Μαθησιακές δυσκολίες - Μια μελέτη περίπτωσης (αξιολόγηση - παρέμβαση)

1. Επιμέλεια
Παπαδημητρακοπούλου Ευγενία
ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

2. «Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει
με τον τρόπο που το διδάσκουμε,
τότε πρέπει να το διδάξουμε
με τον τρόπο που μπορεί να μάθει»
Maria Montessori

3. Οι μαθησιακές δυσκολίες
Ο όρος μαθησιακές δυσκολίες αναφέρεται σε μια
ανομοιογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται
με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση
ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής,
συλλογισμού ή μαθηματικής ικανότητας.
Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο, αποδίδονται
σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και
μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής.
Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής
αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να
συνυπάρχουν με τις Μαθησιακές Δυσκολίες, αλλά δεν
συνιστούν από μόνα τους τέτοιες.
Αν και μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες δυσκολίες
μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή, νοητική, συναισθηματική) ή
με εξωτερικές επιδράσεις, όπως οι πολιτισμικές διαφορές
ή η ανεπαρκής διδασκαλία, δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα
αυτών.
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες εμφανίζονται σε όλα τα επίπεδα
ικανοτήτων και τα κοινωνικοοικονομικά επίπεδα.

4. Αντικείμενο μελέτης περίπτωσης:
Η μαθήτρια της Α΄ Τάξης Β.Κ. 8 ετών
με διαγνωσμένες σημαντικές μαθησιακές
δυσκολίες και προβλήματα λόγου και
ομιλίας (2009-2010)
Σκοπός: Η παρουσίαση, η αξιολόγηση, ο
παιδαγωγικός σχεδιασμός και η
μαθησιακή υποστήριξη της μαθήτριας
στην Τάξη της
Αξιοποίηση: Η εξαγωγή συμπερασμάτων
σαν αρωγός εφαρμογής διδακτικών
προσεγγίσεων στου μαθητές με Μ.Δ.

5. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ
Ταυτότητα: Β. Κ., κορίτσι 8 ετών, Τάξη Α΄
Βιοσωματική ανάπτυξη: φυσιολογική
Οικογενειακό περιβάλλον: Τρία αδέρφια 6 ετών (Νηπιαγωγείο),
11 ετών (Ε΄ Δημοτικού), 12 ετών (ΣΤ΄ Δημοτικού)
Επάγγελμα μητέρας: οικιακά
Επάγγελμα πατέρα: εργάτης & αγρότης
Ενδιαφέροντα: Ζωγραφική, Παιχνίδια, Τηλεόραση
Σχολικό περιβάλλον: Φοίτησε 2 χρόνια στο Νηπιαγωγείο και αμέσως μετά
στην Α΄ Δημοτικού την οποία επαναλαμβάνει κατά το τρέχον σχολικό έτος
ύστερα από εισήγηση των παιδαγωγικών υπευθύνων και τη σύμφωνη
γνώμη των γονέων της. Η φοίτησή της στο σχολείο είναι τακτική. Η
συμμετοχή της στη σχολική ζωή είναι ικανοποιητική. Αναπτύσσει φιλίες με
τους συμμαθητές της. Συμμετέχει και συνεργάζεται με τους δασκάλους της
στη διδασκαλία και ενδιαφέρεται για τις επιδόσεις της στη μάθηση.
Αισθάνεται ιδιαίτερα ικανοποιημένη όταν επιβραβεύεται για τις προσπάθειες
που καταβάλλει.
Κοινωνικό περιβάλλον: Μοιράζεται το υπνοδωμάτιό της με τη μεγαλύτερή
της αδερφή σε ιδιόκτητη αγροτική κατοικία. Διαβάζει με τη μητέρα της στο
σπίτι με συνεχείς διακοπές, γιατί κουράζεται εύκολα. Δεν καταφέρνει να
τελειώσει κάτι που αρχίζει και ζητά τη βοήθεια των ενηλίκων. Δεν
καταφέρνει να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα. Εμφανίζει ξαφνικές αλλαγές
στη διάθεσή της ή στα συναισθήματά της. Ζητά την αναγνώριση από τους
άλλους. Είναι συνεργάσιμη και φιλική, είναι πρόσχαρη και γελαστή, βοηθά
στις καθημερινές ανάγκες της οικογένειάς της (πηγαίνει για μικρές αγορές
στα μαγαζάκια του χωριού της, βοηθά τη μητέρα της στο στρώσιμο του
τραπεζιού κ.λ.π.).

