акрилын,нитроцеллюлозын, лакан гэх мэт

17. Үндсэн хатаалга
• Юфть тослог ихтэй тул чийг ууршуулах чад-вар муу байдаг.Иймд
юфтэн гутлыг хатаахад илүү их хугацаа шаардагдана.

18. Туслах хатаалга
• Энд улыг оёсны дараа чийгийг ууршуулах,ул өсгийн цавуу,будгийг
хатаах зорилгоор хий-нэ.
• Туслах хатаалга нь янз бүрийн хурдтай кон-вейерт,тусгай
хатаалганд,ердийн нөхцөлд хийдэг.
• Туслах хатаалганд голчлон хэт улаан туяаны ламп ашиглана.

19. Туслах хатаалга
• Хатаалгын агаарын хурд 1-2м/с,агаарын харьцангуй чийг 30-40%
байх ёстой.
• Температурыг тухайн материалын шинж ча-нараас хамаарч
тохируулна.

20. Туслах хатаалгын
температур(арьсанд)
• Таннид идээлгэтэй
• Хром таннид
• Хром идээлгэтэй
• Картонд
• Даавуунд
дээд температур 45С
60С
70С
80С
90-100С

21. Туслах хатаалга
Өнгө будаг хийх 0,5-1м/с
Түрийн II цавуу “-”
Түрий,улны I цавуу “-”
Түрий,улны II цавуу “-”
Ширэн ул оёо-
ны дараахи 1-2м/с
18-20С 5-15мин
18-20С 60-90мин
18-20С 10-15мин
18-20С 30-40мин
40-45С 120мин

22. Үндсэн хатаалга
Шир ба хиймэл шир 50С 3-4 цаг
зуузайтай хром гутал
Хоёр давхар ширэн 50С-55С 10 цаг
Зуузайтай юфтэн гутал

23. Үндсэн хатаалга
Ширэн зуузай,хамартай
даавуун гутал 50-52С 3,5-4цаг
Ширэн зуузай,хамартай
лакан гутал 50С 24цаг
Хиймэл ширэн хэвлэгээ-
тэй зуузайтай лакан гутал 40-45С 3цаг

24. Хатаалгын арга хэлбэрүүд
• Конвективный
• Контактный
• Терморадиационый
• Диэлектрический
• Сублимационый

25. Конвектив хатаалга
• Энд хатаж байгаа материал ба хатаагч хоё-рын шүргэлцэх явцад
дулаан,чийг нь мате-риалын гадаргаас хатаагчид шилжих явц.
• Сайн тал нь технологи хямд,энгийн
• Дутагдалтай тал нь илүү их дулаан зарцуул-даг, удаан хугацаа
шаардана.

26. • Уг хатаалганд хатаагчийн(агаар,хий),хурд, температур,чийг
нөлөөлдөг.
• Хурдыг ихэсгэхэд хатаалгын хугацаа боги-носдог боловч их
цахилгаан зарцуулна.Зөв-хөн I үед нөлөөлнө.
• Температурыг ихэсгэхэд чийг хурдан уурши-на.

27. Контактный арга
• Энд хатааж буй материалд дулааныг янз бү- рийн аргаар халсан
хатуу гадаргыг шүргэл-цүүлж шилжүүлэх арга юм.
• Их хэмжээний дулаан шилжүүлэхийн тулд их хурд шаардлагатай
байдаг.
• Хатаах аргын үндсэн үзүүлэлт нь халсан га-даргуун температур
түүний материалтай наалдах хүч,орчны агаарын температур,ма-
териалын зузаан байдаг.

28. Контактный хатаалга
• Уг аргаар хатаахад хамгийн их температур халаагч гадаргатай
буюу хэвлүүртэй шүр-гэлцэж байгаа тэр хэсэгт байдаг.
• Хүндрэлтэй тал нь халж хөргөхөд хэмжээ өөрчлөгддөггүй
хэвлүүрийг хэрэглэх шаард-лагатай.

29. Терморадиацийн хатаалга
• Ямар нэгэн халсан бие
тээс(ламп,дэлгэц,спи-
раль)цацарсан энер-гээр
дулаан халагч га-даргууд
үйлчлэх арга юм.

30. • Сайн тал нь нимгэн
материалын чийгийг хурдан
ууршуулдаг.

31. • Төхөөрөмж энгийн
температурыг амархан
тохируулж болдог,га-дагш
дулааны энер-гийг бага
алдана.

32. • Дутагдалтай тал нь зузаан материал хатаа-хад
тохирдоггүй,материалыг жигд халааж чаддаггүй,цахилгаан
энерийг их зарцуулдаг
• Хэт улаан туяаны гэрэл нь 0,8-20мкм долгио ны урттай,гэрлийн
туяа нь материалын гүнд нэвчиж дулааны энергийг дамжуулна.

33. • Гэрэлтүүлэгчээр толин гадаргатай 250,300, 500квт ламп хэрэглэнэ.
• Эдгээр ламп нь 0,3м-ээс их гадаргад жигд цацардаг.
• Хатаалгын сайжруулах гол нөхцөл нь туяа цацрагийн спектр нь
материал ба чийгийн спектортой давхцах явдал юм.

34. • Арьс,нэхий болон гутлын материалд(1,2-мкм) 1-1,4мкм долгионы
урттай гэрэл цац-рагийн лампыг хэрэглэнэ.