6. Έκθεση Αξιολόγησης: ΚΕΔΔΥ
ΑΧΑΪΑΣ
Ημερομηνία εξέτασης: Μάιος 2010
Διάγνωση: Σημαντικές Μαθησιακές Δυσκολίας & Προβλήματα
Λόγου και Ομιλίας.
Στο λεκτικό τομέα υπολείπεται σημαντικά στην κατανόηση και
έκφραση του προφορικού λόγου. Η λεκτική της έκφραση
εμφανίζει δυσκολίες στη δομή και στο περιεχόμενο των
προτάσεών της με περιορισμένο λεξιλόγιο. Συνυπάρχουν
αρθρωτικές και φωνολογικές δυσκολίες με αποτέλεσμα να μη
γίνεται καταληπτή, κυρίως στην αυθόρμητη ομιλία.
Στο γνωστικό τομέα έχει κατακτήσει μερικώς τη δυνατότητα
συγκέντρωσης και προσοχής. Έχει περιορισμένο εύρος γενικών
γνώσεων (δεν γνωρίζει τα σχήματα, τις ημέρες, τις εποχές, τους
μήνες κ.λ.π.). Η δυνατότητα συγκράτησης των πληροφοριών
στη βραχύχρονη μνήμη είναι πολύ περιορισμένη. Παρουσιάζει
δυσκολίες στην οπτική αντίληψη και διάκριση καθώς και στην
αντιγραφή σχημάτων. Δυσκολεύεται σημαντικά στην ακουστική
αντίληψη και διάκριση, στην ολοκλήρωση ελλιπών προτάσεων
και λέξεων και στη γραφοφωνολογική ενημερότητα.

7. Στον τομέα της αποκωδικοποίησης του γραπτού λόγου δεν
αναγνωρίζει όλα τα γράμματα. Μπορεί να αποκωδικοποιήσει
κάποιες συλλαβές και με δυσκολία απλές δισύλλαβες λέξεις τύπου
σύμφωνο-φωνήεν. Δεν μπορεί να συνθέσει τις συλλαβές και να
διαβάσει ολόκληρη τη λέξη.
Στο γραπτό λόγο γράφει το ονοματεπώνυμό της, τα γράμματα και
κάποιες συλλαβές. Δεν είναι σε θέση, όμως, να γράψει απλή
δισύλλαβη λέξη (γράφει τις συλλαβές ως ανεξάρτητα μέρη).
Στα μαθηματικά δεν έχει κατακτήσει την έννοια της πληθικότητας και
της αλληλοδιαδοχής των αριθμών καθώς και βασικούς μηχανισμούς
και έννοιες. Απαριθμεί μέχρι το 5 με δυσκολία.
Πρόταση: Να δίνονται σαφείς οδηγίες από τον εκπαιδευτικό για να
κατανοεί τη δραστηριότητα που έχει να επιτελέσει. Να της δίνεται ο
απαιτούμενος χρόνος για να απαντήσει. Να κατακτήσει το
μηχανισμό της ανάγνωσης και γραφής. Να εκτελεί νοερά
μαθηματικές πράξεις. Να ενθαρρύνεται και να επιβραβεύεται για τις
προσπάθειές της τόσο από το σχολικό, όσο και το οικογενειακό
περιβάλλον.
Εισήγηση: Λογοθεραπευτική υποστήριξη της μαθήτριας

8. Αξιολόγηση από τον εκπαιδευτικό στους τομείς:
αδρή κινητικότητα & στον οπτικοκινητικό συντονισμό λεπτή
κινητικότητα
οπτική αντίληψη & μνήμη
ακουστική αντίληψη & μνήμη
γλωσσική ικανότητα
προαναγνωστικές έννοιες
προμαθηματικές έννοιες / χωροχρονικός προσανατολισμός
γνωστικές ικανότητες της γλώσσας
γνωστικές ικανότητες των μαθηματικών
κοινωνική-σχολική συμπεριφορά

9. Αποτελέσματα αξιολόγησης στην αδρή κινητικότητα &
στον οπτικοκινητικό συντονισμό

10. Αποτελέσματα αξιολόγησης στη λεπτή κινητικότητα

11. Αποτελέσματα αξιολόγησης στην οπτική αντίληψη
& μνήμη

12. Αποτελέσματα αξιολόγησης στην ακουστική
αντίληψη & μνήμη

13. Αποτελέσματα αξιολόγησης στη γλωσσική
ικανότητα
Αποτελέσματα αξιολόγησης στις προαναγνωστικές
έννοιες

14. Αποτελέσματα αξιολόγησης στις
προμαθηματικές έννοιες & στο
χωροχρονικό προσανατολισμό

15. Αποτελέσματα αξιολόγησης στις γνωστικές ικανότητες
της γλώσσας

16. Αποτελέσματα αξιολόγησης στις
γνωστικές ικανότητες των μαθηματικών

17. Αποτελέσματα αξιολόγησης
στην κοινωνική-σχολική συμπεριφορά

18. Υποστηρικτικό Διδακτικό Πρόγραμμα
Διάρκεια: Φεβρουάριος 20011- Απρίλιος
2011
(α) Παιδαγωγικός σχεδιασμός (διδακτικοί
στόχοι-μέθοδοι)
(β) Εφαρμογή δραστηριοτήτων:
Α. Συνοπτική παρουσίαση
Β. Ενδεικτική παρουσίαση δραστηριοτήτων

19. (α) Παιδαγωγικός σχεδιασμός (διδακτικοί στόχοι,
μέθοδοι, επισημάνσεις)
1. Ο μακροπρόθεσμος διδακτικός στόχος:
Η μαθήτρια να διαβάζει, να γράφει λέξεις με αι
και να απαντά σε ερωτήσεις κατανόησης
κείμενου τριών μέχρι πέντε προτάσεων το οποίο
περιλαμβάνει λέξεις με το δίψηφο φωνήεν αι.
2. Οι διδακτικές μέθοδοι:
α: Άμεση διδασκαλία
β: Παρατήρηση και μίμηση προτύπων
γ: Πολυαισθητηριακή διδασκαλία
δ: Στρατηγικές μάθησης
ε: Μέθοδος των μικρών βημάτων

20. 3. Οι επισημάνσεις:
Η δυσκολία της εκμάθησης των δίψηφων
φωνηέντων έγκειται στο γεγονός ότι για τη
γραφημική ταυτότητα ενός φθόγγου π.χ. του /ε/
θα πρέπει η μαθήτρια να ανασύρει από τη
μακρόχρονη μνήμη της τη γραφημική ταυτότητα,
γιατί οι δύο φθόγγοι δεν συμπροφέρονται, αλλά
αποκτούν μία καινούρια φωνολογική ταυτότητα,
η οποία έχει σχέση με την ορθογραφία μιας
συγκεκριμένης λέξης την οποία θα πρέπει να
αποθηκεύσει στη μακρόχρονη μνήμη σε ένα
είδος «οπτικού λεξικού».
 Η εκμάθηση των δίψηφων φωνηέντων
συνδέεται με την ιστορική ορθογραφία της
ελληνικής γλώσσας.

21. (β) Εφαρμογή δραστηριοτήτων
Α. Συνοπτική παρουσίαση
1. Ασκήσεις για την αναγνώριση του δίψηφου
φωνήεντος αι
Παρουσίαση νοητικής εικόνας
Παρουσίαση μνημονικού βοηθήματος
Γέμισμα περιγράμματος δίψηφου
Σειροθέτηση των φθόγγων του δίψηφου
Οπτική διάκριση δίψηφου

22. 2. Ασκήσεις για την ανάγνωση συλλαβών & λέξεων που
περιέχουν το δίψηφο φωνήεν αι
α. Ανάγνωση συλλαβών με σύνθεση του δίψηφου με σύμφωνα
β. Ανάγνωση συλλαβών με αντιστροφή (τοποθέτηση των
συμφώνων μπροστά από το δίψηφο)
γ. Αλληλοσυσχέτιση (συνδυασμός της σύνθεσης και της
αντιστροφής)
O J. Piaget για το σχήμα ενεργειών της νοημοσύνης

23. 2. Ασκήσεις για την ορθογραφημένη γραφή
συλλαβών & λέξεων που περιέχουν το δίψηφο
φωνήεν αι
Οπτικοκινητικό παιχνίδι
Σύνθεση συλλαβών
Συμπλήρωση διαφορετικής συλλαβής σε λέξεις
Συμπλήρωση ίδιας συλλαβής σε λέξεις
Διάκριση λέξεων που περιέχουν ίδια συλλαβή
Σειροθέτηση συλλαβών για δημιουργία λέξης
Κρυπτόλεξο