35. • Чийгтэй материал нь гэрлийн цацрагийг илүү их шингээдэг тул
хатаалганд энэ аргыг өргөн хэрэглэдэг.
• Полимер,лак гадаргыг хатаах мөн цавууг ха-таахад эдгээрийн
нэвтрүүлэх чадвар гол үү-рэг гүйцэтгэдэг.

36. • Хэрэв шилжүүлэх чадвар сайтай бол бүх гэрлийн энерги өнгөн
гадаргад нь хуралд-даг.
• Энэ нь өнгөн хэсэгт хэт халаад, доод хэсгийн ууршилтыг саатуулж
хүндрүүлнэ.

37. • Нэвтрэх чадвар сайтай бол гэрлийн туяа ма-териалд шингээд
эргэж халаад цавууг мөн дороос нь жигд хатааж өгдөг.

38. • Иймд хэт улаан туяаны гэрлийг цавууг ха-таахад өргөн хэрэглэнэ.
• Цавуу 3,3-3,5 ба2,8-2,9мкм урттай гэрлийг шингээж
• 1,2-2,3 ба 3,8-5,4мкм гэрлийг нэвтрүүлнэ.

39. • Мөн туяаны энергийг шингээхэд материа-лын өнгө чухал үүрэг
гүйцэтгэнэ.
• Цагаан өнгөтэй гадаргыг гэрэлтүүлгээр 15 сек халаахад 82С халсан
байх ба харин хар өнгөтэй нь энэ хугацаанд 103С халсан бай-даг.

40. • Мөн энэ аргад температур,материал,ламп хоёрын хоорондын зай
чухал үүрэг гүйцэт-гэнэ.
• Цавууны хатаах температурыг 50-90С хүртэл нэмэхэд 5см зайд 1,6
дахин өсдөг бол 15см зайд 1,3 дахин өсдөг.

41. Өндөр давтамжит токоор хатаах
• Хувьсах цахилгаан гүйдэл нь хэлхээнээс үүс-гэгчид орж өндөр
давтамжит хувьсах гүйдэл болж конденсаторт очих ба
конденсаторын 2 хавтасны хоорондуур хатаах материалтай
конвейерээр(урсдаг)өндөр давтамжит гүй-дэл цах.сор.талбайн
үйлчлэлээр биет маань халж чийгийг ууршуулна.

42. Вакуум хатаалга
• Материалыг нам температурт,бага үлдэгдэл даралтын
үед,материал хөлдсөн байдалтай байхад шууд мөснөөс усыг
салгаж хатаах арга юм.
• Энэ аргаар хатаахад материалын анхны сэвсгэр бүтэц физик
механик эрүүл ахуйн шинж чанар хэвээр хадгалагддаг.

43. • Уг аргыг бусад аргаар хатаахад биологийн бүтэц нь алдагдаж
болох,үнэтэй материа-лыг хатаахад хэрэглэнэ.

44. Чийг дулааны бэхжүүлэлт
• Чийг дулааны бэхжүүлэлт хийдэг төхөөрөм-жийн эхний хэсэгт 60-
100%-ийн чийглэгтэй 70С-ийн халуун агаар харин II хэсгийн тем-
ператур нь 110-160С байдаг.

45. • Арьсан гуталд чийгтэй агаараар үлээлгэх ху-гацаа 1,5мин,хиймэл
арьсанд 2-3минут.
• Хуурай агаараар үлээлгэх хугацаа арьсан гу- талд 3,5мин,хиймэлд
5,5-7минут.

46. • Хуурай агаараар үлээлгэх температур арь-сан гуталд 120-
130С,хиймэл арьсан гуталд 90-100С тус тус байдаг.

47. • Хүйтэн агаарт үлээлгэх хугацаа арьсан гу-талд нэг минут, хиймэл
арьсанд 1,5-2минут.

48. Чийг дулааны бэхжүүлэлт
• Эдгээр нөхцөл нь материалын физик меха-ник шинж
чанар,бүтэц,нэр төрөл,өнгөн дав-харгын халуунд тэсвэрлэх
чадвар, хэвлэ-гээний байдал зэрэг олон хүчин зүйлээс хамаарч
янз бүр байж болно.

49. • Чийглэгээ,хатаалга,чийг дулааны бэхжүү-лэлтийн дамжлагыг
гуталд хэрэглэхдээ зөв-хөн технологийн талаас биш хадгалалт,
хам-гаалалт,энерги,нөөц,тоног төхөөрөмжийг харж хэрэглэнэ.

50. Чийг дулааны бэхжүүлэлт
• Хэт өндөр температур нь гутлын материа-лын шинж чанарыг
өөрчилж болдог.
• Тохиромжтой температурыг материал бүрд тогтоохдоо
материалын бүтцээ өөрчилж бо-лох хязгаарын температур ба
материалаас уурших ууршилтийг хир зэрэг хортой боло-хоос
хамаарч тогтоодог.

51. Чийг дулааны бэхжүүлэлт
• Төхөөрөмжөөс хорт хий ажлын байранд ял-гаруулахгүй байхын
тулд агаарын эргэлтийн хурдыг тохируулж өгдөг.
• Хорт хийн конценраци 10мг/м3 байхад а-гаарын эргэлтийн хурд
0,7-1м/с байх ёстой.
• Тэсрэлт,галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх ёстой.