24. 3. Ασκήσεις για την κατανόηση προτάσεων &
μικρού κειμένου που περιέχει λέξεις με το
δίψηφο φωνήεν αι
Δομημένες ερωτήσεις κατανόησης προτάσεων
Δομημένες ερωτήσεις κατανόησης μικρού
κειμένου

25. Β. Ενδεικτική
παρουσίαση
δραστηριοτήτων

26. Παρουσίαση νοητικής εικόνας
Παρουσίαση μνημονικού βοηθήματος

27. Γέμισμα περιγράμματος δίψηφου
Σειροθέτηση των φθόγγων του δίψηφου

28. Γέμισμα περιγράμματος δίψηφου μέσα σε λέξεις

29. Οπτική διάκριση δίψηφου, λεπτή κινητικότητα

30. Οπτική διάκριση δίψηφου, λεπτή κινητικότητα

31. Οπτική διάκριση αι σε σχέση με το α και το ι

32. Ανάγνωση συλλαβών σε φύλλο εργασίας &
καρτέλες

33. Αντιστοίχηση λέξεων με εικόνες

34. Παιχνίδι οπτικοκινητικού συντονισμού

35. Σύνθεση συμφώνου με δίψηφου και γραφή
συλλαβής

36. Ανάγνωση λέξεων από φύλλο εργασίας

37. Συμπλήρωση διαφορετικής συλλαβής σε
λέξεις

38. Επιλογή συλλαβής για συμπλήρωση λέξεων

39. Συμπλήρωση ίδιας συλλαβής σε λέξεις

40. Διάκριση λέξεων που περιέχουν ίδια
συλλαβή

41. Σειροθέτηση συλλαβών για δημιουργία
λέξης

42. Κρυπτόλεξο

43. Γραφή λέξεων κάτω από εικόνες

44. Δομημένες ερωτήσεις κατανόησης
προτάσεων

45. Δομημένες ερωτήσεις κατανόησης μικρού
κειμένου

46. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ένα πλήρες πρόγραμμα υποστήριξης των
μαθησιακών δυσκολιών της Β.Κ. περιλαμβάνει
κυρίως την αντιμετώπιση και βελτίωση:
Των αντιληπτικών λειτουργιών
Των μνημονικών λειτουργιών
Των αναγνωστικών λειτουργιών
Του αυτοσυναισθήματος

47. Στρατηγικές που προτείνονται από την
παγκόσμια έρευνα είναι:
Η στρατηγική της «άμεσης διδασκαλίας» σε
ομοιογενείς ομάδες
Η στρατηγική του εμπειρισμού σε ετερογενείς
ομάδες και θεματικές δραστηριότητες
Η μεταφορά δεξιοτήτων από τη μία περιοχή σε
άλλη: επεξεργασία εικόνων, ταξινόμηση,
σύγκριση, ομαδοποίηση, συσχέτιση,
σειροθέτηση, ταύτιση

48. Κατά την εκπόνηση ενός Εξατομικευμένου
Εκπαιδευτικού Προγράμματος πρέπει να λαμβάνεται
υπόψη:
 η ενίσχυση της μάθησης και της ικανότητας των
μαθητών να μεταφέρουν τη μάθηση σε άλλες περιοχές
πέρα από την τυπική σχολική εκπαίδευση.
 η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του H. Gardner.
 η συνεργασία με τους γονείς, με τον εκπαιδευτικό της
τάξης, με το σύλλογο των διδασκόντων, με το σύμβουλο
ειδικής αγωγής και οποιονδήποτε άλλο εμπλέκεται στην
εκπαίδευση της μαθήτριας πράγμα το οποίο αποτελεί,
μεταξύ άλλων, τη συνταγή της αποτελεσματικής
αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών της.

49. ΓΙΑΤΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ;

50. Για να μην αναγκάζουμε τους
μαθητές μας να αισθάνονται έτσι:

51. Εικόνες:
https://www.google.gr/search?q=clipart&sxsrf=ALeKk03AsIwzyj9
M4tjZfwWbFw8MgrSnsQ:1591977730266&source=lnms&tbm=is
ch&sa=X&ved=2ahUKEwiN6uiY0_zpAhXOMMAKHZc6BkoQ_A
UoAXoECAwQAw&biw=1920&bih=919